В?та?т К?пель
Дата нараджэння	30 мая 1927 ( 1927-05-30 )
Месца нараджэння	Менск , Менская акруга , БССР , СССР
Дата смерц?	3 снежня 2022 ( 2022-12-03 ) (95 гадо?)
Месца смерц?	ЗША
Месца пахавання	Беларуск?я мог?лк? ? ?ст-Брансу?ку
Грамадзянства	ЗША
Бацька	Я?х?м Я?сеев?ч К?пель
Жонка	Зора К?пель
Дзец?	Алеся К?пель
Род дзейнасц?	г?сторык , л?таратуразнавец
Навуковая сфера	г?сторыя
Месца працы	Балтымарск? ?н?верс?тэт Нью-Ёркская публ?чная б?бл?ятэка Беларуск? ?нстытут навук? ? мастацтва ? Нью-Ёрку
Альма-матар	Беларуская г?мназ?я ?мя Янк? Купалы Цюб?нгенск? ?н?верс?тэт Лёвенск? катал?цк? ?н?верс?тэт Ратгерск? ?н?верс?тэт
Узнагароды
Цытаты ? В?к?цытатн?ку

В?та?т К?пель ( 30 мая 1927 , Менск  ? 3 снежня 2022 , ЗША ) ? беларуск? грамадска-культурны эм?грацыйны дзеяч, г?сторык.

Разам з жонкай Зорай К?пель сабра? ? с?стэматызава? найбагацейшую калекцыю эм?грацыйнай беларускай перыёдык? ? друку, выдадзеных на Захадзе ^[1] .

Б?яграф?я [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Нарадз??ся 30 мая 1927 года ? Менску ? сям’? грамадскага дзеяча ? вучонага Я?х?ма (1895?1969) ? Мары? К?пеля?.

У 1933 ? 1942  гадах разам з бацькам? знаходз??ся ? высылцы ? Рас??. Падчас Вял?кай Айчыннай вайны вярну?ся ? Беларусь. Вучы?ся ? М?нску , пакуль у 1944  годзе не выеха? з бацькам? ? Герман?ю . У пасляваеннай Герман?? В?та?т К?пель скончы? Беларускую г?мназ?ю ?мя Я. Купалы , вучы?ся на медыцынск?м факультэце Цюб?нгенскага ?н?верс?тэта . У 1953  годзе скончы? Лювенск? ?н?верс?тэт ( Бельг?я ) са спецыяльнасцю геолага , у 1955  годзе атрыма? ступень доктара м?нералог??.

У 1955  годзе пераеха? у ЗША . У 1956 годзе пабра?ся шлюбам з Зорай Савёнак (К?пель) , на наступны год у сям’? нарадз?лася дачка Алеся . Працава? у навукова-вытворчых ф?рмах, у Балтымарск?м ун?верс?тэце ( штат Мэрыленд ). У 1959 ? 1985  гадах працава? б?бл?ятэкарам у Нью-Ёркскай публ?чнай б?бл?ятэцы , дзе таксама на працягу мног?х гадо? займа? пасаду памочн?ка начальн?ка аддзела навук? ? тэхн?к? ^[2] . Перада? на захаванне ? Нью-Ёркскую публ?чную б?бл?ятэку 171 скрыню з матэрыялам? па беларус?стыцы , як?я на працягу некальк?х дзесяц?годдзя? зб?ра? ? с?стэматызава? ^[1] .

У 1962 ? 1963  гадах вучы?ся ? маг?стратуры Ратгерскага ?н?верс?тэта ( Нью-Джэрс? ) па спецыяльнасц? ≪Б?бл?ятэказна?ства≫ ^[2] . Пры канцы 1960-х гадо? выклада? у беларускай школе ? Брукл?не . У 1960 - 1980-х гадах супрацо?н?ча? з радыё ≪Свабода≫ .

У 1985 годзе выйша? на пенс?ю ? працягну? займацца грамадскай дзейнасцю ^[2] .

Больш за 30 гадо? жы? у Ратэрфордзе , потым ? у Гаварце , а ? апошн? час ? у Пойнт-Плезант-Б?ч ^[2] .

Памёр 3 снежня 2022 года ^[1] . Пахаваны ? ?ст-Брансу?ку ( штат Нью-Джэрс? ) на беларуск?х мог?лках царквы Жыров?цкай Божай Мац? ^[2] .

Грамадская дзейнасць [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Падчас вучобы ? Герман?? зац?кав??ся ска?тынгам . З 1945 года бы? ска?тмайстрам ≪Згуртавання беларуск?х ска?та? на чужыне≫ (пазней ? у адм?н?страцы? нацыянальнай арган?зацы? ЗША) ^[3] . Падчас вучобы ? Бельг??, бы? намесн?кам старшын? Саюза беларуса? Бельг?? .

У 1972 ? 1982  гадах ? старшыня Федэрацы? беларуск?х рэспубл?канск?х клуба? . У 1974  годзе абраны старшынёй Рэспубл?канскай федэрацы? штата Нью-Джэрс? ^[2] . Рэдактар газеты нью-джэрс?йск?х рэспубл?канца? Heritage Review. Заснавальн?к ? дырэктар беларуск?х фестываля? у Нью-Джэрс? ( 1976 ? 1979 ). У 1972  годзе ? Вашынгтоне абраны на заступн?ка старшын? Нацыянальнай канфедэрацы? амерыканск?х этн?чных груп. Губернатарам штата Нью-Джэрс? Брэнданам Б?рнам бы? прызачаны старшынёй Этн?чнай Рады штата Нью-Джэрс? ^[2] , працава? на гэтай пасадзе ? 1978?1982 гадах.

Акты?на ?дзельн?ча? у беларуск?м жыцц? ? ЗША, бы? сябрам шэрагу арган?зацый, у тым л?ку Беларуска-амерыканскага задз?ночання ^[2] . Ад 1982  года ? старшыня Беларускага ?нстытута навук? ? мастацтва ? Нью-Ёрку .

У 1997 годзе абраны ? склад Прэз?дыума Рады БНР ^[4] .

Творчасць [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

А?тар шэрагу грунто?ных б?бл?яграф?чных даведн?ка?, а таксама дзясятка? публ?кацый, у т. л. артыкула? беларусазна?чай тэматык? ? амерыканск?х энцыклапедыях. У 1993 годзе выйшла яго першая манаграф?я ≪Беларусы ? ЗША≫ (беларускае выданне падрыхтава? перакладчык Сяргей Шупа , англамо?нае выданне ? ЗША выйшла ? 1999 годзе). У 2017 годзе пабачыла свет другое выданне кн?г? (больш як 600 старонак), багата ?люстраванае, дапрацаванае ? дапо?ненае новай ?нфармацыяй. Падрыхто?ка другога выдання заняла каля двух гадо? супольнай працы В?та?та К?пеля, арх?в?ста Лявона Юрэв?ча ? рэдактар Наталл? Гардз?енка ^[5] .

Разам з жонкай Зорай К?пель укла? фундаментальную двухтомную б?бл?яграф?ю ≪Беларуск? й беларусаведны друк на Захадзе≫ ^[6] (2003, 2-е, дапо?ненае выданне ? 2006), настольную кн?гу г?сторыка? эм?грацы? ? ?с?х зац?ка?леных беларус?стыкай. Выда? кн?гу ?спам?на? ≪Жыць ? дзе?ць≫ (2015).

Сям’я [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Жонка ? Зора К?пель (дзяв. Савёнак; 1927?2003), грамадская дзяячка, л?таратуразнавец, публ?цыст.
• Дачка ? Алеся К?пель (нар. 1957), працуе ? М?н?стэрстве ?нутраных спра? ЗША , займаецца грамадска-пал?тычнай дзейнасцю.
• Сын ? Георг?й ^[7] .
• Унук? ? Аляксандр, Андрэй, Антон ^[7] .

Узнагароды [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Медаль Паняволеных народа? Эйзенха?эра (1975),
• медаль 100 гадо? БНР Рады Беларускай Народнай Рэспубл?к? (2018) ^[8] ,
• ганаровы доктар Е?рапейскага гуман?тарнага ?н?верс?тэта (2020) ^[9]  ? ≪за самаадданасць справе беларускай асветы ? культуры замежжа≫ .

Працы [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Кн?г? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Byelorussian Statehood. Reader and Bibliography / Ed. by V.Kipel and Z.Kipel. ? New York: Б?Н?М, 1988. ? 398 p.
• Why does Voice of America discriminate against the Byelorussian language? / [Я.Запрудн?к, В.К?пель, Ю.Станкев?ч]. ? New York: [Byelorussian Youth Association of America], 1961. ? 2 p.
• Беларусы ? ЗША. ? Мн.: Беларусь, 1993.
• Жыць ? дзе?ць: Успам?ны. ? Мн.: Зм?цер Колас, 2015.

Артыкулы [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Л?ст у рэдакцыю // Бацька?шчына. ? 1956. ? № 21 (303). ? 20 травеня. ? С. 4. ^[10]
• Мадзярск? дзень. Уражаньн? ад спатканьня з Кардыналам М?дцэнты // Беларус. ? 1973. ? № 198. ? Кастрычн?к. ? С. 5.
• Даклад пра Беларусь сяньня / В. Зубко?ск? // Беларус. ? 1973. ? № 199. ? Л?стапад. ? С. 3. ^[11]
• Беларуская спадчына ? Амэрыцы. Айцец Франьц?шак Дзеружынск? // Беларус. ? 1975. ? № 216. ? Красав?к. ? С. 2 ? 3. ^[12]
• Друг? ?себеларуск? Кангрэс ? анал?з тагачаснае пал?тычнае сытуацы? рэфэрат, чытаны ? Са?т-Рывэры з нагоды 30-х угодка? 2-га Кангрэсу / В?та?т К?пель // Беларуская думка [Са?т-Рывэр ? Нью-Ёрк]. ? 1974?1975. ? № 18 ? 19 ? С. 4 ? 7.
• Прафэсар Ле? Ак?ншэв?ч (1898?1980) // Беларус. ? 1981. ? № 286. ? Люты. ? С. 3 ? 4.
• У памяць наста?н?цы [Натальл? Орса] // Беларус. ? 1990. ? № 3367. ? Люты. ? С. 5.

Зноск?

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Сенька М. В?та?ту К?пелю ? 80 гадо? / М?хась Сенька // Беларуская думка [Са?т-Рывэр ? Нью-Ёрк]. ? 2007. ? № 59. ? Снежань. ? С. 39.
• Юрэв?ч, Л. Шматгалосы эп?сталярыум : г?сторыя людзей ? ?дэй на эм?грацы? ? л?ставанн? / Прадм. ? рэд. Н. Гардз?енка . ? М?нск: Кн?газбор , 2012. ? 660 с. ? (Б?бл?ятэка Бацька?шчыны ; кн. 20). ? ISBN 978-985-7007-43-1 .
• К??пель В?та?т // Беларусь: энцыклапедычны даведн?к / Рэдкал. Б. ?. Сачанка (гал. рэд.) ? ?нш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Х?лькев?ч. ? Мн. : БелЭн , 1995. ? С. 384. ? 800 с. ? 5 000 экз.  ? ISBN 985-11-0026-9 .