Шкоты

Зьвестк? зь В?к?пэды? ? вольнай энцыкляпэды?

Шкоты , Шоты ? у беларуск?х ? польск?х крын?цах XVI ? XVII стагодзьдзя? назва шатляндзк?х ?м?гранта?, аселых у Рэчы Паспал?тай .

Яшчэ ? 1503 годзе Петрко?ск? сейм разгляда? праект пасяленьня шатляндзк?х калян?ста? у л?то?ск?х замках на Дняпры , спустошаных пад час вайны Маско?скай дзяржавы зь Вял?к?м княствам Л?то?ск?м 1500?1503 гадо?. Пазьней шатляндцы зья?ляюцца ? ВКЛ ? як наёмн?к? ? войску, ? як м?рныя дробныя гандляры. У апошняй якасьц? з 1563 году сеймавыя канстытуцы? згадваюць ?х як сур’ёзных канкурэнта? мясцоваму купецтву ? абкладаюць дадатковым? падаткам?. Нягледзячы на скарг? ? перасьлед, шкоты хутка амаль манапал?завал? гандаль цэлым? катэгорыям? тавара?, вядомым? як ≪речи шкоцкие≫: ручн?к? ? рукав?цы, пацерк? ? бял?лы, вен?к? ? нажы, грабян? ? н?тк?, ?голк?, напарстк? ? панчох? ? г. д. Пасяленьне шкота? у Рэчы Паспал?тай набыло так? размах ? вядомасьць, што ангельск? драматург Джон Уэбстэр п?са? у п’есе ≪Белы д’ябал≫ (1610) пра ≪сорак тысяч шатляндзк?х гандляро? у Польшчы≫. У 1583 годзе пад час паломн?цтва ? Палестыну М?калай Крыштоф Радз?в?л ≪С?ротка≫ п?са? пра ?бачаных ?м у Сыры? вул?чных гандляро?-друза?, што яны ≪як нашы шкоты ? корабах розныя дробныя рэчы для продажу носяць па вул?цах≫. Адным з найбольш вядомых прафэсара? ф?лязоф?? В?ленскага ?н?вэрсытэту ? XVI стагодзьдз? (1570?1575) бы? вядомы езу?т з Шатлянды? Джон Хэй (1546?1607). Медны шатляндзк? пэн? з 1640-х ста? першым прадста?н?ком меднага манэтнага абарачэньня на тэрыторы? Беларус? .

Зья?ляючыся кальв?н?стам? па веравызнаньн?, шкоты пераважна сял?л?ся ? гарадах ? мястэчках, як?я належал? л?то?ск?м магнатам-кальв?н?стам. Асабл?ва вял?к?я калён?? шкота? у XVII стагодзьдз? ?снавал? ? рэзыдэнцыях кальв?н?сцкай гал?ны Радз?в?ла? ? Слуцку ? Кейданах . Паводле ?спам?на? шкота П. Гордана, Януш Радз?в?л ? яго сын Багусла? ≪мел? кампан?ю цалкам ц? пераважна з шатляндца?≫. Некаторыя зь ?х пры фундатарстве Радз?в?ла? займал?ся навукай ? мастацтвам; напрыклад, Дж. Джонстан выда? у 1665 годзе ? Амстэрдаме кн?гу ≪ Thaumatographia Naturalis ≫, прысьвечаную Янушу ? Багуславу Радз?в?лам.

У войнах Рэчы Паспал?тай з Расеяй шкоты ?дзельн?чал? як наёмн?к? з абодвух бако?, часам па некальк? разо? пераходзячы да прац??н?ка. Вял?кая колькасьць шкота? з войска швэдзкага генэрала Горна трап?ла ? палон да л?то?скага рэфэрэндара Аляксандра Гасе?скага пры заняцьц? ?м крэпасьц? Белай на Смаленшчыне ? 1610 годзе. Пры асадзе Смаленску ? 1634 годзе пад камандай апошняга знаходз?лася шатляндзкая драгунская харугва (200 чалавек).

Паступова шкоты ас?м?лявал?ся мясцовым насельн?цтвам, прымал? традыцыйныя беларуск?я ?мёны ? прозьв?шчы. Так, у рэестры п?нск?х купцо? (1620-я) перал?чаныя 4 шкоты: ≪Томило Олешкович; Петр Шимкович; Олешко Охремович; Луцъя Литвинович≫.

Л?таратура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  • Алесь Белы // . ? Мн. : .
  • Steuart A.F. Scottish influence in Russian History. Glasgow, 1913.
  • Idem. Papers relating to the Scots in Poland. 1576?1793. Edinburgh, 1915.
  • Zins H. Polska w oczach Anglikow. Warszawa, 1974.
  • Рябцевич В.Н. О чем рассказывают монеты. Мн., 1977.

Вонкавыя спасылк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]