Ц?хаак?янск? тэатр ваенных дзеяння?
Асно?ны канфл?кт: Другая сусветная вайна
Дата	7 снежня 1941 ? 2 верасня 1945
Месца	К?тай , Карэйск? па?востра? , Французск? ?ндак?тай , Тайланд , Б?рма , Малая , Галандская Ост-?ндыя , Папуа , Новая Гв?нея , Ф?л?п?ны , Саламонавы астравы , Маршалавы астравы , Марыянск?я астравы , мноства астраво? Ц?хага ак?яна, Ц?х? ак?ян , ?ндыйск? ак?ян
Прычына	Японская пал?тыка экспанс?ян?зму
Вын?к	Перамога с?л саюзн?ка? , Безумо?ная кап?туляцыя Япон?? .
Прац??н?к?
Антыг?тлера?ская каал?цыя : ЗША Брытанская ?мперыя : Вял?кабрытан?я Канада А?страл?я Новая Зеландыя К?тай СССР (1945) Францыя Н?дэрланды Мекс?ка Вял?кая ?сходнеаз?яцкая сфера ?заемнага роскв?ту : Японская ?мперыя : Маньчжоу-Го Мэнцзян К?тайская рэспубл?ка Ф?л?п?ны Б?рма Свабодная ?ндыя В'етнам (1945) Лаос (1945) Кампучыя (1945) Тайланд
Камандуючыя
Франкл?н Дэлана Рузвельт Дуглас Мак-Артур У?нстан Чэрчыль Харальд Александэр Клод Ок?нлек Арчыбальд Уэйвел Чан Кайшы Джон Кёрц?н ?. В. Стал?н Х?рах?та Х?дэк? Тадзё Ямамота ?сароку Кун?як? Ка?са Кантара Судзук? П?бунсанграм Чжан Цз?нхуэй Дэ Ван Дэмчыгдонра? Ван Цз?нвэй Ба Мо Нетаджы
Страты
4.000.000 салдат ? каля 25.000.000 м?рных жыхаро?. 2.000.000 салдат ? каля 1.000.000 м?рных жыхаро?
Медыяфайлы на В?к?схов?шчы

Ц?хаак?янск? тэатр ваенных дзеяння? Другой сусветнай вайны (1941?1945) ? баявыя дзеянн?, як?я праходз?л? падчас Другой сусветнай вайны на Далёк?м Усходзе , Па?днёва-Усходняй Аз?? ? на Ц?х?м ак?яне . Баявыя дзеянн? ? гэтым рэг?ёне вял?ся з 1937 года, аднак часткай Друг? сусветны стал? л?чыцца тольк? з 1941 года.

Уварванне ? К?тай ? на Далёк? Усход (л?пень 1937 ? снежань 1941) [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У 1937 годзе старшыня Нацыянальнага ?рада К?тайскай рэспубл?к? Чан Кайшы паабяца? аб’яднацца з к?тайск?м? камун?стам? для барацьбы супраць Японскай ?мперы? . У адказ на гэта японская Квантунская арм?я , не ?згадняючы свае дзеянн? з вярхо?ным камандаваннем у Ток?а , устро?ла 8 л?пеня 1937 года бой на мосце Марка Пола , што прывяло да Другой япона-к?тайскай вайне . 29 л?пеня па? Пек?н , ? да канца года Па?ночна-к?тайская ра?н?на была акупавана японск?м? войскам?. Да 1941 года японск?я войск? кантралявал? большую частку па?ночнага ? цэнтральнага К?тая, аднак гэты кантроль не распа?сюджва?ся далей чыгунак ? буйных гарадо?. Арм?я Гам?ньдана адступ?ла ва ?нутраныя прав?нцы? з часовай стал?цай у горадзе Чунцын .

У 1938?1939 гадах японская Квантунская арм?я здзейсн?ла шэраг спроб уварвання на савецк? Далёк? Усход ? ? Мангол?ю , але был? паслядо?на разб?ты савецкай арм?яй каля возера Хасан , а пазней, сумесна з мангольск?м? войскам?, каля рак? Халх?н-Гол . Гэта паражэнне спын?ла японскую экспанс?ю на по?нач. Х?стк? м?р пам?ж Япон?яй ? СССР працягва?ся да жн??ня 1945 года.

Не?забаве пасля падзенн? Францы? адм?н?страцыя ?ндак?тая , якая кантралявалася з В?шысцкай Францы? , дазвол?ла Япон?? акупаваць па?ночную частку сваёй кра?ны. У кра?не бы? усталяваны ≪сумесны пратэктарат≫ Япон?? ? В?шысцкай адм?н?страцы?.

Хваля перамог Япон?? (снежань 1941 ? май 1942) [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Спрабуючы перашкодз?ць распа?сюджванню японскага ?плыву ? К?та? , ЗША , Вял?кабрытан?я ? Галандск? ?рад у выгнанн? (як? ?сё яшчэ кантралява? багатыя нафтай ? ка?чукам прав?нцы? Галандскай Ост-?нды? ) дамов?л?ся аб эмбарга на паста?к? ? Япон?ю нафты ? стал?  ? ключавых тавара? для падтрымання ваенных дзеяння?. Ацан??шы гэта як акт агрэс??, здольны прывесц? кра?ну да краху, Япон?я 8 снежня 1941 года атакавала брытанскую калон?ю Ганконг , Ф?л?п?ны , Тайланд ? Малаю . Адначасова (фармальна 7 снежня , з-за розн?цы ? часавых паясах ) самалёты з японскага ав?яноснага злучэння здзейсн?л? напад на амерыканск? флот у гаван? Пёрл-Харбар .

Брытанск?я, ?ндыйск?я, галандск?я ? а?страл?йск?я ?зброеныя с?лы апынул?ся няздольныя супрацьстаяць японск?м войскам. 10 снежня 1941 года ? Па?днёва-К?тайск?м моры японскай ав?яцыяй был? патоплены англ?йск?я л?нкор ≪Прынц Уэльск?≫ ? крэйсер ≪Рыпалс≫ , як?я спрабавал? перашкодз?ць японцам атакаваць С?нгапур з боку сушы. 21 снежня ?рад Тайланда заключы? саюз з Японскай ?мперыяй. 25 снежня бы? узяты Ганконг , прыкладна ? гэты ж час пал? амерыканск?я базы на астравах Гуам ? Уэйк .

У студзен? 1942 года Япон?я ?варвалася ? Б?рму , Галандскую Ост-?ндыю , Новую Гв?нею ? Саламонавы астравы . Был? захоплены гарады Ман?ла , Куала-Лумпур ? Рабаул . 15 лютага 1942 года па? С?нгапур (японцы атакавал? непрыступную з мора крэпасць з боку сушы), 130 000 чалавек апынул?ся ? палоне . Пры гэтым колькасць японск?х войска?, як?я атакавал? С?нгапур, складала ?сяго каля 35 тыс. Таксама ? лютым пал? Бал? ? Тымор .

У б?тве ? Яванск?м моры ( 27 лютага ? 1 сакав?ка 1942 года) ваенна-марск?я с?лы саюзн?ка? пацярпел? разгромнае паражэнне ад японскага эскортнага злучэння: 5 крэйсера? ? 5 эсм?нца? саюзн?ка? было патоплена. 9 сакав?ка здал?ся войск? саюзн?ка? на востраве Ява .

Брытанск?я войск? был? выб?ты з горада Рангун на ?нда-б?рманскай мяжы, што дазвол?ла японцам перарэзаць л?н?? камун?кацый пам?ж саюзн?кам? ? арм?яй Чан Кайшы . Войск? ЗША на Ф?л?п?нах аказвал? супрац??ленне да 8 мая 1942 года, кал? здал?ся ? палон астатн?я 60,000 ф?л?п?нск?х ? 10,000 амерыканск?х салдат.

Японская ав?яцыя практычна зн?шчыла ваенна-паветраныя с?лы саюзн?ка? у Па?днёва-Усходняй Аз?? ? пачала здзяйсняць налёты на па?ночную А?страл?ю. Японскае ав?яноснае злучэнне здзейсн?ла рэйд у ?ндыйск? ак?ян , патап??шы англ?йск? ав?яносец ≪Гермес≫ , 2 крэйсера ? 2 эсм?нца .

Пералом у вайне (май 1942 ? люты 1943) [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

18 красав?ка 1942 года 16 амерыканск?х бамбардз?ро?шчыка? B-25 з ав?яносца? ≪Энтэрпрайз≫ ? ≪Хорнет≫ здзейсн?л? ≪налёт адплаты≫ на гарады Ток?а , Ёкагаму ? Нагою . Гэты налёт ста? вядомы як ≪ Рэйд Дул?тла ≫. Нягледзячы на малаважны эфект, напад ме? вял?кае маральнае значэнне для саюзн?ка?.

У ма? 1942 года адбылася б?тва ? Каралавым моры . У гэтай б?тве саюзн?к? пацярпел? тактычнае паражэнне, хоць яны ведал? ? колькасць судна? прац??н?ка ? куды яны нак?ро?вал?ся, якое з’яв?лася для ?х стратэг?чным выйгрышам, з прычыны таго, што японцы не змагл? атакаваць Порт-Морсб? ? Новай Гв?не? . Акрамя таго, два японск?х ав?яносца, як?я ?дзельн?чал? ? б?тве ? Каралавым моры , был? пашкоджаны ? не змагл? прыняць удзел у наступнай б?тве.

4 чэрвеня 1942 года адбылася б?тва каля атола М?дуэй . Яна стала паваротным пунктам у вайне на Ц?х?м ак?яне. Япон?я страц?ла 4 ав?яносцы (≪ Акаг? ≫, ≪ Х?ру ≫, ≪ Кага ≫ ? ≪ Сару ≫), а японская марская ав?яцыя панесла страты, ад як?х не змагла адысц? да канца вайны. Самай незаменнай стратай апынулася г?бель сотня? квал?ф?каваных п?лота?.

Са жн??ня па кастрычн?к 1942 года Япон?я прадпрымала спробы наступу ? па?днёва-?сходняй часты Новай Гв?не? на Порт-Морсб?, як?я скончыл?ся ня?дачай.

Са жн??ня 1942 года па люты 1943 года японск?я ? амерыканск?я войск? ваявал? за кантроль над востравам Гуадалканал . Абодва бак? панесл? цяжк?я страты, але ? гэтай б?тве на зняс?ленне ?рэшце перамагл? Злучаныя Штаты . Неабходнасць пасылаць падмацаванн? на Гуадалканал прыслаб?ла японск?я с?лы ? Новай Гв?не?, што прывяло да вызвалення вострава ад японск?х войска?, якое завяршылася напачатку 1943 года.

Захоп саюзн?кам? ц?хаак?янск?х астраво? (люты 1943 ? кастрычн?к 1944) [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

З чэрвеня ? да канца 1943 года саюзныя войск? пасля бязл?тасных баё? занял? астравы Г?лберта , Саламонавы (акрамя вострава Бугенв?ль , дзе ба? працягвал?ся да канца вайны), заходнюю частку вострава Новая Брытан?я ? па?днёва-?сходнюю частку Новай Гв?не?. У па?ночнай частцы Ц?хага ак?яна амерыканск?я войск? ? ма?-а?гусце 1943 года вярнул? Алеуцк?я астравы . 22 л?стапада 1943 года прэз?дэнт ЗША Франкл?н Рузвельт , прэм’ер-м?н?стр Вял?кабрытан?? У?нстан Чэрчыль ? л?дар Гам?ньдана Чан Кайшы сустрэл?ся ? Ка?ры для абмеркавання далейшага ходу баявых дзеяння?.

З 1 па 23 лютага 1944 года амерыканск?я войск? авалодал? Маршалавым? астравам? , з 15 чэрвеня па 10 жн??ня  ? Марыянск?м? ? з 15 верасня па 12 кастрычн?ка  ? заходняй часткай Карал?нск?х астраво? . Барацьба за па?ночную частку Новай Гв?не? працягвалася са студзеня па верасень 1944 года. У Б?рме ? сакав?ку 1944 года японск?я войск? пачал? наступ на ?ндыйск? штат Асам , як? пасля 4-месячных баё? скончы?ся по?ным правалам, ? саюзныя войск?, пяройдучы ? контрнаступленне, да канца года занял? большую частку Па?ночнай Б?рмы. Японскае камандаванне ? 1944 годзе вяло акты?ныя дзеянн? ? К?та?, дзе японцы захап?л? бесперапынную сухапутную камун?кацыю, якая злучала па?ночны ? па?днёвы раёны К?тая.

Завяршэнне вайны (кастрычн?к 1944 ? верасень 1945) [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

17 кастрычн?ка 1944 года саюзныя войск? пачал? Ф?л?п?нскую аперацыю . Пасля 3-дзённай ав?яцыйнай ? артылерыйскай падрыхто?к?, 20 кастрычн?ка , пачалася высадка марскога дэсанта на востра? Лейтэ , як? да 25 снежня бы? вызвалены ад японск?х войска?. Падчас баё? за Лейтэ ? раёне Ф?л?п?на? адбыл?ся марск?я б?твы , у як?х японск? флот панёс цяжк?я страты (3 л?нкоры, 4 ав?яносцы, 10 крэйсера?, 11 эсм?нца?, 2 падводныя лодк? ), што забяспечыла ? далейшым амерыканск?м войскам бесперашкодную высадку на ?ншых астравах Ф?л?п?нскага арх?пелага. Да сярэдз?ны мая баявыя дзеянн? на Ф?л?п?нах был? фактычна скончаны, аднак дробныя б?твы працягвал?ся да 15 жн??ня .

Маючы вял?кую перавагу ? с?лах ? сродках (у караблях ? ав?яцы? ? пераважным), амерыканск?я ?зброеныя с?лы ? напружаных баях у 1945 годзе зламал? ?партае супрац??ленне японск?х войска? ? авалодал? астравам? ?вадз?ма ? Ак?нава . Б?тва за ?вадз?му пачалася 16 лютага ? завяршылася 26 сакав?ка 1945 года перамогай ЗША. Гэта была першая ваенная аперацыя с?л ЗША супраць тэрыторы? самой Япон??. ?мператарская арм?я збудавала на востраве магутную л?н?ю абароны, дзякуючы якой на працягу месяца атрымл?валася адб?ваць напады прац??н?ка. Гэта б?тва была адз?най сухапутнай аперацыяй японск?х с?л, у якой яны панесл? менш агульных страт, чым ЗША, хоць заг?нулых было больш з японскага боку. Пры гэтым амерыканск? флот панёс некаторыя страты ад напада? кам?кадзэ . У першай палове 1945 года саюзныя войск? паспяхова прасо?вал?ся ? Б?рме.

У сакав?ку ? жн??н? 1945 года амерыканск?я самалёты B-29 , як?я ?злятал? з Марыянск?х астраво? ажыцця?лял? мас?раваныя бамбардз?ро?к? запальным? бомбам? японск?х гарадо?, у тым л?ку бамбардз?ро?ку запальным? бомбам? Ток?а 9-10 сакав?ка 1945 года, у вын?ку якой заг?нула каля 100 тысяч жыхаро?, было разбурана 250 тысяч будынка?.

Япон?я, не валодаючы далёкай ав?яцыяй, спрабавала ? перыяд з л?стапада 1944 года па красав?к 1945 года выкарысто?ваць паветраныя шары з асколачна-фугасным? ? запальным? бомбам? , як?я мас?равана запускал?ся праз Ц?х? ак?ян у бок ЗША. Аднак эфект ад гэтай аперацы? бы? практычна нулявым.

На Ялц?нскай канферэнцы? савецк? ?рад узя? на сябе абавязацельствы ?ступ?ць у вайну супраць Япон?? на боку саюзн?ка? не пазней 3 месяца? пасля заканчэння вайны ? Е?ропе. 5 красав?ка 1945 года СССР заяв?? аб дэнансацы? савецка-японскага дагавора 1941 года аб нейтрал?тэце, а 8 жн??ня 1945 года аф?цыйна далучы?ся да Патсдамскай дэкларацы? ЗША, Англ?? ? К?тая аб Япон??. Пасля таго, як японск? ?рад адпрэчы? выкладзеныя ? Патсдамскай дэкларацы? ?мовы кап?туляцы?, 9 жн??ня 1945 года савецк?я войск? пачал? баявыя дзеянн? супраць Япон??. Так?м чынам, Савецк? Саюз дакладна ? тэрм?н выкана? абавязацельствы, прынятыя на Ялц?нскай канферэнцы? . Падчас Маньчжурскай аперацы? савецк?я войск? ? каротк? тэрм?н разграм?л? японскую Квантунскую арм?ю. У той жа самы час пачалося ?варванне савецк?х войска? на тэрыторыю ?ласна Япон??: Па?днёвы Сахал?н ( Карафута ) ? Курыльск?я астравы. Планавалася таксама высадка на Хакайда .

6 ? 9 жн??ня 1945 года амерыканская ав?яцыя ск?нула атамныя бомбы на гарады Х?рас?му ? Нагасак? , што прывяло да вел?зарных разбурэння? ? страта? грамадзянскага насельн?цтва. Крах Квантунскай арм??, пс?халаг?чны эфект ад ужывання атамнай збро? ? пагроза прэз?дэнта ЗША Г. Трумэна працягнуць ядзерныя бамбардз?ро?к? прымус?л? вярхо?нае камандаванне Япон?? 20 жн??ня 1945 гады абвясц?ць аб кап?туляцы?. 2 верасня 1945 года бы? падп?саны Акт аб кап?туляцы? Япон?? . Гэты дзень л?чыцца апошн?м днём Другой сусветнай вайны.

Страты [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Новая Зеландыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Узброеныя с?лы Новай Зеланды? страц?л? падчас Ц?хаак?янскай кампан?? 578 чалавек заг?нулым?. Акрамя таго, некаторая колькасць новазеландца? заг?нула пры праходжанн? вайсковай службы ? арм?ях ?ншых кра?н. ^[1]

ЗША [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У вайне на Ц?х?м ак?яне Злучаныя Штаты страц?л? 106,207 ваеннаслужачых заб?тым? ? ба? ? зн?клым? без вестк? ^[2] . З 27,465 ваеннапалонных у японск?м палоне заг?нула 11,107 чалавек ^[3] . Акрамя таго, каля 60,000 амерыканца? памерла ад маляры? ^[4] .

Япон?я [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

На вайне заг?нула каля 2,000,000 японск?х ваеннаслужачых ^[5] ? каля 600,000 грамадзянск?х асоб ^[6] .

Ц?кавыя факты [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Вядомы шэраг выпадка?, кал? японск?я ваеннаслужачыя яшчэ працягвал? весц? баявыя дзеянн? праз шмат часу пасля завяршэння вайны: у бам з японцам? на востраве Лубанг у лютым 1946 гады заг?нул? 8 ваеннаслужачых саюзных войска?.

У сакав?ку 1947 года амерыканск? патруль на востраве Пелел?у бы? атакаваны трыма дзясяткам? японск?х салдат, як?х пасля ?гаварыл? здацца ^[7] .

Найбольш вядомы выпадак звязаны з Х?ра Анодай  ? малодшым лейтэнантам ваеннай разведк? японск?х узброеных с?л, як? вё? партызанскую вайну на Ф?л?п?нах на працягу трох дзесяц?годдзя?, заб??шы ? паран??шы 130 чалавек. Знойдзены японск?м студэнтам Нарыё Судзук?, лейтэнант Анода выйша? з джунгля? ? зда?ся ф?л?п?нск?м уладам тольк? пасля загаду непасрэднага камандз?ра Х?ра, маёра Тан?гуц? 10 сакав?ка 1974 года, у по?ным абмундз?раванн?, маючы на руках спра?ную в?нто?ку Арысака тып 99 , 500 патрона? да яе, некальк? ручных гранат ? самурайск? меч .

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Кампан??, б?твы ? б?твы Другой сусветнай вайны
• ?мператарск? флот Япон?? ? Другой сусветнай вайне

Зноск?

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Коллектив авторов. Г?сторыя История войны на Тихом океане (в пяти томах) . ? Москва: Издательство Иностранной литературы, 1957, 1958.
• Нимиц Ч. У., Поттер Э. Б. Война на море (1939?1945)
• Шерман Ф. Война на Тихом океане. Авианосцы в бою
• Хорикоси Д., Окумия М., Кайдин М. ≪Зеро!≫ (Японская авиация во Второй мировой войне) Арх?вавана 26 лютага 2007.
• Хасимото Мотицура. Подводная война на Тихом океане.
• Холмс У. Победа под водой.
• Футида М., Окумия М. Сражение у атолла Мидуэй.
• Лиддел Гарт . Вторая мировая война
• Тейлор А. Дж. П. Вторая мировая война
• Фуллер Дж. Ф. Ч. Вторая мировая война 1939?1945 гг. Стратегический и тактический обзор.