한국   대만   중국   일본 
Трубяцкая разьня ? В?к?пэдыя Перайсьц? да зьместу

Трубяцкая разьня

Зьвестк? зь В?к?пэды? ? вольнай энцыкляпэды?
Фрэск? кармэл?цкага касьцёла : узяцьце маскав?там? замка (налева) ? разьня м?рнага насельн?цтва (направа)

Трубяцка?я разьня? [1] [2] [3] [4] [5]  ? масавае забойства м?рнага насельн?цтва Амсьц?слава , учыненае 22 л?пеня 1654 году маско?ск?м? войскам? ? пачатку вайны Маско?скай дзяржавы з Рэччу Паспал?тай (1654?1667). У разьн? заг?нул? практычна ?се жыхары места [6] (ад 10 да 15 [1] [3] [7] [8] [9] [10] тыс. чал.), сам Амсьц?сла? амаль цалкам зьн?шчыл? [11] .

Апроч Трубяцкой разьн?, таксама зазначаецца разьня [12] ? Берасьц? , учыненая маско?ск?м войскам пад камандаю ?вана Хаванскага 13 студзеня 1660 году. У вын?ку яе захопн?к? заб?л? каля 1,7 тыс. чал. [13] , а само места цалкам зьн?шчыл? [2] [14] . Яшчэ адну разьню 8 жн??ня 1655 году маско?ск?я захопн?к? ?чын?л? ? В?льн? , дзе заб?л? палову жыхаро? места [15] .

Г?сторыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Па захопе Рослава , у л?пен? 1654 году маско?ск?я войск? на чале з Аляксеем Трубяцк?м узял? ? аблогу Амсьц?сла? , стал?цу аднаго зь дзевяц? ваяводзтва? Вял?кага Княства Л?то?скага . Пад ахову ваяводзкага места з магутным горадам (замкам) зьбегся паспал?ты люд з далёк?х вакол?ца?, захап??шы з сабой дакумэнты ? ?сю магчымую рухомую маёмасьць: ≪ …все панове обывателе воеводства Мстиславского… до города Мстиславского з жонами, з детьми, з справами и зо всеми маетностями заехавшы спровадили [a] . Не?забаве на дапамогу амсьц?сла?цам падышло войска росла?скага ?радн?ка М. Похала?скага. Аднак у ба? маско?ск?я захопн?к? разьб?л? гэтае войска, у вын?ку чаго больш за 500 чалавек трап?ла ? палон [16] [17] [18] .

Амсьц?сла? абараняла вакол?чная шляхта ? мяшчане пад камандаю Яна Станкев?ча . Маско?ск?я ваяводы давол? хутка захап?л? ? спал?л? астрог, але здабыць замак ня здолел?. Тады яны паабяцал? амсьц?сла?цам ≪ великие дары и волности ≫, аг?тавал? здацца, аднак абаронцы места, ≪ сурова отповедаючы ≫ адб?вал?ся ? спадзявал?ся на дапамогу.

У вын?ку прыступу 22 л?пеня ≪ великою потугою и усилством през штурм [b] захопн?к? авалодал? местам. Паводле шматл?к?х сьведчаньня? в?давочца? тых падзея?, пераможцы ≪ места агнём выпал?л? ? людзей пасекл? [19] ; ≪ народ усяляк? шляхецк?, мяшчана? ? жыдо?, а таксама простых людзей у пень высекл?, потым адтруб??шы, сярод трупа? жывых знаходз?л? ? ? палон на Маскву заб?рал?, а скарбы ?сяляк?я забра?шы, замак ? паркан увесь агнём спал?л? ? дазваньня спустошыл? [c] [2] [9] . У часе ?зяцьця места, як сьцьвярджаюць г?старычныя крын?цы, захопн?к? зьн?шчыл? шмат помн?ка? п?сьменства.

У дакумэнтах Маско?скай дзяржавы адзначалася, што пры захопе Амсьц?слава агулам заб?л? больш за 10 тысяча? чалавек, у некаторых маско?ск?х актах [d] сустракаюцца паведамленьн? пра 15 тысяча? ахвяра?. У жывых пак?нул? тольк? 700 чалавек, пераважна рамесьн?ка?, як?х прывял? да прысяг? маско?скаму гаспадару. Не?забаве мног?х зь ?х гвалто?на вывезьл? ? глыб Масков?? [2] . Невял?кую частку жыхаро? Амсьц?слава, што выжыл?, до?г? час называл? ≪недасекам?≫ [20] .

Маско?ск? гаспадар Аляксей М?хайлав?ч у сваёй грамаце Б. Хмяльн?цкаму п?са? [16] [17] [18] , што Амсьц?сла?

узяты прыступам ? шляхты, паляка? ? л?твы ? ?ншых служылых людзей ? ксяндзо? ? езу?та? ? ?ншага ?х чыну заб?та больш за дзесяць тысяча? чалавек.

Паводле г?сторыка Генадзя Саганов?ча , з 33 тысяча? жыхаро? Амсьц?слава па разьн? засталося жыць ня больш за тры тысячы [21] . Не?забаве ? вакол?цах места разгарну?ся найбольш акты?ны ? Вял?к?м Княства Л?то?ск?м народны партызанск? рух. Напрыклад, у л?пен? 1654 году трохтысячны аддзел сяляна? з Калесьн?ка?скай воласьц? заатакава? пад Амсьц?славам войска ваяводы Трубяцкога, у як?м нал?чвалася да 15 тысяча? ратн?ка? [21] .

Археоляг Леан?д Аляксее? у сваёй л?чбе аб раскопках на Замчышчы адзнача?, што культурны пласт падзяляецца на тры частк?: н?жн? ? рэштк? жыцьцядзейнасьц? места да 1654 году, сярэдн? ? папял?шча, якое датуецца 22 л?пеня 1654 году, верхн? ? агароды [22] . Спалены Амсьц?сла? наза?жды страц?? былое значэньне, а замак спын?? сваё ?снаваньне [23] .

У касьцёле Унеба?зяцьця Найсьвяцейшай Панны Мары? захавалася фрэска XVII ст., прысьвечаная Трубяцкой разьн?. На ёй адлюстро?ваецца аблога места ? заб?цьце манаха?. Прозьв?шчы палеглых законьн?ка?: ?гумен (прыёр) а. Мэльх?ёр Тарго?ск?, прапаведн?к а. Аляксей Борх, а таксама а. Арсень Гладышэв?ч.

Паводле г?сторыка ? этнографа М?хала Без-Карн?лов?ча , памяць пра падзе? 1654 году пад назвай ≪Рэзь Трубяцкога≫ захо?валася ? народных паданьнях яшчэ ? сярэдз?не XIX ст. [24]

Савецкая цэнзура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У 1985 годзе выйшла апошняя кн?га ?ладз?мера Караткев?ча (памёр у 1984 годзе) ≪Мсц?сла?: эсэ пра г?сторыю ? людзей адной зямл?≫, у якой савецкая цэнзура без ан?як?х тлумачэньня? цалкам выразала фрагмэнт пра Трубяцкую разьню [25] .

Савецк? г?сторык Ла?рэнц? Абэцэдарск? , якога в?навацяць у сьвядомай аднабаковасьц? [26] [27] [28] ? фальсыф?кацыях [29] [30] [31] дзеля адма?леньня нацыянальнага пачатку ? г?сторы? Беларус? , якую ён л?чы? часткай г?сторы? Расе? [32] [33] , спрабава? аспрэчыць факт разьн? [34] , грунтуючыся на пазьнейшых маско?ск?х дакумэнтах [35] . Апроч таго, Абэцэдарск? став?? пад сумне? пра?дз?васьць акта?, апубл?каваных уладам? Расейскай ?мпэры? ? 34 томе ≪Актов, издаваемых Виленскою комиссиею для разбора древних актов≫, сьцьвярджаючы, што так?м чынам шляхта хацела ?то?ць уцёк? ? здаваньне замку [35] . Пры гэтым ён н?як не камэнтава? ?, увогуле, ?гнарава? ная?насьць дакумэнта? Маско?скай дзяржавы , у як?х паведамляецца пра разьню ? вял?кую колькасьць заб?тых жыхаро? Амсьц?слава.

Глядз?це таксама [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

За?ваг? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  1. ^ №143 ? 1660 г. Июля 20. Заявление зем. Александра Плескачевского об участии в обороне Мстиславского замка от московских войск, при чем были утрачены им все документы и имущество и он сам попал в плен // Акты, издаваемые Виленскою комиссиею для разбора древних актов. ? Вильна, 1909. Т. 34. С. 157.
  2. ^ №10 ? 1654 г. Июля 24. Заявление земянки Екатерины Кисель о пропаже документов во время взятия русскими города Мстиславля // Акты, издаваемые Виленскою комиссиею для разбора древних актов. ? Вильна, 1909. Т. 34. С. 9.
  3. ^ №310 ? 1664 г. Июля 18. Заявление земянина Яна Котла о злоключениях при осаде Мстиславского замка Московскими войсками // Акты, издаваемые Виленскою комиссиею для разбора древних актов. ? Вильна, 1909. Т. 34. С. 349.
  4. ^ Записка о военных действиях во время Польского похода 1655 года, с росписью покоренных Русскими войсками городов // Акты, собранные в библиотеках и архивах России. Т. 4. ? СПб., 1836. С. 128.

Крын?цы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  1. ^ а б Голубе? В. , К?турка ?. Г?сторыя Беларус? ад старажытнасц? да канца XVIII ст. ? Санкт-Пецярбург: ≪Не?ск? прастор≫, 2014. С. 90.
  2. ^ а б в г Саганов?ч Г. Невядомая вайна: 1654?1667. ? Менск , 1995.
  3. ^ а б К?турка ?. Г?сторыя Беларус?: дапам. ― Горадня: ГрДУ, 2006. С. 70.
  4. ^ Канапацкая З. Войны ? сацыяльна-пал?тычныя канфл?кты: г?старычны аспект. Вучэбна-метадычны комплекс па вучэбнай дысцыпл?не , Беларуск? дзяржа?ны пэдагаг?чны ?н?вэрсытэт ?мя Макс?ма Танка
  5. ^ Сакало? М., Шкуцько Л., Пракапов?ч Л., Вял?к? А., Канапацкая З. Вучэбна-метадычны комплекс па вучэбнай дысцыпл?не ≪Г?сторыя Беларус?≫ , Беларуск? дзяржа?ны пэдагаг?чны ?н?вэрсытэт ?мя Макс?ма Танка
  6. ^ Пушк?н ?. Г?старычная спадчына горада Маг?лёва: курс лекцый. ? Маг?лё?: УА МДУХ, 2006. С. 63. [1]
  7. ^ Мяцельск? А. Мсц?сла?скае княства ? ваяводства ? Х??-ХV??? стст. ? Менск : Беларуская навука, 2010, 2014. С. 241.
  8. ^ Грыцкев?ч А. Вайна Рас?? з Рэччу Паспал?тай 1654?67 // ВКЛ. Энцыкл . ? Мн. : 2005 Т. 1. С. 373.
  9. ^ а б Ткачо? М. , Труса? А. Старажытны Мсц?сла?. ? Менск : Полымя, 1992. С. 22.
  10. ^ Мяцельск? А. Старада?н? Крыча?. ? Менск: ≪Беларуская навука≫, 2003. С. 114.
  11. ^ Г?сторыя Беларус?: У 2 ч. Ч. 1. Са старажытных часо? да канца XVIII ст.: Курс лекцый. / ?. Крэнь , ?. Ко?кель , С. Марозава , С. Сяльверстава, ?. Фёдара?. ? Менск: Р?ВШ БДУ, 2000. С. 512. [2]
  12. ^ Касажэцк? К. Б?тва пад Палонкай 28 чэрвеня 1660 г. [3] // Беларуск? Г?старычны Агляд. ? 2004. ? Т. 11. ? Сш. 1?2.
  13. ^ Курукин И. В., Булычев А. А. Повседневная жизнь опричников Ивана Грозного. ? Москва: Молодая гвардия, 2010. С. 336.
  14. ^ Гладыщук А. А. Никитчик А. Д. Инвентари Берестейского замка и города после 1660 года // Вестник Брестского государственного технического университета. №6, 2013. С. 42. [4]
  15. ^ Арло? У. Кра?на Беларусь. Вял?кае Княства Л?то?скае . ? KALLIGRAM, 2012. С. 243.
  16. ^ а б Мялешка В. Мсц?слава абарона // ВКЛ. Энцыкл . ? Мн. : 2005 Т. 2. С. 320.
  17. ^ а б Мялешка В. Мсц?слава абарона // БЭ . ? Мн. : 2000 Т. 10. С. 536.
  18. ^ а б Мялешка В. Мсц?слава абарона // ЭГБ . ? Мн. : 1999 Т. 5. С. 224.
  19. ^ Ткачев М. Замки Беларуси. ? Мн. , 2002. С. 92.
  20. ^ ?ванова В. Л?сты з асаб?стага арх?ва ?вана Грыгаров?ча // Беларуск? археаграф?чны штогодн?к. Вып. 8 / Рэдкалег?я: Э. Сав?цк? (гал. рэд.) ? ?нш. ? Менск : БелНД?ДАС, 2007. С. 224.
  21. ^ а б Арло? У. , Саганов?ч Г. Дзесяць вяко? беларускай г?сторы? . ? Менск, 1997.
  22. ^ Абрамчук Р. Апакал?пс?с мясцовага значэння: жыццё ? смерць Мсц?сла?скага замка (1135?1660) // Архитектура и строительство. № 1 (231), 2013 г.
  23. ^ Алексеев Л. В. Мстиславльский детинец XII?XIV вв. // Российская археология. № 3, 1995. С. 75.
  24. ^ Без-Корнилович М. О. Исторические сведения о примечательнейших местах в Белоруссии присовокуплением и других сведений к ней же относящихся. ? СПб, 1855. С. 190.
  25. ^ Жа?няров?ч П. Публ?цыстычны дыскурс Уладз?м?ра Караткев?ча / П. Жа?няров?ч; навук. рэд. В. ??чанка?. ? Менск : Р?ВШ, 2011. С. 147. [5]
  26. ^ Чаропка В. …? роб?цца трывожна // З г?сторыяй на ≪ВЫ≫. Выпуск 1. ? Менск, 1991.
  27. ^ Грыцкев?ч В. Г?сторыя ? м?фы. ? Менск: ≪БелФранс≫, 1998. [6]
  28. ^ Урбан П. У сьвятле г?старычных факта?. ? Мюнхэн, Нью-Ёрк: Б?Н?М, 1972. [7]
  29. ^ Смалянчук А. Феномен беларускай савецкай г?старыяграф?? // Г?старычны Альманах . Том 10, 2004. [8]
  30. ^ Арло? У. Е?фрас?ння Полацкая. ? Менск: ≪Мастацкая л?таратура≫, 1992. С. 6.
  31. ^ Весялко?ск? Ю. Беларуска-польская канфэрэнцыя г?сторыка? // Голас Часу. № 14 (5), 15 (6). ? Лёндан 1991.
  32. ^ Грыцкев?ч В. Абэцэдарск? Ла?рэнц?й Сямёнав?ч // ЭГБ . ? Мн. : 1993 Т. 1. С. 24.
  33. ^ Памяць: Г?ст.-дакум. хрон?ка М?нска. Кн. 1. ? Мн. , 2001. С. 484
  34. ^ Абецедарский Л. С. Белоруссия и Россия. Очерки русско-белорусских связей второй половины XVI?XVII вв. Минск, 1978. С. 150?153.
  35. ^ а б Кроль П. Беларуская кампан?я 1654 г. (да б?твы пад Шапялев?чам?) // Беларуск? Г?старычны Агля. ? 1999. ? Т. 6. ? Сш. 1?2.

Л?таратура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]