Старажытнаруская мова
Саманазва	р?сьскъ ?зыкъ (на позн?м этапе)
Кра?ны	На землях цяперашн?х Беларус? , Укра?ны ? е?рапейскай частк? Рас??
Рэг?ёны	Усходняя Е?ропа
Аф?цыйны статус	усходнеславянск?я дзяржа?ныя ?тварэнн? (да 14?15 стст.)
Агульная колькасць носьб?та?	0 чал.
Статус	6 мёртвая мова [d]
Вымерла	разв?лася ? сучасныя бл?зкароднасныя усходнеславянск?я мовы [1]
Клас?ф?кацыя
Катэгорыя	Мовы Е?раз??
?ндае?рапейская сям'я Славянская група Усходнеславянская падгрупа
П?сьменнасць	к?рыл?ца ? глагол?ца
Мо?ныя коды
ДАСТ 7.75?97	дрр 188
ISO 639-1	?
ISO 639-2	?
ISO 639-3	orv
LINGUIST List	orv
IETF	orv
Glottolog	oldr1238

Агульная ?сходнеславянская мова , старажытнаруская мова або праруская мова  ? мова свецкай п?сьменнасц? , агульная для ?с?х усходн?х славян у 10?14 ст., пасля распаду якой узн?кл? тры ?сходнеславянск?я л?таратурныя мовы ( стараруская , старабеларуская , стара?кра?нская ).

Як мовазна?чы тэрм?н, словазлучэнне ≪старажытнаруская мова≫ ?жываецца ? двух значэннях: 1) усходнеславянскай протамовы , як сукупнасц? сярэдневяковых усходнеславянск?х гаворак, ? 2) наддыялектнай п?сьмовай мовы , якая ?жывалася на ?сходнеславянск?х землях у сярэдневяко?? (прыбл?зна да XIV стагоддзя). Яе ?снаванне ? правамернасць выкарыстання тэрм?на ≪старажытнару?ская мова≫ прызнаецца не ?с?м? даследчыкам?.

Протамова [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Так азначаецца, з аднаго боку, гутарковая мова ?сходнеславянск?х плямёна? перад часам ?х шырэйшага рассялення ? распаду на асобныя ?сходнеславянск?я народы, прыбл?зна ? 13?14 ст. С?нон?м гэтага тэрм?ну ? усходнеславянская протамова .

Мэтазгоднасць увядзення такой навуковай канцэпцы? став?лася пад пытанне з пач. 20 ст., напр., праф. О. Гуерам . Канцэпцыя крытыкавалася за пал?тычную, ≪вял?кадзяржа?ную≫, а не навуковую матывацыю стварэння беларуск?м? мовазна?цам? перыяду беларус?зацы? 1920-х гадо?, пазней ? Я. Станкев?чам .

П?сьмовая мова [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

З другога боку, так азначаецца п?сьмовая (л?таратурная) мова ?сходн?х славян з моманту ?зн?кнення (11 ст.) да распаду (14 ст.), часам ? да 17 ст. Традыцыйна, у азначэнн? як п?сьмовай мовы, выразныя праявы адметнасцей вял?карускай, укра?нскай ? беларускай мо? прып?сваюцца да 14 ст., ? асабл?ва да 15 ст. С?нон?м гэтага азначэння ? тэрм?н агульна?сходнеславянская мова , прапанаваны М. ?. Талстым ^[2] .

Тэрм?ны ≪ старажытнаруская мова ≫ ? ≪ стараруская мова ≫ был? фактычна аб’яднаныя ? працы рас?йск?х мовазна?ца?: ≪ Словарь русского языка 11?17 вв. ≫ пад рэд. акадэм?ка АН СССР Бархударава.

Як ? канцэпцыя протамовы, ? на тых жа падставах, канцэпцыя крытыкавалася ? мовазна?стве БССР 1920-х гадо? ? Я. Станкев?чам .

Крытыка [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Пастулат ?снавання такой мовы традыцыйны для мовазна?ства, асабл?ва рас?йскага ? позне-савецкага ^[3] . Тэрм?н ≪агульная ?сходнеславянская≫ дзеля пазбягання неадназначнасцей бы? прапанаваны М. ?. Талстым . ^[4]

Некаторыя а?тары, асабл?ва ? рас?йскай ? пазнейшай савецкай навуковых школах, распа?сюджвал? канцэпцыю агульнай усходнеславянскай мовы на ?зровень гутарковай мовы, агульнай для ?с?х усходн?х славян, якая аформ?лася каля 8?9 ст. ^[5] ? працягвала ?снаваць як дастаткова аднародная з’ява найпазней да 13 ст. ^[6]

Апроч таго, тэрм?ны ≪старажытнаруская мова≫ ( руск. : древнерусский язык ; як с?нон?м агульнай усходнеславянскай) ? ≪стараруская мова≫ ( руск. : старорусский язык ; як вын?к распаду агульнай усходнеславянскай), был? практычна зл?тыя разам савецк?м? ? рас?йск?м? навуко?цам? пасля выдання акадэм?чнага ≪Сло?н?ка рускай мовы 11?17 ст.≫ ( руск. : ≪Словарь русского языка 11?17 вв.≫ ; пад рэд. С. Г. Бархударава) ^[4] .

?ншыя а?тары ^[7] , падтрымл?ваючы канцэпцыю агульнай усходнеславянскай мовы ? перыяд да 14 ст., уводзяць канцэпцыю яе распаду ? 14 ст. не на тры, а на дзве л?таратурныя мовы, ≪рус?нскую≫ (Ruthenian) ? ≪старарускую≫ (Old Russian), а гутарковыя мовы на беларуск?х ? укра?нск?х землях л?чаць некансал?даваным мноствам дыялекта? да канца 18 ? 19 ст.

Таксама ?снуе школа думк?, якая адк?дае канцэпцыю ?снавання гутарковай агульнай усходнеславянскай мовы, ?, як вын?к, канцэпцыю агульнай л?таратурнай мовы ^[8] . Тут, пры разглядзе канцэпцый прота-мо? заходн?х, усходн?х ? па?днёвых славян, сцвярджаецца, што ≪ …няма навуковай патрэбы ва ?вядзенн? такой канцэпцы? ≫ ^[9] , а гутарковы варыянт беларускай мовы ? Сярэднявеччы разглядаецца як выведзены беспасярэдна са славянск?х племянных дыялекта?, утвораных пасля распаду протаславянскай мовы. Так?я а?тары адзначаюць, што фанетычныя ? марфалаг?чныя адметнасц?, агульныя для ?сходнеславянск?х мо?, ? як?х няма ? ?ншых славянск?х мовах, занадта малал?к?я, ? нават могуць паходз?ць адразу з протаславянскай мовы. Таксама адзначаецца, што сучасная беларуская мова ?трымл?вае шмат протаславянск?х рыс, як?х няма ? рускай ? ?кра?нскай мовах ^[10] .

Зноск? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Ян Станкев?ч . Беларуская Акадэм?чная Конфэрэнцыя 14.?21.XI.1926 ? яе працы дзеля рэформы беларускае абэцэды й правап?су (агульны агляд) [1927] // Станкев?ч Я. Збор твора? у двух тамах. Т. 1. ? Мн. : Энцыклапедыкс, 2002. ? 552 с. ? С. 223?235. ? ISBN 985-6599-45-8 (т.1).
• Ян Станкев?ч . Месца беларускага языка сярод ?ншых славянск?х языко? ? час яго ?зьн?ку [В?льня, 1930] // Станкев?ч Я. Збор твора? у двух тамах. Т. 1. ? Мн. : Энцыклапедыкс, 2002. ? 552 с. ? С. 223?235.- ISBN 985-6599-45-8 (т.1)
• Жура?ск? А. ?. Беларуская мова // Энцыклапедыя г?сторы? Беларус? . У 6 т. Т. 6. Кн. 1: Пузыны ? Усая / Рэдкал.: Г. П. Пашко? (гало?ны рэд.) ? ?нш.; Маст. Э. Э. Жакев?ч. ? Мн.  : БелЭн , 2001. ? 591 с. ? 10 000 экз.  ? ISBN 985-11-0214-8 .
• Янов?ч А. ?. Старажытнаруская мова, агульна?сходнеславянская мова // Беларуская энцыклапедыя : У 18 т. Т. 15: Следав?к? ? Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашко? ? ?нш. ? Мн.  : БелЭн , 2002. ? Т. 15. ? С. 157. ? 10 000 экз.  ? ISBN 985-11-0035-8 . ? ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Супрун А. Е. Введение в славянскую филологию. ? М?нск, 1989. ? С. 33?37.
• Будзько ?. Г?старычная л?нгв?стычная тэрм?налог?я: генез?с, дублетнасць ? перспектывы разв?цця // Г?старычны альманах. Том 9. 2003. ? Гродна, 2003. С. 164?168.
• Хабургаев Г. А. Древнерусский язык // Языки мира. Славянские языки. М., Academia, 2005, с. 418?438.
• Дурново Н. Н. Избранные работы по истории русского языка. ? М., 2000 (работы 1920-х гг.)