Магаа
(
к?т.
трад.
莫高窟
≪Пячора не для высок?х≫) ? найбольшая
пячора
раннебудыйскага
пячорнага храмавага комплексу Цяньфадун (≪Пячора тысячы Буда?)≫, узведзенага ?
353
?
366
гады за 25 км ад
ааз?су
Дуньхуан
, прав?нцыя
Ганьсу
,
К?тай
. Цяньфадун, як? часцей называюць Магаа па гало?най пячоры, аб’ядно?вае 492 свяц?л?шчы, што ?прыгожаны фрэскам? ? скульптурам?, вырабленым? на працягу цэлага тысячагоддзя (IV?XIV стагоддз?).
Магаа, разам з пячорай тысячы Буда? ?
Безекл?ку
(укр.)
(
бел.
, ? адз?н з самых ранн?х будыйск?х храма? К?тая. Яго ?зн?кненне на ?сходняй ускра?не пустын?
Такла-Макан
невыпадкова: тут праходз?л? караваны з шо?кам, разам з як?м? будыйск?я вучэнн? прасочвал?ся ? К?тай. У адрозненне ад пазнейшых пячорных храма?, падобных
Лунменю
?
Юньгану
, ва ?бранн? Магаа пераважае не скульптура, а
фрэскавы жывап?с
. Яе плошча ацэньваецца ? 42 000 квадратых метра?. Шматф?гурныя фрызападобныя росп?сы выкананы стракатым? клеявым? фарбам? па сух?м грунце. Мног?я з ?х запар пакрываюць сцяну пячоры, адрозн?ваючыся дынам?змам ? жыццёвасцю.
На мяжы XX стагоддзя ? адной з пячор бы? знойдзены вел?зарны склад рукап?са? (прыкладна 20 000 аб’екта?). Меркавана, ?х складал? тут у XI стагоддз?, кал?
манускрыпты
стал? выцясняцца з ужытку друкаваным? кн?гам?. Рукап?сны фонд Магаа вельм? разнастайны па змесце ? датыро?ках ? гэта будыйск?я,
даоск?я
,
нестарыянск?я
?
ман?хейск?я
рэл?г?йныя тэксты, трактаты па ф?ласоф??, матэматыцы, медыцыне, астраном??, г?сторы? ? геаграф??, сло?н?к?, зап?сы народных песень ? клас?чнай к?тайскай паэз??, аф?цыйныя дакументы. Сярод рукап?сных помн?ка? Магаа ≪Кн?га варожба?≫ ? ун?кальны тэкст, нап?саны цюркск?м рун?чным л?стом не на камен?, а на паперы. Спектр мо? вывучаных манускрыпта? таксама вельм? разнастайны ? гэта клас?чная ? гутарковая (
байхуа
)
к?тайская мова
,
тыбецк?
,
санскрыт
,
пал?
,
тангуцкая
,
хатанская
,
сагдыйская
?
тахарская мовы
.
Вестка аб адкрыцц? ?збурыла навуковы свет Е?ропы, ? ?
1907
годзе самыя кашто?ныя рукап?сы разам з самай старажытнай у свеце друкаванай кн?гай ≪
Алмазная сутра
≫ (каля 868), был? вывезены
А?рэлем Стэйнам
у
Брытанск? музей
. Следам за Стэйнам храмавы комплекс наведал? прадста?н?чыя навуковыя экспедыцы? з Францы? (
Поль Пел?а
(руск.)
(
бел.
) ? Рас?? (
Сяргей Ольдэнбург
), як?я таксама вярнул?ся ? Е?ропу не з пустым? рукам?. Астатняя частка рукап?са? была перададзена ? Пек?нскую б?бл?ятэку.
Фрэскавы жывап?с Магаа складае тысячагадовы пласт выя?ленчага мастацтва К?тая. Па стыл?стыцы малюнка? яго падзяляюць на чатыры перыяды:
Вял?кая частка фрэсак прысвечана Будзе, яго казанням ?
джатакам
, а таксама
Бадх?сатвам
,
Апсарам
(
феям
), манахам, набожным верн?кам. Як мяркуецца, у старажытнасц? гэтыя выявы служыл? для навочнага прадста?лення канона?
будызму
неп?сьменным людзям. Мног?я росп?сы прайграваюць сапра?дныя падзе? з г?сторы? распа?сюджвання будызму.
Амаль ва ?с?х 492 пячорах маюцца выявы выдатных апсар (
Фейцянь
?天). Яны спяваюць, прыгожа танчаць, граюць на лютн? к?ба ? ?ншых музычных ?нструментах, раск?дваюць кветк?, суправаджаючы Буду, што чытае пропаведзь. У ?х няма крыла? ? тольк? до?г?я рознакаляровыя стужк? дапамагаюць феям парыць у паветры.
?ншыя росп?сы прысвечаны падзеям з па?сядзённага жыцця: урачысты выезд
?мператара
, замежныя паслы на Бал?, сустрэчу к?тайск?х ? заходн?х купцо?, турн?ры во?на?, выступленн? музыканта?, вясельну цырымон?ю, сцэны палявання, рыбнай ло?л?, сельскагаспадарчых работ. Фрэск? малююць людзей розных нацыянальнасця? ? сацыяльных слаё?, ?х звыча? ? вопратку.
Зноск?
 |
|---|
Культурныя
аб’екты
| | |
|---|
Прыродныя
аб’екты
| |
|---|
Змешаныя
аб’екты
| |
|---|