Сакра?т ( па-грэцку : Σωκρ?τη? ; 470 да н. э. ? 399 да н. э. ) ? адз?н з найбольш знаных антычных ф?лёзафа? , а таксама найбольш загадкавая асоба з усёй г?сторы? ф?лязоф?? . Ён не нап?са? н? радка, аднак належыць да тых, хто зраб?? самы вял?к? ?плы? на разьв?цьцё заходняй ф?лязофскай думк?.

Жыцьцё [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Зьвестк? пра Сакрата можна знайсьц? ? яго сучасьн?ка?: у дыялёгах, нап?саных Плятонам , адным з вучня? Сакрата; у працах Ксэнафона ; у творах Арыстафана ? Арыстотэля (гл. Узгадк? пра Сакрата ). Аднак Арыстафан узгадвае Сакрата ? кантэксьце сатырычнай атак? на ф?лёзафа? ? фактычна не адлюстро?вае жыцьця Сакрата.

Бацькам? ф?лёзафа был? скульптар Сафрон?кус ? пав?туха Фэнарэта. У Сакрата была жонка Ксантыпа , якая нарадз?ла яму трох сыно?: Лямпокла, Сафрон?куса ? Мэнэксэнуса. Традыцыйна, Ксантыпа л?чыцца зласьл?вай мегерай, у асно?ным дзякуючы яе характарыстыцы ? Ксэнафона.

Застаецца незразумелым, як Сакрат зарабля? на жыцьцё. Згодна з творам Ксэнафона ≪ Сымпоз?юм ≫, Сакрат н?быта сказа?, што ён прысьвяц?? сябе таму, што л?чыць найбольш важным заняткам, а менав?та абмеркаваньню ф?лязоф?? .

У сувяз? з тым, што пра ?сё, што датычыць Сакрата, мы можам меркаваць выключна са слова? яго сучасьн?ка?, вельм? цяжка аддзял?ць погляды Сакрата ад пазыцы? а?тара? твора?.

Суд ? сьмерць [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У 399 да н. э. Сакрат бы? абв?навачаны ? тым, што ён стварае новых баго? , а таксама псуе моладзь.

Згодна з вэрс?яй прамовы Сакрата перад судом , якую ? сваёй ≪ Апалёг?? Сакрата ≫ падае Плятон , ф?лёзаф ста? ≪сьлепнем≫ для Атэна? пасьля таго, як яго сябар Хэрэфон запыта? Дэльф?йскага аракула , ц? ?снуе хтосьц? разумнейшы за Сакрата. Аракул адказа?, што так?х людзей няма. Сакрат, зразуме?шы гэта як загадку, вырашы? знайсьц? чалавека, разумнейшага за сябе. Ён апыта? мужчын у Атэнах аб ?х ведах пра дабро , прыгажосьць ? годнасьць . Вызначы?шы, што яны н?чога ня ведаюць, але ж думаюць, што ведаюць шмат, Сакрат прыйшо? да наступнай высновы: ён сам можа л?чыцца разумным, бо ≪ведае≫, што н?чога ня ведае. ?нтэлектуальная перавага Сакрата прымушала знакам?тых атэнца?, зь як?м? ён прылюдна разма?ля?, адчуваць сябе дурням?, што безумо?на настро?ла ?х супраць ф?лёзафа ? прывяло да абв?навачаньня яго ? злачынствах.

Тым ня менш Сакрат бы? прызнаны в?наватым ? вырачаны на сьмерць. Ф?лёзаф вып?? атруту зь ф?ялы ? памёр у прысутнасьц? сва?х сябро?. У дыялёгу ≪ Фэдон ≫ ап?сваецца, што Сакрат сустрэ? сьмерць спакойна, мужна прыня?шы вырак суда.

Згодна з Ксэнафонам ? Плятонам , у Сакрата была магчымасьць зьбегчы, бо яго прых?льн?к? зьб?рал?ся даць хабар ахове турмы. Аднак пасьля гэтага Сакрат бы? бы вымушаны пак?нуць Атэны . ? ён адмов??ся ад пабегу.

Сакрата? мэтад [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Напэ?на, найбольш важк?м Сакратавым укладам у заходнюю культуру л?чыцца ягоны дыялектычны мэтад дасьледваньня, ведамы таксама як Сакрата? мэтад. Упершыню гэты мэтад бы? ап?саны Плятонам у сакратычных дыялёгах. Ф?лёзаф став?? суразмо?цу шэраг пытаньня?, каб памагчы яму вызначыць сваю паз?цыю. Гэта дазваляла суразмо?цу спра?дз?ць абгрунтаванасьць сва?х думак. Сакрат неяк сказа?, што “найвял?кшае майстэрства чалавека ? задаваць пытаньн? сабе ды ?ншым”.

Сакратава этыка [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Сакрат л?чы?, што людз? мусяць сканцэнтравацца на самаразьв?цьц?, а не на ?мкненьн? да матэрыяльных выгода?. На думку Сакрата, маральным чалавек можа быць тольк? тады, кал? ведае, што такое дабро. Веды ? мараль для яго непадзельныя. ≪Таго, хто спазна? добрае ? благое, н?што ?жо не прымус?ць дзейн?чаць ?начай, чым загадваюць гэтыя веды , ? розум дастаткова моцны, каб дапамагчы чалавеку≫.

У Сакратавай этыцы выразна можна прасачыць рацыянал?зм: добрае ? гэта веды, благое ? няведаньне. Важней?ыя добрыя якасьц?, як?я называе Сакрат, ? гэта стрыманасьць , мужнасьць , справядл?васьць .

Узгадк? пра Сакрата [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Плятон , Ксэнафон ? Арыстотэль ? гэта асно?ныя крын?цы ?нфармацы? аб г?старычным Сакраце. Ксэнафон ? Плятон был? вучням? Сакрата, ? верагодна, яны ?дэал?зуюць свайго наста?н?ка. Аднак яны нап?сал? адз?нае пасьлядо?нае ап?саньне Сакрата, якое захавалася да нашых часо?. Арыстэтэль часта ?згадвае Сакрата ? сва?х творах, аднак тольк? м?маходам. Сакрат зья?ляецца цэнтральнай ф?гурай амаль ва ?с?х дыялёгах Плятона. Аднак у сва?х позьн?х творах Плятон, в?давочна, укладае свае думк? ? вусны наста?н?ку.

Вонкавыя спасылк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Сакрат ? схов?шча мультымэдыйных матэрыяла?

• Энцыкляпэдычны артыкул на Slounik.org
• Высло?? Сакрата (па-расейску)