Хакасы ( тадарлар )
Агульная колькасць	72 959 ( 2010 г.)
Рэг?ёны пражывання	Хакас?я , Рас?я
Мова	хакаская
Рэл?г?я	шаман?зм , татэм?зм , правасла?е
Бл?зк?я этн?чныя групы	шорцы , алтайцы , к?рг?зы

Хакасы (саманазва: тадарлар ) ? цюркск? народ у Рас?? , як? пражывае на по?дн? С?б?ры ( М?нус?нская катлав?на ). Тытульны этнас Рэспубл?к? Хакас?я . Колькасць ? 72 959 ( 2010  г.). Рэл?г?я ? правасла?е , таксама захава?ся шаман?зм .

Да хакаса? па культуры ? мове бл?зк?я целенг?ты , целеуты , чулымцы , шорцы . Хакаская мова аднос?цца да ?йгурскай групы ?сходне-хунскай гал?ны цюркск?х мо? , мае чатыры дыялекты: качынск?, сагайск?, кызыльск? ? шорск?. Сучасная п?сьменнасць створаная на аснове к?рыл?цы .

Культ мядзведзя ? хакаса? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Культ мядзведзя ? хакаса? ? абрады, звязаныя з глыбокай пашанай мядзведзя ? хакаса? .

Сярод хакаса? мядзведзь (аба) л?чы?ся адным з самых ушанаваных звяро?, якога ?я?лял? далёк?м братам чалавека. Мядзведзь бы? таксама татэмнай жывёлай. Напрыклад, хакаскае племя сяок ≪аба≫ вяло сваё паходжанне ад яго.

У кожнай юрце знаходз??ся мядзведжы фетыш ? ≪аба цёс≫, як? став??ся ля парога ? служы? абярэгам. Да яго паважна звяртал?ся ≪аzа≫ ? дзядуля. Аба цёс склада?ся з жалезнага ц? меднага колца, усталяванага на рак?тавым скрыжаванн?. Да колца прывязвал? шкуру правай пярэдняй лапы мядзведзя ? камусовую шкуру чорна-гнядога каня. Праз кожныя дзевяць гадо? аба цёсу прынос?л? ? ахвяру чорнага баранчыка.

Кайбалы [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Кайбалы ( хойбал ) ? субэтн?чная група хакаса?, што паходзяць ад саянск?х самадыйца? ? па некаторых дадзеных ? ад ен?сейца? ^[1] . Жывуць па праваму берагу рак? Абакан , на Ен?сее ? ?ншых рэках Хакас?? . Назва паходз?ць ад главы буйного рода Кайбала ^[2] . Астатн?я хакасы л?чаць кайбала? найбольш старажытным? насельн?кам? М?нус?нскай катлав?ны .

У XVII ст. кайбалы- самаеды з'я?лял?ся кыштымам? к?рг?за? -туб?нца?. Займал?ся качавой жывёлагадо?ляй , паляваннем ? земляробствам . Пасля разгрому Туб?нскага княства ? 1707 г. правадыры кайбала? прысягнул? на вернасць Рас?? . Туб?нск? ?лус пача? звацца Кайбальск?м, ? назва кайбала? пашырылася на ?ншыя групы мясцовага насельн?цтва, у тым л?ку цюрка? ? ен?сейца?. Ужо ? 1769 г. узгадвалася пра тое, што кайбалы разма?ляюць на цюркскай мове ^[3] . У XX ст. значная колькасць кайбала? была ас?м?лявана руск?м? .

Зноск?

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Хакасы ? Народы и народности, населяющие Красноярский край Арх?вавана 18 верасня 2013.
• Хакасы ? Поддержка прав коренных народов Cибири Арх?вавана 29 чэрвеня 2012.