Увядзенне ? храм Прасвятой Багародз?цы
(
грэч.
Ε?σοδο? τ?? ?Υπεραγ?α? Θεοτ?κου ?ν τ? Να?
,
лац.
:
Praesentatio S. Mariae in templo
) ?
хрысц?янскае
свята, заснаванае на позн?х
апокрыфах
[1]
[2]
аб тым, што бацьк?
Божай Мац?
Святы ?аак?м
?
Святая Ганна
, выконваючы зарок прысвяц?ць свайго дз?ця
Богу
, у трохгадовым узросце прывял? сваю дачку Марыю ?
?ерусал?мск? храм
, пры як?м яна жыла да сва?х заручын з праведным
?ос?фам
.
У
правасла??
належыць да л?ку
дванадзесятых свят
.
?ерусал?мская
,
Руская
,
Груз?нская
,
Сербская
правасла?ныя цэрквы, а таксама
Укра?нская грэкакатал?цкая царква
(у межах
Укра?ны
),
стараверы
? некаторыя ?ншыя
[3]
святкуюць Увядзенне
21 л?стапада
(
4 снежня
) па
юл?янск?м календары
(у XX?XXI стагоддзях 21 л?стапада па юл?янск?м календары адпавядае
4 снежня
па грыгарыянск?м).
У
Рымска-Катал?цкай царкве
? наш час гэты дзень мае статус (ранг)
памяц?
? адзначаецца
21 л?стапада
па
грыгарыянск?м календары
; у
Копцкай царкве
?
29 л?стапада
.
Пра падзе?, як?я паслужыл? асновай для свята, паведамляюць
апокрыфы
: ≪
Протаевангелле Якава
≫ (другая палова II стагоддзя) ? лац?нскае ≪
Евангелле псе?да-Матфея
≫ (IX стагоддзе). Гэтыя крын?цы адрозн?ваюцца ? дэталях.
Ёсць таксама пазнейшае апавяданне аб Увядзенн?, якое вельм? коратка пераказвае Протаевангелле Якава, у
М?налог?? Вас?л?я II
(канец X стагоддзя). Пачынаючы з IX стагоддзя з’я?ляецца шэраг сачынення? хрысц?янск?х а?тара?, як?я апавядаюць пра гэту падзею. Гэта сачыненн?
Георг?я Н?камедыйскага
,
Феаф?лакта Балгарскага
, сачыненне невядомага а?тара (у розных рукап?сах падп?санае розным? ?мёнам?:
Андрэй Крыцк?
, Георг?й Н?камедыйск?,
Я?ф?м?й патрыярх Тырна?ск?
), сачыненне, падп?санае ?мем
Германа арх?еп?скапа Канстанц?нопальскага
, сачыненне, падп?санае ?мем
Тарас?я арх?еп?скапа Канстанц?нопальскага
, а таксама сачыненне невядомага, а?тара, уключанае ?
Вял?к? С?наксар
[4]
[5]
. Названыя сачыненн? был? да сярэдз?ны XVI стагоддзя, не тольк? перакладзены на славянскую мову, але ? сабраны ? адной кн?зе. Яны ?несены
м?трапал?там Макарыем
у
Вял?к?я М?не? Чэцц?
. Акрамя таго, дзве ам?л?? на Увядзенне нап?са?
Грыгорый Палама
[6]
.
Паводле звестак крын?ц, кал? перад
зачаццем Багародз?цы
яе мац?
Святой Ганне
з’яв??ся
анёл
? абвясц??, што яна народз?ць дз?ця, то Ганна дала зарок: ≪
Кал? я нараджу дз?цё мужчынскага ц? жаночага полу, аддам яго ? дар Богу майму, ? яно будзе служыць Яму ?сё сваё жыццё
≫
[7]
.
Кал? Марыя дасягнула трохгодовага, бацьк? вырашыл? выканаць дадзены ?м? раней зарок, прысвяц?ць Яе Богу, ? нак?равал?ся ? ?ерусал?мск? храм:
? вось спо?н?лася Дз?цяц? тры гады, ? сказа? ?аак?м: Пакл?чце бязгрэшных дочак ??дзейск?х, ? няхай яны возьмуць свяц?льн? ? будуць стаяць з запаленым? [свяц?льням?], каб Дз?цё не варочалася назад ? каб палюб?ла Яна ? сэрцы сва?м храм Гасподн?
[8]
.
|
У Храме Марыю сустрэ?
першасвятар
(правасла?нае паданне л?чыць, што гэта бы?
Захарыя
, бацька
?аана Прадцечы
) са мноствам
святаро?
. Бацьк? пастав?л? Марыю на першую прыступку лесв?цы, якая вяла да ?ваходу ? Храм. Нягледзячы на Свой узрост, Марыя лёгка пераадолела стромк?я прыступк? храма. Па адмысловым адкрыцц?, першасвятар увё? яе, як адуша?лёны к?вот Божы, у
Святая Святых
, куды ме? права ?ваходз?ць тольк? першасвятар аднойчы ? год на вял?кае свята Ачышчэння ? гэтым была паказана Яе адмысловая роля ? лёсе чалавецтва
[9]
. Усе прысутныя ? храме был? здз??лены незвычайнай падзеяй. Мац? Божая, сама не ведаючы таго, з самага свайго нараджэння атрымл?вае ласку ? вачах Творцы свету. Ёй наканавана стаць той, хто народз?ць
Зба?цу
?сяго чалавецтва ад граху, смерц?, праклёну. ? гэты момант увядзення з’я?ляецца прадвесцем гэтай вял?кай справы
[10]
.
Паводле Протаевангелля Якава, у Храме Марыя знаходз?лася да дванаццац? гадо?, кал? па ?казанн? анёла святар Захарыя арган?зава? агляд жан?хо?, на як?м па посаху, як? цудо?на раскв?тне?, мужам Мары? бы? абраны ?давец ?ос?ф
[11]
.
У вышэйперал?чаных хрысц?янск?х а?тара? паведамляюцца падрабязнасц? жыцця Дзевы Мары?: Марыя жыве ? самым Храме, у Святая Святых, ? тут ёй ежу ? п?тво з нябёса?, да канца яе знаходжання ? Храме, прынос?ць
арханёл Га?ры?л
; кал? Дзеве Мары? спо?н?лася 12 гадо? арханёл Га?ры?л прынос?ць
Дабравешчанне
Мары?, ? Дзева Багародз?ца пак?дае Храм. Гэта ап?санне пераказана ? грэчаск?х тэкстах
М?не?
, як?я перакладзены на царко?на-славянскую мову ? па як?х дагэтуль праводзяцца набажэнствы ? грэчаск?х ? правасла?ных цэрквах
[12]
.
Апакрыф?чнае сачыненне ≪Евангелле Псе?да-Матфея≫ паведамляе, што ≪? час знаходжання Прачыстай Дзевы ? ?ерусал?мск?м храме яна выхо?валася да 14 гадо? сярод набожных дзе?, у памяшканн? па-за Храмам
[13]
, старанна чытала
Свяшчэннае П?санне
, займалася рукадзеллем ? ?весь час
мал?лася
? расла ? любов? да Бога≫
[14]
. ≪Евангелле Псе?да-Матфея≫ паведамляе, што Марыя з ран?цы да трэцяй гадз?ны дня праводз?ла час у мал?тве, затым да дзявятай гадз?ны займалася рукадзеллем, а потым ?зно? мал?лася, пакуль ёй не з’я?ля?ся анёл з ежай
[13]
.
Еран?м Стрыдонск?
, згадваючы наведванне Мары? анёлам, аднак паказвае: ≪
Кал? б хто спыта? мяне: як праводз?ла часы юнацтва Прасвятая Дзева, я б адказа? яму: гэта вядома Самаму Богу ? Арханёлу
Га?ры?лу
, неадступнаму ахо?н?ку Яе
≫
[15]
.
Увядзенне ? храм найбольш позняе дванадзесятае свята. Некаторыя даследчык? звязваюць яго з’я?ленне з узвядзеннем
Юстын?янам
новай Багародз?чнай царквы ? ?ерусал?ме ? 543 годзе. Але гэта верс?я з’я?ляецца тольк? г?потэзай, якая не мае н?як?х дакументальных пацвярджэння?.
Першыя дакументальныя сведчанн? пра з’я?ленне свята Увядзення гэта некаторыя календары VIII стагоддзя, у як?х ён пазначаны. ?снуюць таксама дзве гам?л?? на гэта свята, як?я прып?сваюцца патрыярху Герману
[16]
.
Свята паказаны ? некаторых
каляндарах
VIII стагоддзя, але кароткае яго ап?санне сведчыць пра адсутнасць асабл?вай урачыстасц? яго адзначэння
[17]
. Першыя гам?л??, прысвечаныя гэтаму святу был? прып?сваюцца
канстанц?нопальскаму патрыярху
Герману
(† 733), пазнейшыя гам?л?? нап?саны патрыярхам
Тарас?ем
(†
806
)
[18]
.
Шырокае распа?сюджванне свята атрымала тольк? з IX стагоддзя,
стых?ры
на л?ты?, якога нап?саны
Георг?ем Н?камедыйск?м
, з’я?ляюцца ? два каноны свята:
Георг?я Н?камедыйскага
? Вас?л?я Пагарыёта, арх?б?скупа Кесарыйскага
[19]
[20]
. Аднак да XIV стагоддзя не ?ваходз?ла ? л?к дванадзесятых. Пра гэта сведчаць указанн?
Феадора Прадрома
(XII стагоддзе) ?
Н?к?фара Кал?ста
(XIV стагоддзе)
[17]
. Пры гэтым паводле
студыйскага
?
?ерусал?мскаа
Тып?кона?
XI?XIV стагоддзя? увядзенне Багародз?цы ? Храм адзначалася амаль гэтак жа ?рачыста, як ? ?ншыя дванадзесятыя святы. Але ?сё ж нават у Тып?конах XVII стагоддзя шэраг асабл?васцей службы Увядзення паказваюць, што статус гэтага свята саступае статусу ?ншых дванадзесятых свят
[17]
.
Хрысц?янск?я храмы, асвячоныя ? гонар гэтага свята, называюцца Увядзенск?м?.
На Захадзе свята было вядомы з IX стагоддзя ?
С?цыл??
, дзе пражывала шмат правасла?ных грэка?. У XI стагоддз?
нарманы
, як?я захап?л? востра?, прынесл? гэта свята ?
Англ?ю
. Шырокае распа?сюджанне ? Е?ропе свята Увядзення атрымала тольк? ? другой палове XIV стагоддзя. У
1340
годзе ? адказ на зварот Ф?л?па дэ Мезьера, канцлера
?ерусал?мскага караля
, увесц? гэта свята ? Катал?цкай царкве па прыкладзе грэка? Папа
Грыгорый XI
дазвол?? правядзенне службы Увядзення тольк? ? якасц?
воты?най
[17]
.
У
Францы?
свята атрымала распа?сюджанне ? XV стагоддз? дзякуючы каралю
Карлу V
, як? ? XIV стагоддз? загада? праводз?ць службу Увядзення ? сваёй прыдворнай капл?цы ?
Парыжы
. У агульны каляндар Рымска-катал?цкай царквы свята Увядзення ?ключы? Папа
С?кст V
у 1585 годзе.
Цэнтрам кампаз?цы? ?вядзення Багародз?цы ? храм з’я?ляецца ф?гура Мары?, якая малюецца значна меншай за ?ншыя ф?гуры, але пры гэтым яна апранута ?
мафорый
, як? з’я?ляецца традыцыйным адзеннем замужн?х жанчын. Побач з Марыяй малююцца яе бацьк?, як?я прывял? яе ? храм. За ?м? можа малявацца працэс?я дзе?, як?я суправаджал? Марыю па дарозе з Назарэта ? ?ерусал?м. У храме, як?я с?мвал?чна адлюстро?ваецца як
к?ворый
, Дзеву Марыю сустракае святар Захарыя. Трохгадовая Марыя звычайна паводз?ць сябе як маленькая разважл?вая жанчына ? упэ?нена пераадольвае 15 вял?к?х прыступак лесв?цы, не абарочваючыся назад ? выкл?каючы захопленае здз??ленне першасвятара, як? радасна працягвае да яе рук?. Ступеней 15 ? як ? псалмо?, як?я называюцца ?зыходным?, ?х прама?лял? паломн?к?, як?я падымал?ся ? храм.
Паводле апакрыф?чнага апавядання малюецца лесв?ца, па якой трохгадовая Марыя самастойна ?вайшла ? Храм. Дадаткова можа прысутн?чаць выява Мары?, якую корм?ць анёл у храме. На ?конах гэта кампаз?цыя малюецца асобна.
У
Ерм?н??
Дз?ян?с?я Фурнааграф?ёта
прыводзяцца наступныя ?казанн? па нап?санн?
?кон
, прысвечаных гэтаму святу:
У глыб?н? храма ? дзвярах з трыма прыступкам? ста?ць прарок Захарыя ? ?ерэйск?м аблачэнн?, працягну?шы рук? да прасвятой Мары?, якая, бы?шы трох гадо?, узыходз?ць па прыступках, працягну?шы адну ручку да Захары?, а ? ?ншай трымаючы свечку. За Ёю ?аак?м ? Ганна глядзяць адз?н на аднаго ? паказваюць на Яе, а побач з ?м? стаяць дзя?чыны са свечкам?. У адной святл?цы храма пад прыгожым навесам сядз?ць Прасвятая ? прымае хлеб ад арханёла Га?ры?ла, як?, падаючы Ёй гэту ежу, бласла?ляе Яе
[21]
.
|
---|
Падзе?
| | |
---|
Асобы
| |
---|
Месцы ? прадметы
| |
---|
?канаграф?я
| |
---|
Дагматы
? святы
| |
---|
Мал?твы
| |
---|