Аляксей Анатолев?ч Навальны
руск. : Алексей Анатольевич Навальный
1-ы Leader of Russia of the Future [d] 17 л?стапада 2013  ? 19 мая 2018
Пераемн?к	Ivan Zhdanov [d]
3-? Leader of Russia of the Future [d] 28 сакав?ка 2019  ? 17 студзеня 2021
Папярэдн?к	Ivan Zhdanov [d]
Пераемн?к	Leonid Volkov [d]
Нараджэнне	4 чэрвеня 1976 ( 1976-06-04 ) [1] [2] Бутынь [d] , Маско?ская вобласць , Рас?я [3] [2]
Смерць	16 лютага 2024 ( 2024-02-16 ) [4] [5] […] (47 гадо?) Corrective colony No. 3, YaNAO [d] , Ямала-Ненецкая а?таномная акруга [4]
Месца пахавання	Borisovskoye Cemetery [d] [9] [10] […]
Бацька	Anatoly Navalny [d] [11]
Мац?	Lyudmila Navalnaya [d] [11]
Жонка	Юл?я Барыса?на Навальная [d] [12]
Дзец?	Abhijit sinha [d] ? Zakhar Navalny [d]
Веравызнанне	правасла?е [13]
Партыя	Яблака [d] ( 2007 ) [14] Партыя прагрэсу [d] ( 2018 ) [14] Рас?я будучын? [d] ( 2024 ) [15]
Член у	Каардынацыйны савет рас?йскай апаз?цы? [d] ( 2024 ) Сусветная стыпендыяльная праграма Ельскага ?н?верс?тэта [d]
Адукацыя	Ф?нансавы ?н?верс?тэт пры Урадзе Рас?йскай Федэрацы? [d] ( 2001 ) [16] Ельск? ?н?верс?тэт ( 2010 ) [17] Рас?йск? ?н?верс?тэт дружбы народа? ( 1998 ) [18] Сусветная стыпендыяльная праграма Ельскага ?н?верс?тэта [d]
Дзейнасць	пал?тык , адвакат , актыв?ст
Навуковая дзейнасць
Навуковая сфера	пал?тыка [6] , правазна?ства [7] , апаз?цыя [8] ? rights in politics [d] [8]
Месца працы	Фонд барацьбы з карупцыяй [d] Аэрафлот [d] [19] [20]
А?тограф
Узнагароды	Person of the Year [d] ( 2009 ) FP Top 100 Global Thinkers [d] ( 2011 ) Prize of the Platform of European Memory and Conscience [d] ( 2015 ) Time 100 [d] ( 2017 , 2021 ) Courage Award [d] ( 2021 ) Boris Nemtsov Prize [d] ( 2021 ) Knight of Freedom Award [d] ( 2021 ) прэм?я ?мя Сахарава ( кастрычн?к 2021 ) M100 Media Award [d] ( 6 кастрычн?ка 2021 ) The BOBs [d] Civil Courage Prize [d] ( 2022 ) Gunter Walraff award [d] ( 2023 ) Бэмб? [d] ( 2023 ) Dresden Prize [d] ( 4 красав?ка 2024 )
Сайт	navalny.com (руск.)
Медыяфайлы на В?к?схов?шчы

Аляксей Анатолев?ч Навальны ( руск. : Алексей Анатольевич Навальный ; 4 чэрвеня 1976 , Бутынь , Адз?нцо?ск? раён , Маско?ская вобласць , РСФСР , СССР  ? 16 лютага 2024 , Харп , Ямала-Ненецкая а?таномная акруга , Рас?йская Федэрацыя ) ? рас?йск? грамадск? ? пал?тычны дзеяч нацыянал-дэмакратычнай арыентацы?. Вядомы перш за ?сё барацьбой з карупцыяй шляхам выкрыцця ф?нансавых мах?нацый ? публ?кацы? матэрыяла?.

Б?яграф?я [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Нарадз??ся 4 чэрвеня 1976 года ? сям’? вайско?ца. Скончы? юрыдычны факульэт Рас?йскага ?н?верс?тэта дружбы народа? (1998) ? факультэт ф?нанса? ? крэдыта Ф?нансавай акадэм?? пры Урадзе РФ (2001). З сярэдз?ны 1990-х пача? займацца б?знесам, з 2004 года ? грамадскай дзейнасцю ? журнал?стыкай. У 2000 годзе ?вайшо? у партыю ≪ Яблака ≫, некаторы час к?рава? маско?ск?м аддзяленнем парты? ? ?ваходз?? у яе цэнтральны савет, у 2007 годзе выключаны з арган?зацы?. Тады ж ста? адным са стваральн?ка? грамадскага руху ≪Народ≫ нацыянал-дэмакратычнай арыентацы?, выступа?, у прыватнасц?, за больш жорсткую пал?тыку супраць ?м?грацы? з Сярэдняй Аз??.

У 2008 годзе Навальны куп?? невял?к?я (м?нарытарныя) пакеты акцый некальк?х буйных рас?йск?х кампан?й нафтагазавага сектара ? дзякуючы гэтаму атрыма? доступ да ф?нансавых дакумента? карпарацый. У 2009 выкла? у сва?м блогу дакументы, паводле як?х кампан?я ≪ ВТБ-Лизинг ≫ куп?ла абсталяванне для св?дравання па значна больш высок?м кошце (праз тры гады ? дакументах, як?м? карыста?ся Навальны, был? знойдзены прыкметы падробк?). У наступным годзе выкла? у агульны доступ дакументы а?дыту буда?н?цтва нафтаправоду кампан?яй ≪ Транснефть ≫, згодна з як?м? агульная сума крадзяжо? склала каля 4 млрд долара? (гэтыя дакументы не был? цалкам абвергнуты).

Пачынаючы з 2010 года ствары? некальк? грамадск?х ?нтэрнэт-рэсурса? антыкарупцыйнага ? камунальнага к?рунку ( РасП?л , РасЯма , РасВыбары , РасЖКГ , ФБК  ? Фонд барацьбы з карупцыяй), займаецца каардынацыяй барацьбы з карупцыяй. У 2013 годзе ?дзельн?ча? у выбарах мэра Масквы , атрыма? 27,24 % галасо? ? заня? другое месца. У 2013 годзе ?значал?? аргкам?тэт Парты? прагрэсу (першапачатковая назва ? Народны альянс), якую ? 2014 годзе канчаткова зарэг?стравал?.

Пачынаючы з 2011 года супраць Навальнага ?збуджана некальк? крым?нальных спра?. У 2013 годзе ён умо?на асуджаны на пяц?гадовы тэрм?н за нанясенне шкоды кампан?? ≪ К?ра?лес ≫. З лютага 2014 года Навальны знаходз?цца пад дамашн?м арыштам з забаронай карыстацца тэлефонам ? камп’ютарам. Таксама суд заблакава? доступ да яго блога на тэрыторы? Рас??.

20 жн??ня 2020 года Аляксей Навальны бы? атручаны. Яму стала дрэнна ? самалёце, як? ляце? з Томска ? Маскву. У далейшым Навальны ?па? у кому ? 24 жн??ня ён бы? даста?лены на лячэнне ? берл?нскую кл?н?ку ≪Шарытэ≫. Сляды атрутнага рэчыва з групы ≪Нав?чок≫ был? знойдзены лабараторыяй узброеных с?л Герман??. Даследаванне праводз?лася па запыце кл?н?к? ≪Шарытэ≫. 2 верасня 2020 года вын?к? анал?за? был? аф?цыйна абвешчаны ?радам Герман?? ^[21] .

З 29 снежня 2020 года знаходз??ся ? вышуку за шматразовыя парушэнн? выпрабавальнага тэрм?ну ? Рас??. 17 студзеня 2021 года па вяртанн? на радз?му бы? затрыманы ? аэрапорце Шарамеццева ^[22] .

Ф?льм Фонду барацьбы з карупцыяй Аляксея Навальнага пра ≪палац Пуц?на≫ ? Геленджыку , як? выпусц?л? адразу пасля затрымання пал?тыка, набра? больш за 70 млн прагляда? на YouTube ^[23] . Пратэсты ? Рас?? 23 студзеня 2021 года был? анансаваныя Фондам барацьбы з карупцыяй падчас публ?кацы? дакументальнага ф?льма-расследавання. Прычынай пратэста? стала затрыманне ? арышт Аляксея Навальнага ? яго заявы аб карупцы? ? адрас дзеючага прэз?дэнта Рас?? Уладз?м?ра Пуц?на .

4 жн??ня 2023 года Маско?ск? гарадск? суд прысудз?? Аляксея Навальнага да 19 гадо? калон?? асабл?вага рэжыму па справе аб стварэнн? экстрэм?сцкай супольнасц? ^[24] .

Памёр 16 лютага 2024 года ? зняволенн? ^[25] .

У якасц? рэакцы? на смерць пал?тыка рас?яне ? мног?х гарадах Рас?? несл? кветк? да помн?ка? ахвярам пал?тычных рэпрэс?й. Пал?цыя ? некаторых гарадах разганяла людзей, у ?ншых фатаграфавала. Паводле дадзеных ≪ОВД-Инфо≫ у 36 гарадах на акцыях затрымал? больш за 400 чалавек ^[26] . Агулам мемарыялы ? памяць аб Навальным з'яв?л?ся ? як м?н?мум 140 гарадах Рас?? ? 68 гарадах за мяжой ^[27] . Пры гэтым прыцягваць людзей да адказнасць працягвал? ? праз 10 дзён пасля акцый памяц? ^[28] .

У Беларус? за ?шанаванне памяц? Навальнага 20 лютага асудз?л? жыхара Рас??. Ён прынёс кветк? да Генеральнага консульства Рас?йскай Федэрацы? ? Гродне, пакла? ?х ля агароджы консульства, за што бы? затрыманы м?л?цыяй ? пазней асуджаны за парушэнне закону ≪Аб масавых мерапрыемствах≫ да 10 сутак адм?н?страцыйнага арышту ^[29] .

Пахаваны 1 сакав?ка 2024 года ? Маскве на Барыса?ск?х мог?лках.

Прэм?? ? ?знагароды [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

У 2021 годзе Аляксей Навальны ста? ла?рэатам прэм?й фонду Барыса Нямцова ? Жэне?скага форуму па правах чалавека. Ла?рэат польскай прэм?? ≪Рыцар свабоды≫, якую арган?зуе Фонд ?мя Каз?м?ра Пула?скага ^[30] .

Прэм?я ?мя Сахарава ≪За свабоду думк?≫ (2021) ^[31] .

Дрэздэнская прэм?я м?ру (2024, пасмяротна).

Зноск? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

Спасылк? [ прав?ць | прав?ць зыходн?к ]

• Сучасны блог, як? вядзецца ад ?мя Навальнага (руск.)
• Першапачатковы блог Навальнага (руск.)
• Даведка Е?рарадыё
• Даведка kommersant.ru Арх?вавана 25 кастрычн?ка 2014. (руск.)