Старонка ёсць часткай прав?л В?к?педы?. Пададзеных тут норм мусяць трымацца ?се ?дзельн?к?. Перад рэдагаваннем прав?л упэ?н?цеся, што на змены ёсць кансэнсус (згода) супольнасц?. Кал? ёсць сумневы, спачатку абмяркуйце змены на старонцы размо? .

Скарачэнне ВП:КС

Усе працэсы, як?я праходзяць у В?к?педы?, звязаны з пошукам кансэнсусу.

Пры рэдагаванн? артыкула? кансэнсус звычайна дасягаецца натуральным шляхам?? пасля таго як адз?н з удзельн?ка? унос?ць пра?ку ц? дадатак на якой-небудзь са старонак В?к?педы?, усе, хто ?бачаць гэту змену, могуць на яе адрэагаваць, змян??шы ц? адмян??шы яе, або пак?нуць яе ? с?ле. У апошн?м выпадку ≪ма?чанне≫ (нябытнасць рэакцы?) з’я?ляецца знакам згоды з занесенай пра?кай, пры ?мове, што пра яе стала вядома дастатковаму л?ку ?дзельн?ка?. Там, дзе гаворка ?дзе пра занясенне змен у прав?лы ? рэкамендацы? В?к?педы?, пра планаваныя змены варта адмыслова ?нфармаваць супольнасць праз адпаведныя форумы, каб забяспечыць дасягненне кансэнсусу на значна больш высок?м узро?н?.

Узн?каючыя нязгоды варта ?рэгуляваць, ветл?ва , прыводзячы патрэбныя аргументы, падтрымваючы атмасферу супрацо?н?цтва?? пры патрэбе на старонках абмеркавання артыкула?. Падчас абмеркавання? дзеяння ?дзельн?ка? пав?нны быць нак?раваны на выпрацаванне ? падтрыманне нейтральных фармулёвак, па як?х можа быць дасягнуты кансэнсус. Пры гэтым, кал? апыняецца, што па той ц? ?ншай групе пытання? часта складаецца адно ? тое ж агульнае меркаванне, тое яго варта аформ?ць у выглядзе асобнай рэкамендацы?, каб пазбав?ць удзельн?ка? ад патрэбы ?весь час абмярко?ваць адно ? тое ж. У тых рэдк?х выпадках, кал? кансэнсус апыняецца вельм? цяжка знайсц?, варта выкарысто?ваць дадатковыя магчымасц?, выпрацаваныя ? рамках працэдур вырашэння канфл?кта? , узгодненых супольнасцю. Гэта мяркуе запрашэнне да ?дзелу ? дыскус?? незалежных дасведчаных удзельн?ка? ? разгляд праблем, як?я зам?наюць дасягненню кансэнсусу.

Кал? ? абмеркаваннях усярэдз?не В?к?педы? заходз?ць гаворка пра ≪ кансэнсус ≫, то за?сёды маецца на ?вазе кансэнсус, дасягнуты ≪ ? рамках усталяваных прав?ла? ? працэдур ≫. Кансэнсус, дасягнуты сярод вызначанай невял?кай групы ?дзельн?ка?, амаль н?кол? не ? стане пераважыць кансэнсус, дасягнуты супольнасцю ? цэлым ? заф?ксаваны ? прав?лах.

Кансэнсус можа быць знойдзены тольк? ? вын?ку супольнай працы разважных удзельн?ка?, як?я шчыра ?мкнуцца да дакладнага ? адэкватнага выкладу розных пункта? погляду на вызначанае пытанне (пры гэтым настойл?выя спробы ?несц? ? артыкул малаважны факт насуперак меркаванню мног?х ?ншых удзельн?ка? прызнаюцца парушэннем кансэнсусу).

Прав?лам? немагчыма даць дакладнае вызначэнне разважнай паз?цы?. Так, разважныя ?дзельн?к?, прыкладам, гатовыя дапускаць, што ? меркаванне, проц?леглае ?х уласнаму, таксама можа мець пад сабой падставы. У той жа час упартае пасо?ванне эксцэнтрычнага пункта погляду, спалучанае з адмовай даць сумленную адзнаку ?ншым меркаванням, не спрыяе дасягненню кансэнсусу. У рэдк?х выпадках, пра?да, можа апынуцца, што ? ? ≪эксцэнтрычнай паз?цы?≫ маюцца вызначаныя кашто?насц?,?? у гэтым выпадку кансэнсус можа з ул?кам гэтай паз?цы? змян?цца.

Нават у тых с?туацыях, кал? ?нёсак удзельн?ка здаецца вам прадузятым, помн?це, што яго пра?к? могуць быць прадыктаваны добрым? намерам? , злучаным? са шчырым жаданнем палепшыць артыкул. Варта практычна за?сёды меркаваць у ?ншых добрыя намеры ? за?сёды заставацца ? рамках этычных паводз?н .

Кансэнсус не з’я?ляецца чымсьц? непарушным. Часам супольнасц? варта?? ? нават бывае трэба?? змян?ць свой пункт гледжання па нейк?м пытанн?.

Так, напрыклад, часам здараецца, што ? нейк? момант часу невял?кая група ?дзельн?ка?, ад асобы ?сёй супольнасц?, дасягае кансэнсусу па вызначаным пытанн?. Аднак кал? супольнасць пасля так? кансэнсус не прыме, кал? агульнае меркаванне было некарэктна сфармулявана ц? пасля змян?лася, тая супольнасць можа прыйсц? да ?ншага кансэнсусу па гэтым жа пытанн?.

Часам невял?кай групе а?тара?, як?я працуюць над вызначаным артыкулам, атрымо?ваецца прыйсц? да кансэнсусу, як? можа пасля выкл?каць пярэчанн? ? шырэйшага кола ?дзельн?ка?. У гэтай с?туацы? спробы дадзенай групы а?тара? блакаваць занясенне змен у артыкул тольк? на той падставе, што ≪ кансэнсус ужо дасягнуты ≫, будуць неправамерным?, бо н?водны ?дзельн?к ? н?водная абмежаваная група ?дзельн?ка? не могуць у аднабаковым парадку зая?ляць пра ная?насць вызначанага кансэнсусу супольнасц??? ц? пра яго змену. Кал? ж як?-небудзь удзельн?к (ц? невял?кая група ?дзельн?ка?) л?чыць, што ? яго ёсць дастатковыя падставы меркаваць, што раней дасягнуты кансэнсус больш не адпавядае рэча?снасц?, ён мае права падняць гэта пытанне на адпаведнай старонцы абмеркавання артыкула ц? на адпаведным форуме, запрас??шы зац?ка?леных удзельн?ка? выказацца па гэтай нагодзе.

З гэтага не вын?кае, што В?к?педыя не ?л?чвае м?нулых прэцэдэнта?. Сам факт ная?насц? прэцэдэнту?? кансэнсусу па тым ц? ?ншым пытанн??? з’я?ляецца важк?м аргументам, як? ?сё яшчэ можа захо?ваць актуальнасць. Варта, аднак, адрозн?ваць недазволеныя аргументаваныя сумневы, выказваемыя з нагоды важнага пытання ц? к?ра?н?цтва, ? назойл?выя спробы праштурхнуць ?ндыв?дуальны пункт погляду, як?я парушаюць функцыянаванне праекта.

Развязк? ? В?к?педы? сх?льныя сталым зменам у звязку з тым, што кожны дзень у праект прыходзяць новыя ?дзельн?к?, у супольнасц? з’я?ляюцца новыя ?дэ? ? новая ?нфармацыя, як?я дазваляюць па- ?ншаму з?рнуць на некаторыя рэчы. Менав?та таму важна мець спосаб перагляду ранейшых рашэння?, незалежна ад таго, як?м чынам гэтыя рашэнн? был? прыняты. Так?м чынам, н?воднае рашэнне не варта разглядаць як абсалютна непарушнае ? не падлеглае перагляду. Некаторыя з ?х?? напрыклад, прынцып ≪ Не даводзьце да абсурду ≫?? падтрымваюцца вял?кай колькасцю удзельн?ка?, ? для ?х магчымага перагляду запатрабавалася б шырокае абмеркаванне ? рамках усёй супольнасц?. Для ?ншых змен?? напрыклад, дробных паправак да прав?ла ц? змен фармулёвак у тым ц? ?ншым артыкуле?? можа быць досыць звычайнага разгляду на старонцы абмеркавання артыкула ц? на форуме.

Часам можна стварыць ?люз?ю змены кансэнсусу, проста падн?маючы адно ? тое ж пытанне зно? ? зно? у надзе?, што ? гэты раз на абмеркаванне ≪заз?рнуць≫ удзельн?к?, як?м у большай ступен? спадабаецца альтэрнаты?ны развязак. Гэта, аднак, ня?далы спосаб пошуку новага кансэнсусу, бо супярэчыць ф?ласоф?? яго дасягнення. Развязк? ? В?к?педы? прымаюцца не па колькасц? ?дзельн?ка?, ≪як?я заз?рнул?≫ ? ≪што прагаласавал?≫, а на падставе пазнаёмленых аргумента?. Спробы змян?ць кансэнсус пав?нны грунтавацца на ясным супаста?ленн? ранейшай аргументацы?, якая лягла ? аснову ?снуючага кансэнсусу, ? новых аргумента?. Таму ? новым падзеле старонк? абмеркавання трэба падаць рэзюмэ г?сторы? абмеркавання? дадзенага пытання са спасылкам? на папярэдн?я дыскус???? гэта дасць магчымасць новым удзельн?кам азнаём?цца з абгрунтаваннем ?снуючага кансэнсусу ? прымаць рашэнне, зыходзячы з макс?мальна по?най ?нфармацы?.

Адным з прыкмет таго, што змены кансэнсусу насамрэч не адбылося, з’я?ляецца тое, што ?дзельн?к?, як?я акты?на выказвал?ся раней, амаль не бяруць удзел у новым абмеркаванн?. У так?м разе змены, як?я вы зроб?це на падставе такога няпо?нага абмеркавання, верагодна, адразу будуць ≪адкочвацца≫ тым?, хто не прыня? удзел у новым абмеркаванн?. Не ?ступайце ? вайну правак, а лепш паспрабуйце залучыць ?х у новае абмеркаванне.

Яшчэ адным ня?далым спосабам атрымання большага падтрымання спробы змены кансэнсусу, якая правал?лася з’я?ляецца вынясенне яго на абмеркаванне ? новым, менш прыдатным для гэтага месцы В?к?педы?. Слушней знайсц? найболей прыдатнае месца для абмеркавання ?? абмеркаваць пытанне менав?та там ? тольк? адз?н раз. Зразумела, кал? вы першапачаткова выбрал? ня?далую старонку для абмеркавання пытання, тое перанесц? яго на новае месца якраз будзе трэба.

Ная?насць кансэнсусу не азначае ?сеагульнага падтрымання абранага рашэння. Гэта хутчэй азначае, што ?сё згодны ≪падпарадкавацца≫ абранаму рашэнню.

Сярод удзельн?ка?, як?я выконваюць кансэнсус, будуць тыя, хто падтрымвае прынятую пастанову, але будуць ? тыя, хто не падтрымвае яго, але або не надае пытанню дастатковага значэння, або не можа прывесц? досыць перакана?чых аргумента? у карысць сваёй паз?цы?, а таксама тыя, хто акты?на пратэстуе супраць рашэння, але змушаны яму падпарадкавацца, каб не парушаць прав?лы В?к?педы?. (Знойдуцца ? акты?ныя суперн?к? дасягнутага кансэнсусу, хто паспрабуе дзеяць насуперак заведзеным прав?лам.) Пераканацца, ц? знойдзены насамрэч кансэнсус, можна тольк? паспрабава?шы рухацца наперад, выкарысто?ваючы яго як базу.

У той час як самым важным элементам выпрацавання кансэнсусу з’я?ляецца ?пэ?ненасць у тым, што ?се бак? выслуханы ? ?се аргументы разгледжаны, часцяком бывае вельм? цяжка прыйсц? да адз?нага рашэння, тым больш кал? мног?я з удзельн?ка? дыскус?? насамрэч не ?мкнуцца да эфекты?нага супрацо?н?цтва. Часам узн?каюць сумневы ? магчымасц? ?вогуле дасягнуць кансэнсусу па дадзеным пытанн? ? невыразна, як прасунуцца ? бок яго дасягнення ? ? чым ён увогуле можа складацца.

На практыцы, мног?я людз?, як?я ц?кавяцца абмярко?вальным пытаннем, пачынаюць з таго, што проста заходзяць на старонку абмеркавання ? ацэньваюць, ц? наб?рае ?х уласная паз?цыя хоць бы ≪большасць галасо?≫. Хоць так? грубы спосаб дае вызначаны арыенц?р з нагоды таго, на чым можна засяродз?ць свае выс?лк?, гэты падыход зус?м не з’я?ляецца спосабам знаходжання кансэнсусу (ц? вызначэннем як складваецца кансэнсус). Для знаходжання кансэнсусу патрабуецца старанна ацан?ць с?лу ? якасць сам?х аргумента?, прыведзеных розным? бакам?, ? адначасна выказаных нюанса?. У складаных с?туацыях таксама варта л?шн? раз заз?рнуць у прав?лы ? к?ра?н?цтвы В?к?педы?. Тольк? так? ?зважаны падыход прымальны для ?дзельн?ка, як? выкл?каецца распачаць як?я-небудзь дзеянн? на падставе кансэнсусу, як? складаецца ? абмеркаванн?..

Меркаванн? меншасц?, як прав?ла, адлюстро?ваюць ?стотныя аспекты пытання, а таму дыскус?я пав?нна став?ць сваёй мэтай дасягненне найболей прымальнага кампрам?су. У с?туацыях, кал? працягласць дыскус?? ?сталявана загадзя, не з ус?м? ?дзельн?кам? атрымо?ваецца дасягнуць кампрам?су ? паста?леныя тэрм?ны. У гэтай с?туацы? варта выбраць так? варыянт, як? задавол?ць асно?ны л?к удзельн?ка? (а не проста адносная большасць). Простае ?гнараванне аргумента? меншасц? здольна тольк? прывесц? да незл?чоных праблем. Першае, тым самым можна выпусц?ць з-пад уваг? важныя аспекты пытання, на як?я паказвае меншасць, ? ?жо не?забаве можа быць прапанавана перагледзець кансэнсус. Другое, так?я дзеянн?, верагодна, пак?нуць проц?леглы бок з пачуццём несправядл?васц? ? кры?ды, што прывядзе да асаб?стага канфл?кту ??, магчыма, ужо за?тра ≪гукнецца≫ вам, кал? ? меншасц? апыняцеся вы.

Так?м чынам, прыняцце рашэння? у В?к?педы? не засно?ваецца на фармальным падл?ку галасо?: В?к?педыя ?не эксперымент у вобласц? дэмакраты? . Галасаванн? ц? апытанн? сам? па сабе не з’я?ляюцца асновай для прыняцця рашэння?, ? н?хто не абавязаны падпарадко?вацца ?х вын?кам, з выняткам некаторых адменных выпадка?, кал? гэта абумо?лена прав?лам?.

Новым удзельн?кам, не знаёмым з паняццем кансэнсусу, варта ?свядом?ць, што галасаванне здольна хутчэй пачаць абмеркаванне, а не завяршыць яго. Сапра?дныя рашэнн? выпрацо?ваюцца менав?та ? вын?ку дыскус??. Таму пры правядзенн? апытання адказы пав?нны падмацо?вацца аргументацыяй. Гэта паслужыць добрым пачаткам для дыскус?? ? выпрацавання прымальнага кампрам?су. Бывае ? так, што ?дзельн?к, як? добра падрыхтава?ся, можа практычна ? адз?ночку сх?л?ць шал? вял?кай дыскус?? ? бок сваёй паз?цы?.

?снуюць выключэнн?, кал? рашэнн? прымаюцца ?накш, без пошуку кансэнсусу:

• Заявы Джымба , Рады павераных фонду В?к?медыя ц? распрацо?шчыка? праграмнага забеспячэння Mediawiki, як?я датычаць пытання? заканада?ства (абарона а?тарск?х пра?, абарона асаб?стай ?нфармацы?, пытанн? дыфамацы?) ц? нагрузк? на серверы праекта, адразу ж набываюць статус прав?ла.
• Прав?лы раздзела В?к?педы? на беларускай мове не распа?сюджваюцца на дзеянн? прадста?н?ко? адм?н?страцы? ≪Фонду В?к?медыя≫ ? дачыненн? ?трымання вызначаных артыкула?, як?я маюць мэтай выдаленне спрэчнага ц? незаконнага ?трымання ? звязку з паступаючым? скаргам?.
• Рашэнн?, прынятыя ?нутры аднаго з праекта?, не могуць змяняць больш агульных рашэння?, прынятых на аснове шырэйшага кансэнсусу. У рамках таго ц? ?ншага праекта не можа быць прынятая пастанова пра тое, што на артыкулы праекта не распа?сюджваецца тое ц? ?ншае агульнае прав?ла.
• Прынцыпы Фонду В?к?медыя ?я?ляюць сабою базавыя прынцыпы ?с?х праекта? В?к?медыя ?, так?м чынам, засно?ваюцца на найболей дасягальным кансэнсусе ? рамках ус?х праекта? В?к?медыя. Гэтыя кансэнсусы маюць фундаментальны характар, ? ?м? вызначаюцца ?се астатн?я дамовы В?к?медыя ? В?к?педы?.

Працэс пошуку кансэнсусу не патрабуе абавязковага выкарыстання старонак абмеркавання, аднак па магчымасц? для арган?зацы? дыскус?й варта выкарысто?ваць менав?та гэтыя старонк?. Перад занясеннем ?стотных правак карысна заз?рнуць на старонку абмеркавання артыкула, каб высвятл?ць, ц? не абмярко?валася гэта пытанне раней. У ?ншых выпадках пра?це смела , бо самае гало?нае ? В?к?педы? ?гэта ?дасканаленне артыкула?.

Каментары? да правак абмежаваны па да?жын? ? ?х можна няправ?льна зразумець. У мног?х выпадках узн?каюць непаразуменн?, кал? нечаканая пра?ка зроблена да таго, як аргументы ? карысць яе был? пак?нуты на старонцы абмеркавання. Таму ва ?с?х спрэчных ? дал?катных с?туацыях рэкамендуецца выкарысто?ваць старонк? абмеркавання для аргументацы? ?стотных змен перад ?х занясеннем. ? наадварот?? кал? вы не ?пэ?нены наконт чыёй-небудзь пра?к?, пачакайце нейк? час, ? на старонцы абмеркавання, магчыма, з’яв?цца каментарый да яе.

• В?к?педыя:Этычныя паводз?ны
• В?к?педыя:Вырашэнне канфл?кта?
• В?к?педыя:Зыходзьце з сумленнасц? ?дзельн?ка?