Язафат Кунцэв?ч
|
|
Сьвяты
|
---|
Сьвецкае ?мя
| ?ван
|
---|
Манаскае ?мя
| Язафат
|
---|
Нарадз??ся
| 1580
[1]
|
---|
Памёр
| 12 л?стапада
,
1623
,
В?цебск
,
Рэч Паспал?тая
(сучасная Беларусь)
|
---|
Шануецца
| Катал?цкай Царквой (б?зантыйскага ? рымскага абрада?);
укра?нскай
,
беларускай
?
расейскай
? ?нш. грэка-катал?цк?м? Цэрквам?
|
---|
Бэатыф?каваны
| 16 тра?ня
,
1643
, у
Рыме
,
Папам Рымск?м Урбанам VIII
|
---|
Канан?заваны
| 1867
, у
Рыме
,
Папам Рымск?м П?ем IX
|
---|
Гало?ная сьвятыня
| базыл?ка сьв. Пятра ? Рыме
|
---|
Дзень памяц?
| 12 л?стапада
-
Катал?цкая царква
,
Беларуская Грэка-Катал?цкая Царква
,
16 верасьня
-
Беларуская Грэка-Катал?цкая Царква
,
25 л?стапада
-
Укра?нская Грэка-Катал?цкая Царква
|
---|
Патрон
| В?цебская дыяцэз?я РКЦ
|
---|
|
Язафа?т Кунцэ?в?ч
(
1580
ц? 1584 ?
12 л?стапада
1623
) ?
грэка-катал?цк?
царко?ны ? грамадзк? дзяяч
Вял?кага Княства Л?то?скага
, царко?ны п?сьменьн?к,
сьвятамучан?к
.
Нарадз??ся ва
?ладз?меры-Валынск?м
у зьбяднелай
шляхецкай
сям’?
Кунцэв?ча?
, якая выехала туды зь
Беларус?
[2]
Яго бацькам бы? небагаты купец Га?рыла, мац? ? Марына. У падлеткавым узросьце, не?забаве пасьля Берасьцейскай ун?? 1596 году, разам з бацькам? пераеха? у В?льню. Паводле сьведчаньня б?ёграфа?, ?ван (Ян) Кунцэв?ч зь дзяц?нства вылуча?ся цягай да мал?твы ? м?стычным сьветапоглядам.
Да
1599
прыня?
Ун?ю
? зраб??ся яе адданым прых?льн?кам. На ягоны выбар Ун?? ? фармаваньне яго катал?цкага сьветапогляду па?плывал? знакам?тыя ? свой час багасловы ? грэк
Пятро Аркудз?
, як? бы? прысланы з
Рыму
для ?мацаваньня Зьяднанай Царквы ? Рэчы Паспал?тай, в?ленск? езу?т Валенц? Фабрыцый, будучы м?трапал?т
Язэп Руцк?
, як? тады бы? яшчэ сьвецкай асобай.
У
1604
сам К?е?ск? м?трапал?т
?пац? Пацей
пастрыг яго ? манах?, нада? яму новае ?мя ? Язафат, высьвяц?? на дыякана, пасьля чаго нак?рава? у В?ленск?
манастыр Сьвятой Тройцы
[3]
. Сапра?дны
аскет
у штодзённым жыцьц?, Язафат Кунцэв?ч у вольны ад мал?тва? ? набажэнства? час чыта? сьвятыя кн?г? ? п?са? свае, у як?х даводз?? неабходнасьць аб’яднаньня ?сходняй ? Заходняй Царквы пад зьверхн?цтвам
Папы Рымскага
. Яго праведнае манаскае жыцьцё, навука ? палымяныя казаньн? прыцягвал? ? манастыр новых маладых паслушн?ка?.
У другой палове
1608
ён бы? высьвячаны на
сьвятара
. (Паводле некаторых крын?ца? ужо
23 жн??ня
1608
ён бы? ераманахам)
[4]
. Таго ж году
Язэп Руцк?
запрас?? Я. Кунцэв?ча ?
К?е?
для дапамог? ? навяртаньн? правасла?ных к?е?ляна? да Ун??. У Пячорск?м манастыры адбы?ся ?нцыдэнт, кал? ? адказ на прамовы Язафата Кунцэв?ча манах? сьцягнул? яго з амбону ? моцна зьб?л?, аднак пасьля багасло?скага дыспуту варожасьць улеглася.
Кал? манаская супольнасьць Траецкага манастыра ? В?льн? павял?чылася да 50 манаха?, зьяв?лася магчымасьць засно?ваць новыя манастыры Зьяднанай Царквы. Шляхц?ч
Рыгор Трызна
, маршалак слон?мск?, падарава? манахам-ун?ятам манастыр у
Быцен?
, як? ён збудава? для сваёй дачк? Э?фрас?ньн?, ? тады Язэп Руцк? нак?рава? туды Язафата Кунцэв?ча, каб ён заснава? там нав?цыят для манаха? Зьяднанай Царквы. Тады ж Рыгор Трызна пазнаём?? ?гумена
Быценскага
манастыра Язафата Кунцэв?ча з сва?м правасла?ным суседам ?ванам Мялешкам, смаленск?м кашталянам. Пад уплывам ераманаха Язафата
?ван Мялешка
прыня? Ун?ю ? падарава? манахам
Жыров?чы
, дзе была царква з цудатворнай ?конай Багародз?цы. Язафат Кунцэв?ч ста? першым ?гуменам Жыров?цкага манастыра. Шляхц?ч ?ван Мялешка разам з сужонкай Ганнай з Фурса? збудавал? ? Жыров?чах манастыр ?
29 кастрычн?ка
1613
?рачыста ?вял? туды Язафата Кунцэв?ча зь яго манахам?
[5]
. З таго часу Жыров?чы стал? сла?ным водпуставым месцам, куды штогод пачал? прыходз?ць п?л?грымы з самых розных кутко? Вял?кага Княства Л?то?скага ? Рэчы Паспал?тай.
Пасьля сьмерц?
18 л?пеня
1613
м?трапал?та ?пац?я Пацея К?е?скай м?трапол?яй пача? упра?ляць
Язэп Руцк?
, а Язафат Кунцэв?ч ад гэтага часу ? да
1617
бы? арх?мандрытам В?ленскага манастыра Сьвятой Тройцы, як? тады нал?чва? ужо 60 манаха?. За гэты час ён многа зраб?? для разбудовы ? добра?парадкаваньня манастыра, арган?зацы? манаскага жыцьця. Старэйшых манаха? арх?мандрыт Язафат Кунцэв?ч нак?рава? у Наваградак ? Менск, дзе базыляне адчын?л? школы, а сам заста?ся тольк? з маладым? манахам?. У гэты час яму даводз?лася адначасова выконваць абавязк? арх?мандрыта, в?карыя, спаведн?ка, прапаведн?ка, эканома ? нават дзяка. Як сьцьвярджа? сьведак айцец Г. Хмяльн?цк?, звычайна ён сам зван?? на пад’ём ? ? царкве на мал?тву
[6]
.
Паводле рэкамэндацы? Руцкага ?
1617
прызначаны б?скупам
в?цебск?м
? адначасова каад’ютарам да
полацкага арх?б?скупа
Гедэона Бральн?цкага
. Разам зь м?трапал?там Язэпам Руцк?м, як? распрацава? статуты Базылянскага закону, Язафат Кунцэв?ч моцна спрычын??ся да рэарган?зацы? ?сходняга манаства ? кра?.
Пасьля сьмерц? Бральн?цкага ? канцы
1618
Я. Кунцэв?ч ста?
полацк?м арх?б?скупам
. У
Полацак
ён прыбы? з асабл?вай м?с?яй ад м?трапал?та Руцкага ? умацаваць Ун?ю ? гэтым кра?.
Першым? крокам? арх?б?скупа Язафата Кунцэв?ча на новай н?ве сталася адраджэньне царко?нага жыцьця: адна?леньне храма? (у тым л?ку
Полацкага Саф?йскага сабору
), заснаваньне параф?яльных школа?, ≪чыстка≫ кл?ру. Адначасова ён праяв?? сябе адданым прых?льн?кам еднасьц? Заходняй ? ?сходняй Цэрква?. Да Базылянскага закону ён прыядна? манаха? трох манастыро? Полацкай япарх??: Полацкага манастыра, Чарэйскага манастыра ? Маг?лё?скага манастыра.
Разам з тым акты?насьць новага полацкага арх?б?скупа выкл?кала неадназначную рэакцыю.
9 кастрычн?ка
1618
арх?б?скуп Язафат Кунцэв?ч нак?рава?ся ?
Маг?лё?
са звычайнай душпастырскай мэтай
≪прыгледзець за царко?ным парадкам≫
. Жыхары не дазвол?л? яму, як пастыру, нават уступ?ць у места, зачын?л? гарадзкую браму, расстав?л? на вежах ? на валу гарматы, ск?раваныя на сьв?ту арх?б?скупа, ? ?зброеных людзей, частка як?х выйшла з харугвам? перагарадз?ць ун?яцкаму арх?б?скупу дарогу ? места.
≪Кал? гэты ?ладыка-адшчапенец
, ? казал? яны, ?
дзе-небудзь пакажацца бл?жэй каля места, то ? места мы яго ня пусьц?м, а яго заб’ем, бо за пастыра ? ?ладыку свайго ня л?чым ? прызнаваць яго ня хочам≫
. Гэты ?нцыдэнт ста?ся прычынай судовага разьб?ральн?цтва, у вын?ку ягока завадатара? бунту як парушальн?ка? спакою ? дзяржаве прысудз?л? да сьмяротнай кары, а на места бы? накладзены штраф
[7]
.
У сакав?ку
1620
на зваротным шляху з
Масквы
? К?е? прыбы?
Ерусал?мск?
патрыярх Тэафан, як? акты?на праводз?? пратурэцкую ? прамаско?скую пал?тыку. Ён незаконна
[8]
высьвяц?? новых правасла?ных б?скупа? ? пастав?? ?х на?замен раней прызначаных ун?яцк?х, чым абвастры? супярэчнасьц? ? асяродку хрысьц?яна? Рэчы Паспал?тай. У прыватнасьц?, у абыход Кунцэв?ча б?скупам Полацку бы? паста?лены
Мялец? Сматрыцк?
, дзеяньн? якога ? Рэчы Паспал?тай расцан?л? як падбухторваньне да мецяжу ? царко?наму расколу ?ва ?году
Турэччыны
. У прыватнасьц? кароль ? вял?к? князь Жыг?монт п?са?:
|
нехта
Сматрыцк?
?
Барэцк?
змов?л?ся з падданым?
цэсара турэцкага
, непрыяцеля веры хрысьц?янскай ? нашага, як? на панствы нашыя вайной ?дзе. Зь нейк?м пастырам, н?бы патрыярхам ерусал?мск?м, на шпег? да панства? нашых ад цэсара турэцкага дасланым, наважыл?ся без дазволу ? ведама нашага прысьвячэньн? браць ? адз?н на м?трапол?ю К?е?скую, а ?ншы ? на арх?б?скупства Полацкае, ?гнаруючы тых, хто прылажэнствы гэтыя духо?ныя зда?на з пападаньня нашага спараднага на сябе носяць ? добрае здаро?е маюць.
|
|
|
Аднак прапаганда М. Сматрыцкага прынесла свой плён. Арх?б?скупа Я. Кунцэв?ча зьв?навац?л? ? перасьледзе правасла?ных, на што ён змушаны бы? адказаць л?стом, адрасаваным
Льву Сапегу
:
|
Я ж н?кол? н?кога да Ун?? гвалтам не прымуша?, такога н?кол? не было. Абараняць жа мне мае царко?ныя правы, (кал? на мяне наступаюць гвалтам), мяне прымушае звычайная б?скупская прысяга.
|
|
|
Найбольш напружаны характар барацьба супраць Ун?? набыла ?
В?цебску
, насельн?цтва якога пасланцы Сматрыцкага падбухторыл? да непаслушэнства законнаму арх?б?скупу.
Уступ??шы ? валоданьне в?цебск?м? цэрквам?, Я. Кунцэв?ч заня?ся ?хным абсталяваньнем: загада? ?х падмесьц?, пачысьц?ць абразы, наладз?ць хоры ? адк?дныя сядзеньн?. Паводле слова? в?давочца?, правасла?ныя ? адказ на гэта сказал?, што нельга з царквы н?чога вык?даць, нават пыл. На падставе гэтага яны абвясьц?л?, што Я. Кунцэв?ч прытрымл?ваецца лац?нскай веры ? перарабляе цэрквы на лац?нск? ?зор
[7]
.
Ад сакав?ка
1621
па атрыманьн? л?ста М. Сматрыцкага, жыхары В?цебску по?насьцю перастал? падпарадко?вацца Я. Кунцэв?чу.
4 красав?ка
1621
, у дзень Дабравешчаньня, в?цебск?я правасла?ныя на чале з бурм?страм Сымонам Нешам не пусьц?л? працэс?ю ?н?яцк?х сьвятаро? з Прачысьценскага сабору ? царкву Дабравешчаньня:
≪люд посполитый лаял их и соромотил и на здоровье их як того часу, так и потомных часов похвалки чинил, грозячи им забиянем и у воду утопенем≫
. У Дабравешчанскай царкве
16 жн??ня
, у дзень Спаса (≪яблычнага≫), правасла?ныя зно?
≪тумульт учинили≫
, зван?л? ? званы, проста ? царкве зьб?л? сьвятара айца Макс?ма Турчынов?ча ? Кунцэв?чавага слугу Стэфана Баз?л?скага, а потым гнал?ся за сам?м арх?б?скупам. У дзень Пяц?дзясятн?цы вял?к? нато?п правасла?ных спын?? арган?заваную Кунцэв?чам урачыстую працэс?ю, што нак?ро?валася за места да царквы Сьв. Духа, ? прымус?? яе вярнуцца ? места.
20 лютага
1622
каля сотн? жыхаро? В?цебску абкружыл? царкву Дабравешчаньня, перашкаджаючы адпра?леньню арх?б?скупам набажэнства,
≪крик, волане великое учинили≫, ≪словы неучтивыми лаяли, соромотили≫
?н?яцкае духавенства, а пасьля службы напал? на арх?дыякана ? чэлядзь арх?б?скупа
[7]
.
Кульм?нацыя канфл?кту настала
12 л?стапада
1623
(
В?цебскае па?станьне
), кал? разьюшаны нато?п в?цебск?х правасла?ных рыну?ся ? дом Я. Кунцэв?ча. Арх?б?скуп выйша? ?м насустрач са словам?:
≪Дзец? мае, чаму вы напал? на мой дом?≫
Як сьведчаць судовыя дакумэнты, забойцы двума ?дарам? бердыша расьсекл? ?ладыку галаву, а потым ≪до?га нявечыл? яго ? пасьля сьмерц?≫. Цела Язафата ск?нул? з Прачысьценскай гары, а затым, прывяза?шы да ног ? шы? цяжк?я камян? ? насыпа?шы каменьня ? валасян?цу, утап?л? ? Дзьв?не
[2]
. Апроч таго, забойцы разрабавал? б?скупск? палац, ун?яцк?я цэрквы ? манастыры ды ?ншую маёмасьць у месьце
[9]
.
Да моманту прыбыцьця ? В?цебск сьледчай кам?с??, большая частка ?дзельн?ка? расправы зьбегла зь места. Да суду прыцягнул? тольк? 19 чалавек. Мног?я сьведк? паказвал? на тое, што правасла?ныя ладз?л? замах? на жыцьцё Кунцэв?ча ? заб?л? яго тольк? празь нянав?сьць ? ≪распалены запал≫ супраць катал?цкай веры, ун?? грэцкай царквы з рымск?м касьцёлам ? падпарадкаваньня апостальскай стал?цы ? Рымскаму Папу. Карале?ск?я кам?сары, што праводз?л? расьсьледаваньне забойства Кунцэв?ча, прызнал? пра?дз?вым? паказаньн? сьведка? пра тое, што Язафат Кунцэв?ч бы? заб?ты бязьв?нна, ? што забойцы ня мел? ан?як?х падстава? для такога жорсткага злачынства
[7]
.
Цела арх?б?скупа Язафата Кунцэв?ча пасьля ?рачыстага адпяваньня пахавал? ? ягонай катэдры сьв. Саф?? ? Полацку, але пазьней яго мошчы неаднаразова даводз?лася таемна перавоз?ць па ?сёй Беларус? ? за яе межам?, каб захаваць ад зьн?шчэньня расейск?м? войскам?.
Працэс захада? да бэатыф?кацы? сьв. Язафата пача?ся ? наступны год па яго сьмерц?. Працэс працягну?ся пры ?дзеле створаных па вызначэньн?
Урбана VI?I
(двойчы, у
1625
?
1635
гг.) кам?с?я? для дасьледаваньня жыцьця, дзейнасьц?, сьмерц? Язафата Кунцэв?ча ? цуда?, зьвязаных зь ягоным апякунствам.
Па завяршэньн? расьсьледаваньня, у тра?н?
1643
году Полацк? арх?б?скуп Язафат Кунцэв?ч бы? зал?чаны Папам
Урбанам VIII
да сьп?су сьвятых у
ВКЛ
?
?кра?не
, а ? чэрвен?
1867
году Папа
П?й IX
абвясьц?? яго сьвятым для ?сёй Катал?цкай Царквы. Мошчы беларускага сьвятамучан?ка Язафата Кунцэв?ча захо?ваюцца ? саборы сьв. Пятра ? Рыме, каля алтара сьв. Вас?ля Вял?кага пры па?ночна-?сходн?м слупе храма
[10]
.
Папа Рымск?
Ян Павал II
назва? сьвятамучан?ка Язафата Кунцэв?ча ≪Апосталам еднасьц?≫.
Язафат Кунцэв?ч ? а?тар палем?чных ? багасло?ск?х твора? ≪А фальшаваньню п?сьм славенск?х…≫, ≪Прав?лы для ?н?яцк?х прасьв?тара?≫, ≪Катэх?зму≫, 6 артыкула? у кн?зе Л. Крэ?зы ≪Абарона еднасьц?…≫ (
1617
) ? ?ншых. У сва?м укладаньн? ≪Пра хрышчэньне сьв. Уладз?м?ра≫ Кунцэв?ч даводз??, што руская Царква першапачаткова была катал?цкай.
- ^
Deutsche Nationalbibliothek
Record #122499220 //
Gemeinsame Normdatei
(ням.)
? 2012?2016.
- ^
а
б
66. Хто так? Язафат Кунцэв?ч?
// 150 пытання? ? адказа? з г?сторы? Беларус? / Уклад.
?ван Саверчанка
,
Зьм?цер Санько
. ? В?льня: Наша Будучыня, 2002. ? 238 с.
ISBN 9986-9229-6-1
.
- ^
Нарис ?стор?i Васил?янського чину святого Йосафата. В?давництво оо. Васил?ян, Рим, 1992. С. 102.
- ^
Нарис ?стор?i Васил?янського чину святого Йосафата. В?давництво оо. Васил?ян, Рим, 1992. С. 110.
- ^
Historya o pocz?tkach cudownego obrazu Nayswi?tszey Panny Maryi Zyrowickiey w Litwie. Wilno, 1628.
- ^
Нарис ?стор?i Васил?янського чину святого Йосафата. В?давництво оо. Васил?ян, Рим, 1992. С. 115.
- ^
а
б
в
г
Алена Верн?ко?ская.
Супрац??ленне правасла?ных Полацкай епарх?? ?вядзенню ун?? ? забойства Язафата Кунцэв?ча
// Беларуск? г?старычны агляд, Том 8 Сшытак 1?2 (14?15) Снежань 2001
- ^
?гар Войн?ч.
С?львестр Коса? ? Язафат Кунцэв?ч ? повязь царко?ных ерарха?
. Беларуск? г?старычны агляд.
Арх??ная коп?я
ад 17 л?пеня 2011 г.
Том 7. Сшытак 2 (13)
- ^
Сёньня Дзень сьв. Язафата
//
Наша Н?ва
,
12 л?стапада
2008
- ^
Аляксей Хадыка.
Святы Язафат Кунцэв?ч: Складанне культу ? ?канаграф?? ? Беларус?
//
Наша Вера
. ? 2006. ? № 2 (36).
Язафат Кунцэв?ч
?
схов?шча мультымэдыйных матэрыяла?