Гэтая назва мае некальк? сэнса?. Кал? вас ц?кавяць ?ншыя сэнсы, глядз?це таксама Слон?м (неадназначнасьць) .

Слон?м лац. Słonim
Касьцёл Сьвятога Андрэя на пляцы ?мя Л. Сапег?
Герб Слон?му Сьцяг Слон?му
Першыя згадк?:	1252
Магдэбурскае права :	20 студзеня 1532
Кра?на:	Беларусь
Вобласьць :	Гарадзенская
Раён :	Слон?мск?
Плошча :	46 км²
Вышыня :	156 м н. у. м.
Насельн?цтва  ( 2018 )
колькасьць:	49 441 чал. [1]
шчыльнасьць :	1074,8 чал./км²
Часавы пас :	UTC+3
Тэлефонны код :	+375 1562
Паштовы ?ндэкс :	231800
СААТА :	4254501000
Нумарны знак :	4
Геаграф?чныя каардынаты :	53°5′0″ пн. ш. 25°19′0″ у. д. ? / ? 53.08333° пн. ш. 25.31667° у. д. ? / 53.08333; 25.31667 Каардынаты : 53°5′0″ пн. ш. 25°19′0″ у. д. ? / ? 53.08333° пн. ш. 25.31667° у. д. ? / 53.08333; 25.31667
Слон?м на мапе Беларус?  ± Слон?м Слон?м
Галерэя здымка? у В?к?схов?шчы
Сайт места

Сло?н?м  ? места ? Беларус? , на рацэ Шчары пры ?току ? яе рак? ?сы . Адм?н?страцыйны цэнтар Слон?мскага раёну Гарадзенскай вобласьц? . Насельн?цтва на 2018 год ? 49 441 чалавек ^[1] . Знаходз?цца за 143 км на па?днёвы ?сход ад Горадн? ; чыгуначная станцыя на л?н?? Баранав?чы  ? Ва?кавыск . А?тамаб?льныя дарог? зьвязваюць места з Баранав?чам? , ?вацэв?чам? , Ружанам? , Зэльвай , Зьдзецелам .

Слон?м ? да?няе магдэбурскае места , цэнтар г?старычнага рэг?ёну (частка Наваградчыны ), старажытны замак Вял?кага Княства Л?то?скага . Роскв?т пасел?шча адбы?ся ? XVIII ст. за часам? М?хала Каз?мера Аг?нскага , як? заснава? тут некальк? ?станова? (капэлю, балетную ? музычную школы, опэрны тэатар) ? прамысловых прадпрыемства?, а таксама збудава? Аг?нск? канал . Высок? культурны статус Слон?му прычын??ся да таго, што сучасьн?к? звал? яго ≪Палеск?м? Атэнам? ≫. Да нашага часу тут захавал?ся меская ратуша , а?стэрыя Аг?нск?х , палац Пусло?ск?х у Альбэртыне, комплексы кляштара? бэрнардынак з касьцёлам Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Панны Мары? ? бэрнардына? з касьцёлам Найсьвяцейшай Тройцы , касьцёл Сьвятога Андрэя , капл?ца Сьвятога Дам?н?ка , кляштар бэнэдыктынак ? сынагога , помн?к? арх?тэктуры XVII?XIX стагодзьдзя?. Сярод мясцовых славутасьця? вылучал?ся палац ? тэатар Аг?нск?х , комплекс кляштару дам?н?кана? з касьцёлам Сьвятога М?хала , помн?к? арх?тэктуры XVII?XVIII стагодзьдзя?, зруйнаваныя расейск?м? ?ладам? , а таксама касьцёл Божага Цела пры кляштары канон?ка? лятэранск?х , помн?к арх?тэктуры XVII ст., зруйнаваны савецк?м? ?ладам? .

Назва [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Тапон?м Слон?м хутчэй за ?сё паходз?ць ад славянскага слова ≪заслона≫ ^[2] (бар’ер, фарпост ^[3] ) ? у значэньн? 'заслан?ць, абаран?ць'. Паводле археаляг?чных дасьледаваньня?, у Х? ст. на месцы сучаснага Слон?му ?снавал? два ?мацаваныя гарадз?шчы на абодвух берагах Шчары, як?я, магчыма, ? прычын?л?ся да ?зьн?кненьня назвы. В?даць, у XII ? XIII стагодзьдзях места выконвала важную вайсковую ролю: яно было аб’ектам спрэчак пам?ж л?цьв?нам? ? к?е?ск?м? князям? ^[4] . Менш ?маверным выглядае паходжаньне тапон?му ад балцкага найменьня н?з?ны.

Нап?саньне назвы места ? найбольш да?н?х п?сьмовых крын?цах: Услон?м ? Васлон?м ^[5] .

Г?сторыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Асно?ны артыкул: Г?сторыя Слон?му

Раньн?я часы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У Х???Х??? стагодзьдзя? старажытны Слон?м ( рус . Вслонимъ ) бы? горадам з высокай матэрыяльнай культурай, разьв?тым? рамёствам? ? гандлем. Ужо ? Х?? ст. на Замчышчы (правы бераг Шчары), ?маверна, ?снава? дра?ляны замак .

Паводле некаторых дасьледн?ка?, першы магчымы п?сьмовы ?пам?н пра Слон?м мае зьвязк? зь б?твай пам?ж па?днёваруск?м? дружынам? ? мясцовым? абаронцам? ? датуецца 1102 годам ^[6] . Аднак згодна з сучасным? энцыкляпэдычным? даведн?кам?, пасел?шча ?першыню ?пам?наецца ? ?пацье?ск?м летап?се пад 1252 годам ^[7] . Менав?та ад гэтай даты места аф?цыйна вядзе сваю г?сторыю ^[3] . У пэрыяд гэтага стагодзьдзя ?я?ля? сабою цэнтар аднаго з удзельных княства? былога Гарадзенскага княства.

Вял?кае Княства Л?то?скае [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У другой палове ^[7] Х??? ст. Слон?м далучы?ся да Вял?кага Княства Л?то?скага . Пад 1281 годам упам?наецца ≪князь васлон?мск?≫ Вас?лька ^[a] . За Гедым?нам аднесены да ?ладаньня? ягонага сына Ман?в?да, але праз чатыры гады па сьмерц? Гедым?на Слон?м трапляе ? склад заходняй частк? ВКЛ, к?раванай Кейстутам .

15 л?пеня 1410 году Слон?мская харугва брала ?дзел у Грунвальдзкай б?тве . У 1413 годзе места ?вайшло ? склад Троцкага ваяводзтва . У 1490 годзе вял?к? князь Каз?мер заснава? у Слон?ме першы касьцёл (у 1775 годзе на яго месцы збудавал? мураваны касьцёл Сьвятога Андрэя). У 1506 годзе места зруйнавал? татары, стары замак больш не адна?ля?ся. З 1507 году Слон?м перайшо? пад адм?н?страцыю навастворанага Наваградзкага ваяводзтва . У 1520 годзе за намесьн?кам Янам Радз?в?лам , у асно?ным завяршылася ?зьвядзеньне новага замку .

20 студзеня 1532 ^[7] году вял?к? князь Жыг?монт Стары нада? Слон?му Магдэбурскае права (пацьвярджалася ? 1591 ? 1679 гадох, скасаванае ? 1776 годзе). У 1558 годзе згодна з прыв?леем вял?кага князя Жыг?монта А?густа ? месьце штогод праводз?л?ся 2 к?рмашы. У 1560 годзе маёнтак перайшо? у валоданьне маршалка надворнага Р. Валов?ча , у 1586 годзе ? канцлера Льва Сапег? , пазьней ? падканцлера Каз?мера Льва Сапег? . З XVI ст. стала вядомым прадмесьце Замосьце, з 1560-х гадо? згодна з утварэньнем межа? павета? мястэчка пераходз?ць у склад Слон?мскага павету Наваградзкага ваяводзтва.

Па складаньн? Любл?нскай (1569 год) ? Берасьцейскай (1596 год) ун?я? у Слон?ме зьяв?л?ся рымска-катал?цк?я манаск?я ордэны ? бэрнардыны, бэрнардынк?, бэнэдыктынк?, франц?шканы, дам?н?каны, езу?ты ? ?ншыя, вялося акты?нае кляштарнае будаваньне. 4 студзеня 1591 году кароль ? вял?к? князь Жыг?монт Ваза зацьвердз?? меск? герб: ≪залаты ле? з падвойным срэбным крыжом са стрэлкай на блак?тным пол?≫ ^[8] .

У 1597?1685 гадох у Слон?ме праводз?л?ся перадсоймавыя генэральныя сойм?к? Вял?кага Княства Л?то?скага . У 1605 годзе Ле? Сапега заснава? у месьце першы ткацк? цэх.

Захавал?ся сьведчаньн? азначэньня жыхаро? Слон?му ? вакол?ца? л?цьв?нам? : у сьп?се студэнта? Замойскай акадэм?? пад 1624/1625 годам значыцца Theophilus Nicolai Tryzna, Lithuanus, distr Slonimensis ^[9] . Паводле каталёгу студэнта? Грэцкай калег?? ? Рыме, Захар ?лько?ск? ( Zacharius Ilkouski ) азначаецца як Lithuanus, ex distrisctu Slonimiensi (1640 год), а Амброз? Растоцк? ? як Lithuanus ex civitate Slonim (1792 год) ^[10] . У зап?сах мэтрык? папскай сэм?нары? ? Олама?цу значацца Georgius Bulhac Lituanus Slonimensis (1720?1721 гады), Marcellus Warzatzky Lythvanus Slonimensis (1736?1740 гады) ^[11] .

У вайну Маско?скай дзяржавы з Рэччу Паспал?тай ? верасьн? 1655 году маско?ск?я захопн?к? пад камандай А. Трубяцкога зруйнавал? Слон?м, заб?л? або ?зял? ? палон каля паловы месьц?ча?. На пэ?ны час места заняпала.

Па адна?леньн? ?чыненых у часе война? разбурэньня?, у XVIII ст. распача?ся эканам?чны ? культурны ?здым Слон?му, зьвязаны зь дзейнасьцю гетмана вял?кага М?хала Каз?мера Аг?нскага (1728?1800), як? заснава? тут рэзыдэнцыю ? адкры? друкарню. У гэты час у месьце пачал? працаваць прадпрыемствы-вытворцы ядвабовых ткан?н, дывано? ? шэраг ?ншых, прыстань для рачных судо?. У 1784 годзе адкрылася Слон?мская габэленавая мануфактура .

З 1765 году ? Слон?ме дзеял? капэля ? тэатральная трупа, пры якой працавал? балетная ? музычная школы. У 1775 годзе кароль ? вял?к? князь Стан?сла? А?густ Панято?ск? запрас?? ансамбль мясцовай опэры на выступы ? Варшаву . У 1777?1788 гадох з ?н?цыятывы М. К. Аг?нскага ? месьце збудавал? ≪Дом Опэры≫ (≪Опэрнга?з≫) (зруйнаваны расейск?м? ?ладам? па 1804 годзе).

У 1767?1783 гадох з ?н?цыятывы ? на сродк? М. К. Аг?нскага вялося будаваньне Аг?нскага каналу , працягласьць якога складала 47 км (разам з Выганашчанск?м возерам  ? 54 км). Канал злучы? Шчару з Ясольдай (вял?к? канал), а ? межах Слон?му выпрастава? рука? Шчары (малы канал). На 1771 год на канале Аг?нскага функцыянава? ≪плывучы≫ тэатар на баржах.

На канец XVIII ст. кампано?ку Слон?му вызнача? Замкавы пляц (цяпер плошча Льва Сапег?) з радыяльным? трактам? на Менск, В?льню (Мо?чадзк? тракт) ? Горадню (з XV ст. Замкавы, потым Дзярэчынск? тракт, злуча? зь меск?м цэнтрам праз масты на Шчары левабярэжную частку Слон?му ? прымескую вёску Панасо?ку).

• Старая граф?ка Слон?му
• 
  Кляштар бэрнардына? , каля 1760 г.
• 
  Тэатар Аг?нск?х, каля 1800 г.
• 
  ?нтэр'ер палаца Аг?нск?х. А. Дамбро?ск? , каля 1800 г.
• 
  Ратуша , 1814 г.

• 
  Касьцёл дам?н?кана?, 1851 г.
• 
  Суконная фабрыка ? Альбэртыне.
  Н. Орда, 9.03.1865 г.
• 
  Сядз?ба Пусло?ск?х у Альбэртыне.
  Н. Орда, 11.03.1865 г.
• 
  Сядз?ба Пусло?ск?х у Альбэртыне.
  Н. Орда , 24.05.1877 г.

Пад уладай Расейскай ?мпэры? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У вын?ку трэцяга падзелу Рэчы Паспал?тай (1795 год) Слон?м апыну?ся ? складзе Расейскай ?мпэры? , дзе ста? цэнтрам губэрн? (з 1801 году ? цэнтар павету Гарадзенскай губэрн? ). У 1796 годзе ? Слон?ме ?жо ?снавал? ? значыл?ся на меск?м пляне будынк? палацавага комплексу М. К. Аг?нскага. У 1804 годзе на Аг?нск?м канале распачалося суднаходзтва. У 1806 годзе Войцех Пусло?ск? заснава? папяровую фабрыку ≪Альбэртын≫. На 1810 год у Слон?ме было 658 жылых дамо? (у тым л?ку 4 мураваныя), на 1825 год ? 700 дамо? (14 мураваных), на 1857 год ? 811 дамо? (66 мураваных). У 1886 годзе праз Слон?м прайшла чыгунка Баранав?чы  ? Беласток , пры будаваньн? якой цалкам зрэзал? замкавае ?звышша на правым беразе Шчары ? суседн? юдэйск? мог?льн?к (найстарэйшы ? месьце). Фальклярыст ? этнограф М?хал Федаро?ск? , як? зьб?ра? этнаграф?чную беларушчыну ? 1877?1904 гадох, засьведчы? пра Слон?мск? павет : ≪ называе люд [беларуск?] : сябе ? л?цьв?нам? , жмудз?на?  ? г?ргатунам? ≫ ^[12] .

Паводле вын?ка? перап?су 1897 году, у Слон?ме было 1312 жылых дамо?, у тым л?ку 333 мураваныя; працавал? 5 п?ваварных, 4 ганчарныя 2 гарбарныя заводы, 2 канатныя фабрык?, некальк? млыно?; дзеял? 2 клясная павятовая, прыходзкая ? пачатковая габрэйская вучэльн?, а таксама прыватны жаночы панс?ён; 2 касьцёлы, 2 царквы, 7 сынагога?, мячэт. У пачатку XX ст. адкрыл?ся слон?мск?я г?мназ?? ? Слон?мская рэальная вучэльня . Вял?кую ролю ? разьв?цьц? прамысловасьц? места адыграл? буйныя зямяне графы Пусло?ск?я , як?я ? прадмесьц? Слон?му ? Альбэртыне адкрыл? медную, дывановую лесап?льную мануфактуры, Альбэртынскую суконную фабрыку ды ?ншыя.

За часам? Першай Сусьветнай вайны ? верасьн? 1915 году Слон?м занял? войск? Нямецкай ?мпэры? .

Найно?шы час [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

25 сакав?ка 1918 году згодна з Трэцяй Уста?ной граматай Слон?м абвяшча?ся часткай Беларускай Народнай Рэспубл?к? . У месьце прызначыл? павятовага старшыню БНР, а жыхары Дварэцкай, Жыров?цкай ? М?жэв?цкай воласьця? Слон?мскага павету атрымал? Пасьведчаньн? Народнага Сакратарыяту БНР ^[13] . 1 студзеня 1919 году ? адпаведнасьц? з пастановай ? зьезду КП(б) Беларус? Слон?м увайшо? у склад Беларускай ССР ^[14] . 14 студзеня 1919 году места ?зял? бальшав?к?, 2 сакав?ка 1919 году ? польскае войска, 20 л?пеня 1920 году ? зно? бальшав?к?, 27 верасьня 1920 году ? паляк?. Згодна з Рыскай м?рнай дамовай 1921 году Слон?м апыну?ся ? складзе м?жваеннай Польскай Рэспубл?к? . Вядучую ролю ? гаспадарцы пачала выконваць дрэваапрацо?чая прамысловасьць , разьв?валася меская ?нфраструктура ? шырылася сетка вадавода?, запрацавала энэргетычная сетка, адкрыл?ся два шп?тал?, ? некальк? пал?кл?н?ка?. У 1932?1937 гадох у Альбэртыне на беларускай мове выдава?ся вун?яцк? рэл?г?йны часоп?с ≪ Да злучэньня !≫. 25 сьнежня 1938 году выйша? першы нумар ≪ Газэты Слон?мскай ≫.

18 верасьня 1939 году войск? СССР увайшл? ? Слон?м, не?забаве места далучыл? да БССР . У 1940 годзе Слон?м ста? цэнтрам раёну Баранав?цкай вобласьц? (з 1954 году Гарадзенскай вобласьц?). У Другую сусьветную вайну з 26 чэрвеня 1941 да 10 л?пеня 1944 году места знаходз?лася пад акупацыяй Трэцяга Райху .

• Места на старых здымках
• 
  Касьцёл ? кляштар бэрнардынак
• 
  Брама кляштару бэрнардынак
• 
  Касьцёл ? кляштар бэрнардына?
• 
  Брама кляштару бэрнардына?

• 
  Плябан?я ? касьцёл Сьвятога Андрэя на Замосьц?
• 
  Камян?ца на месцы палаца Аг?нск?х
• 
  Капл?ца Сьвятога Дам?н?ка
• 
  Царква ? Альбэртыне

Насельн?цтва [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Дэмаграф?я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

• XIX стагодзьдзе : 1810 год ? 2740 чал.; 1817 год ? 2408 чал., зь ?х 1340 вызнавал? юда?зм ^[15] ; 1825 год ? 5364 чал.; 1857 год ? 9523 чал.; 1860 год ? 8203 чал. ^[15] ; 1867 год ? 10 166 чал., у тым л?ку 1704 катал?к? , 1284 правасла?ныя , 15 пратэстанта? , 6801 юдэй, 362 мусульман?ны ^[15] ; 1878 год ? 15 351 чал., у тым л?ку 3058 правасла?ных, 1532 катал?к?, 2 пратэстанты, 10 212 юдэя?, 492 мусульман?ны ^[15] ; 1887 год ? 22 350 чал., у тым л?ку 2060 правасла?ных, 1484 катал?к?, 18 381 юдэй, 520 мусульмана? ^[15] ; 1897 год ? 15 893 чал.
• XX стагодзьдзе : 1907 год ? 20 384 чал. ^[16] ; 1921 год ? 9643 тыс. чал. ^[2] ; 1931 год ? 16 282 чал., зь ?х 70% был? юдэям?, 18% катал?кам?, 11% правасла?ным? ? 2% мусульманам?; 1939 год ? 26,7 тыс. чал.; 1973 год ? 32,5 тыс.; 1975 год ? 34,0 тыс. чал.; 1991 год ? 47,2 тыс. чал.; 1995 год ? 53,1 тыс. чал.; 1999 год ? 51 696 чал.
• XXI стагодзьдзе : 2001 год ? 51,6 тыс. чал. ^[17] ; 2004 год ? 51,6 тыс. чал.; 2005 год ? 51,4 тыс. чал.; 2006 год ? 51,1 тыс. чал.; 2007 год ? 50,9 тыс. чал.; 2008 год ? 50,8 тыс. чал.; 2009 год ? 48 970 чал. ^[18] (перап?с); 2015 год ? 49 334 чал. ^[19] ; 2016 год ? 49 528 чал. ^[20] ; 2017 год ? 49 513 чал. ^[21] ; 2018 год ? 49 441 чал. ^[1]

Адукацыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У Слон?ме працуюць 10 сярэдн?х, базавая ? музычная школы, 20 дашкольных установа?. Дзее кадэцк? корпус, утвораны ? 1997 годзе.

Мэдыцына [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Мэдычнае абслуго?ваньне насельн?цтва ажыцьця?ляюць 2 лякарн? ? 4 пал?кл?н?к?.

Культура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Дзеюць 7 б?бл?ятэк, к?натэатар.

У 1981 годзе завяршылася ?зьвядзеньне новага будынка Слон?мскага дому культуры. У ?м дзее каля 20 розных мастацк?х сэкцыя? ? гуртко?, аркестар народных ?нструмэнта?, фотамайстэрня, мастацк? гурток, музычны калекты?. У будынку разьмяшчаецца адкрыты па 1989 Слон?мск? драматычны тэатар.

Спорт [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У Слон?ме ёсьць некальк? спартовых аб’екта?: 3 стадыёны, 2 басэйны й 28 спартовых заля?. Працуюць 2 спартовыя школы.

Раней у месьце ?снава? прафэс?йны футбольны клюб ≪ Камунальн?к ≫. Тройчы (у 1997, 1998 ? 2000 гадох) каманда знаходз?лася ? вышэйшай л?зе чэмп?янату Беларус?. Цяпер у першай л?зе чэмп?янату Беларус? выступае каманда ≪ Слон?м-2017 ≫. У першынстве сярод юнако? ≪Крыштальны мяч≫ ? каманда ДЮСШ м. Слон?му. Акрамя ДЮСШ № 1, у месьце функцыянуе ? футбольная ДЮСШ ≪Альбэртына?≫.

Забудова [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Вул?цы ? пляцы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Аф?цыйная назва	Г?старычная назва	Былыя назвы
8 Сакав?ка вул?ца	Малы завулак	Турэмная вул?ца [22]
Астро?скага вул?ца	Абозная вул?ца
Вас? Крайняга вул?ца	Спаская вул?ца (частка) [23] Бэрнардынская вул?ца	Банкавая вул?ца
Гн?даша вул?ца	Шырокая вул?ца	Бэрка Ёселев?ча вул?ца (1928?1939)
Даватара вул?ца	Жыромская вул?ца
Дав?дзюк вул?ца	Рыбацкая вул?ца (частка) Мокры завулак (частка)
Камсамольская вул?ца	Замкавая вул?ца
Камун?стычная вул?ца	Крывы завулак Маг?страцкая вул?ца [24]
Карбышава вул?ца	Гало?ная вул?ца
Карла Маркса вул?ца	Жыров?цкая вул?ца [25]
Касмана?та? вул?ца	До?гая вул?ца
Като?скага вул?ца	Скуб?шо?ка вул?ца
К?рава вул?ца	Татарская вул?ца
Кутузава вул?ца	М?хайла?ск? завулак [23]
Лен?на плошча	Рынак пляц (з XVII ст. [26] )
Маяко?скага вул?ца	Пуцейская вул?ца	Тадэвуша Касьцюшк? вул?ца
Макс?ма Горкага вул?ца	Касьцельная вул?ца [25]
М?рошн?ка вул?ца	Л?павая вул?ца
Па?л?ка Марозава вул?ца	Жаб?нка вул?ца
Першамайская вул?ца	Гандлёвая вул?ца Рынкавая [26] вул?ца	Парадная вул?ца (XIX ст.) Генрыка Сянкев?ча вул?ца (заходняя траса) Адама М?цкев?ча вул?ца (усходняя траса)
Пушк?на вул?ца	Панасо?ка вул?ца Апанасо?ская вул?ца [26] Панасо?ская вул?ца	Саборная вул?ца Ерусал?мская вул?ца Рамана?ская вул?ца Панято?скага вул?ца
Савецкая вул?ца	Школьны Двор вул?ца (частка) Менская вул?ца (частка) [23]	Жыдо?ск? двор (1825) [26] Уланская вул?ца (частка) Юзэфа П?лсудзкага вул?ца (частка, 1928?1939)
С?н?чк?на вул?ца	Падгорная вул?ца
Узьяднаньня завулак	Рэзк? завулак
Хлюп?на вул?ца	Студэнцкая вул?ца
Чырвонаармейская вул?ца	Скроба?ская вул?ца [23] Жыров?цкая вул?ца [27]	Маско?ская вул?ца 3 Мая вул?ца
Янк? Купалы вул?ца	Маставая вул?ца

З урбанан?м?чнай спадчыны Слон?му да нашага часу г?старычныя назвы захавал? вул?цы Аг?нскага, Баранав?цкая, Берасьцейская, Вакзальная, В?ленская, Опэрная, Ружанская, Студэнцкая, Фабрычная ? Школьная, а таксама завулк? Аптэчны ? Жыров?цк?, тракты Коса?ск? ? Менск?. Г?старычны Замкавы пляц на Замосьц? ? наш час атрыма? назву ? гонар Льва Сапег?.

У ?нвэнтарах 1652 ? 1754 гадо? упам?наецца М?кольская вул?ца ^[28] . У XVI?XVII стагодзьдзях каля Рынку ?снавала Вял?кая вул?ца, якую дасьледн?к? дагэтуль не лякал?завал? ^[23] .

Мясцовасьц? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Г?старычныя мясцовасьц? Слон?му: Абалонь ^[29] , Альбэртын, Замосьце, Панасо?ка, Школьны Двор.

Эканом?ка [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У Слон?ме больш за 20 прадпрыемства? машынабудаваньня ? мэталаапрацо?к?, мэблевай, цэлюлозна-папяровай, харчовы, лёгкай ? ?ншых гал?на? прамысловасьц?.

Перал?к прамысловых прадпрыемства? Слон?му

ААТ ≪Слон?мск? мясакамб?нат≫ ААТ ≪Слон?мск?я малочныя прадукты≫ ААТ Слон?мск? кардонна-папяровы завод ≪Альбярц?н≫ ААТ ≪Слон?мская камвольна-пасмовая фабрыка≫ УДП ≪Слон?мск? в?наробны завод≫ Ф?л?я ≪Слон?мск? хлебазавод≫ УРВП ≪Слон?мская фабрыка мастацк?х выраба?≫ УКВП ≪Слон?мская фабрыка ?Тэкстыльн?к“≫ КУВП ≪Слон?мская фабрыка пуха-пёравых выраба?≫ ААТ ≪Слон?мск? льнозавод≫ ААТ ≪Слон?ммэбля≫ ДП ≪Слон?мск? маторарамонтны завод≫ ААТ ≪Слон?мск? а?тарамонтны завод≫ ДП ≪Слон?мск? завод жалезабэтонавых канструкцыя?≫ ДЛГУ ≪Слон?мск? лясгас≫ Ф?л?я ≪?нфатэхсэрв?с≫ ААТ ≪Птушкафабрыка Слон?мская≫ ААТ ≪Слон?мск? аграсэрв?с≫

Турыстычная ?нфармацыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

?нфраструктура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Слон?м ? пэрспэкты?ны цэнтар турызму м?жнароднага значэньня. Места ?ваходз?ць у турыстычна-экскурс?йныя маршруты ≪Мураваны летап?с Панямоньня≫, ≪На радз?му Тадэвуша Касьцюшк?≫, ≪Арх?пэляг Сапега?≫, ≪Сядз?бы, палацы, замк?≫, ≪Арх?тэктурныя помн?к? Слон?му≫.

Дзее Слон?мск? раённы краязна?чы музэй ?мя ?. Стабро?скага , этнаграф?чны музэй-майстэрня ≪Беларускае мястэчка≫, музэй кн?г? Слон?мскай цэнтральнай раённай б?бл?ятэк? ?мя Якуба Коласа. Спын?цца можна ? гасьц?н?цы ≪Шчара≫, працуе санаторы-праф?лякторы ≪Сонечны≫.

Слон?м ? старажытны цэнтар мастацкага ткацтва ^[30] .

Славутасьц? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

• А?стэрыя (XVIII ст.)
• Забудова г?старычная (канец Х?Х ? пачатак ХХ ст.; фрагмэнты)
• Кляштар бэнэдыктынак (1669)
• Капл?ца Сьвятога Дам?н?ка (1745)
• Касьцёл Сьвятога Андрэя ? шп?таль (1775)
• Касьцёл Беззаганнага Зачацьця Найсьвяцейшай Панны Мары? ? кляштар бэрнардынак (1690)
• Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы ? кляштар бэрнардына? (1639?1645; цяпер царква Сьвятой Тройцы Беларускага экзархату Маско?скага патрыярхату )
• Ратуша (XVIII ст.)
• Сынагог?: на Школьным Двары (1642) ? на Крывым завулку (Х?Х ст.)
• Сядз?ба Пусло?ск?х у Альбэртыне (1-я палова XIX стагодзьдзя) ^[26]
• Чыгуначная станцыя (1922)
• Царква ? Альбэртыне (1936; Беларуская грэцка-катал?цкая царква , цяпер у валоданьн? Беларускага экзархату Маско?скага патрыярхату)

Мог?лк? ? Слон?ме знаходзяцца ? трох месцах. Найстарэйшыя ? Ружанск?я, мог?лк? на Лабазо?цы й мог?лк? ? Альбэртыне, на ?х пахаваныя катал?к? ? правасла?ныя. Ад юдэйск?х мог?лак сёньня засталося некальк? мацэва? ? агароджаная тэрыторыя каля вул?цы Берасьцейскай. Юдэйск?я мог?лк? ?снавал? таксама за сынагогай, на месцы сёньняшняга рынку. Мусульманск?я мог?лк? (татарск? м?зар) знаходзяцца ? лесе, прыкладна за пяць к?лямэтра? на по?нач ад места.

Страчаная спадчына [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

• Замк? : Верхн? (XIII ст.) ? Н?жн? (XIV ст.)
• Касьцёл Божага Цела ? кляштар канон?ка? лятэранск?х (1635, цяпер адбудаваны як сабор Беларускага экзархату Маско?скага патрыярхату)
• Касьцёл езу?та? (1840-я)
• Касьцёл п?яра?
• Касьцёл Сьвятога М?хала Арханёла ? кляштар дам?н?кана? (1680)
• Касьцёл Узвышэньня Сьвятога Крыжа (XVIII ст.)
• Кляштар марыяв?так (1743)
• Мячэт (1804)
• Палац Аг?нск?х (XVIII ст.)

Галерэя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

• Выдатныя мясьц?ны Слон?му
• 
  Касьцёл Сьвятога Андрэя , ?нтэр’ер
• 
  Былы касьцёл бэрнардына? да надбудовы купала-цыбул?ны
• 
  Касьцёл ? кляштар бэрнардынак
• 
  Касьцёл бэрнардынак, ?нтэр’ер

• 
  Кляштар бэнэдыктынак
• 
  Сынагога
• 
  Капл?ца Сьвятога Дам?н?ка
• 
  А?стэрыя

Месты-сябры [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Перал?к места?-сябро? Слон?му
Тэленэшты , Малдова Чахав?цэ-Дзядз?цэ , Польшча Таржок , Расея

Асобы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

• Сяргей Дарожны (сапр. Сяргей Серада, 1909?1943) ? беларуск? паэт
• Сяргей Ёрш (нар. 1972) ? беларуск? г?сторык, журнал?ст
• Юльян Корсак (1806?1855) ? паэт ? перакладн?к
• Гальяш Ле?чык (сапр. ?льля Ля?ков?ч, 1880?1944) ? беларуск? л?таратар
• Павал Лойка (1958?2010) ? беларуск? г?сторык
• М?хал Маркс (1859?1907) ? адз?н з сузаснавальн?ка? кампан?? ≪ Marks & Spencer ≫
• Язэп Стабро?ск? (1869?1968) ? археоляг ? краязна?ца

Глядз?це таксама [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

• Слон?мская гарадзкая арган?зацыя БНФ

За?ваг? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Крын?цы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Л?таратура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашко? ? ?нш. ? Мн. : БелЭн , 2002. ? Т. 15: Следав?к? ? Трыо. ? 552 с. ? ISBN 985-11-0251-2
• Вял?кае княства Л?то?скае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашко? ? ?нш. ? Мн. : Беларуская Энцыклапедыя, 2005. ? Т. 2: Кадэцк? корпус ? Яцкев?ч. ? 788 с. ? ISBN 985-11-0378-0
• Супрун В. Загадк? слон?мск?х замка? // Помн?к? г?сторы? ? культуры Беларус? № 2. ? Менск : Полымя, 1986. ? ISSN 0131-2669. ? С. 18?20.
• Ц?то? А. Геральдыка Беларуск?х места? / Маст. А. Бажэна?. ? Менск : ≪Полымя≫, 1998. ? 287 с.: ?л. ISBN 985-07-0131-5 .
• Энцыклапедыя г?сторы? Беларус?. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашко? (гал. рэд.) ? ?нш.; Маст. Э. Э. Жакев?ч. ? Мн. : БелЭн , 2001. ? Т. 6. Кн. 1: Пузыны ? Усая. ? 591 с. ? ISBN 985-11-0214-8
• Słonim ? odsłony. Абл?ччы Слон?ма. Slonim In Acts / Pod red. naukow? K. Waszczy?skiej. ? Warszawa, 2002.
• Słownik geograficzny Krolestwa Polskiego i innych krajow słowia?skich . Tom X: Rukszenice ? Sochaczew. ? Warszawa, 1889.
• Грипич А. Слоним: история, факты // Слон?мск? весн?к. № 152?153, 2002.

Вонкавыя спасылк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

• Слон?м , Radzima.org
• Харэ?ск? С. Маршруты па Беларус?: Слон?м ? Жыров?чы , Наша Н?ва , 14 чэрвеня 2009 г.
• Фота-блог MagiciaN ? шмат фатаздымка? Слон?му ? Слон?мшчыны
• Вас?лёвец ? блог, прысвечаны г?сторы? Слон?му ? Слон?мшчыны

п а р Месты ? мястэчк? г?старычнай Слон?мшчыны Азярн?ца Бусяж Быцень Бялав?чы Вязавец Дзярэчын Жыров?чы (1652) ¹ Зьдзецел ² Зьдз?та? ?вацэв?чы Казло?шчына Коса? Лукон?ца Мо?чадзь Наваельня Новыя Дзявяткав?чы Палонка Раготна Ружаны (30.06.1637) Сакола? Слон?м (20.01.1532)  ? ¹ У дужках прыводз?цца час атрыманьня Магдэбурскага права ; ? ² Вылучаным пазначаюцца ?мацаваныя месты ? мястэчк? ( гарады / гарадк? )