Чагата?йская мова , чагата?йск? цюрк?? , стара?збекская ^{[3] [4]} ( ?????  ? ja?at?y ц? ????  ? Turk? ; узб. : ???????, chig’atoy tili, чи?атой тили ; уйг. : ??????? ????/ча?атай тили ; пар. Чагатай ) ? сярэдневяковая сярэднеаз?яцка-цюркская п?сьмова-л?таратурная мова, якая дасягнула найбольшага афармлення ? аднастайнасц? як мова клас?чная ? ц?мурыдск?х удзелах Маверанахра ? 2-й пал. XV?XVI стст.

Увабрала ? сябе араба-перс?дскую лекс?ку ? мног?я ?ншадыялектныя формы, абумо?леныя бл?зкасцю пражывання ? акты?ным? кантактам? пам?ж прадста?н?кам? карлукскай , кыпчакскай ? агузскай груп цюркск?х гаворак , ста?шы наддыялектнай мовай.

Сучасныя ?збекская ? ?йгурская мовы з’я?ляюцца ≪позняй формай≫ ^[5] ц? прамым? спадкаемцам? чагатайскай ^[6] , таму яе часам называюць ≪стара?збекскай≫ ц? ≪стара?йгурскай≫ ^{[ крын?ца не паказана 2981 дзень ]} .

Чагатайская мова характарызуецца высок?м узро?нем мастацкай выразнасц? ? тэрм?налаг?чнай па?наты. Жанры паэз?? ? прозы ?ключаюць стыл? рэл?г?йнай, ф?ласофска-дыдактычнай, навуковай, юрыдычнай, дзелавой, эп?сталярнай л?таратуры.

Цюркамо?ныя крымчак? да канца XIX стагоддзя называл? сваю мову ≪чагатай≫. У нашы дн? ≪чагатайскай≫ часам называюць тэк?нск? дыялект туркменскай мовы ? Афган?стане ^[7] .

П?сьменнасць на аснове арабскай граф?к? ? ?йгурскага п?сьма.

Г?сторыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Сярод цюрколага? няма адз?нства ? тлумачэнн? чагатайскай мовы ? вызначэння яе часавых межа?, але прынята л?чыць, што на ёй п?сал? ? Сярэдняй Аз?? пачынаючы з XIII?XIV ? практычна да пачатку XX стагоддзя. Чагатайская мова з’я?лялася мовай м?жнацыянальных знос?н у Сярэдняй Аз?? .

З канца XV стагоддзя ? чагатайскай прасочваецца тэндэнцыя адыходу ад стара?йгурскай карахан?дскай л?таратурнай традыцы? ? збл?жэння з народнай мовай продка? сучасных узбека?. Да гэтага часу ? граматычнай с?стэме л?таратурнай мовы азначыл?ся рысы пераходу да сучаснай узбекскай мовы ^[8]

Чагатайская мова з’я?ляецца нашчадкам карахан?дскай мовы ^{[9] [10]} , але ?вабрала ? сябе таксама элементы самаркандскага ? андыжанскага дыялекта? (продка? сучаснай узбекскай мовы ), спадчынай старажытна?йгурскай мовы з’я?ляецца выкарыстанне ?йгурскай граф?к? , якой нап?саны ранн?я чагатайск?я сачыненн? ^[11] . З прычыны пастаяннага змяшання цюркскага насельн?цтва ? перамяшчэння геаграф?чных цэнтра? мова ?вабрала ? сябе шматл?к?я дыялектныя формы розных цюркамо?ных супольнасцей. Аднак у цэлым яна грунтавалася на карлукскай граматычных аснове. Апроч карлукскага л?нгв?стычнага каркаса ? чагатайскай мове прасочваюцца асабл?васц? агузскага ?плыву (на тэрыторы? Харэзма), а таксама некаторыя рысы к?пчакск?х мо? у месцах цеснага кантакту з ?х носьб?там? ^{[12] [13]} .

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Узбекская мова
• Уйгурская мова

Крын?цы [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Боровков А. К. Бада?'и’ал-лугат. Словарь Та?ли Има?ни Гератского к сочинениям Алишера Навои. М., 1961.
• Боровков А. К. Лексика среднеазиатского тефсира XII?XIII вв. М., 1963.
• Боровков А. К. Алишер Навои как основоположник узбекского литературного языка, ? сб. ≪Алишер Навои≫, М. ? Л., 1941.
• Aftandil S.Erkinov. ≪Persian-Chaghatay Bilingualism in the Intellectual Circles of Central Asia during the 15th-18th Centuries (the case of poetical anthologies, bay?z)≫. International Journal of Central Asian Studies. C.H.Woo (ed.). vol.12, 2008, pp. 57?82 [1].
• Наджип Э. Н. Исследования по истории тюркских языков (XI?XIV вв.). М., 1989

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Doerfer G. . Chaghatay language and literature   (англ.) (недаступная спасылка) . Encyclopædia Iranica . Арх?вавана з першакрын?цы 17 л?стапада 2011. Праверана 24 л?стапада 2010.