Горад Засла?е Вул?ца Вял?кая Герб Кра?на Беларусь Вобласць М?нская Раён М?нск? Каардынаты 54°00′30″ пн. ш. 27°17′05″ у. д. H G Я O Заснаваны 985 Першая згадка 1127 ? 1128 Горад з 1985 Плошча 14,2  км² Вышыня цэнтра 211 м ? 214 м [1] Насельн?цтва ▼ 17 404 чал. ( 1 студзеня 2024 ) [2] Часавы пояс UTC+3 Тэлефонны код +375 17 Паштовы ?ндэкс 223034, 223036 А?тамаб?льны код 5 СААТА 6236501000 Аф?цыйны сайт zaslavl.minskregion.by Засла?е на карце Беларус?  ±

Засла?е на В?к?схов?шчы

Засла??е ^[3] ( трансл?т. : Zasla?je , руск. : Заславль ) ? горад у складзе М?нскага раёна М?нскай вобласц? Беларус? , на р. Св?слач пры ?падзенн? яе ? Засла?скае вадасхов?шча . За 27 км ад М?нска , чыгуначная станцыя Беларусь на л?н?? М?нск ? Маладзечна . На а?тадарозе М?нск ? Маладзечна. Насельн?цтва 15 419 чал. (2017) ^[4] .

Назва [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Паводле падання, к?е?ск? князь Уладз?м?р Святаслав?ч назва? пасел?шча ? гонар сына полацкай князё?ны Рагнеды Рагвалода?ны ?зяслава , як? з мячом заступ??ся за мац?.

Варыянты назвы горада ? г?старычных крын?цах: ?зясла? , ?зясла?ль , Жэсла?ль , Жасла?ль ^[5] .

Г?сторыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Узн?к у сяр. IX ст. на пагорку правага берагу Св?слачы , як крыв?цкае пасел?шча на дрыгав?цкай тэрыторы? (назва невядомая), у культурных пластах таго часу трапляюцца таксама ф?на-?горск?я рэчы, некальк? ф?на-?горск?х пахавання? знодзейныя ? ? курганным мог?льн?ку побач з пасел?шчам. Пасел?шча не мела штучных умацавання?, ахо?валася тольк? натуральным? перашкодам? ? рэкам? Св?слач , Чарн?ца , Княг?нька , балотам ? стромк?м? сх?лам? пагорка. Плошча пасел?шча 3?3,5 га, характар ? ваенны. У 850?860-я на супрацьлеглым левым беразе Св?слачы ?зн?кла другое пасел?шча, з гал?цкай ? валынскай керам?кай, верагодна к?е?ск? павост.

Каля 985 за 1 км ад яго ?зн?кла гарадз?шча ≪Замэчак≫ . На мяжы XI ? XII стагоддзя? на тэрыторы? правабярэжнага пасел?шча ?звял? дзядз?нец, па чым насельн?к? пак?нул? ≪Замэчак≫ ^[6] .

У 985 ? 986 паводле загаду вял?кага князя к?е?скага Уладз?м?ра Святаслав?ча непадалёк ад пасел?шча пабудавана крэпасць ?зясла?ль, (цяпер вядомы як Замэчак ), дасканалай круглай формы, плошчай ~1,5 га. У гэтым ?зясла?л? ? 986? 1000 , верагодна, жыла Рагнеда ? яе сын ?зясла? ^[7] .

У 1070-я воласць, цэнтрам якой бы? ?зясла?ль, разам з ?ншым? валасцям? была дадзеная Усяславам Полацк?м ва ?дзел свайму сыну Давыду . Умацаванн? на Замэчаку был? зак?нутыя, замест ?х на тэрыторы? правабярэжнага пасел?шча, на самым ускрайку пагорка па-над Св?слачу, бы? пабудаваны дзядз?нец плошчай 1,5 га. У гэты час плошча пасада дасягала 9?9,5 га. З 1101 ?зясла?ль ? цэнтр удзельнага ?зясла?льскага княства Полацкай зямл?.

Упершыню ? летап?сах згадваецца ? 1127 годзе як цэнтр ?зясла?скага княства ? сувяз? з паходам князя к?е?скага Мсц?слава Уладз?м?рав?ча на Полацкую зямлю ^[8] .

У канцы XIII ст. Засла?е далучылася да Вял?кага Княства Л?то?скага , дзе зраб?лася вял?какняжацк?м горадм ^[9] . У 1345 вял?к? князь Кейстут перада? пасел?шча свайму малодшаму брату Я?нуту Гедз?м?нав?чу , нашчадк? якога звал?ся князям? Засла?ск?м? (Жэсла?ск?м?) . У часы феадальнай вайны (1432?1439) у 1434 Св?дрыгайла захап?? ? спал?? горад, а яго жыхаро? узя? у палон ^[9] .

У 1539 Засла?е перайшло ? валоданне Глябов?ча? . Згодна з адм?н?страцыйна-тэрытарыяльнай рэформай ( 1565 ? 1566 ) горада ?вайшло ? склад Менскага павета Менскага ваяводства . У 2-й палове XVI ст. тут пры кальв?нск?м зборы працавал? школа ? друкарня , у якой Сымон Будны надрукава? Б?бл?ю ( 1574 ). У пачатку XVII ст. кальв?нск? збор пераасвяц?л? ? касцёл Святога М?ха?ла Архангела. З 1569 у складзе Менскага павета . У 1625 у Засла?? збудавал? касцёл Найсвяцейшай Дзевы Мары?, ?снавала грэка-катал?цкая царква. У XVII ? XVIII стст. горад бы? цэнтрам графства , якое аб’ядно?вала 4 староствы.

З пачаткам Трынаццац?гадовай вайны ? 1655 маско?ск?я захопн?к? спал?л? Засла?е, цалкам зруйнавал? мураваныя замкавыя брамы ? палац. У 1678 мясцовасць перайшла да Сапега? . У 1684 (паводле ?ншых звестак, яшчэ ? 1676 ) К. Я. Сапега ? яго жонка Крысц?на заснавал? тут дам?н?канск? кляштар . Паводле ?нвентара, станам на 1698 у месце было 89 дымо? (акрамя, в?даць, касцёльнай юрыдык?), 4 вул?цы, рыначная плошча ^[9] .

У 1753 Засла?е перайшло ? валоданне падканцлера вял?кага Антон?я Пшаздзецкага. У 1772 кароль ? вял?к? князь Стан?сла? А?густ Панято?ск? нада? гораду прыв?лей на правядзенне 4 к?рмашо? штогод, а таксама штотыднёвых тарго?. У 2-й палове XVIII ст. працавал? цагельня ? суконная фабрыка.

У вын?ку другога падзелу Рэчы Паспал?тай ( 1793 ) Засла?е апынулася ? складзе Рас?йскай ?мперы? , дзе зраб?лася цэнтрам воласц? Менскага павета. Статус пасел?шча пан?з?л? да мястэчка. За ?дзел у нацыянальна-вызваленчым па?станн? ( 1863 ? 1864 ) рас?йск?я ?лады канф?скавал? Засла?е ? яго гаспадаро? Прушынск?х . У 1873 праз мястэчка прайшла Л?бава-Роменская чыгунка , адкрылася станцыя ?зясла?. Станам на 1904 працавал? 2 школы, бальн?ца на 10 ложка?, аптэка, пошта; дзейн?чал? 2 царквы ? касцёл. 15 красав?ка 1906 рас?йская пал?цыя раскрыла ? Засла?? падпольную польскую школу, ? якой Антан?на Войзбун навучала польскай мовы 25 дзецей узросту 8?17 гадо?. ^[10] .

У л?стападзе 1917 Засла?е занял? бальшав?к?. Цягам 1919 ? 1920 мястэчка было пад часовай польскай адм?н?страцыяй як цэнтр гм?ны ? М?нск?м павеце М?нскай акруг? Грамадскай управы Усходн?х земля? . Згодна з Рыжск?м м?рным дагаворам ( 1921 ) Засла?е засталося ? БССР . У 1924?1959 цэнтр раёна. У Другую сусветную вайну з 28 чэрвеня 1941 да 4 л?пеня 1944 мястэчка знаходз?лася пад нямецкай акупацыяй. У 1985 Засла?е зно? атрымала статус горада .

Насельн?цтва [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• XX стагоддзе : 1904 год ? 3 тыс. чал.; 1991 год ? 10,9 тыс. чал. ^[11] ; 1992 год ? 11,1 тыс. чал.
• XXI стагоддзе : 2004 год ? 13,5 тыс. чал.; 2006 год ? 13,8 тыс. чал.; 2009 год ? 14,2 тыс. чал.; 2011 год ? 14 294 чал.; 2016 год ? 15 151 чал. ^[12] ; 2017 год ? 15 419 чал. ^[4]

Эканом?ка [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Прадпрыемствы харчовай, пал?граф?чнай, дрэваапрацо?чай, х?м?чнай, буда?н?чых матэрыяла? прамысловасц?. Засла?е ? цэнтр турызму нацыянальнага значэння.

Чыгуначная станцыя Беларусь .

Культура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Дзейн?чаюць 2 б?бл?ятэк?, дом культуры, цэнтр вольнага часу ≪Св?танак≫.

Адукацыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У Засла?? працуюць 3 сярэдн?я ? музычная школы, спарты?ная школа-?нтэрнат, 5 дашкольных устано?.

Медыцына [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Медыцынск?я паслуг? надае гарадская бальн?ца.

Забудова [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Паводле арх?тэктурна-план?ровачнага вырашэння Засла?е падзяляецца на тры частк?, або м?крараёны. Адна з ?х ? г?старычны цэнтр. Тут знаходз?цца вял?кая частка г?старычна-археалаг?чнага запаведн?ку, а таксама будынк? ?ндыв?дуальнай, гало?ным чынам старой, забудовы, адм?н?страцыя горада, установы сацыяльна-культурнага ? побытавага прызначэння: дом культуры, б?бл?ятэка, дом сямейных ?мпрэза?, агульнаадукацыйная сярэдняя ? музычная школы, адмысловая школа-?нтэрнат, камб?нат побытавага абслуго?вання, атэлье, крамы, бальн?ца, аптэка.

Друг? м?крараён уя?ляе сабой вытворчы, сацыяльна-побытавы ? жылы комплекс Беларускай занальнай доследнай станцы? птушкагадо?л?. Трэц? м?крараён размяшчаецца за чыгуначнай маг?страллю ? з’я?ляецца прамысловым цэнтрам Засла?я. У гэтай зоне збудавал? вял?кую колькасць шматпавярховых жылых будынка?, крама?, дзве агульнаадукацыйныя сярэдн?я школы, дом дз?цячай творчасц?, тры дз?цячыя садк?.

Турыстычная ?нфармацыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Засла?е ? цэнтр турызму дзяржа?нага значэння ^[13] . 31 снежня 1986 утвары?ся Г?старычна-культурны запаведн?к ≪Засла?е≫, у 2001 музей-запаведн?к атрыма? статус дзяржа?най установы.

Музе? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Г?сторыка-культурны музей-запаведн?к ≪Засла?е≫ (дырэктар М. М. Паграно?ск? ).
• Дз?цячы музей м?фалог?? ? лесу (Засла?е, вул. Рыначная, 4).

Славутасц? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Гарадз?шча Замэчак (вядомае як ≪маг?ла Рагнеды ≫, 10?11 ст.)
• курганныя мог?льн?к? (10?12 ст.)
• Засла?ск? замак (вядомы як ≪Гарадз?шча Вал≫ , 10?17 ст.)
• Засла?ск? Мары?нск? касцёл ( 1774 ? 1779 )
• Засла?ская Спаса-Праабражэнская царква , былы кальв?нск? збор збудаваны пасярод Засла?скага замка ( XVI ст. )
• Помн?к Рагнедзе ? ?зяславу ( 1993 )

Страчаная спадчына [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Кляштар дам?н?канца? ( 1684 )
• Сядз?бна-паркавы комплекс Пшаздзецк?х (XVIII ст.)

Вядомыя асобы [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• ?зясла? Уладз?м?рав?ч (979?1001), князь полацк?
• Х. Шынклер (1903?1942), беларуск? п?сьменн?к
• М?ха?л ?ос?фав?ч Балашэв?ч (нар. 1938) ? беларуск? эканам?ст.

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Гарады М?нскай вобласц?
• Гарады Беларус?
• Сп?с вул?ц Засла?я

Зноск? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Заславль // Туристская энциклопедия Беларуси / редкол. Г. П. Пашков [и др.]; под общ. ред. И. И. Пирожника . ? Мн.: Беларуская Энцыклапедыя , 2007. ? 648 с. ISBN 978-985-11-0384-9 ;
• Заяц Ю. А. Заславль в эпоху феодализма. ? Мн.: Навука ? тэхн?ка, 1995. ? 207 с.: ?л. ISBN 5-343-01350-3
• Заяц Ю. А. У складзе Полацкай дзяржавы Арх?вавана 9 снежня 2013. // Памяць : Г?ст.-дакум. хрон?ка Засла?я. ? Мн. : БЕЛТА , 2000. ? 464 c.: ?л. ? ISBN 985-6302-24-2 . С. 48, 50?51.

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• На В?к?схов?шчы ёсць медыяфайлы па тэме Засла?е

• Геаграф?чныя звестк? па тэме Засла?е на OpenStreetMap
• Jurkau kutoczak ? Юрка? куточак ? Yury’s Corner. Засла?е Арх?вавана 23 снежня 2014.
• Касцёл у гонар Раства Багародз?цы ? Заслауле
• Царква Праабражэння Гасподняга ? г. Засла?е
• Надвор’е ? горадзе Засла?е