한국   대만   중국   일본 
Чарна?чыцы ? В?к?пэдыя Перайсьц? да зьместу

Чарна?чыцы

Зьвестк? зь В?к?пэды? ? вольнай энцыкляпэды?
Чарна?чыцы
лац. ?arna??ycy
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы
Герб Чарна?чыца? Сьцяг Чарна?чыца?
Першыя згадк?: 1471 [1]
Магдэбурскае права : 1718
Кра?на: Беларусь
Вобласьць : Берасьцейская
Раён : Берасьцейск?
Сельсавет : Чарна?чыцк?
Насельн?цтва: 2453 чал.  ( 2010 )
Часавы пас : UTC+3
Тэлефонны код : +375 162
Паштовы ?ндэкс : 225030
СААТА : 1212846086
Нумарны знак : 1
Геаграф?чныя каардынаты : 52°12′42″ пн. ш. 23°44′29″ у. д. ? / ? 52.21167° пн. ш. 23.74139° у. д. ? / 52.21167; 23.74139 Каардынаты : 52°12′42″ пн. ш. 23°44′29″ у. д. ? / ? 52.21167° пн. ш. 23.74139° у. д. ? / 52.21167; 23.74139
Чарна?чыцы на мапе Беларус?  ±
Чарнаўчыцы
Чарнаўчыцы
Чарна?чыцы
Чарнаўчыцы
Чарнаўчыцы
Чарна?чыцы
Галерэя здымка? у В?к?схов?шчы

Чарна??чыцы [2]  ? вёска ? Беларус? , на рацэ Града?цы . Цэнтар сельсавету Берасьцейскага раёну Берасьцейскай вобласьц? . Насельн?цтва на 2010 год ? 2453 чалавек. Знаходзяцца за 18 км на па?ночны ?сход ад Берасьця , за 7 км ад чыгуначнай станцы? Матыкалы ; на шашы Берасьце  ? Камянец .

Чарна?чыцы ? да?няе магдэбурскае места г?старычнай Берасьцейшчыны , кол?шняя стал?ца графства , старажытны замак Вял?кага Княства Л?то?скага . Да нашага часу тут захавал?ся гатычна - рэнэсансавы касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы , збудаваны з фундацы? М?калая Радз?в?ла ≪С?ротк?≫ , ? царква Сьвятой Параскевы Пятн?цы з элемэнтам? стылю барока ( пацярпела ад маско?скай перабудовы ), помн?к? арх?тэктуры XVI?XVIII стагодзьдзя?. Сярод мясцовых славутасьця? вылучалася збудаваная ? стыл? барока капл?ца Сьвятой Соф'?, помн?к арх?тэктуры XVIII ст., зьн?шчаны савецк?м? ?ладам? .

Назва [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

На думку географа Вадз?м Жучкев?ча , тапон?м Чарна?чыцы ?твары?ся ад прозьв?шча Чарна?чыц [3] .

Г?сторыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Асно?ны артыкул: Г?сторыя Чарна?чыца?

Вял?кае Княства Л?то?скае [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Упершыню Чарна?чыцы ?пам?наюцца ? XV ст. як сяло ? Берасьцейск?м павеце Троцкага , пазьней Падляскага ваяводзтва ; уладаньне Невера Ва?чкев?ча. У 1421 годзе тут заснавал? касьцёл. У другой палове XV ст. Ва?чкев?чы зьмянял? свае ?ладаньн? на валынск?я вёск? ?вашк? ?льл?н?ча . У пачатку XVI ст. Юры ?льл?н?ч сабра? у вакол?цах Берасьця вял?к?я ?ладаньн?, цэнтар як?х знаходз??ся ? Чарна?чыцах. Пад 1521 годам пасел?шча ?пам?наецца як мястэчка. Згодна з адм?н?страцыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565?1566 гадо? Чарна?чыцы разам зь Берасьцейск?м паветам увайшл? ? склад нова?творанага Берасьцейскага ваяводзтва .

Юры ?льл?н?ч не пак?ну? нашчадка?, але ?сынав?? М?калая Радз?в?ла ≪С?ротку≫ , якому зап?са? у 1566 годзе частку сва?х уладаньня?. Чарна?чыцы стал? рэзыдэнцыяй Радз?в?ла? , цэнтрам графства, у склад якога ?ваходз?ла каля 400 вёсак. У мястэчку ?зьвял? замак-палац, а ? 1585?1595 гадох ? Траецк? касьцёл, помн?к арх?тэктуры з элемэнтам? готык? ? рэнэсансу ? рысам? абарончага дойл?дзтва. Празь Берасьце ? Чарна?чыцы праходз?? вял?к? гасьц?нец зь Любл?на да В?льн?, як? ?пам?наецца пад 1609 годам. Таксама празь мястэчка пралягала дарога Нясьв?ж  ? Берасьце ? далей на Кодань ? ?ладаву . У 1671 годзе Радз?в?лы збудавал? аднапавярховы палац зь вял?зным? сеням?, у як?я магла заехаць шасьц?конная карэта. Пры двары знаходз?л?ся сад ? зьвярынец.

У 1718 годзе кароль ? вял?к? князь А?густ Моцны нада? Чарна?чыцам Магдэбурскае права ? герб (выгляд геральдычнага сымбалю страчаны). У 1721 годзе сярод верн?ка? мясцовай параф?? ?пам?налася старал?тва : ≪ рус?ны …, званыя старажытным? яцьвягам? [a] або ?ншым ?мем ? па-народнаму ?Старая Л?тва“ ≫ ( лац . ≪Ruthenorum…, dicti antigui Jad?wingowie vel alio nomine populariter Stara Litwa≫ ) [5] .

У 1733 годзе ? Чарна?чыцах збудавал? дра?ляную Пятн?цкую царкву. У 1777 годзе тут дзея? вадзяны млын, як? ме? 11 вадзяных кола?. У XVIII ст. мястэчка належала вядомаму натурал?сту Марц?ну Радз?в?лу . У Чарна?чыцах ён праводз?? ф?зычныя ? х?м?чныя досьледы, спрабава? адкрыць ф?лязофск? камень . Геран?м Радз?в?л абвясьц?? сваяка вар’ятам ? забра? у апеку ягоны маёнтак. З 1778 году ? мястэчку жы? ? служы? як катал?цк? сьвятар у мясцовай параф?? былы езу?т, паэт, перакладн?к, пэдагог Фаб?ян Саков?ч .

Пад уладай Расейскай ?мпэры? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Палац Радз?в?ла?. Праект, XVIII ст.

У вын?ку трэцяга падзелу Рэчы Паспал?тай (1795 год) Чарна?чыцы апынул?ся ? складзе Расейскай ?мпэры? . Статус пасел?шча пан?з?л? да мястэчка. Маёнтак перайшо? да Грабо?ск?х .

Па здушэньн? вызвольнага па?станьня ? 1831 годзе царск?я ?лады арыштавал? мясцовага ксяндза. У 1862 годзе з мэтаю маскал?зацы? кол?шняга Вял?кага Княства Л?то?скага расейск?я ?лады адкрыл? народную вучэльню , у 1867 годзе гвалто?на перараб?л? касьцёл пад царкву Маско?скага патрыярхату . На 1876 год у Чарна?чыцах ?снавал? вул?цы Берасьцейская, Камянецкая, Кобрынская; Рынак, Прадмесьце. На 1886 год ? 71 двор, 2 царквы, юдэйск? мал?то?ны дом, сынагога, крамы, шавецкая майстэрня, 2 карчмы, штогод праводз?л?ся 3 к?рмашы. 3 1887 году ? мястэчку бы? фэльчар ? прыёмны пакой на 1 ложак. У 1892 годзе пача? працаваць крышталёва-шкляны завод.

Згодна з вын?кам? перап?су 1897 году, у Чарна?чыцах было 140 дваро?, 2 царквы, сынагога, народная вучэльня, царко?на-прыходзкая школа, прыёмны пакой, хлебазапасны магазын, 13 крама?, 3 карчмы, штогод праводз?л?ся 3 к?рмашы. На 1905 год ? дзеяла мяшчанская ?права, працава? пакой сельскага лекара, прызы?ны ?частак во?нскай пав?ннасьц? ? ?частак судова-м?равой акруг?. У пачатку XX ст. ? 144 жылыя дамы, 140 дваровых месца?; насельн?цтва займалася рамяством ? дробным пасярэдн?цтвам, працавал? 4 кравецк?я, 7 шавецк?х майстэрня? ? 6 кузьня?.

За часам? Першай сусьветнай вайны ? 1915 годзе Чарна?чыцы занял? войск? Нямецкай ?мпэры? .

Найно?шы час [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

25 сакав?ка 1918 году згодна з Трэцяй Уста?ной граматай Чарна?чыцы абвяшчал?ся часткай Беларускай Народнай Рэспубл?к? . 1 студзеня 1919 году ? адпаведнасьц? з пастановай ? зьезду КП(б) Беларус? яны ?вайшл? ? склад Беларускай ССР , у Берасьцейск? павет (≪падраён≫) Баранав?цкага раёну [6] . Паводле Рыскай м?рнай дамовы 1921 году Чарна?чыцы апынул?ся ? складзе м?жваеннай Польскай Рэспубл?к? , у Турлянскай гм?не Берасьцейскага павету Палескага ваяводзтва . На 30 верасьня 1921 году ? мястэчку бы? 101 дом. За польск?м часам тут дзеял? аддзелы стралецкага зьвязу (1933?1935) ? ≪Таварыства жыдо?ск?х школа?≫.

У 1939 годзе Чарна?чыцы ?вайшл? ? БССР , дзе стал? цэнтрам сельсавету. Статус пасел?шча пан?з?л? да вёск?. На 1940 год тут было 200 дваро?, адкрылася 7-гадовая школа. У 1960-я гады савецк?я ?лады апаган?л? ? зьн?шчыл? капл?цу Сьвятога Соф'?, помн?к арх?тэктуры XVIII стагодзьдзя [7] . У 1987 годзе кол?шняя правасла?ная царква ( Сьвяты Пасад ) Сьвятой Параскевы Пятн?цы пацярпела ад пажару, аднак у часе адна?леньня Беларуск? экзархат Маско?скага патрыярхату ?стотна перабудава? будынак: над ?м замест барокавай баньк? зьяв??ся пазалочаны купал-цыбул?на .

На 1997 год у Чарна?чыцах было 865 дваро?, на 2003 год ? 884. У 2000-я гады вёска атрымала аф?цыйны статус ≪ аграгарадку ≫. 11 сакав?ка 2011 году аф?цыйна зацьвердз?л? герб ? сьцяг Чарна?чыца? [8] .

  • Мястэчка на старых здымках
  • Вуліца Берасьцейская. Касьцёл, 3.05.1916 г.
    Вул?ца Берасьцейская. Касьцёл , 3.05.1916 г.
  • Вуліца Берасьцейская. Царква, 3.05.1916 г.
    Вул?ца Берасьцейская. Царква , 3.05.1916 г.
  • Мост церазь Лясную, 2.02.1916 г.
    Мост церазь Лясную, 2.02.1916 г.
  • Вуліца Берасьцейская. Касьцёл, да 1939 г.
    Вул?ца Берасьцейская. Касьцёл, да 1939 г.
  • Касьцёл з боку апсыды
    Касьцёл з боку апсыды
  • Касьцёл, бакавы фасад
    Касьцёл, бакавы фасад
  • Касьцёл і званіца
    Касьцёл ? зван?ца
  • Вуліца Камянецкая. Капліца Сьвятой Соф'і
    Вул?ца Камянецкая. Капл?ца Сьвятой Соф'?

Насельн?цтва [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Дэмаграф?я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  • XIX стагодзьдзе : 1830 год ? 238 муж., зь ?х духо?нага стану 2, мяшчана?-хрысьц?яна? ? сяляна? 234, жабрако? 2 [9] ; 1868 год ? 399 чал. (194 муж. ? 205 жан.); 1880 год ? 800 чал., зь ?х 175 жыдо? [10] ; 1886 год ? 509 чал., зь ?х 65 мяшчана?; 1897 год ? 1101 чал.
  • XX стагодзьдзе : 1901 год ? 1101 чал. (548 муж. ? 553 жан.); 1901 год ? 1216 чал. [11] ; 1914 год ? 1625 чал.; 30 верасьня 1921 году ? 749 чал. (356 муж. ? 393 жан.), зь ?х 182 правасла?ныя, 138 катал?ко?, 428 юдэя?, 1 эвангел?ст [12] ; 1940 год ? 1050 чал. [13] ; 1959 год ? 494 чал.; 1970 год ? 659 чал.; 1997 год ? 2372 чал.; 1999 год ? 2327 чал.
  • XXI стагодзьдзе : 2003 год ? 2380 чал. [14] ; 2005 год ? 2406 чал. [15] ; 2010 год ? 2453 чал.

?нфраструктура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У Чарна?чыцах працуюць сярэдняя школа, клюб, б?бл?ятэка, пошта.

Забудова [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Вул?цы ? пляцы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Аф?цыйная назва Г?старычная назва
С?корскага вул?ца Цэнтральная вул?ца
Школьная вул?ца Мог?лкавая вул?ца [16]

З урбанан?м?чнай спадчыны Чарна?чыца? да нашага часу г?старычныя назвы захавал? вул?цы Берасьцейская (частка вул?цы на по?нач ад Рынку раней мела асобную назву ? Камянецкая вул?ца), Кобрынская ? Холм?цкая. Г?старычны Рынак, разьмешчаны на рагу Берасьцейскай ? Кобрынскай вул?ца?, ня мае аф?цыйнай назвы.

Мясцовасьц? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Г?старычныя мясцовасьц? Чарна?чыца?: Астро?ская Горка, Груд, Грыцю?ка (Грыцу?ка), Дз?чка (Дычка), Дубна, Куя?шчына, Л?сов?чы, Маг?л?на, Гл?н?шча, Паморг?, Папо? Лес, Патурэньне, Прадмесьце, Рынак, Рып?шча (Рэп?шча).

Турыстычная ?нфармацыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Славутасьц? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Страчаная спадчына [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  • Капл?ца прыдарожная Сьвятой Соф'? (XVIII ст.)
  • Сядз?бна-паркавы комплекс (XVIII ст.)

Галерэя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  • Краяв?ды Чарна?чыца?
  • Касьцёл і званіца
    Касьцёл ? зван?ца
  • Касьцёл
    Касьцёл
  • Касьцёл, з боку апсыды
    Касьцёл, з боку апсыды
  • Касьцёл, інтэр’ер
    Касьцёл, ?нтэр’ер

Асобы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

За?ваг? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  1. ^ Апубл?каваныя ? 1861 годзе аф?цыйныя зьвестк? губэрнск?х статыстычных кам?тэта?, сабраныя ? канцы 1850-х гадо? з дапамогай мясцовага духавенства ?с?х канфэс?я?, засьведчыл? традыцыйнае разуменьне пад ≪яцьвягам?≫ этн?чных беларуса? : у Берасьцейск?м павеце нал?чвалася 1616 яцьвяга?, у Бельск?м ? 3741 яцьвяга?, у Ва?кавыск?м ? 2854 яцьвяга?, а ? Кобрынск?м , увогуле, 22 725 яцьвяга?, што складала 28% ад усяго насельн?цтва павету. Паводле веры ?се гэтыя яцьвяг? вызначал?ся як правасла?ныя [4]

Крын?цы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  1. ^ а б в http://www.academia.edu/2435892/%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BE%D0%BB%D1%8C%D0%B4_Litherland_nr_18
  2. ^ Назвы населеных пункта? Рэспубл?к? Беларусь: Брэсцкая вобласць: нарматы?ны даведн?к / ?. А. Гапоненка ? ?нш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай . ? Менск : Тэхналог?я, 2010. ? 319 с. ISBN 978-985-458-198-9 . ( pdf , djvu , online ) С. 89.
  3. ^ Краткий топонимический словарь Белоруссии / В.А. Жучкевич . ? Мн. : Изд-во БГУ, 1974. ? 448 с. С. 402.
  4. ^ Записки Императорского русского географического общества. Кн. 3, 1861. С. 153 .
  5. ^ Ali?auskas V. Balt? religijos ir mitologijos reliktai Lietuvos Did?iojoje Kunigaik?tyst?je (XIV?XVIII a.). ? Vilnius: Lietuvi? katalik? mokslo akademija, 2016. P. 301.
  6. ^ 150 пытання? ? адказа? з г?сторы? Беларус? / Уклад. ?ван Саверчанка , Зьм?цер Санько . ? В?льня: Наша Будучыня, 2002. ? 238 с. ISBN 9986-9229-6-1 .
  7. ^ Несцярчук Л. Замк?, палацы, парк? Берасцейшчыны X ? XX стагоддзя? (г?сторыя, стан, перспектывы). ? Менск : БЕЛТА, 2002. С. 56.
  8. ^ ≪Об учреждении официальных геральдических символов административно-территориальных и территориальных единиц Брестской области≫. Указ Президента Республики Беларусь от 11.03.2011 г. № 101   (рас.)
  9. ^ Сорк?на ?. Мястэчк? Беларус?... ? В?льня, 2010. С. 412.
  10. ^ Sulimierski F. Czerniawczyce // Słownik geograficzny... T. I. ? Warszawa, 1880. S. 820 .
  11. ^ Гарады ? вёск? Беларус?. Энцыкл. Т. 3. Кн. 1. ? Менск , 2006. С. 143.
  12. ^ Skorowidz miejscowo?ci Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wynikow pierwszego powszechnego spisu ludno?ci z dn. 30 wrze?nia 1921 r. i innych ?rodeł urz?dowych. T. 8: Wojewodztwo poleskie. ? Warszawa: Głowny Urz?d Statystyczny, 1924. S. 10.
  13. ^ Гарады ? вёск? Беларус?. Энцыкл. Т. 3. Кн. 1. ? Менск , 2006. С. 144.
  14. ^ БЭ . ? Мн. : 2003 Т. 17. С. 232.
  15. ^ Гарады ? вёск? Беларус?. Энцыкл. Т. 3. Кн. 1. ? Менск , 2006. С. 142.
  16. ^ Spis Abonentow Sieci Telefonicznej Okr?gu Dyrekcji Poczt i Telegrafow w Wilnie na 1939 r. ? Wilno, 1939. S. 18.

Л?таратура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Вонкавыя спасылк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

 ? ¹ Вылучаным пазначаюцца ?мацаваныя месты ? мястэчк? ( гарады / гарадк? ) ; ? ² У дужках прыводз?цца час атрыманьня Магдэбурскага (Хэлм?нскага) права
Атрымана з ≪ https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Чарна?чыцы&oldid=2488297 ≫