한국   대만   중국   일본 
Шкло? ? В?к?пэдыя Перайсьц? да зьместу

Шкло?

Зьвестк? зь В?к?пэды? ? вольнай энцыкляпэды?
Шкло?
лац. ?kło?
Меская ратуша
Меская ратуша
Герб Шклова
Першыя згадк?: 1520 [1]
Магдэбурскае права : 10 красав?ка 1762
Кра?на: Беларусь
Вобласьць : Маг?лё?ская
Раён : Шкло?ск?
Плошча : 10,7 км²
Насельн?цтва  ( 2018 )
колькасьць: 16 300 чал. [2]
шчыльнасьць : 1523,36 чал./км²
Часавы пас : UTC+3
Тэлефонны код : +375 2239
Паштовы ?ндэкс : 213010
СААТА : 7258501000
Нумарны знак : 6
Геаграф?чныя каардынаты : 54°12′30″ пн. ш. 30°17′13″ у. д. ? / ? 54.20833° пн. ш. 30.28694° у. д. ? / 54.20833; 30.28694 Каардынаты : 54°12′30″ пн. ш. 30°17′13″ у. д. ? / ? 54.20833° пн. ш. 30.28694° у. д. ? / 54.20833; 30.28694
Шкло? на мапе Беларус?  ±
Шклоў
Шклоў
Шкло?
Шклоў
Шклоў
Шкло?
Галерэя здымка? у В?к?схов?шчы

Шкло?  ? места ? Беларус? , на правым беразе Дняпра . Адм?н?страцыйны цэнтар Шкло?скага раёну Маг?лё?скай вобласьц? . Насельн?цтва на 2018 год ? 16 300 чалавек [2] . Знаходз?цца за 30 км на по?нач ад Маг?лёва . Чыгуначная станцыя на л?н?? Ворша  ? Маг?лё? .

Шкло? ? магдэбурскае места г?старычнай Аршаншчыны (частка В?цебшчыны ), кол?шняя стал?ца графства , старажытны замак Вял?кага Княства Л?то?скага [3] . Да нашага часу тут захавал?ся меская ратуша , касьцёл Сьвятых Апостала? Пятра ? Па?ла ? Вял?кая сынагога, помн?к? арх?тэктуры XVII?XIX стагодзьдзя?. Сярод мясцовых славутасьця? вылучал?ся комплекс дам?н?канскага кляштару ( барока , XVII ст.), зруйнаваны расейск?м? ?ладам? ? царква ?васкрасеньня Хрыстова ( маг?лё?скае барока , XVII ст.), зьн?шчаная савецк?м? ?ладам? .

Назва [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Тапон?м Шкло?, пэ?на, утвары?ся ад слова шкло [4] .

Варыянт нап?саньня назвы места лац?най на мапе 1595 году ? Sklou [5] .

Г?сторыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Панарама Шклова, гравюра XVIII ст.
Асно?ны артыкул: Г?сторыя Шклова

Вял?кае Княства Л?то?скае [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Першы п?сьмовы ?пам?н пра Шкло? зьмяшчаецца ? ≪Зап?сках≫ З. Гербэрштэйна ? датуецца 1520 годам [1] . Да?няе пасел?шча знаходз?лася на месцы сучасных вёсак Стары Шкло? ? Хоц?мка . У XVI?XV?I стагодзьдзях у Шклове ?снава? магутны замак ? меск?я ?мацаваньн?. З другой паловы XVI стагодзьдзя места стала стал?цай графства . У 1619 годзе ваявода троцк? Аляксандар Хадкев?ч фундава? у Шклове кляштар дам?н?кана?. На 1643 год у месьце нал?чвалася 850 дамо?, на 1650 год ? 1220 [1] .

Упершыню маско?ск?я войск? спал?л? Шкло? у 1535 годзе [1] . У ?нфлянцкую вайну захопн?к? тройчы (у 1562, 1564 ? 1581 гадох) пал?л? места [1] . У вын?ку ваенных спусташэньня? у канцы XVI стагодзьдзя адбы?ся перанос Шклова на цяперашняе месца (паводле г?сторыка М. Ткачова ? 1580 годзе або, паводле ?ншых зьвестак, па 1668 годзе).

Захавал?ся сьведчаньн? азначэньня жыхаро? Шклова ? вакол?ца? л?цьв?нам? : ≪ …Федорка в роспросе сказала: <…>, что он [ее муж] родом литвин [a] и в Литве в Шклове племени у него много ≫ (1629 год) [8] , ≪ …в роспросе один человек сказал: Гришкою зовут, Степанов сын, прозвище Новиков, родом он де литвин, Шкловского повету ≫ (1684 год) [9] .

У пачатку вайны Маско?скай дзяржавы з Рэччу Паспал?тай у 1654 годзе жыхары Шклова вытрымал? маско?скую аблогу, але пазьней здал? места; улетку 1655 году ? Шклове разьмясьц?лася часовая ста?ка маско?скага гаспадара Аляксея М?хайлав?ча . Тольк? ? 1660 годзе войска Вял?кага Княства Л?то?скага вызвал?ла места, аднак не?забаве ягоныя жыхары вытрымал? яшчэ адну маско?скую аблогу. На 1661 год у Шклове засталося тольк? 490 будынка? [1] . У 1666 годзе маско?ск?я войск? зно? захап?л? Шкло? (акупацыя працягвалася да 1667 году), мясцовую шляхту за ≪здраду≫ прымусова вывезьл? ? Казань [1] .

За часам? Вял?кай Па?ночнай вайны (1700?1721) у 1708 годзе расейск?я войск? зруйнавал? Шкло? за дапамогу швэдам. У 1731 годзе места перайшло ? валоданьне Чартарыйск?х . На 1739 год тут дзейн?чал? 2 царквы. 10 красав?ка 1762 году кароль ? вял?к? князь А?густ Сас нада? Шклову Магдэбурскае права , пячатку ? герб: ≪ у блак?тным пол? рука, якая трымае срэбны бязьмен ≫ [10] . У 1769 годзе па тым, як вял?к? пажар зьн?шчы? амаль 300 дамо? Старога Места , пачалося ?зьвядзеньне Новага Места (сучасная тэрыторыя Шклова).

  • Старая граф?ка Шклова
  • Плян Старога Места, 1736 г.
    Плян Старога Места, 1736 г.
  • Касьцёл і кляштар дамініканаў, фрагмэнт гравюры
    Касьцёл ? кляштар дам?н?кана?, фрагмэнт гравюры
  • Акварэль Ю. Пешкі, каля 1800 г.
    Акварэль Ю. Пешк? , каля 1800 г.
  • Вайсковая школа, фрагмэнт абмераў
    Вайсковая школа, фрагмэнт абмера?

Пад уладай Расейскай ?мпэры? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У вын?ку першага падзелу Рэчы Паспал?тай (1772 год) Шкло? апыну?ся ? складзе Расейскай ?мпэры? , дзе ? 1773 годзе ста? цэнтрам павету Маг?лё?скай прав?нцы?, пазьней губэрн? . Аднак у 1777 годзе расейск?я ?лады пан?з?л? статус пасел?шча да мястэчка , якое стала цэнтрам воласьц? Маг?лё?скага павету. У 1778 годзе кол?шняе магдэбурскае места перадал? ? валоданьне расейскаму вайско?цу С. Зорычу , як? заснава? тут музычныя школы. У канцы XVIII стагодзьдзя ? Шклове працавал? ша?ковая мануфактура (38 работн?ка? у 1797 годзе) ? гадз?ньн?кавая фабрыка, а таксама канатнае (у 1790?1799 гадох), парус?навае (у 1794?1845 гадох), гарбарнае (53 работн?к? ? 1796 годзе) ? суконнае (108 работн?ка? у 1797 годзе) прадпрыемствы. У трупе прыгоннага тэатру (?снава? у 1788?1800 гадох) был? сьпевак?, танцоры, драматычныя акторы ? музык?-?нструмэнтал?сты. На пачатак Х?Х стагодзьдзя Шкло? бы? важным гандлёвым цэнтрам, прыстаньню на Дняпры. У 1827 годзе тут штогод праводз?л?ся 2 к?рмашы. З другой паловы 1820-х гадо? мястэчка пачынае губляць сваё ранейшае эканам?чнае значэньне.

На 1848 год у Шклове было 1158 дваро?, мураваныя 2-павярховы жылы дом, мужчынск? манастыр ? будынак былога дам?н?канскага кляштару, дра?ляныя царква ? касьцёл, на 1861 год ? 1515 дамо?, штогод праводз?л?ся 3 к?рмашы. У 1864 годзе з мэтай маскал?зацы? краю расейск?я ?лады адкрыл? народную вучэльню. У 1870-я гады працавал? крупадзёрка, цагельны завод, завод вытворчасьц? шроту, 5 ткацк?х прадпрыемства?. На пачатак 1880-х гадо? у Шклове было 872 дамы, у тым л?ку 11 мураваных, 203 крамы (154 мураваныя), 7 ткацк?х, 2 цагельныя, в?накурнае ? во?наткацкае прадпрыемствы, кафельны завод, аптэка. Насельн?цтва займалася кавальск?м, кравецк?м ? шавецк?м промыслам?. У 1898 годзе А. Крывашэ?н заснава? кардонавую фабрыку. У пачатку ХХ стагодзьдзя празь места прайшла чыгунка Ворша ? Маг?лё?, каля яе ? 1906 годзе пача? працаваць лесап?льны завод ≪Дняпро≫.

За часам? Першай сусьветнай вайны ? лютым 1918 году Шкло? занял? войск? Нямецкай ?мпэры? [11] .

Найно?шы час [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

25 сакав?ка 1918 году згодна з Трэцяй Уста?ной граматай Шкло? абвяшча?ся часткай Беларускай Народнай Рэспубл?к? . У месьце прызначыл? павятовага старшыню БНР [12] . 1 студзеня 1919 году згодна з пастановай ? зьезду КП(б) Беларус? ён увайшо? у склад Беларускай ССР , аднак 16 студзеня Масква адабрала мястэчка разам зь ?ншым? этн?чна беларуск?м? тэрыторыям? ? склад РСФСР . У 1924 годзе Шкло? вярнул? БССР , дзе ён ста? цэнтрам раёну. У 1925 годзе пасел?шча зно? атрымала статус места . У Другую сусьветную вайну зь сярэдз?ны л?пеня 1941 да пачатку л?пеня 1944 году места знаходз?лася пад акупацыяй Трэцяга Райху .

26 л?пеня 2002 году аф?цыйна зацьвердз?л? г?старычны герб Шклова [13] . 27 сакав?ка 2024 году ≪ Белкамунмаш ≫ дастав?? у Шкло?скую ф?л?ю ≪ Маг?лё?абла?татрансу ≫ 15 электробуса? ≪ Альгерд Е321 ≫, як?м? замян?л? ?весь пасажырск? грамадзк? транспарт на дызэльным ходзе ? горадзе. У вын?ку Шкло? ста? першым горадам у Беларус?, як? цалкам перавё? грамадзк? транспарт на электрацягу [14] .

  • Места на старых здымках
  • Ратуша, 1905 г.
    Ратуша , 1905 г.
  • Рынак. Царква-мураўёўка, 1905 г.
    Рынак. Царква - мура?ё?ка , 1905 г.
  • Вуліца Мяшчанская. Сынагога, 1947 г.
    Вул?ца Мяшчанская. Сынагога, 1947 г.
  • Сынагога, да 1918 г.
    Сынагога, да 1918 г.

Насельн?цтва [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Дэмаграф?я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  • XVII стагодзьдзе : 1643 год ? 4750 чал. [15] ; 1650 год ? 8540 чал. [1] ; 1661 год ? 4375 чал. [1]
  • XIX стагодзьдзе : 1861 год ? 11 363 чал. [16] ; 1880 год ? 2393 чал., зь ?х 1268 правасла?ных, 33 катал?к?, 1092 юдэ? [17]
  • XX стагодзьдзе : 1924 год ? 6617 чал.; 1939 год? 8,1 тыс. чал.; 1959 год ? 7,8 тыс. чал.; 1979 год ? 11,8 тыс. чал.; 1991 год ? 15 тыс. чал.
  • XXI стагодзьдзе : 2002 год ? 16,1 тыс. чал. [18] ; 2004 год ? 15,9 тыс. чал.; 2006 год ? 15,6 тыс. чал.; 2008 год ? 15,6 тыс. чал. [19] ; 2009 год ? 16 439 чал. [20] (перап?с); 2015 год ? 16 359 чал. [21] ; 2016 год ? 16 425 чал. [22] ; 2017 год ? 16 310 чал. [23] ; 2018 год ? 16 300 чал. [2]

Адукацыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У Шклове працуюць 3 сярэдн?я школы, школа мастацтва?, спэцшкола, цэнтар разьв?цьця ? рэаб?л?тацы?, сацыяльны прытулак.

Культура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Дзейн?чаюць дом культуры, б?бл?ятэка.

Мас-мэдыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У месьце выдаецца газэта ≪ ?дарны фронт ≫.

Забудова [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Плян [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Сучасная меская тэрыторыя выцягнулася ?здо?ж Дняпра. Забудова гало?ным чынам сядз?бнага тыпу. У цэнтры ? жылых мас?вах узводзяцца 2?5-павярховыя будынк?. Захава?ся фрагмэнт пабудова? XVIII ст. Ёсьць паркавая зона.

Вул?цы ? пляцы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Аф?цыйная назва Г?старычная назва
Дз?куна вул?ца Сялянская вул?ца
Лен?нская вул?ца Прабойная вул?ца
Луначарскага вул?ца Касьцельная вул?ца [24]
Пралетарская вул?ца Маставая вул?ца
Савецкая вул?ца Мяшчанская вул?ца [25]

Эканом?ка [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Прадпрыемствы харчовай, папяровай, камб?кормавай прамысловасьц?.

Турыстычная ?нфармацыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

?нфраструктура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Шкло? уваходз?ць у турыстычныя маршруты ≪Г?старычна-культурная спадчына Маг?лё?скага краю≫ ? ≪Айчыны славутыя ?мёны≫ [26] . Спын?цца можна ? гасьц?н?цы ≪Крын?чка≫.

Славутасьц? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У Шклове знаходз?цца геаляг?чны помн?к прыроды дзяржа?нага значэньня Н?жн?нск? ро? . На па?днёвай ускра?не места (в. Рыжкав?чы ) захава?ся археаляг?чны комплекс Х?V?XVII? стагодзьдзя?, як? складаецца з замчышча, рэштак касьцёла ? кляштару дам?н?кана? ? ру?на? царквы ?васкрасеньня Хрыстова [27] .

Страчаная спадчына [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Галерэя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Асобы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

За?ваг? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  1. ^ Ранейшыя сьведчаньн? ?жываньня канструкцы? ≪ родам л?цьв?н (л?то?ка) ≫: ≪ с?и Андр?и бяше родомъ Литвинъ, сынъ Ерденевъ , Литовскаго князя ≫ [6] ( Траецк? летап?с пад 1289 годам); ≪ литвин родом ≫ ( жывот Да?монта Пско?скага першай трэц? XIV стагодзьдзя [7] ); ≪ родом литовка, а прозвище ей бысть литовское Августа ≫ пра дачку вял?кага князя л?то?скага Гедз?м?на ( Н?кана?ск? летап?с 1526?1530 гадо?, адкуль перайшло ? Л?цавы летап?сны звод 1568?1576 гадо?)

Крын?цы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  1. ^ а б в г д е ё ж з Лукашэв?ч А. Шкло? // ВКЛ. Энцыкл . ? Мн. : 2005 Т. 2. С. 757.
  2. ^ а б в Численность населения на 1 января 2018 г. и среднегодовая численность населения за 2017 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа   (рас.) Нацыянальны статыстычны кам?тэт Рэспубл?к? Беларусь
  3. ^ Ткачо? М. Замк? ? людз?. ? Мн. , 1991. С. 138.
  4. ^ Краткий топонимический словарь Белоруссии / В.А. Жучкевич . ? Мн. : Изд-во БГУ, 1974. ? 448 с. С. 411.
  5. ^ Глиожайтис А. Административное деление Великого Княжества Литовского на картах XVII в. Калекцыянер: зб. артыкула? / Уклад. Д. Гулецк?, У. Зяньков?ч. ? Менск: Выдавецк? дом ≪Звязда≫, 2014. С. 53.
  6. ^ Троицкая летопись. Реконструкция текста. Изд. М. Д. Присёлков. ? М. ? Л., 1950. С. 344?345.
  7. ^ Лосева О. В. Жития русских святых в составе древнерусских Прологов XII ? первой трети XV веков. ? М., 2009. С. 199?201 .
  8. ^ Акты Московского государства, изданные Императорской академией наук. Т. 1. ? СПб., 1890. С. 294 .
  9. ^ Полное собрание законов Российской империи, с 1649 года. Т. 2. ? СПб., 1830. С. 589 .
  10. ^ Ц?то? А. Геральдыка Беларуск?х места?. ? Менск , 1998. С. 254.
  11. ^ Вял?к? г?старычны атлас Беларус? . У 4 т. Т. 4. ? М?нск, 2018. С. 19.
  12. ^ Вял?к? г?старычны атлас Беларус? . У 4 т. Т. 4. ? М?нск, 2018. С. 19.
  13. ^ Геральдика , Шкловский районный исполнительный комитет
  14. ^ П?лётны праект ≪Зялёны горад≫: холдынг ≪БКМ≫ пастав?? у Шкло? 15 электробуса? // УП ≪Белкамунмаш≫, 27 сакав?ка 2024 г.  Праверана 15 чэрвеня 2024 г.
  15. ^ Гарады ? вёск? Беларус?. Энцыкл. Т. 7. Кн. 3. ? Менск , 2009. С. 405.
  16. ^ Гарады ? вёск? Беларус?. Энцыкл. Т. 7. Кн. 3. ? Менск , 2009. С. 409.
  17. ^ Krzywicki J. Szkłow // Słownik geograficzny... T. XI. ? Warszawa, 1890. S. 922 .
  18. ^ БЭ . ? Мн. : 2003 Т. 17. С. 423.
  19. ^ Гарады ? вёск? Беларус?. Энцыкл. Т. 7. Кн. 3. ? Менск , 2009. С. 404.
  20. ^ Перепись населения ? 2009. Могилевская область   (рас.) Нацыянальны статыстычны кам?тэт Рэспубл?к? Беларусь
  21. ^ Статистический бюллетень ≪Численность населения на 1 января 2015 г. и среднегодовая численность населения за 2014 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов, поселков городского типа≫
  22. ^ Численность населения на 1 января 2016 г. и среднегодовая численность населения за 2015 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа   (рас.) Нацыянальны статыстычны кам?тэт Рэспубл?к? Беларусь
  23. ^ Численность населения на 1 января 2017 г. и среднегодовая численность населения за 2016 год по Республике Беларусь в разрезе областей, районов, городов и поселков городского типа   (рас.) Нацыянальны статыстычны кам?тэт Рэспубл?к? Беларусь
  24. ^ У Шклове тольк? тры вул?цы захавал? свае г?старычныя назвы . Радыё Свабода .  Праверана 2 верасьня 2012 г.
  25. ^ Грудз?на А. ≪? родныя сэрцу мясц?ны…≫. ? Шкло?, 2007.
  26. ^ Туристская энциклопедия Беларуси. ? Мн. , 2007.
  27. ^ Дадатак 1 да пастановы Савета М?н?стра? Рэспубл?к? Беларусь ад 19.08.2009 № 1088 [1]

Л?таратура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Вонкавыя спасылк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

 ? ¹ Вылучаным пазначаюцца ?мацаваныя месты ? мястэчк? ( гарады / гарадк? ) ; ? ² У дужках прыводз?цца час атрыманьня Магдэбурскага права
Атрымана з ≪ https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Шкло?&oldid=2519585 ≫