Звестк? ? артыкуле або некаторых яго раздзелах састарэл? Вы можаце дапамагчы праекту, абнав??шы ?х ? пасля прыбра?шы гэты шаблон.

Дэкамун?зацыя ва Укра?не  ? працэс дэкамун?зацы? , як? пача?ся ? часы распаду СССР , стых?йна актыв?зава?ся падчас ≪ Лен?нападу ≫ у перыяд Рэвалюцы? годнасц? ? ?законены прынятым 9 красав?ка 2015 года Вярхо?най Радай Укра?ны пакетам закона? ^{[1] [2] [3]} . 15 мая 2015 законы падп?са? Прэз?дэнт Укра?ны Пётр Парашэнка ^[4] . Пры гэтым ён адзначы?, што ? бл?жэйшы час у Вярхо?ную Раду будзе пададзены праект закона, нак?раваны на ?дасканаленне нормы аб адказнасц? за парушэнне Закона аб статусе змагаро? за незалежнасць Укра?ны ? ХХ стагоддз?. Законы был? апубл?каваныя 20 мая 2015 года ? набыл? моц з 21 мая ^[5] .

Пачатак дэкамун?зацы? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Працэс дэкамун?зацы? ? грамадск?м жыцц? Укра?ны пача?ся з дэкамун?зацы? адукацы? ? выхавання. З навучальных праграм навучальных устано? был? выведзеныя дысцыпл?ны, прысвечаныя вывучэнню асно? камун?стычнай ?дэалог??, г?сторы? КПСС ? г.д. На прадпрыемствах ? ? вайсковых часцях был? л?кв?даваныя так званыя ≪ Лен?нск?я пако? ≫, прыбраны бюсты Лен?на ? ?ншых камун?стычных партыйных дзеяча?.

Адным з першых помн?ка? камун?стычнаму рэжыму, знесеных ва Укра?не, бы? манумент Вял?кай Кастрычн?цкай сацыял?стычнай рэвалюцы? ? К?еве . Знос адбы?ся ? адпаведнасц? з рашэннем К?е?скай рады ? верасн? 1991 года ^[6] .

Падчас Рэвалюцы? годнасц? 8 снежня 2013 года ? К?еве бы? ск?нуты помн?к Уладз?м?ру Лен?ну . Гэта выкл?кала ланцуговую рэакцыю ? пача?ся ≪ Лен?напад ≫, падчас якога масава зн?шчал?ся помн?к? савецк?м дзяржа?ным дзеячам ? савецкая с?мвол?ка. За першы год помн?к? Лен?ну был? дэмантаваны ва ?с?х падкантрольных Укра?ны абласных цэнтрах, акрамя Запарожжа ^[7] .

≪Дэкамун?зацыйны пакет закона?≫ [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Чатыры дэкамун?зацыйныя законы был? ?хвалены на пасяджэнн? Каб?нета М?н?стра? Укра?ны 31 сакав?ка 2015 года ^[8] :

• ≪Аб прававым статусе ? ?шанаванн? памяц? змагаро? за незалежнасць Укра?ны ? XX стагоддз?≫ (закон № 314-VIII) ^{[закон 1]} ;
• ≪Аб увекавечанн? перамог? над нацызмам у Другой сусветнай вайне 1939?1945≫ (закон № 315-VIII) ^{[закон 2]} ;
• ≪Аб доступе да арх?ва? рэпрэс??ных органа? камун?стычнага татал?тарнага рэжыму 1917?1991 гадо?≫ (закон № 316-VIII) ^{[закон 3]} ;
• ≪Аб асуджэнн? камун?стычнага ? нацыянал-сацыял?стычнага (нацысцкага) татал?тарнага рэжыма? ? забароне прапаганды ?х с?мвол?к?≫ (закон № 317-VIII) ^{[закон 4]} .

9 красав?ка Вярхо?ная Рада Укра?ны прыняла рашэнне ?зяць усе 4 законы за аснову ? цалкам ^[9] . Прэзентава? законы старшыня Укра?нскага ?нстытута нацыянальнай памяц? , г?сторык Уладз?м?р Вятров?ч .

Законы падтрымал? большасць дэпутата? фракцый ≪Блока Пятра Парашэнк?≫, ≪Народнага фронту≫, ≪аб’яднання Самапомач≫, ≪Блока Радыкальнай парты? Алега Ляшко≫, а таксама ≪Бацька?шчына≫ (за выключэннем л?дара парты? ? Юл?? Ц?машэнка ) ^{[10] [11] [12] [13]}

Старшыня Вярхо?най Рады Уладз?м?р Гройсман , як? асаб?ста не падтрыма? н? адз?н з гэтых чатырох закона? ^{[10] [11] [12] [13]} , падп?са? ?х тольк? праз 20 дзён пасля прыняцця ? 30 красав?к 2014 г. 15 мая 2015 законы падп?са? прэз?дэнт Пётр Парашэнка ^[4] . Дэкамун?зацыйныя законы был? апубл?кавана 20 мая ? газеце Вярхо?най Рады ≪ Голас Укра?ны ≫ ^[5] , ?, адпаведна, набыл? моц з 21 мая 2015 ^[14] .

Перайменаванне адм?н?страцыйных адз?нак [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Дзеянне закона прывядзе да перайменавання вял?кай колькасц? населеных пункта? ? вул?ц ва Укра?не. У прыватнасц?, 2 абласныя цэнтры ^[15]  ? Днепрапятро?ск ? К?раваград прыйдзецца перайменаваць. ^{[16] [17]} У Днепрапятро?ску , як? названы ? гонар аднаго з арган?затара? галадамора ва Укра?не Рыгора Пятро?скага , ужо пачалося абмеркаванне новай назвы. З перайменаваннем гэтых абласцей могуць быць складанасц?, пакольк? для гэтага трэба змян?ць канстытуцыю , дзе гэтыя вобласц? прап?саны.

Укра?нск? ?нстытут нацыянальнай памяц? пасля набыцця законам? моцы запрас?? да супрацо?н?цтва валанцёра?-краязна?ца? для падрыхто?чай работы па рэал?зацы? закона № 317-VIII. Звязана гэта з тым, што ?нстытут пача? фармаваць ?нфармацыйную базу наймення? тапан?м?к? населеных пункта?, як?я змяшчаюць с?мвол?ку камун?стычнага рэжыму, ?х г?старычных назва? ? прапано? па перайменаванн? ^[18] .

Крытэры? перайменавання [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Згодна з законам Укра?ны ≪Аб асуджэнн? камун?стычнага ? нацыянал-сацыял?стычнага (нацысцкага) татал?тарных рэжыма? ва Укра?не ? забароне прапаганды ?х с?мвол?к?≫, як? бы? прыняты Вярхо?най Радай Укра?ны 9 красав?ка 2015 года, змянення назвы патрабуюць тапон?мы (геаграф?чныя назвы ? назвы вул?ц ? прадпрыемства? населеных пункта? Укра?ны), як?я маюць камун?стычнае паходжанне.

Тым жа законам вызначаны тэрм?н ≪камун?стычная партыя≫ (артыкул 1, частка 1, пункт 1), ≪прапаганда камун?стычнага ? нацыянал-сацыял?стычнага (нацысцкага) татал?тарных рэжыма?≫ (арт.1, ч.1, п.2), ≪савецк?я органы дзяржа?най бяспек?≫ (арт.1, ч.1, п.3), ≪с?мвол?ка камун?стычнага татал?тарнага рэжыму≫ (арт.1, ч.1, п.4), да апошняй адносяцца выявы, г?мны, помн?к?, лозунг?, цытаты ? г.д., ≪с?мвол?ка нацыянал-сацыял?стычнага (нацысцкага) татал?тарнага рэжыму≫ (арт.1, ч.1, п.5).

Прававое патрабаванне перайменавання тапон?ма? з камун?стычным паходжаннем змешчана ? арт.7, ч.6 таго ж закона.

Суб’екты перайменавання

• У рамках Укра?ны, абласных ? раённых савета?: вобласц?, раёны, населеныя пункты (гарады, пасёлк? гарадскога тыпу, пасёлк? сельскага тыпу, сёлы), адпаведныя Саветы (абласныя, раённыя, гарадск?я, пасялковыя, сельск?я)
• У рамках населеных пункта?: раёны ? гарадах, вул?цы, бульвары, праспекты, завулк?, праезды, плошчы, набярэжныя, скверы, масты, ?ншыя аб’екты тапан?м?к? (шлях?, кварталы, м?крараёны, жылыя мас?вы ? г.д.), а таксама назвы прадпрыемства?, устано?, арган?зацый.

Крытэры? перайменавання

• Асно?ны крытэрый ? с?мвол?ка камун?стычнага татал?тарнага рэжыму.
• Усёабдымнасць крытэрыя? ? немагчыма, падчас нельга сказаць, ц? мае тая ц? ?ншая назва прыкметы прапаганды або с?мвала камун?стычнага татал?тарнага рэжыму, таму ? некаторых выпадках немагчыма абыйсц?ся без эксперта? (у прыватнасц? спецыял?стам? Укра?нскага ?нстытута нацыянальнай памяц? ).
• Прамое ?казанне крытэрыя? перайменавання ? ап?сана ? арт.1, ч.1, п.4е, ж, в ? сп?с А (гл. н?жэй).
• Ускосныя выпадк? крытэрыя? перайменаванне ? не мае прамога згадвання ? дадзеным законе ? сп?с Б (гл. н?жэй).
• У выпадках фармальнай прыналежнасц? асобы да сп?су А, але кал? асоба не была датычная да прапаганды камун?стычнага рэжыму ц? злачынства? рэжыму ? вызначылася значным укладам у культуру ? тэхн?ку дзяржавы вылучаны асабл?вы сп?с В (глядз? н?жэй). У сп?с В не можа быць унесена асоба, якая працавала ? савецк?х органах дзяржа?най бяспек?.
• Перайменаванне тапон?ма? з камун?стычным паходжаннем, вытворных ад ?ншых тапон?ма? з камун?стычным паходжаннем (напрыклад, ≪вул. К?раваградская≫ вытворная не ад ≪К?ра? С. М.≫, а ад горада ≪К?раваград≫) пав?нна ажыцця?ляцца тольк? ? выпадках, кал? был? змененыя тапон?мы з як?х пайшл? першыя (напрыклад, ≪вул. Лен?нградская≫ падлягае змяненню, бо горад Лен?нград бы? перайменаваны ? Санкт-Пецярбург, а" вул. Днепрапятро?ская"не падлягае, бо горад Днепрапятро?ск не бы? перайменаваны ? час прыняцця рашэння аб перайменаванн? вул?цы) ? сп?с Г .

Перал?к камун?стычных тапон?ма? Укра?ны, як?я патрабуюць перайменавання [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Вобласц? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Днепрапятро?ская вобласць
• К?раваградская вобласць

Гарады [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Рэакцыя на прынятыя законы [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Рэакцыя ва Укра?не [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

За дзень да разгляду дэкамун?зацыйных закона? у Вярхо?най Радзе старшыня Укра?нскага ?нстытута нацыянальнай памяц? Уладз?м?р Вятров?ч закл?ка? парламентарыя? да ?х прыняцця так?м? словам? ^[22] :

…Непакаранае зло расце. Асудз?ць злачынствы - гэта не пытанне помсты, гэта пытанне справядл?васц?. Таму е?рапейск?я кра?ны, як?я перажыл? татал?тарызм прынял? законы, як?м? пацвердз?л?: зно? створаная дзяржава абавязваецца н?кол? не па?тарыць татал?тарныя практык?.…

У ноч на 11 красав?ка ? Харкаве невядомыя знесл? тры помн?к? савецкага часу: Якаву Свярдлову , Серго Арджан?к?дзэ ? М?калаю Рудневу , пры гэтым пашкодз?л? агароджу ?н?верс?тэта, на тэрыторы? якога стая? адз?н з ?х. Усе яны стаял? ? розных раёнах горада ^{[23] [24]} . Па факце хул?ганства м?л?цыя адкрыла крым?нальную вытворчасць. ^[25]

Пасля падп?сання закона? прэз?дэнтам Першы намесн?к Старшын? Вярхо?най Рады Укра?ны Андрэй Паруб?й назва? ?х ≪вехавым? законам? для нашага дзяржа?нага стана?лення, для самасвядомасц? ?кра?нца?, як свабоднай, сучаснай, ск?раванай у будучыню адз?най нацы?≫. Таксама ён адзначы?, што ≪зло пав?нна быць названым ? асуджаным, а Геро? пав?нны быць прызнаны ? ?шанаваны≫ ^[26] .

Рэакцыя ? ?ншых кра?нах [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

М?н?стэрства замежных спра? Рас?? выказала занепакоенасць у сувяз? з прыняццем ва Укра?не закона аб забароне прапаганды камун?стычнага ? нацысцкага рэжыма? ^[27] .

Укра?нская Свабодная Акадэм?я Навук ( УСАН ) у Канадзе падтрымала прыняцце чатырох дэкамун?зацыйных закона? ^[28] .

Крытыка закона? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Канадск? г?сторык, заслужаны прафесар Альберцкага ?н?верс?тэта Дэв?д Р. Марплс ? разам з ?м група з 68 замежных ? ?кра?нск?х навуко?ца?, эксперта? ? выкладчыка? закл?кала прэз?дэнта Парашэнка не падп?сваць законапраекты № 2538-1 ? № 2558. На ?х думку, гэтыя законы пал?тызуюць г?сторыю, супярэчаць аднаму з асноватворных пал?тычных право? ? права на свабоду слова, а так?м чынам нак?ро?ваюць Укра?ну шляхам Рас?? ^{[29] [30]} .
• Прэз?дэнт Польшчы Бран?сла? Камаро?ск? заяв??, што закон аб прызнанн? УПА (праект № 2538-1) ускладняе польска-?кра?нск? г?старычны дыялог ^[31] .

Канстытуцыйнасць закона? абскарджвалася групай народных дэпутата? Укра?ны ? Канстытуцыйным Судзе Укра?ны ^[32] .

Абгрунтаванне неабходнасц? прыняцця закона? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Старшыня Укра?нскага ?нстытута нацыянальнай памяц? , г?сторык Уладз?м?р Вятров?ч л?чыць, што адсутнасць пал?тык? дэкамун?зацы? ва Укра?не пасля абвяшчэння незалежнасц? была адной з прычын, як?я прывял? да неасавецкага рэваншу рэжыму Януков?ча. … Носьб?ты савецк?х кашто?насцей (а не руск?я ц? рускамо?ныя, як пра гэта кажа рас?йская прапаганда) у цяперашн? час з’я?ляецца гало?ным кадравым рэзервам тэрарыстычных атрада? у так званых ДНР ? ЛНР . Таму пытанне дэкамун?зацы? для Укра?ны сёння тычыцца ?жо не тольк? гуман?тарнай пал?тык?, але ? пал?тык? бяспек? ^[33] .

Рас?йск? праваабаронца ? дыс?дэнт, журнал?ст ? грамадск? дзеяч Аляксандр Падраб?нек у сва?м артыкуле ≪В?ват, Укра?на!≫ ^[34] выказа?ся на падтрымку закона? пра дэкамун?зацыю:

... правозащитники опасаются, что запрет коммунистической и нацистской пропаганды может ограничить свободу слова. Справедливые опасения. Более того, можно твердо сказать, что это и есть ограничение свободы слова. В стабильном демократическом государстве это недопустимо. Проблема, однако, в том, что Украина не есть стабильное демократическое государство. Чтобы стать таковым, ей надо пройти трудный путь, сопряженный с опасностью реставрации тоталитаризма. Она находится сейчас и будет находиться еще некоторое время в чрезвычайной ситуации, которая сродни военному положению. Ей надо минимизировать риски реставрации, чтобы не получилось так же, как в России.

Гл. таксама [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Дэкамун?зацы?
• Дзень памяц? ? перамог? над нацызмам у Другой сусветнай вайне 1939 ? 1945
• Лен?напад
• Укра?нск?я законы пра дэкамун?зацыю ^[uk]
• Дэрус?ф?кацыя ва Укра?не ^[uk]
  • Закон Укра?ны ≪Пра асуджэнне ? забарону прапаганды рас?йскай ?мперскай пал?тык? ва Укра?не ? дэкалан?зацыю тапан?м?к?≫ ^[uk]
  • Пушк?напад
  • Суворавапад ^[uk]
• Закон Укра?ны ≪Пра забеспячэнне функцыянавання ?кра?нскай мовы як дзяржа?най≫ ^[uk]

За?ваг? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Законы пра дэкамун?зацыю

1. ↑ Закон Укра?ни Про правовий статус та вшанування пам’ят? борц?в за незалежн?сть Укра?ни у XX стол?тт?
2. ↑ Закон Укра?ни Про ув?чнення перемоги над нацизмом у Друг?й св?тов?й в?йн? 1939?1945 рок?в
3. ↑ Закон Укра?ни Про доступ до арх?в?в репресивних орган?в комун?стичного тотал?тарного режиму 1917?1991 рок?в
4. ↑ Закон Укра?ни Про засудження комун?стичного та нац?онал-соц?ал?стичного (нацистського) тотал?тарних режим?в в Укра?н? та заборону пропаганди ?хньо? символ?ки

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Запрошу?мо до сп?впрац? волонтер?в-кра?знавц?в допомогти у реал?зац?? декомун?зац?йних закон?в Арх?вавана 24 мая 2015. Укра?нський ?нститут нац?онально? пам’ят?
• Декомун?зац?я Укра?ни таки нев?дкладна ? Верховна Рада ухвалила вс? чотири закони
• Володимир В’ятрович: Наше завдання ? щоб совок не в?дтворився в майбутн?х покол?ннях. // Укра?нська правда . ? 10.04.2015.
• Володимир Яворський: Анал?з закону про заборону комун?стичних символ?в. // ?нформац?йний портал Харк?всько? правозахисно? групи  ? 01.05.15.
• Андр?й Портнов: Про декомун?зац?ю, ?дентичн?сть та ?сторичн? закони дещо ?накше. Арх?вавана 27 сакав?ка 2016. // Критика . ? травень 2015.
• Володимир В’ятрович: Декомун?зац?я ? академ?чна дискус?я Арх?вавана 26 сакав?ка 2016.
• Григор?й Стариков: Про декомун?зац?йн? закони: з користю ? не без оптим?зму… Арх?вавана 30 жн??ня 2020.
• Михайло Гаухман: Справа про декомун?зац?ю Арх?вавана 16 кастрычн?ка 2016.
• Володимир Кулик: Про неяк?сн? закони та нечутливих критик?в Арх?вавана 26 сакав?ка 2016.
• Св?тлана Хилюк: Оц?нювати та/або карати: юридичний коментар до ≪антикомун?стичного≫ законопро?кту
• Дейв?д Р. Марплс: Володимир В’ятрович ? укра?нськ? декомун?зац?йн? закони Арх?вавана 25 сакав?ка 2016.
• Олександр Мотиль: Декомун?зац?я Укра?ни
• Юр?й Латиш. Заборонений комун?зм ? недозаборонений нацизм ? не заборонений фашизм. // Historians.in.ua ? 11.05.2015.
• База назв вулиць ус?х м?ст та б?льшост? селищ Донецько? област?, Excel (оновлена на 15 вересня 2015) (недаступная спасылка)