한국   대만   중국   일본 
Полацкае ваяводзтва ? В?к?пэдыя Перайсьц? да зьместу

Полацкае ваяводзтва

Зьвестк? зь В?к?пэды? ? вольнай энцыкляпэды?
Полацкае ваяводзтва
лац. Połackaje vajavodztva
Агульныя зьвестк?
Кра?на Вял?кае Княства Л?то?скае
Статус ваяводзтва Вял?кага Княства Л?то?скага [d]
Адм?н?страцыйны цэнтар Полацак
Дата ?тварэньня 1504
Дата скасаваньня 1793
Ваяводы Ваяводы полацк?я
Кашталяны Кашталяны полацк?я
Насельн?цтва гл. Дэмаграф?я
Плошча 18,8 тыс. [1] км²
Час ?снаваньня 1504?1793
Месцазнаходжаньне Полацкаага ваяводзтва
Полацкае ваяводзтва на мапе
    Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

По?лацкае ваяво?дзтва [a]  ? адм?н?страцыйна-тэрытарыяльная адз?нка на по?начы Вял?кага Княства Л?то?скага . Плошча каля 18,8 тыс. км². Стал?ца ? места Полацак . Найбольшыя месты ? мястэчк?: Асьвея , Бешанков?чы , Глыбокае , Дз?сна , Друя , Лепель , Ула ? ?шачы [2] .

Г?сторыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Ульск? замак

У 1504 годзе Полацкае намесьн?цтва (кол?шняе Полацкае княства ) атрымала статус ваяводзтва [1] . У 1537 годзе на карысьць Маско?скай дзяржавы страчаны Себеж ? шэраг дробных памежных воласьця? (г. зв. ≪Завалочча≫). У 1563?1581 гадох войск? маско?скага гаспадара ?вана IV Тырана акупавал? значную частку Полаччыны.

У 1618 годзе ? вын?ку вайны з Маско?скай дзяржавай у склад ваяводзтва вярнул?ся Невельская ? Себеская воласьц?. У вайну Маско?скай дзяржавы з Рэччу Паспал?тай (1654?1667) Полаччыну акупавал? войск? маско?скага гаспадара Аляксея М?хайлав?ча .

Захавал?ся сьведчаньн? азначэньня жыхаро? Полацкага ваяводзтва л?цьв?нам? (л?твой) : ≪ литвин… торговый человек города Полоцка Ондрей Митев ≫ (1609?1610 гады) [3] , ≪ …приехал <…> ис Полотцка ко Пскову <…> торговой литвин Спиридонка Кондратьев ≫ (1623 год) [4] , ≪ …литвин торговый человек полочанин Кондрашко Яковлев сын ≫ (1625 год) [5] , ≪ …Васька Ондреев в роспросе сказался: родом он литвин [b] Полотцкого повету ≫ (1631 год) [7] , ≪ литвин Янька Бобровский… Полоцкого повету, шляхецкий сын ≫ [8] , ≪ литвин Александр [Олехновский] в роспросе сказался родом белорусец , Полоцкого повету, шляхтич; отец его был шляхтич же, испомещен был под Вильной в Ошмянском повете , и отец де его то имение свое продал, а в то место имение купил в Полоцком повете ≫ [9] (абодва 1632 год), ≪ …на литвина, на полочанина, торгового человека, на Левку Схомроченкова ≫ (1649 год) [10] , ≪ …а взятой мужик сказал: из Полотцка литвин, Яном зовут Ярин ≫ (1656 год) [11] , ≪ Климановский Богдан… литва, полоцкая шляхта ≫ (1660 год) [12] . Яшчэ ? 1506 годзе л?цьв?нам зап?са?ся ? Крака?ск?м ун?вэрсытэце выдатны асьветн?к ? першадрукар Франц?шак Скарына : лац . Fran. de Poloczko, Litphanus [13] . У зап?сах мэтрык? папскай сэм?нары? ? Празе значыцца Basilius Kamisky Polotiensis Lituanus (1597 год), а ? мэтрыцы сэм?нары? Олама?цу ? Ambrosius Druhovina Lithvanus Polocensis (1682?1683 гады) [14] .

У 1773 годзе ? зьвязку з захопам Расейскай ?мпэрыяй значнай частк? ваяводзтва, ягоную стал?цу перанесьл? ва ?шачы . У вын?ку другога падзелу Рэчы Паспал?тай (1793 год) пад расейскай уладай апынулася рэшта тэрыторы? Полаччыны.

Сымбол?ка [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Герб ваяводзтва ме? наступны выгляд: ≪ Пагоня ? белым пол?≫ [15] .

Ваяводзкая харугва была белага або, паводле ?ншых зьвестак, ружовага колеру з выяваю гербу Пагоня ? цэнтры [16] .

Меск?я гербы атрымал? Друя , Дз?сна , Невель , Полацак , Себеж , Ула , Ушачы .

  • Герб Полацкага ваяводзтва Пагоня
  • 1712 г.
    1712 г.
  • каля 1720 г.
    каля 1720 г.
  • 1794 г.
    1794 г.
  • канец XIX ст. (рэканструкцыя)
    канец XIX ст. (рэканструкцыя)

Геаграф?я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Аблога Полацку , 1579 г.

На по?начы межавала з ?нфлянтам? ? Маско?скай дзяржавай , на ?сходзе ? зь В?цебск?м паветам В?цебскага ваяводзтва , на по?дн? ? зь Менск?м паветам Менскага ваяводзтва , на захадзе ? з Ашмянск?м ? Брасла?ск?м паветам? В?ленскага ваяводзтва [17] .

Рака Дзьв?на падзяляла ваяводзтва на дзьве ро?ныя частк?. Большасьць тэрыторы? на по?нач ад яе займал? слабазаселеныя дзяржа?ныя ? магнацк?я воласьц?, асно?ная частка шляхецк?х маёнтка? ляжала на по?дзень ад Дзьв?ны [18] .

На тэрыторы? ваяводзтва знаходз?л?ся месты ? мястэчк?: Арэха?на , Асьвея , Бабын?чы , Бачэйка? , Бешанков?чы , Валосав?чы , Валынцы , Варонеч , Ветрына , Галуб?чы , Гарбачэва , Глыбокае , Гомель , Губ?н , Дз?сна , Друя , Дрыса , Камень , Каханав?чы , Кубл?чы , Лепель , Лужк? , Лявонпаль , Невель , Павульле , Пл?са , Полацак , Празарок? , Пышна , Рос?ца , Себеж , Сел?шча , С?роц?н , Ула , Ушачы , Чашн?к? , Юхав?чы , Эк?мань , Язна .

Магдэбурскае права мел? Бешанков?чы (4.10.1634), Дз?сна (20.01.1569), Друя (3.03.1620), Невель (3.03.1623), Полацак (4.10.1498), Себеж (22.03.1623), Сел?шча, С?роц?н (12.01.1767), Ула (31.03.1648), Ушачы (23.06.1758).

  • Полаччына на старах мапах
  • Полацкае ваяводзтва, 1579 г.
    Полацкае ваяводзтва, 1579 г.
  • Полацкае, Віцебскае і Амсьціслаўскае ваяводзтвы, 1665 г.
    Полацкае, В?цебскае ? Амсьц?сла?скае ваяводзтвы, 1665 г.
  • Віленскае, Полацкае і Віцебскае ваяводзтвы, 1772 г.
    В?ленскае , Полацкае ? В?цебскае ваяводзтвы, 1772 г.
  • Менскае, Амсьціслаўскае, Полацкае і Віцебскае ваяводзтвы, 1781 г.
    Менскае , Амсьц?сла?скае, Полацкае ? В?цебскае ваяводзтвы, 1781 г.

Адм?н?страцыйна-тэрытарыяльны падзел [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Панарама Полацку, 1812 г.

Ваяводзтва не падзялялася на паветы. У ягоны склад ?ваходз?л? Дз?сьненскае [15] , Лепельскае ? Невельскае староствы (дзяржа?ныя воласьц?), а таксама прылеглыя прыватна?ласьн?цк?я маёнтк?.

Ваяводзк? ? павятовы сойм?к? праходз?л? ? Полацку, з 1773 году ? ва ?шачах . Полацкая шляхта аб?рала двух пасло? на Вальны сойм Рэчы Паспал?тай , а таксама двух дэпутата? на Гало?ны Трыбунал (аднаго на ≪л?то?скую≫ ? аднаго на ≪рускую≫ кадэнцыю).

Дэмаграф?я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У сярэдз?не XVII ст. Полацкае ваяводзтва нал?чвала 23 204 дымо? . Паводле сучасных падл?ка?, да вайны Маско?скай дзяржавы з Рэччу Паспал?тай (1654?1667) колькасьць насельн?цтва складала каля 186 тыс. чал., па вайне яно скарац?лася да 41 тыс. чал. [19]

Урадн?к? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Асно?ныя артыкулы: ваяводы полацк?я  ? кашталяны полацк?я

У Сэнаце Рэчы Паспал?тай Полацкае ваяводзтва мела двух прадста?н?ко? ? ваяводу ? кашталяна . Паводле вял?какняск?х прыв?лея?, мясцовы ваявода (як ? в?цебск? ) прызнача?ся тольк? са згоды мясцовай шляхты [17] .

Згодна зь Любл?нскай ун?яй (1569 год) ваявода полацк? паводле значнасьц? займа? месца пасьля любл?нскага ? перад бельск?м . За ?весь час свайго ?снаваньня ваяводзтва мела 21 ваяводу ? 16 кашталяна? [15] .

Ваяводзк? мундз?р бы? аднолькавым з смаленск?м ? мал?навы (≪кармазыновы≫) кунтуш ? цёмна-с?н?я (≪гранатовыя≫) жупан ? адвароты [17] .

Арх?тэктура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Дра?ляная [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

На Полаччыне склалася да?няя традыцыя дра?лянага дойл?дзтва.

  • Помн?к? традыцыйнай беларускай дра?лянай арх?тэктуры
  • Спаская царква, Бачэйкаў (званіца з XIX ст.)
    Спаская царква, Бачэйка? (зван?ца з XIX ст.)
  • Мікольская царква, Бешанковічы
    М?кольская царква, Бешанков?чы
  • Царква Сьвятых Пятра і Паўла, Бешанковічы
    Царква Сьвятых Пятра ? Па?ла, Бешанков?чы
  • Царква Раства Багародзіцы, Валосавічы
    Царква Раства Багародз?цы, Валосав?чы
  • Пакроўская царква, Вярбілава
    Пакро?ская царква, Вярб?лава
  • Васкрасенскі манастыр, Дзісна
    Васкрасенск? манастыр, Дз?сна
  • Царква, Крывое Сяло
    Царква, Крывое Сяло
  • Духаўская царква, Плісы (званіца з XIX ст.)
    Духа?ская царква, Пл?сы (зван?ца з XIX ст.)

Мураваная [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У XVIII ст. у мураваную арх?тэктуру Полаччыны прыйшла стыл?стыка в?ленскага барока .

За?ваг? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  1. ^ ст.-бел . Воеводство Полоцкое ; лац . Palatinatus Polocensis , польск . Wojewodztwo mi?skie
  2. ^ Ранейшыя сьведчаньн? ?жываньня канструкцы? ≪ родам л?цьв?н (л?то?ка) ≫: ≪ бо сей Андрэй родам л?цьв?н, сын Гердзене? , л?то?скага князя ≫ ( Цьвярск? летап?с 1306 году); ≪ литвин родом ≫ пра Да?монта Пско?скага (≪Пролог≫, нап?саны ? Пскове ? канцы XIV ст. [6] ); ≪ родом литовка, а прозвище ей бысть литовское Августа ≫ пра дачку вял?кага князя л?то?скага Гедз?м?на ( Н?кана?ск? летап?с 1526?1530 гадо?, адкуль перайшло ? Л?цавы летап?сны звод 1568?1576 гадо?)

Крын?цы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  1. ^ а б Насев?ч В. Тэрыторыя, адм?н?страцыйны падзел // ВКЛ. Энцыкл . ? Мн. : 2005 Т. 1. С. 34?39.
  2. ^ Насев?ч В. Полацкае ваяводства // ВКЛ. Энцыкл . ? Мн. : 2005 Т. 2. С. 448.
  3. ^ Мальцев В. П. Записки о смерти ≪тюремных сидельцев≫ в смоленских тюрьмах в 1609?1610 гг. // Исторический архив. № 5, 1960.
  4. ^ Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570?1667 гг. ? Минск, 1963. С. 81.
  5. ^ Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570?1667 гг. ? Минск, 1963. С. 87.
  6. ^ Лосева О. В. Жития русских святых в составе древнерусских Прологов XII ? первой трети XV веков. ? М., 2009. С. 200 .
  7. ^ Русско-белорусские связи: сборник документов : 1570?1667 гг. ? Минск, 1963. С. 110.
  8. ^ Акты Московского государства, изданные Императорской академией наук. Т. 1. ? СПб., 1890. С. 402 .
  9. ^ Акты Московского государства, изданные Императорской академией наук. Т. 1. ? СПб., 1890. С. 432 .
  10. ^ Записки Московского археологического института. Т. 14. ? М., 1911. С. 411 .
  11. ^ Дополнения к актам историческим, собранные и изданные археографической коммиссией. Т. 4. ? СПб., 1851. С. 68 .
  12. ^ Белорусы в Сибири. ? Новосибирск: Изд-во Ин-та истории СО РАН, 2000. С. 48 .
  13. ^ Statuta nec non liber promotionum philosophorum ordinis in Universitate studiorum Jagellonica ab anno 1402 ad annum 1849. ? Cracoviae, 1849. P. 144 .
  14. ^ Bla?ejovskyj D. Ukrainian and Armenian pontifical seminaries of Lviv (1665?1784) (Analecta OSBM. Vol. 29). ? Rom, 1975. P. 51, 59.
  15. ^ а б в Jelski A. Wojewodztwo połockie // Słownik geograficzny... T. V. ? Warszawa, 1884. S. 341 .
  16. ^ Насев?ч В. Полацкае ваяводства // ВКЛ. Энцыкл . ? Мн. : 2005 Т. 2. С. 446.
  17. ^ а б в Łabu?ski J. Wojewodztwo połockie // Słownik geograficzny... T. V. ? Warszawa, 1884. S. 720 .
  18. ^ Насев?ч В. Полацкае ваяводства // ЭГБ . ? Мн. : 1999 Т. 5. С. 524.
  19. ^ Саганов?ч Г. Невядомая вайна: 1654?1667. ? Менск , 1995.

Л?таратура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

 ? ¹ У дужках прыводз?цца час атрыманьня Магдэбурскага права ; ? ² Вылучаным пазначаюцца ?мацаваныя месты ? мястэчк? ( гарады / гарадк? )
Атрымана з ≪ https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Полацкае_ваяводзтва&oldid=2473150 ≫