Белару?ск? лац??нск? алфав??т (таксама ≪ Белару?ская лац??нка ≫ ц? ва ?ласным зап?се ? ≪ Biełaruskaja łacinka ≫) ? варыянт лац?нскага алфав?та, прыстасаванага для зап?су беларускай мовы.

На сённяшн? дзень у сучаснай форме ?жываецца некаторым? п?сьменн?кам? ^[1] , вытворцам? ? аздабленн? прадукцы?, карыстальн?кам? ?нтэрнэту. ?нструкцыя па трансл?тарацы? геаграф?чных назва? Рэспубл?к? Беларусь , створаная на аснове беларускай лац?нк?, аф?цыйна выкарысто?ваецца для трансл?тарацы? геаграф?чных назва? Беларус?.

Алфав?т [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

За час ?снавання лац?нк? яе алфав?т неаднаразова змяня?ся. Сучасны алфав?т беларускай лац?нк?, як? ?жываецца з першай паловы 1940-х гадо?, выглядае наступным чынам:

Aa	Bb	Cc	??	??	Dd	Dz dz	D? d?	D? d?
Ee	Ff	Gg	Hh	Ch ch	Ii	Jj	Kk	Ll
Łł [A]	Mm	Nn	??	Oo	Pp	Rr	Ss	??
??	Tt	Uu	??	Vv	Yy	Zz	??	??

Г?сторыя [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У Сярэднявеччы (XVI ст.) з’яв?л?ся першыя вядомыя зап?сы беларускага тэксту лац?нск?м п?сьмом з патрэбы ?ключаць старабеларуск?я цытаты ? польск?я ? лац?нск?я тэксты. Гэта был? некадыф?каваныя зап?сы, ?, в?давочна, яны раб?л?ся з выкарыстаннем прав?ла? польскай арфаграф?? над старабеларуск?м? гукам?. Ужо на ранняй стады? разв?цця старабеларускае п?сьмо лац?нск?м алфав?там не было абмежавана тольк? дакументам? на паперы або пергаменце, але выкарысто?валася таксама для шырокага спектру ?ншых аф?цыйных ? публ?чных функцый. Так, звон з Моладава (цяпер ?вана?ск? раён , Брэсцкая вобласць ), адл?ты ? 1583 годзе, аздоблены надп?сам старабеларускай лац?нкай ( MAR?IN HOFMAN MNIE SLIWAL ROKV 1583 ), як? кажа пра тое, што звон адл?? Марц?н Гофман у 1583 годзе ^[2] .

У XVII ст. паступова пашырылася выкарыстанне лац?нскага п?сьма, паралельна з к?рыл?чным, беларуск?м? рыма-катол?кам?.

У XVIII ст. лац?нск?м п?сьмом, паралельна з к?рыл?чным, карыстал?ся ? некаторых л?таратурных творах, нап?саных тагачаснай беларускай мовай. У канцы 2013 года ? Горацк?м раёне бы? знойдзены курганны мог?льн?к ? надмаг?льны камень, датаваны сярэдз?най XVIII ст., з надп?сам зробленым беларускай лац?нкай: ≪ Памажы, Госпадзе, Вас?лю року 1750 ≫ ^[3] .

У XIX ст. некаторыя польск?я п?сьменн?к? ? беларуск?я п?сьменн?к? з польскага культурнага асяроддзя карыстал?ся лац?нск?м п?сьмом, выключна ц? часткова, у сва?х працах, нап?саных па-беларуску. Асабл?ва Ян Чачот , Па?люк Багрым , В?нцэнт Дун?н-Марц?нкев?ч , Франц?шак Багушэв?ч , Адам Гурынов?ч . Рэвалюцыйны дэмакрат Кастусь Кал?но?ск? друкава? лац?нск?м п?сьмом беларускамо?ную газету ≪ Мужыцкая пра?да ≫ (у арыг?нале: ≪Mu?yckaja prauda≫; 7 нумаро? у 1862?1863 гадах). Нелегальнае вершаванае беларускае выданне ≪ Гутарка двух суседа? ≫ ? папярэдн?ца ≪Мужыцкай пра?ды≫ ? таксама друкавалася лац?нкай ? разыходз?лася пераважна па Беласточчыне ? Гарадзеншчыне. Вядома 6 нумаро? ≪Гутарк?≫, першы з як?х выйша? у 1861 годзе ^[4] .

Дун?н-Марц?нкев?ч спасыла?ся на той факт, што бальшыня п?сьменных людзей сярод простага люду Беларус? был? п?сьменныя менав?та ? сэнсе лац?нскага алфав?ту ^[2] .

XX стагоддзе [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Звычай лац?нскага зап?су беларускага тэксту паступова зн?ка? з ужытку на працягу XX ст., хоць яшчэ ? пачатку XX ст. наз?ралася су?снаванне двух шрыфто?. Шматл?к?я беларуск?я выданн? друкавал?ся лац?нкай ц? часткова лац?нкай. Лац?нкай выдавалася газета ≪ Наша доля ≫ (1906). ≪ Наша Н?ва ≫ (нумары з перыяду 10 л?стапада 1906 ? 31 кастрычн?ка 1912) выходз?ла асобна ? к?рыл?цай, ? лац?нкай.

У 1907 годзе выдавецтва ≪ Загляне сонца ? ? наша аконца ≫ апубл?кавала ? Санкт-Пецярбурзе новую ≪абэцэду≫ лац?нкай, у як?м а?тары здзейсн?л? мадэрн?зацыю беларускай лац?нскай граф?к?. Так, а?тары ?вял? л?тару ? замест ранейшай cz , а таксама л?тары ? ? ? замест sz ? ? . Захавал?ся л?тары ł ? w. ?ншыя беларуск?я выдавецтвы ? В?льн?, Менску ? Санкт-Пецярбурзе таксама пайшл? ?след за гэтай рэформай. Не?забаве гэтая форма стала практычна агульнапрынятым стандартам друку, вядомым як ≪Нашан??ская лац?нка≫ ^[2] .

Зборн?к? верша? Цётк? ≪Скрыпка беларуская≫ ? ≪Хрэст на свабоду≫ был? надрукаваныя ?жо абно?ленай лац?нкай. Таксама Цётка зраб?ла спробу стварыць пачатковую дз?цячую чытанку па-беларуску лац?нкай ? ≪Першае чытанне для дзетак-беларуса?≫. Першы зборн?к верша? Янк? Купалы ≪ Жалейка ≫ выйша? у 1908 годзе ? бы? надрукаваны к?рыл?цай, а друг? ягоны зборн?к ≪ Гусляр ≫ (у арыг?нале ? Hu?lar) з’яв??ся ? 1910 годзе ? бы? надрукаваны лац?нкай ^[4] . Першы верш Янк? Купалы на беларускай мове ? ≪ Мая доля ≫, датуецца 15 л?пеня 1904 года, бы? таксама нап?саны лац?нкай.

У 1914 годзе ? В?льн? бы? выдадзены зборн?к верша? Макс?ма Багданов?ча ≪ Вянок ≫, на вокладках якога был? змешчаныя сп?сы кн?г, як?я можна заказаць у выдавецтве. Сярод 80 выдання? 44 был? даступныя к?рыл?цай, 20 ? лац?нкай, а 16 был? выдадзеныя ? даступныя абедзвюма граф?кам?, ? таму пры ?х заказе таксама трэба было пазначаць, як?м? л?тарам? мус?ла быць надрукаванае выданне ? ≪руск?м?≫ ц? ≪лац?нск?м?≫ ^[5] .

На аснове лац?нскага алфав?та Балясла? Пачопка ствары? ≪Беларускую граматыку≫ (1915, надрукаваная ? 1918 годзе), але пэ?ным? беларуск?м? мовазна?цам? (у прыватнасц? ? Сцяпанам Некрашэв?чам ) яна л?чылася ненавуковай з парушэнням? закона? беларускай мовы.

Пасля заняцця ? часе Першай сусветнай вайны В?леншчыны ? Заходняй Беларус? нямецк?м? войскам?, за беларускай мовай бы? прызнаны аф?цыйны статус у п?сьмовай форме тагачаснай беларускай лац?нк?. Газета ≪ Гоман ≫, якая выходз?ла ? В?льн?  з лютага 1916 да канца 1918 года, напачатку друкавалася к?рыл?цай, а пазней ? к?рыл?цай ? лац?нкай ^[4] . У 1917 годзе нямецк?м? ?ладам? выдавал?ся пашпарты на нямецкай ? беларускай мовах (лац?нкай).

У 1917 годзе ? В?льн? лац?нкай выйшла кн?га Антона Луцкев?ча ≪Як прав?льна п?саць па беларуску≫ (≪Jak prawilna pisa? pa biełarusku≫). У 1918 годзе ? Брэславе ( Уроцла? ) выйшла выданне ≪Просты спосаб стацца ? каротк?м часе граматным≫ (≪Prosty sposab stacca ? karotkim ?ase hramatnym≫) Яна Станкев?ча  ? Рудольфа Аб?кта . У ?м была распрацаваная ? выкарысто?валася с?стэма лац?нк?, не падобная да ?ншых: был? ?ведзеныя дадатковыя дыякрытычныя знак? для абазначэння мяккасц? ? дадатковыя л?тары для замены дыграфа? dz, d? ? ch ^[6] . У 1918 годзе ? В?льн? Бран?сла? Тарашкев?ч выда? асобным? выданням? лац?нкай ? к?рыл?цай Беларускую граматыку для школ , першую агульнапрынятую граматыку беларускай мовы. Пры гэтым першай была надрукавана верс?я лац?нкай.

У 1920-я ? 1939 гады, пасля падзелу Беларус? ? вын?ку Рыжскага м?ру (1921) пам?ж Польшчай ? СССР ( Беларуская ССР ), лац?нск? алфав?т далей ужыва?ся ? беларуск?м друку Заходняй Беларус? , каля 35 % заходнебеларуск?х выдання? выходз?ла лац?нкай. У 1929 годзе выйша? ≪Падручны беларуска-польск? сло?н?к≫ складзены Баляславам Друцк?м-Падбярэск?м , беларуская частка якога была выкананая адначасова к?рыл?цай ? лац?нкай ^{[7] [8]} . Бран?сла? Тарашкев?ч упершыню ?вё? меркаваны выклад беларускага лац?нскага алфав?та ? кольк? звязаных граматычных прав?л у 5-е (неаф?цыйнае) выданне сваёй граматык? (В?льня, 1929).

Выклад беларускага лац?нскага алфав?та
(Тарашкев?ч, 1929)

Aa	Bb	Cc	??	??	Dd	Ee	Ff	Gg	Hh
Ii	Jj	Kk	Ll	Łł	Mm	Nn	??	Oo	Pp
Rr	Ss	??	??	Tt	Uu	??	Ww	Yy	Zz
??	??

У канцы 1930-х адбылася апошняя граф?чная трансфармацыя ? беларускай лац?нцы, звязаная з тым, што некаторыя заходнебеларуск?я выда?цы, верагодна, ?мкнучыся пазбегчы давол? ненав?сных у тыя часы для беларускага руху прыкмет ≪польскасц?≫, пачал? адма?ляцца ад г?старычнага w на карысць v , што стала пераважнай практыкай у другой палове 1930-х гадо? ^[2] .

Таксама лац?нск? алфав?т ? 1920-я ? 1945 гады выкарысто?ва?ся беларускай эм?грацыяй у Чэхаславак?? .

Лац?нск? алфав?т у беларускай мове выкарысто?ва?ся на акупаваных нямецк?м? войскам? землях Беларус? (1941?1944). У 1937?1941 гадах Ян Станкев?ч прапанава? варыянт лац?нк?, як? замацава? адмову ад л?тары w на карысць v ^[9] . У снежн? 1941 Альфрэд Розенберг , гало?ны ?дэолаг Нацыянал-Сацыял?стычнай Нямецкай Работн?цкай Парты? (NSDAP), рэйхсм?н?стр па справах усходн?х земля? ад 1941, выступ?? з ?н?цыятывай аб пераводзе беларуск?х школ ? друку на лац?нку. Не?забаве ?н?цыятыва стала загадам (25 чэрвеня 1942) аб паступовым увядзенн? лац?нк? ? народныя школы Беларус?: у 1942/1943 яна ?водз?лася ? першыя ? часткова друг?я класы, апроч таго, яе вывучэнне рэкамендавалася ? ? астатн?х класах пачатковых школ. У 1943 годзе ? М?нску бы? выдадзены лац?нкай ? к?рыл?цай ≪Беларуск? правап?с≫ Антона Лёс?ка , як? бы? прыняты на акупаваных землях як аф?цыйны. Юры Туронак адзначае, што выданн?, надрукаваныя лац?нкай, разыходз?л?ся слаба, ?х зразумеласць, асабл?ва ? цэнтральных ? ?сходн?х абласцях, была малой, а друкаваць ?х не было тэхн?чна магчыма бл?жэй за В?льню ^[10] . Тым самым часам нямецкае к?ра?н?цтва прапано?вала, апроч увядзення лац?нк?, яе раней невядомае рэфармаванне, супраць якога выказвал?ся некаторыя беларуск?я дзеячы (напрыклад, Ян Станкев?ч) ^[10] .

Пасля гэтага часу ? Беларус? лац?нка амаль не ?жывалася, але працягвала разв?вацца ? эм?грацы?. Адным з вядомых пазнейшых надп?са? з’я?ляецца надп?с беларускай лац?нкай на надгробку ? вёсцы Клюшчаны Астравецкага раёна , зроблены ? сярэдз?не 1970-х ^[2] .

Янка Запрудн?к у сваёй публ?кацы? ≪Транскрыпцыя беларуск?х назова? ? прозв?шча?≫ (Бацька?шчына, № 8, Мюнхен , 1956) даводз?ць, што для таго, каб пазбегнуць скажэння? у выма?ленн? беларуск?х прозв?шча?, трэба беларуск?я назовы п?саць беларускай лац?нкай ^[4] .У публ?кацы? прыводз?цца прыклад таго, што ?ншыя народы, як?я карыстаюцца лац?нск?м алфав?там, перадаюць свае прозв?шчы ? геаграф?чныя назвы ? ?ншыя мовы (таксама з лац?нск?м алфав?там) за рэдк?м? выняткам? без н?як?х змен.

Пасля Другой сусветнай вайны беларуская лац?нка выкарысто?валася беларускай дыяспарай у не-савецкай Е?ропе (асабл?ва ? Заходняй Герман?? , таксама пэ?ныя прыклады ? Польшчы) ? ? Амерыцы (пераважна ? ЗША ). У 1947?1950 гадах у Лондане выходз?? беларуск? грамадска-пал?тычны двухтыднёв?к ≪ Беларус на чужыне ≫. Часоп?с выдава?ся на беларускай мове к?рыл?цай ? лац?нкай на рататары ? машыне трафарэтнага друку ^[4] . Значнае беларускае кн?гавыданне было разгорнутае ? Рыме ? 1940?1970-х гадах, гало?ным чынам намаганням? ксяндза ? доктара тэалог?? Пятра Татарынов?ча , як? з 1950 па 1975 год выда? 120 нумаро? рэл?г?йнага часоп?са ≪?ni?≫. Сярод яго выдання? лац?нкай акрамя некальк?х пераклада? Святога П?сання, л?тург?чных ? багасло?ск?х публ?кацыя? был? таксама, напрыклад, беларуск? пераклад ≪Quo Vadis?≫ Генрыка Сянкев?ча (1956) ? паэма ≪Калыханка≫ (Kałychanka) Рыгора Крушыны (1963) ^[11] . Часоп?с беларуск?х ска?та? на чужыне ≪Рада Кругу≫ (Rada Kruhu), першы нумар якога выйша? у 1951 годзе, друкава?ся ? Чыкага лац?нкай. Лац?нкай выдава?ся навуковы часоп?с ≪Litva≫ (Л?тва) (Чыкага, 1967 ? каля 1973, рэдактар Вацла? Пануцэв?ч ), а ? 1972 годзе таксама ? Чыкага выйшла кн?га Вацлава Пануцэв?ча ≪Берасцейская вун?я≫ (Biera?ciejskaja vunija) ^[4] .

У 1962 годзе Ян Станкев?ч прапанава? цалкам ?ншы вы?клад беларускага лац?нскага алфав?та.

Вы?клад беларускага лац?нскага алфав?та
(Станкев?ч, 1962)

Oo	Aa	Ee	Bb	Cc	??	??	Dd	Ff	Gg
Hh	Chch	Ii	Jj	Kk	Ll	Łł	Mm	Nn	??
Pp	Rr	??	??	Tt	Vv	Uu	??	Dzdz	D?d?
D?d?	Zz	??	??

У 1964 годзе ? выдавецтве ≪ Заранка ≫ ? Нью-Ёрку выйша? беларуск? лемантар. Прыкладна на дзве трац?ны ён бы? нап?саны лац?нкай, рэшта ? к?рыл?цай. У лемантары выкарысто?ваецца варыянт лац?нк?, вельм? моцна набл?жаны да папярэдняга, розн?ца тольк? ? перадачы спалучэння гука? [ji], як? ? лемантары перададзены ? адпаведнасц? з выма?леннем спалучэннем л?тара? ≪ji≫ (krajina, kalajina ? г.д.), што характэрна бальшын? заак?янск?х выдання? па-беларуску лац?нкай, а не проста ≪i≫, як гэта было на тэрыторы? Беларус? ^[12] .

У 1990-х гадах, пасля атрымання Беларуссю незалежнасц?, павял?чылася ц?кавасць да беларускай лац?нк?. Лац?нкай друкавал?ся некаторыя артыкулы ? прэсе ( Наша Н?ва , Arche , Arche-Скарына, Спадчына ). У 1993 годзе адз?н нумар газеты Наша Н?ва бы? выдадзены цалкам лац?нкай ^[13] .

XXI стагоддзе [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У XXI стагоддз? пашырылася выкарыстанне лац?нк? ? ?нтэрнэце. З’я?ляюцца прапановы па адмове ад л?тары ł (для цвёрдага л ужываць л?тару l, а мяккасць гуку перадаваць як ? для астатн?х зычных: ль абазначаць л?тарай ? паводле аналог?? з ?, ?, ? ? ?), на ?зор ?нструкцы? па трансл?тарацы? геаграф?чных назва? ^[9] .

У 2010-х?2020-х гадах у Беларус? выдаюцца кн?г?, дзе для беларускага тэксту выкарысто?ваецца беларуская лац?нка з прыбранай Ł ? выкарыстаннем ? ^{[14] [15]} , так?м жа варыянтам лац?нк? публ?куюцца тэксты грамадска-культурнай тэматык? ? асобных выданнях ^[16] , падп?сваюцца тэксты беларуск?х музычных гурто? ^{[17] [18]} . Пры гэтым працягваецца паралельнае выкарыстанне лац?нк? з Ł ^[19] .

?нструкцыя па трансл?тарацы? геаграф?чных назва? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У 2000 годзе была зацверджана ?нструкцыя па трансл?тарацы? геаграф?чных назва? Рэспубл?к? Беларусь л?тарам? лац?нскага алфав?та  ? метад зап?су лац?нск?м п?сьмом ( раман?зацы? ) беларускага к?рыл?чнага тэксту (у геаграф?чных назвах), ухвалены пастановай Дзяржа?нага кам?тэта па зямельных рэсурсах, геадэз?? ? картаграф?? Рэспубл?к? Беларусь (№ 15 ад 23 л?стапада 2000 года). ^[20] Апошн?я змены ?нос?л?ся 11 чэрвеня 2007 года. Гало?ны спецыял?ст сектара картаграф?? Беларускага дзяржа?нага кам?тэта маёмасц? Наталля А?раменка паведам?ла, што ?нструкцыя па трансл?тарацы? стваралася на падставе беларускай лац?нк?, якая была распрацаваная Бран?славам Тарашкев?чам ^[21] .

У 2013 годзе ?нструкцыя была зацверджаная Працо?най групай ААН па геаграф?чных назвах (United Nations Group of Experts on Geographical Names) у якасц? с?стэмы трансл?тарацы? геаграф?чных назва? Беларус? ^[22] . Пасля ?вядзення ?нструкцы? выпусц?л? карты, а таксама ?сталявал? некальк? лац?нкавых шыльда? у цэнтры М?нска . Пашырэнне выкарыстання ?нструкцы? адбылося перад чэмп?янатам свету па хаке? з шайбай 2014 у М?нску. Пасля чэмп?янату свету пашырэнне ?жывання лац?нк? ? нав?гацы? працягнулася. Лац?нкай прадубляванае нап?санне назва? станцый на схемах М?нскага метрапал?тэна , турыстычныя вул?чныя карты, указальн?к?, шыльды з назвам? вул?ц на дамах ^{[23] [24]} . ?нструкцыя па трансл?тарацы? выкарысто?ваецца для нав?гацы? ? населеных пунктах па ?сёй Беларус?.

У 2020 годзе, пасля пачатку пал?тычнага крыз?су ? Беларус? , рэжым Лукашэнк? пача? новую хвалю рус?ф?кацы? грамадства . У 2022 годзе прарас?йск?я актыв?сты пачал? закл?каць да забароны беларускай лац?нк? ? створанай на яе аснове ?нструкцы? па трансл?тарацы? геаграф?чных назва?. Высо?вал?ся прапановы трансл?тараваць беларуск?я геаграф?чныя назвы з рускай мовы ^[25] . 8 снежня 2022 года Рэспубл?канская рада па г?старычнай пал?тыцы пры Адм?н?страцы? Прэз?дэнта Беларус? абмеркавала ?жыванне беларускай трансл?тарацы?, у вын?ку было вырашана ад яе адмов?цца. У дакладной зап?сцы за подп?сам к?ра?н?ка адм?н?страцы? ?гара Сергеенк? на адрас Аляксандра Лукашэнк? было адзначана, што ≪ выкарыстанне такога нап?сання выкл?кае крытыку з боку навуковай супольнасц?, патрыятычна настроеных грамадзян, грамадск?х актыв?ста? ? блогера? ≫, а таксама што праз лац?нку адбываецца ≪ навязванне з дапамогай лац?н?зацы? беларускай мовы заходн?х л?беральных кашто?насця? ? культурных традыцый ≫ ^[26] . 16 снежня 2022 года Лукашэнка падп?са? даручэнне, паводле якога дзяржа?ным органам было загадана спын?ць выкарыстанне лац?нк? ^[27] . 24 сакав?ка 2023 года ?нструкцыя па трансл?тарацы? была канчаткова скасаваная ^[28] . Замест яе была зацверджаная ?нструкцыя, якая цалкам разрывае традыцы? зап?су беларускай мовы лац?нск?м? л?тарам?. Так, л?тара ≪г≫ у ёй перадаецца праз ≪g≫, а л?тара ≪х≫ праз ≪h≫ (Grodna, Halapienichy). Тыя галосныя, як?я раней перадавал?ся дыякрытыкай, паводле новай ?нструкцы? перадаюцца цераз дзве л?тары: ≪ж≫ як ≪zh≫, ≪ш≫ як ≪sh≫, л?тара ≪?≫ перадаецца як ≪w≫. Мяккасць зычных н?як не абазначаецца ^[29] . Прадста?н?ца Аб’яднанага пераходнага каб?нета Беларус? па нацыянальным адраджэнн? Ал?на Ко?шык заяв?ла пра факт рус?ф?кацы? грамадства, ? закл?кала працягнуць ужываць лац?нку там, дзе гэта дарэчна ^[30] .

Адпаведнасць алфав?та? к?рыл?цы ? лац?нк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Ц?кавыя факты [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Уваход у Нацыянальную б?бл?ятэку Беларус? аздоблены цытатай з Новага Запавету Б?бл?? , перакладзенай на розныя мовы; апроч ?ншых, цытата зап?саная ? лац?нкай: ≪kab ?alaviek Bo?y by? daskanalnym, da ?siakaha dobraha dziela hatovym≫. Аднак, у слове ≪?alaviek≫ цвёрдасць гука ł не пазначаная, клас?чнай лац?нцы адпавядае нап?санне ≪?ałaviek≫. Таксама нап?санне не адпавядае лац?нцы, зацверджанай у ?нструкцы? па трансл?тарацы? , бо ? так?м выпадку мус?ць быць пазначаная мяккасць у слове ≪daskana?nym≫.
• Лац?нкай выкананыя пэ?ныя помн?к? беларуск?м дзеячам, пахаваным на мог?лках Росы ? В?льн?: Франц?шку Аляхнов?чу , братам ?вану  ? Антону Луцкев?чам .
• У 2016 годзе ? В?льн? ?сталяваная памятная дошка ? гонар Каз?м?ра Сваяка , выкананая лац?нкай ^[31] .
• Тэатральная аф?ша спектакля ≪Выкраданне Е?ропы, альбо Тэатр Уршул? Радз?в?л≫, Нацыянальнага акадэм?чнага тэатра ?мя Янк? Купалы выкананая беларускай лац?нкай ^[32] . Трансл?тарацыя прозв?шча? ? геаграф?чных назва? у англ?йскай верс?? сайта таксама выкананая клас?чнай лац?нкай ^[32] .

Зноск? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

За?ваг?

Л?таратура [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Ad. Stankiewi?. Biełaruskaja mowa ? ?kołach Biełarusi ? Wilnia : Wydawiectwa ≪Biełaruskaje krynicy≫. Bieł. Druk. Im. Fr. Skaryny ? Wilni Ludwisarskaja 1, 1928 ; Менск : Беларускае коопэрацыйна-выдавецкае таварыства ″Адраджэньне″, 1993 [факс?м?льн.] Б. Тарашкев?ч. Беларуская граматыка для школ. ? В?льня : Беларуская друкарня ?м. Фр. Скарыны, 1929 ; Мн. : ≪Народная асвета≫, 1991 [факс?м?льн.]. ? Выданьне пятае пераробленае ? пашыранае. Да рэформы беларускай азбук?. // Працы акадэм?чнае канферэнцы? па рэформе беларускага правап?су ? азбук?. ? Мн. : [б. м.], 1927. Дун?н-Марц?нкев?ч В. Творы / [Уклад., прадм. ? камент. Я. Янушкев?ча]. ? Мн. : Маст. л?т., 1984. К. Калиновский: Из печатного и рукописного наследия/Ин-т истории партии при ЦК КП Белоруссии ? фил. Ин-та марксизма-ленинизма при ЦК КПСС. ? Мн.: Беларусь, 1988. ISBN 5-338-00024-5 Сцяпан Некрашэв?ч. Садаклад па рэформе беларускага правап?су на акадэм?чнай канферэнцы? 1926 г. // Выбраныя навуковыя працы акадэм?ка С. Н. Некрашэв?ча: Да 120-годдзя з дня нараджэння / НАН Беларус?; ?н-т мовазна?ства ?мя Я. Коласа; Навук. рэд. А. ?. Падлужны. ? Мн.: 2004. ISBN 985-08-0580-3

Як прав?льна гаварыць ? п?саць пабеларуску. Беларуск?я корэспондэнцыйныя курсы ? Празе. ? Прага : Dr. Jan Erma?enko, B?loruske vydavatelstvi, 1941 ; Менск : Беларускае коопэрацыйна-выдавецкае таварыства ″Адраджэньне″, 1992 [факс?м?льн.]. ? ⓒ М?жнародная асацыяцыя беларус?ста?, 1992. ? ⓒ Беларускае таварыства арх?в?ста?, 1992. Ян Станкев?ч. Б. Тарашкев?ч: Беларуская граматыка для школ. Выданьне пятае пераробленае ? пашыранае. В?льня. 1929 г., бал. 132 + IV [1930-1931] // Ян Станкев?ч. Збор твора? у двух тамах. Т. 1. ? Мн.: Энцыклапедыкс, 2002. ISBN 985-6599-46-6 Ян Станкев?ч. Беларуская Акадэм?чная Конфэрэнцыя 14.?21.XI.1926 ? яе працы дзеля рэформы беларускае абэцэды й правап?су (агульны агляд) [1927] // Ян Станкев?ч. Збор твора? у двух тамах. Т. 1. ? Мн.: Энцыклапедыкс, 2002. ISBN 985-6599-46-6 Ян Станкев?ч. Як прав?льна гаварыць ? п?саць пабеларуску (Пастановы Зборка? Чысьц?н? Беларускае Мовы) [В?льня, 1937] // Ян Станкев?ч. Збор твора? у двух тамах. Т. 1. ? Мн.: Энцыклапедыкс, 2002. ISBN 985-6599-46-6 Ян Станкев?ч. Як? мае быць парадак л?тара? беларускае абэцады [1962] // Ян Станкев?ч. Збор твора? у двух тамах. Т. 2. ? Мн.: Энцыклапедыкс, 2002. ISBN 985-6599-46-6 Jan Stankievi? . Lemantar pierachodny z łacinicy na kirylicu . ? Miensk : vyda?nie Biełaruskaje narodnaje samapoma?y , 1942. Юры Туронак. Беларуская кн?га пад нямецк?м кантролем, 2002.

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• На В?к?схов?шчы ёсць медыяфайлы па тэме Беларуск? лац?нск? алфав?т
• Канвертар лац?нк? на slounik.org (нявызн.) .
• Лац?н?затар вэб-старонак BaltoSlav
• Беларуская лац?нка для iPhone ? iPad (нявызн.) .
• "Як прав?льна п?саць беларускай лац?нкай?" . nashaniva.by. 10 верасня 2016. Арх?вавана з арыг?нала 3 сакав?ка 2017 . Праверана 3 сакав?ка 2017 .