Па?днёвая Асэтыя

	Па?днёвая Асэтыя ; Хуссар Ирыстон ; Южная Осетия ; ???????? ?????
Сьцяг	Герб
	Дзяржа?ны г?мн : ≪ Уарзон Ирыстон! ≫
Аф?цыйная мова	асэтынская , расейская , груз?нская
Стал?ца	Цх?нвал?
Найбуйнейшы горад	Цх?нвал?
Форма к?раваньня	Рэспубл?ка
Плошча ; ? агульная ; ? адсотак вады	; 3900 км² ; нязначны
Насельн?цтва ; ? агульнае ( 2007 ) ; ? шчыльнасьць	; 53 532 ; 18/км²
Валюта	Расейск? рубель
Часавы пас	UTC+3

Рэспубл?ка Па?днёвая Асэтыя ( па-асэтынску : Республикæ Хуссар Ирыстон , па-груз?нску : ???????? ????? ц? Samkhreti Oseti , па-расейску : Южная Осетия ) ? часткова прызнаная дзяржава ? па?ночна-заходняй частцы Ка?казу . Мяжуе на по?начы з Расеяй , зь ?ншых бако? ? з Груз?яй , выхаду да Сусьветнага ак?яну ня мае. Былая Па?днёва-Асэтынская а?таномная вобласьць ГССР. Незалежнасьць абвешчаная 20 верасьня 1990 Радай народных дэпутата? Па?днёва-Асэтынскай а?таномнай вобласьц? Груз??.

З часу абвяшчэньня незалежнасьц? Груз?? ? 1991 годзе яе ?рад патрабава? вываду расейскага войска з кра?ны, аднак з 14 жн??ня 1992 году расейскае войска знаходз?цца ? Па?днёвай Асэты? паводле м?ратворчага мандату ад СНД .

Стал?ца ? горад Цх?нвал (груз?нск? варыянт ? Цх?нвал?). Фактычную незалежнасьць здабыла пасьля груз?на-па?днёва-асэтынскага канфл?кту 1992 году, аднак да жн??ня 2008 году Груз?яй кантралявал?ся значныя частк? Па?днёвай Асэты? ? Лен?нгорск? раён, вёск? зь пераважна груз?нск?м насельн?цтвам у ?ншых раёнах. У вын?ку канфл?кту ? жн??н? 2008 году Рэспубл?ка Па?ночная Асэтыя (РПА) усталявала по?ны кантроль над сваёй тэрыторыяй.

З кра?на?-сябра? ААН прызнаная тольк? Расеяй , Н?карагуа , Вэнэсуэлай ? Науру пасьля вайны ? жн??н? 2008 году.

У Канстытуцы? Груз?? завецца як ≪былая Па?днёва-Асэтынская а?таномная вобласьць ≫, у шэрагу ?ншых дакумэнта? ? як ≪ Цх?нвальск? рэг?ён ≫.

Аб важнасьц? захаваньня тэрытарыяльнай цэласнасьц? Па?днёвай Асэты? ? Цх?нвальскага рэг?ёну гаворыцца ? Канцэпцы? АБСЭ па м?рным урэгуляваньн? груз?на-асэтынскага канфл?кту ад 1995 году: ≪Нара?не з тэрытарыяльнай цэласнасьцю Груз??, АБСЭ прызнае ? тэрытарыяльную цэласнасьць Па?днёвай Асэты? ? межах былой Па?днёва-Асэтынскай а?таномнай вобласьц?≫.

Тапон?м [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Тапон?м ≪Па?днёвая Асэтыя≫, нара?не зь ?ншым? тэрм?нам? ? ≪горная Асэтыя≫, ≪нагорная паласа Па?днёвай Асэты?≫, ≪па?днёвыя, або картал?нск?я, асэтыны≫ ? г. д., упершыню бы? выкарыстаны расейскай ваеннай, а затым грамадзянскай адм?н?страцыяй яшчэ ? пачатку XIX стагодзьдзя . Гэты тэрм?н ме? зборны характар ? разуме? па?днёвыя горныя раёны г?сторыка-геаграф?чных абласьцё? Картл?, Рачы ? ?мэрэц?, дзе пражывала пераважна асэтынскае насельн?цтва.

Трансфармацыя тэрм?ну ≪Па?днёвая Асэтыя≫ ? азначэньн? адм?н?страцыйна-тэрытарыяльнага ?тварэньня з пэ?ным? адм?н?страцыйным? межам? пачынаецца з 1922 году, кал? была ?творана Па?днёва-Асэтынская а?таномная вобласьць Груз?нскай ССР .

У апошн? час груз?нск?я ?лады зая?ляюць аб намеры аднав?ць а?таном?ю гэтага рэг?ёну, працягваючы выкарысто?ваць у аф?цыйных дакумэнтах ? выступах назо? ≪ Цх?нвальск? рэг?ён ≫ , уведзены ва ?жываньне ? якасьц? кампрам?су прэзыдэнтам Шэварнадзэ ; раней уведзенае ва ?жытак прэзыдэнтам Зьв?ядам Гамсахурдз?я назо? ≪ Самачабла ≫ (па прозьв?шчы груз?нск?х князё? Мачабел?, як?я некал? валодал? часткай тэрыторы? былой а?таномнай вобласьц?) не карыстаецца папулярнасьцю сярод асэтына? рэг?ёна, аднак працягвае выкарысто?вацца ? груз?нскай прэсе.

Адм?н?страцыйны падзел [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Па?днёвая Асэтыя падзяляецца на пяць адм?н?страцыйна-тэрытарыяльных адз?нак:

Дза?ск? раён , адм?н?страцыйны цэнтар ? Дза?
Знаурск? раён , адм?н?страцыйны цэнтар ? Знаур
Лен?нгорск? раён , адм?н?страцыйны цэнтар ? Лен?нгор
Цх?нвальск? раён , адм?н?страцыйны цэнтар ? Цх?нвал?
горад Цх?нвал?

Насельн?цтва [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Этн?чны склад [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Насельн?цтва Па?днёвай Асэты? складаецца з асэтына?, груз?н ? некаторых ?ншых этн?чных груп, пры гэтым асэтынск?я ? груз?нск?я населеныя пункты перамяшаныя адз?н з адным. Шматл?к?я асэтынск?я сем’? пак?нул? рэг?ён у вын?ку ?зброенага канфл?кту пачатку 1990-х гадо?, знайшо?шы схов?шча на расейскай тэрыторы?, у асно?ным у Па?ночнай Асэты?-Алан??.

Цяпер большасьць асэтыны, ёсьць сёлы з груз?нск?м насельн?цтвам ( Тамарашэн? ды ?ншыя).

Па вын?ках Усесаюзнага перап?су насельн?цтва СССР 1989 году колькасьць насельн?цтва Па?днёвай Асэты? склала 98 527. Насельн?цтва гораду Цх?нвал? складала 39 800 чалавек.

З 15 па 30 кастрычн?ка 2015 року ? рэспубл?цы прайшо? першы ?сеагульны перап?с гасельн?цтва, якая ахап?ла больш за 51 тысячы грамадзяна? (у тым л?ку каля 30 тысяча? у Цх?нвале ? больш за 7 тысяча? чалавек у Цх?нвальскам раёне) ^[2]^[3]. Па канчатковых вын?ках гэтага перап?су колькасьць насельн?цтва РПА склада 53 532 чалавека, у тым л?ку 30 432 чалавека ? Цх?нвале ^[1].

	1926	1939	1959	1970	1979	1989	2008 ^[4]	2015
Асэтыны	60,351 (69.1%)	72,266 (68.1%)	63,698 (65.8%)	66,073 (66.5%)	65,077 (66.4%)	65,233 (66.2%)	46,289 (64.3%)	48 146 (89,9 %)
Груз?ны	23,538 (26.9%)	27,525 (25.9%)	26,584 (27.5%)	28,125 (28.3%)	28,187 (28.8%)	28,544 (28.9%)	18,000 (25.0%)	3 966 (7,4 %)
Расейцы	157 (0.2%)	2,111 (2.0%)	2,380 (2.5%)	1,574 (1.6%)	2,046 (2.1%)	2128 (2.1%)	2,016 (2.8%)	610 (1,1 %)
Армяне	1,374 (1.6%)	1,537 (1.4%)	1,555 (1.6%)	1,254 (1.3%)	953 (1.0%)	984 (1.0%)	871 (1.21%)	378 (0,7 %)
Габрэ?	1,739 (2.0%)	1,979 (1.9%)	1,723 (1.8%)	1,485 (1.5%)	654 (0.7%)	396 (0,4%)	648 (0.9%)
?ншыя нацыянальнасьц?	216 (0.2%)	700 (0.7%)	867 (0.9%)	910 (0.9%)	1,071 (1.1%)	1,243 (1.2%)	4,176 (5.8%)	432 (0,8 %)
Разам	87,375	106,118	96,807	99,421	97,988	99,000	72,000	53 532