Антуа?н Вато?
(
фр.
:
Jean-Antoine Watteau
;
10 кастрычн?ка
1684
?
18 л?пеня
1721
) ? знакам?ты французск? мастак, прадста?н?к стылю
ракако
.
Займа?ся дэкорам ?нтэр'ера?, жывап?сам, малюнкам, граф?кай. Першыя работы был? нап?саны пад уплывам творчасц?
Рубенса
. Майстар узбагац?? выя?ленчае мастацтва цудо?ным? выявам? ≪пёкных свята?≫ (
fetes galantes
), ц?шын? бяздзейнасц?, якая пануе на яго палотнах. Творы Вато ? увасабленне настрою, пачуцця?. Гэта ? нявыказаны сум, як? адпавядае агульнай танальнасц? таго часу. Геро? яго палотна? н?што не ?спрымаюць сур'ёзна: н? глыбок?я пакуты, н? ц?хам?рную радасць, дзе жаданн?-летуценн? адыгрываюцца, як сумная камедыя асаб?стага лёсу. Яны ?см?хаюцца, але н?кол? не смяюцца.
Вобразы створаныя рукой мастака знайшл? сваё ?васабленне ? далейшым разв?цц? жывап?су стылю
ракако
? рамантычных напрамка? стылю
клас?цызм
.
Партрэт Вато з крамы 1834 года
Да 1677 года Валанс'ен прыналежа?
Фландры?
, ? шматл?к?я сучасн?к? звал? Вато ≪фламандцам≫ (сапра?ды, ён шмат узя? ад старых фламандск?х майстро?), хоць складана ?яв?ць сабе штосьц? больш ≪французскае≫ па духу, чым яго галантныя палотны.
Будучы сынам
страхара
, Вато не атрыма? с?стэматычнай адукацы?. Пра ранн?я гады гэтага выдатнага майстра мы наогул ведаем вельм? мала. Вядома, што каля 1702 года юны Вато перабра?ся ? Парыж, дзе першым яго наста?н?кам ста?
Клод Жыло
, якога звал? ? Акадэм?? ≪мастаком сучасных сюжэта?≫. Мабыць, менав?та Жыло прышчап?? свайму вучню ? памагатаму любо? да камеды? дэль артэ.
Арлек?н
,
Каламб?на
,
П'еро
стал? адвечным? героям? маладога жывап?сца. Адз?н з б?ёграфа? Вато п?ша пра юныя гады так: ≪Ён карыста?ся кожнай вольнай хв?л?най, каб пайсц? на плошчу маляваць розныя кам?чныя сцэны, як?я разгульвал? вандро?ныя шарлатаны≫.
У майстэрн? Жыло Вато правё? каля чатырох гадо?. Прычына расстання наста?н?ка ? вучня да канца не высветлена, але, як сведчаць некаторыя сучасн?к?, яна складалася ? тым, што стары майстар пазайздросц?? таленту Вато. Зрэшты, л?чыцца, што менав?та Жыло пазнаём?? свайго ≪пратэжэ≫ з
Клодам Адранам
, як? ста? друг?м наста?н?кам Вато. Адран бы? не тольк? паспяховым мастаком, але ? захавальн?кам Люксембургскага палаца. Апошняя акал?чнасць дала маладому Вато магчымасць пазнаём?цца з шэдэ?рам? сусветнага мастацтва ? у прыватнасц?, з рубенса?скай ≪галерэяй Медычы≫ (≪Жыццё Мары? Медычы≫). Каларыт ? вольны стыль
Рубенса
аказал? вял?к? ?плы? на жывап?сца, хоць, вядома ж, па духу Рубенс не бы? яго мастаком.
Што да аднос?н Вато з Адранам, то, верагодна, яны был? цалкам бясхмарным?. Прынамс?, Адран аддава? належнае здольнасцям свайго вучня, даручаючы яму самастойныя працы па ?прыгожванн? парыжск?х асабняко? (ц?кавасць да дэкарацыйных пано, наогул ? да дэкарацыйнасц?, прышчап?? Вато менав?та Адран).
Прыбл?зна ? 1709 годзе Антуан Вато, вырашы?шы стаць самастойным жывап?сцам, сышо? ад свайго наста?н?ка. У гэтым жа годзе ён паспрабава? заваяваць Рымскую прэм?ю Карале?скай акадэм??. Але яго праца на б?блейск? сюжэт, прадста?леная ? акадэм?ю, заняла тольк? другое месца, ? паехаць у
?тал?ю
мастаку не атрымалася. Другую спробу атрымаць Рымскую прэм?ю Вато распача? праз тры гады, але ? яна апынулася ня?дачай. Убачыць
Рым
так ? не было наканавана.
Паломн?цтва на востра? К?фера, 1717.
Лу?р
,
Парыж
У залац?стай смузе па зарослым дрэвам? берагу чарада паломн?ка? спускаецца да карабля. Усё таямн?ча ? зыбка, ва ?с?м намёк ? недаказанасць. Не?ра?наважаная, ня?стойл?вая кампаз?цыя, нак?раваная ? з?хатл?выя далечын?, якая пырхае лёгкасцю руха?,
Паломн?цтва на востра? К?фера, 1721.
Упрыгожаны па?тор малюнку 1717 года, ?люструе легкадумнасць ? пачуццёвасць жывап?су
ракако
.
Палац Шарлотэнбург
,
Берл?н
узмоцненая манерай л?ста, што струменяцца мазкам?, бл?кам? святла, перал??ным? адна ? адну фарбам?. Усё служыць адной мэце ? перадаць найбагацейшую гаму пачуцця? ? настроя? закаханых: упэ?ненасц? ? сумнева?, надзе? ? трывог?, радасц? ? смутк?, чакання? ? расчаравання?.
Адна з гало?ных заслуг Вато ? тым, што ён прынёс у французскае мастацтва невычэрпнае багацце чалавечых перажывання?, ?ндыв?дуальнае, глыбока асаб?стае ?спрыманне навакольнага свету.
Пав?нна быць, акадэм?к? таго часу не ?бачыл? ? гэтай карц?не Вато знаёмага сюжэта, яна н?як не ?кладвалася ? рамк? традыцыйных жанра? ? атрымала аф?цыйнае найменне ≪Галантныя святы≫, што аказала майстру, прынятаму ? л?к акадэм?ка?, далёка не лепшую паслугу. У наступных пакалення? зна?ца? ? знатако? мастацтва склалася несправядл?вае ста?ленне да яго як да а?тара м?лых дробязя?, ? строг? марал?ст
Дз?дро
нават зая?ля?, што адда? бы дзесяць Вато за аднаго
Тэн?рса
, добрапрыстойнага фламандца, спевака м?рнага сельскага жыцця.
Жыль, 1717?1719.
Лу?р, Парыж
≪Галантныя сцэны≫ был? для Вато выдатным спектаклем, перанесеным у рэальнае жыццё. Аднак сапра?дныя акцёры на сцэне ц?кав?л? яго не менш. Мастак увесь час наведва? уя?ленн? двух самых вядомых у Парыжы труп ? ?тальянскай ? французскай камеды?. Мяркуецца, што карц?на ≪Жыль≫ пав?нна была выкарысто?вацца як шыльда камедыйнай трупы. Гало?ны персанаж твора ? Жыль, французск? варыянт П'еро ц? Пульчынелы (героя ?тальянскай камеды? масак), ? ня?дачн?к, ?стота нязграбная, на??ная, быццам адмыслова створаная для кпл?вага жалю. Ён увесь час станов?цца ахвярай выхадак спрытнага Арлек?на. Жыль ста?ць на пярэдн?м плане ? пацешным гарн?туры. Недарэчная пастава роб?ць яго постаць мехаватай ? скаванай. Герой глядз?ць на гледача са шчымл?вым сумам ? нейкай дз??най сур'ёзнасцю. Перад ?м ? гледачы, ззаду ? акцёры, але ён зус?м самотны. Сапра?дная душэ?ная нуда адлучае яго ад людзей, як?я чакаюць лёгкай, немудрагел?стай весялосц?. Постаць Жыля дадзена мастаком з н?зкага пункта гледжання (ён н?бы глядзе? на сваю мадэль зн?зу ?гару). Так у
XVIII ст.
п?сал? парадныя партрэты. ? гэта рэзка супрацьпаста?ляе Жыля астатн?м персанажам. ≪Недарэчны≫ акцёр, як? расчыняе пры святле рампы свае сапра?дныя пачуцц?, шмат у чым бл?зк? самаму жывап?сцу.
Шыльда крамы Жэрсена, 1720.
Палац Шарлотэнбург
, Берл?н
Шыльда крамы Жэрсена (фрагмент)
Карц?на знаходз?цца ?
палацы Шарлотэнбуг
у Берл?не, сапра?дным ≪свяц?л?шчы≫ жывап?су Вато, яна выканана ? самым канцы кароткага жыццёвага шляху майстра, ужо захварэлага
сухотам?
, як?я ? тым жа годзе звял? яго ? маг?лу. Твор дасягае ? шырыню больш трох метра? (зус?м незвычайны памер для жанравых кампаз?цый), з выразнай кампаз?цыйнай структурай, пабудаванай у строгай адпаведнасц? з законам? перспектывы, гэта праца насамрэч л?чыцца адной з самых зырк?х ? таленав?тых эмблем е?рапейскага жывап?су XVIII стагоддзя.
Карц?на прызначалася для цалкам праза?чных мэт: яна была замо?лена Жэрсенам, сябрам Вато, у якога мастак пасял??ся ? 1719 годзе, ? пав?нна была служыць шыльдай для антыкварнай крамы, якая належала Жэсрену, з гучнай назвай ≪У вял?кага манарха≫.
Карц?не прысвечаны шматл?к?я даследаванн?, як?я змяшчаюць розныя вытлумачэнн? ? ≪чытанн?≫: яе завуць мастацк?м ? ≪духо?ным завяшчаннем≫ Вато, с?мвалам пераходнага часу, як? звяза? дзве эпох? г?сторы? ? культуры, ц? проста жывым правобразам новых ?дэала? ? эвалюцы? мастацкага рынка, як? пача? адчыняцца для вышэйшых пласто? буржуазнага грамадства.
Шматзначнасць карц?ны, ≪памножаная≫ на пышнасць лёгкага, ?скрыстага святлом жывап?су, гэтак жа характэрна для Вато, як ? ?ласц?выя мастаку ?ран?чная адчужанасць ц? прысмак гаркаты, як?я часам прадз?маюць у здавалася б цалкам рэал?стычных ? нават банальных сюжэтах.
Дэтал? карц?ны:
- назва антыкварнай крамы Жэрсена ? ≪У вял?кага манарха≫ ? знак паваг? да Караля-Сонца. Працяглы перыяд яго ?ладарання завяршы?ся ? 1715 годзе, ? на гэта в?давочна намякае адна са сцэн карц?ны, якая захо?вае ярка выя?леную с?мвол?ку: служачы крамы ?кладвае ? скрыню партрэт
Людов?ка XIV
, што ≪выйша? з моды≫ ? празрысты намёк на радыкальныя змены ? г?сторы? ? густах Францы?;
- адно з самых вял?к?х палотна? у краме Жэрсена ? м?фалаг?чная сцэна з сатырам, як? пераследвае ? чаротах н?мфу (злева ад цэнтра ?гары). Сюжэты ? стыль прадста?леных у краме карц?н сведчаць пра густы XVIII стагоддзя: пераважаюць пейзажы, м?фалаг?чныя сцэны, постац? аголеных жанчын, адзначаныя характэрнай для ≪галантнага≫ стагоддзя лёгкасцю ? светлым каларытам. Цёмныя ? строг?я партрэты в?давочна прыналежаць стагоддзю, якое скончылася. Сустракаюцца ? карц?ны на рэл?г?йныя сюжэты (два
Пашана вешчуно?
, магчыма, ?тальянскай школы ? сцэна з манахам, як? мол?цца), аднак па большай частцы яны ≪сасланы≫ ? самы верхн? шэраг, дзе ?х цяжка разглядзець;
- амаль у цэнтры карц?ны малады дваран?н (магчыма, а?тапартрэт Вато) галантным жэстам запрашае даму ?вайсц? ? краму. Срэбра-ружовыя водбл?ск? святла на сукенцы падкрэсл?ваюць вытанчанасць руху жанчыны, якая, пераступаючы парог, паварочвае галаву налева, каб разглядзець ≪зрыньванне≫ партрэту Людов?ка XIV у скрыню;
- выказвал?ся розныя згадк? адносна рэальных асоб, як?я па?стаюць на карц?не ? вобразах пакупн?ко?, эксперта? ? калекцыянера?, як?я разглядаюць карц?ны. Вато, у адрозненне ад
Хогарта
, з большае вытанчанасцю стварае злёгку ?ран?чны вобраз сучаснага вышэйшага грамадства. Два аматара, узброеныя пенснэ, уважл?ва вывучаюць (уткну?шыся насам? ? вял?кае авальнае палатно) сцэну купання н?мфы, с?мвала галантнага стагоддзя, як? атрыма? шырокае распа?сюджанне ? мастацтве французскага
ракако
. За карц?наю, расхвальваючы яе добрыя якасц?, намаляваны сам Жэрсен.
- ≪Свята кахання≫
- ≪Саваяр з сурком≫ (1715?1716)
- ≪Мецэтэн≫ (1717-19,
Метрапол?тэн, музей
, Нью-Ёрк)
- ≪Грамада ? парку≫(Каля 1720,
Лу?р
, Парыж)
- ≪Адплыццё на востра? К?фера≫ (1717,
Лу?р
, Парыж)
- ≪Складаная прапанова≫
- ≪?тальянск?я камедыянты≫ (каля 1720, National Gallery of Art, Вашынгтон)
- ≪Жыль≫ (≪П'еро≫)(1718-20,
Лу?р
, Парыж)
- ≪Абыякавы≫
- ≪Капрызн?ца≫ (≪Надзьмулая вусны≫)
- ≪Шыльда крамы Жэрсена≫ (1720, Staatliche Museen, Берл?н)
Зноск?
- Г?сторыя мастацтва/Эрнст Гомбл?х.. ? М.: АСТ,1998.
- Г?сторыя мастацтва?: Вуч. дапаможн?к для вывуч. мастац. школ ? вуч. устано?./А. Варотн?ка?, А. Гаршкавоз, В., Ёрк?на. ? Мн.: Л?таратура, 1998.
- Стэфана Дзуф?. Вял?к? атлас жывап?су. Выя?ленчае мастацтва 1000 гадо?. ? М.: ≪ОЛМА-ПРЕСС≫, ? 2007. ? 432 с.
| |
|---|
| Сло?н?к? ? энцыклапеды?
| |
|---|
| Генеалог?я ? некрапал?стыка
| |
|---|
|