Гарадск? пасёлак Рудзенск Кра?на Беларусь Вобласць М?нская Раён Пухав?цк? Сельсавет Рудзенск? Каардынаты 53°35′21″ пн. ш. 27°51′38″ у. д. H G Я O Гарадск? пасёлак з 1938 Вышыня цэнтра 176 м [1] Насельн?цтва ▲ 2 604 чал. ( 1 студзеня 2024 ) [2] Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 1713 Паштовы ?ндэкс 222850 А?тамаб?льны код 5 СААТА 6244857905 Рудзенск на карце Беларус?  ±

Рудзенск на В?к?схов?шчы

Ру?дзенск ^[3] ( трансл?т. : Rudziensk , руск. : Руденск ) ? гарадск? пасёлак у Пухав?цк?м раёне М?нскай вобласц? .

Геаграф?я [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Месц?цца за 22 км ад Мар’?най Горк? , за 41 км ад М?нска , на дарозе Р69 , Смаляв?чы  ? Шацк .

С?мвалы [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Герб Рудзенска не мае аф?ц?йнага статуса. Створаны 1 л?стапада 2012 года. Ап?санне: У блак?тным пол? ≪?спанскай≫ тарчы па сярэдз?не знаходз?цца балотная руда. А?тар герба ? Па?люк Шапецька ^[4] .

Г?сторыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Пад уладай Рас?йскай ?мперы? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Упершыню Рудзенск згадваецца ? XIX стагоддз? як вёска Ц?твянскай воласц? ?гуменскага павета . У XIX стагоддз? вёска, пасля буда?н?цтва Л?бава-Роменскай чыгунк?  ? станцыя з пасёлкам. Аднак на карце 1800 года на месцы сучаснага пасёлка ?снавала пасел?шча ≪ Руденок ≫, якое ? магло быць сённяшн?м Рудзенскам з глыбейшай г?сторыяй.

У 1873 годзе заснавана чыгуначная станцыя , каля якой вырас пасёлак. У 1897 годзе тут ?снава? хлебазапасны магаз?н , буфет , ла?ка , п?тны дом.

У пачатку XX стагоддзя з чыгуначнай станцы? штогод адпра?лялася каля 1 млн. пудо? груза, пераважна дровы, пал?матэрыялы, буда?н?чы лес.

У Першую сусветную вайну ? жн??н?-верасн? 1915 года адбыл?ся хваляванне салдат Заходняга фронту ? першай палове жн??ня 1915 года адбы?ся пагром, учыненым? навабранцам? рас?йскага войска, да як?х далучыл?ся чыгуначныя служачыя ^[5] .

Найно?шы час [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У канцы лютага 1918 года тэрыторыя акуп?равана войскам? кайзера?скай Герман??. 25 сакав?ка 1918 года згодна з Трэцяй Уста?ной граматай абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспубл?к? . У снежн? 1918 года занята Чырвонай Арм?яй, з 1 студзеня 1919 года ? адпаведнасц? з пастановай ? з’езда КП(б) Беларус? яна ?вайшла ? склад Савецкай Беларус? , з 27 лютага 1919 года ? у Л?тБел ССР . У час Польска-савецкай вайны ? жн??н? 1919 ? л?пен? 1920 гадо? вёска знаходз?лася пад акупацыяй Польшчы .

З 31 л?пеня 1920 года ? БССР . У 1918 годзе працавала працо?ная школа першай ступен?, у якой у 1922 годзе займалася каля 30 вучня?. 12 лютага 1935 годзе бы? утвораны Рудзенск? раён з цэнтрам у Рудзенску. 6 л?пеня 1935 года раён перайменаваны ? См?лав?цк? , 11 лютага 1938 года атрыма? ранейшую назву. У пачатку 1930-х гадо? працавал? паравы ? вадзяны млын , кузня. 27 верасня 1938 года Указам Прэз?дыума Вярхо?нага Савета БССР Рудзенску прысвоены статус  гарадскога пасёлка .

Падчас Другой сусветнай вайны немцы акуп?равал? Рудзенск 30 чэрвеня 1941 года. 10 кастрычн?ка 1941 года карны батальён заб?? 180 чалавек. З 1941 па 1944 гады Рудзенск? раён страц?? 4,7 тыс. чал., Рудзенск ? 560 чал. З л?пеня 1941 года ? Рудзенску ? раёне дзейн?чала патрыятычнае падполле ^[6] . 4 л?пеня 1944 года бы? вызвалены.

20 студзеня 1960 года Рудзенск? раён бы? скасаваны, Рудзенск увайшо? у склад Пухав?цкага раёна .

29 чэрвеня 2010 года Савет М?н?стра? прыня? пастанову № 976 ≪Аб дзяржа?най праграме буда?н?цтва буйных жылых раёна? для жыхаро? М?нска ? гарадах-спадарожн?ках ? вынасу (пераносу) са стал?цы ? населеныя пункты рэспубл?к? некаторых вытворчых аб’екта?≫ згодна якой гарадск? пасёлак прэтэндэнт на статус горада-спадарожн?ка г. М?нска ^[7] .

Панарама чыгуначнага вокзала.

Я?рэ? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У 1939 годзе у Рудзенску жыло 176 я?рэя?. У 1913 годзе я?рэям належала 9 крам (у т.л. усе 3 бакалейныя, абедзве галантарэйныя, адз?ная п??ная). У першай палове жн??ня 1915 года адбы?ся пагром, учынены навабранцам? з рас?йскага войска, да як?х далучыл?ся чыгуначныя службо?цы. Восенню 1915 года ? Рош-гашана ? Рудзенску адбы?ся яшчэ адз?н пагром, учынены салдатам? рас?йскага войска. У 1922 годзе ? Рудзенску 41 чалавек падп?са? пратэст супраць пераследу на раб?на? ? меламеда?. Летам 30 чэрвеня 1941 года Рудзенск занял? часц? вермахта. Пасля акупацы? было створана гета. У кастрычн?ку 1941 года гета л?кв?давана. У 1955 годзе на маг?ле расстраляных я?рэя? паста?лены абел?ск.

Насельн?цтва [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Дэмаграф?чныя дадзеныя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• 1888 год ? 14 дваро?
• 1897 год ? 318 чал. (37 дваро?, 167 жыхаро?. Урочышча ? 7 дваро?, 52 жыхаро? ? чыгуначная станцыя, 4 двары, 44 жыхары).
• пачатак XX ст. ? 50 дваро?, 204 жыхары. У маёнтку ? 1 двор, 3 жыхары ? чыгуначная станцыя, 32 двары, 174 жыхары.
• 1959 год ? 5761 жыхар
• 1995 год ? 3,7 тыс. чал. ^[8]
• 2000 год ? 2,8 тыс. чал.
• 1 студзеня 2002 года ? 3,0 тыс. чал.
• 2006 год ? 2,9 тыс. чал.
• 2009 год ? 2,8 тыс. чал.
• 2011 год ? 2 748 чал.
• 2016 год ? 2 725 чал. ^[9]
• 1 студзеня 2017 года ? 2 714 чал. ^[10]

Рэл?г?я [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Правасла?ная царква . У 2010 годзе пачалося будаванне царквы прападобнай Ефрас?нн? Полацкай , на данны момант ?дуць працы па ?звядзенн? падмуркавых сцен храма. Наватворны прыход атрыма? сведчанне пра дзяржа?ную рэг?страцыю 29.12.2003. ^[11]
• Касцёл Святых апостала? Пятра ? Па?ла . У л?пен? 2013 года распачата буда?н?цтва на месцы былога помн?ка Лен?ну ^[12] .
• Царква Благадаць  ? ХВЕ.
• Царква евангельск?х хрысц?ян баптыста?. Знаходз?цца на вул. Першамайская, дом 4.

• 
  Дом мал?твы евангельск?х хрысц?ян баптыста?.
• 
  Царква прападобнай Ефрас?нн? Полацкай. Будова на 2018-06-27.
• 
  Царква Прападобнай Е?фрас?нн? Полацкай. Прыход у доме быту.
• 
  Царква Благадаць (ХВЕ).
• 
  Касцёл.
• 
  Касцёл. В?д з боку.

Эканом?ка [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Прадпрыемствы харчовай прамысловасьц?.
• ААТ ≪Рудзенск≫ ^[13] .

Транспарт [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Чыгуначны [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Праз тэрыторыю гарадскога пасёлка праходз?ць М?нскае аддзяленне Беларускай чыгунк? М?нск  ? Гомель . Знаходз?цца станцыя Рудзенск

А?тамаб?льны [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Дарога Р69 , Лагойск  ? Рудзенск  ? Шацк .

• 
  Чыгуначны вакзал.
• 
  Рынак.
• 
  Крама ≪Родны кут≫
• 
  Дом быту.
• 
  ААТ ≪Рудзенск≫.
• 
  Чыгуначны вакзал, в?д з вул. Рудзенская.

Сацыяльная сфера [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Адукацыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Рудзенская сярэдняя школа .
• Рудзенск? ясл?-сад ^[14] .

Медыцына [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Бальн?ца . Медыцынск?я паслуг? надае гарадская бальн?ца. Бальн?ца разл?чана на 25 тэрапе?тычных ложка?. Колькасць абслуго?ваных пацыента? складае ? 95 чалавек у змену ^[15] . На 1 студзеня 2018 года Рудзенская ГБ абслуго?вае 5434 чалавек?, з ?х дарослае насельн?цтва ? 4402, дз?цячае ? 1032. Радыус абслуго?вання ? 30 к?ламетра?, абслуго?вае 37 вёсак. Для медычнага забеспячэння ёсць сан?тарны а?татранспарт. Перспекты?ны план будавання горада-спадарожн?ка Рудзенск (разл?ковая колькасць 67000 чалавек) уключае будаванне бальн?чнага комплексу, што складаецца са стацыянара з кругласуткавым знаходжаннем пацыента? на 600 ложка?, пал?кл?н?к? на 1400 наведання? у змену, стварэнне шасц? брыгад хуткай медычнай дапамог?, а таксама дапаможныя падраздзяленн? (гараж, цэнтральнае стэрыл?зацыйнае аддзяленне, кацельня, пральня ? г.д.). ^[16]
• Пал?кл?н?ка .

Культура ? грамадства [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Дзейн?чаюць 3 б?бл?ятэк?.
• Дом культуры . Пабудаваны ? 1950-х гадах. У доме культуры дзейн?чае ансамбль народнай песн? ≪Крын?чанька≫ (мастацк? к?ра?н?к ? Алег М?хайлав?ч Аляхнов?ч ).

Спорт [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• У Рудзенску бы? зарэг?страваны беларуск? футбольны клуб ≪ Рудзенск ≫. У сезоне 2012 клуб ме? ?стотныя ф?нансавыя праблемы, у вын?ку чаго вылеце? з Першай л?г? ? спын?? ?снаванне.

Славутасц? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Капл?ца на мог?лках (разбурана ? савецк? час);
• Помн?к Лен?ну (1947). Дэмантаваны. Скульптура захо?ваецца на тэрыторы? гаспадарчага двара былога са?гаса ≪Рудзенск?≫ (цяпер ? гаспадарка належыць ≪М?нскметрабуд≫ ^[17] ;
• Чыгуначная станцыя (пабудова пач. XX ст.);
• Брацкая маг?ла (1941?1944 гады).
• Памятная табл?чка на доме культуры ? гонар беларускага паэта М?хася Чарота .
• Помн?к у гонар заснавання горада.
• Памятная табл?чка у гонар партызан Рудзенскага раёна на чыгуначным вакзале. Брыгады: 2-я М?нская ; ≪ Беларусь ≫; 3-я М?нская ?мя С. М. Будзённага ; ≪ Буравесн?к ≫.
• Мемарыяльны знак на месцы, дзе 10 кастрычн?ка 1941 года расстралял? 190 мясцовых жыхаро? я?рэйскай нацыянальнасц?.
• Памятная табл?чка на Рудзенскай школе ? гонар во?на-?нтэрнацыянал?ста Леан?да ?сакав?ча Бярков?ча ^[18] .
• Памятная табл?чка на вул?цы Чкалава ? гонар Героя Савецкага Саюза М?ха?ла Зялёнк?на ^[19] .
• Памятная табл?чка на Рудзенскай школе ? гонар Герой Савецкага Саюза М?ха?ла Зялёнк?на.
• Памятная табл?чка на Рудзенскай школе ? гонар беларускага паэта Генадзь Кля?ко .
• Валун з памятнай дошкай. Закладзены 22 чэрвеня 2012 года ? гонар 110-годдзя з дня народз?на? навуко?ца-лесавода ?вана Юркев?ча ^[20] .
• Помн?к расстраляным савецк?м грамадзянам падчас Другой сусветнай вайны ^[20] .

Страчаная спадчына [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• С?нагога . Знаходз?лася на сучаснай вул?цы Розы Люксембург. З 1935 года ? будынку знаходз??ся Рудзенск? ДК ^[21] .

• 
  Дом культуры.
• 
  Памятная табл?чка на доме культуры ? гонар беларускага паэта М?хася Чарота.
• 
  Помн?к у гонар заснавання Рудзенска.
• 
  Табл?чка на помн?ку ? гонар заснавання Рудзенска.
• 
  Памятная табл?чка на чыгуначным вакзале.
• 
  Памятная табл?чка на доме, дзе жы? Герой Савецкага Саюза М?ха?л Зялёнк?н.
• 
  Памятная табл?чка на Рудзенскай школе ? гонар Герой Савецкага Саюза М?ха?ла Зялёнк?на.
• 
  Памятная табл?чка на Рудзенскай школе ? гонар во?на-?нтэрнацыянал?ста Леан?да ?сакав?ча Бярков?ча.
• 
  Памятная табл?чка на Рудзенскай школе ? гонар беларускага паэта Генадзь Кля?ко.
• 
  Валун з памятнай дошкай у гонар 110-годдзя з дня народз?на? ?вана Юркев?ча
• 
  Брацкая маг?ла.jpg

Вядомыя асобы [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Зноск? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Памяць : Пухав?цк? раён: г?сторыка-дакументальныя хрон?к? гарадо? ? раёна? Беларус? / [укладальн?к А. А. Пранов?ч; рэдкалег?я: А. М. Карлюкев?ч ? ?нш.]. ? М?нск : Беларусь , 2003. ? 748, [1] с. ? 3000 экз. ? ISBN 985-01-0251-9
• Рудзенск // Беларуская энцыклапедыя : У 18 т. Т. 13: Прам?ле ? Рэлакс?н / Рэдкал.: Г. П. Пашко? ? ?нш. ? Мн.  : БелЭн , 2001. ? Т. 13. ? С. 428. ? 10 000 экз.  ? ISBN 985-11-0035-8 . ? ISBN 985-11-0216-4 (т. 13).
• Рудзенск // Беларусь: энцыклапедычны даведн?к / Рэдкал. Б. ?. Сачанка (гал. рэд.) ? ?нш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Х?лькев?ч. ? Мн. : БелЭн , 1995. ? С. 628. ? 800 с. ? 5 000 экз.  ? ISBN 985-11-0026-9 .
• Алесь Карлюкев?ч . Рудзенск л?таратурны // Роднае слова, № 10, 2021

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• На В?к?схов?шчы ёсць медыяфайлы па тэме Рудзенск
• РУДЕНСК  ? http://www.rujen.ru/