한국   대만   중국   일본 
Н?калё Мак’явэльл? ? В?к?пэдыя Перайсьц? да зьместу

Н?калё Мак’явэльл?

Прав?ць спасылк?
Зьвестк? зь В?к?пэды? ? вольнай энцыкляпэды?
Н?калё Мак'явэльл?
Niccolo Machiаvelli
Нікалё Мак'явэльлі, партрэт Санцi ды Тыта
Н?калё Мак'явэльл?, партрэт Санцi ды Тыта
Асаб?стыя зьвестк?
Нарадз??ся 3 тра?ня 1469 [1] [2] [3]
Памёр 21 чэрвеня 1527 [1] [3] [2] (58 гадо?)
Пахаваны
Бацьк? Бернарда дз? Н?кола Мак?явел? [d]
Bartolomea di Stefano Nelli [d] [6]
Сужэнец Thomas Fontaine [d]
Дзец? Piero Macchiavelli [d] , Bartolomea Macciavelli [d] , Bernardo Macciavelli [d] , Ludovico peluche [d] ? Guido Machiavelli [d]
Л?таратурная дзейнасьць
Род дзейнасьц? ф?лёзаф, п?сьменьн?к, г?сторык, дыплямат
К?рунак Адраджэньне
Жанр нарыс , камэдыя
Мова ?тальянская мова [7] ? тасканская мова [d]
Значныя творы ≪Уладар≫, ≪Мастацтва вайны≫
Подп?с Выява аўтографу

Н?калё Мак’явэльл? ( па-?тальянску : Niccolo Machiаvelli ; 3 тра?ня 1469 , Флярэнцыя  ? 21 чэрвеня 1527 ) ? ?тальянск? пал?тычны й вайсковы тэарэтык, г?сторык, п?сьменьн?к ? дыплямат . Найбольш знакам?тыя працы ≪Уладар≫ (або ≪Князь≫) ( Il Principe ) ? ≪ Разваг? над першым? дзесяцьцю кн?гам? Тыта Л?в?я ≫.

Жыцьцё й кар’ера [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Паходз?? са зьбяднелай шляхецкай сям’?. Яго бацька Бэрнарда бы? доктарам права й папск?м скарбн?кам. Герб Мак’явэльл? ?я?ля? з сябе ?тальянскую тарчу са срэбным полем, на як?м намаляваны блак?тны крыж, у кожны з канцо? якога ?б?ты цьв?к. Цьв?к зья?ля?ся знакам роду Мак’явэльл? (у ?тал. мове цьв?к ? chiavello), а ? дасло?ным перакладзе прозьв?шча азначае ≪шкодны цьв?к≫. Н?калё Мак’явэльл? атрыма? выдатную адукацыю, валода? шырок?м? ведам? ? лац?нскай ды ?тальянскай кляс?цы. З раньняга ?зросту ц?кав??ся музыкай, якую вельм? люб??.

На дзяржа?ную службу паступ?? у 1494 годзе, але жвавую пал?тычную кар’еру пача? у 1498 годзе, кал? ста? сакратаром Рады Дзесяц? й друг?м канцлерам Флярэнтыйскай рэспубл?к?. Бы? старэйшым пасадн?кам у шэрагу адм?н?страцыйных ? дыпляматычных заданьня?. У дыпляматычных м?с?ях м?ж 1499 ? 1508 гадам? за мяжой, ён спатка?ся й пазнаём??ся асаб?ста з шэрагам найбольш моцных ? ?плывовых постаця? стагодзьдзя. Сярод найбольш знакам?тых дзеячо? бы? к?ра?н?к Рамань? Чэзарэ Борджыа , француск? кароль Людов?к Х?? , папа рымск? Юл?юс II , арагонск? кароль Фердынант ?? , ?мпэратар Сьвятой Рымскай ?мпэры? Максым?л?ян I Габсбург . Апроч дыпляматы?, займа?ся стварэньнем рэспубл?канскага рушаньня. У 1512 годзе, пасьля покрышу рэспубл?к? ды адна?леньня Мэдычы , бы? абв?навачаны ? змове, заключаны ? астрог ? падвергнуты катаваньням . У 1513 годзе яго выпусьц?л? й Н?калё Мак’явэльл? вярну?ся ? свой родавы маёнтак Сан-Кашана, дзе нап?са? свае гало?ныя творы. У 1520 годзе Мэдычы аднав?л? яго на дзяржа?най службе ? якасьц? г?старыёграфа . У гэты час ён цягам 5 год п?ша ≪Г?сторыю Флярэнцы?≫ на замову Джульё Мэдычы й папы Кл?мэнта VII . У 1527 годзе Мэдычы выгнал? з Флярэнцы? й Н?калё Мак’явэльл? прапануе сабе рэспубл?цы ? якасьц? першага сакратара. Але Вял?кая Рада адмов?лася ад яго прапановы ? суаднос?нах 12 галасо? супраць 555. Ён вяртаецца да свайго родавага маёнтку, дзе не?забаве пам?рае, адчу?шы боль у стра?н?ку. Праз дзень яго пахавал? ? касьцёле Санта Кроцэ.

Творчасьць [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Г?старычныя абстав?ны [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Вопытам для творчасьц? Мак’явэльл? паслужыла шумная эпоха Адраджэньня . ?тал?я была сцэнай пал?тычнае барацьбы чатырох дам?нуючых места? ? Флярэнцы?, Рыма , М?ляна й Нэапаля ? чатырох вял?к?х с?ла? ? Папства, Сьвятой Рымскай ?мперы?, Г?шпан?яй ? Францыяй . Кожнае места ?мкнулася пры дапамозе вял?к?х ?ншаземных с?ла? нанесьц? найвял?кшую шкоду сва?м суперн?кам. Дзяржавы наймал? войск? з чужынца?, як?я не знаходз?л?ся пад сталым кантролем. Вын?кам стал? шматл?к?я пал?тычныя х?трык?, шантаж ды гвалт.

У Флярэнцы? рух рэформа? узначал?? Джыраляма Саванароля , як? прывё? да зрынаньня Мэдычы ды ?сталяваньня рэспубл?к? , якая ?снавала да таго моманту, пакуль грамадзкае рушаньне, арган?заванае Н?калём Мак’явэльл? не пацярпела паразу ад г?шпанск?х войска? (1512). Урад Мэдычы бы? адно?лены й пра?снава? па 1527 год, кал? была ?сталявана другая рэспубл?ка. Усе гэтыя падзе? адб?л?ся на Мак’явэльл? й яго памкненьнях у клопаты аб вайсковае справе. Асабл?ва моцнай крытыцы ён падвярга? практыку ?ншаземных найм?та? ? кандат’ера?, адстойваючы войска, набранае з жыхаро? рэспубл?к?. У заканчэньн? ≪?ладара≫ ён к?дае палк? закл?к да ?зьяднаньня ?тал?? й яе вызваленьня ад чужынца?.

Харакатар творчасьц? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Гало?ную частку сваёй творчасьц? нап?са? у часе жыцьця ? Сан-Кашана з 1513 па 1520 год. Н?калё Мак’явэльл? став?? такую мэту сва?х сва?х ф?лязофск?х , пал?тычных ? г?старычных твора?: ≪Я выкажу сьмела ? адкрыта ?сё тое, што я ведаю аб новых ? старых парах, каб душы маладых людзей, каторыя будуць чытаць тое, што я нап?са?, адх?л?л?ся б ад першых ? навучыл?ся пераймаць ад апошн?х.. Бо кожны шчыры чалавек пав?нны вучыць ?ншых таму дабру, якое ад цяжк?х часо? ? падступству лёсу яму не атрымалася ажыцьцяв?ць у жыцьц?, са спадзяваньнем на тое, што яны будуць больш у тым здольным?≫ [8] .

Пры нап?саньн? сва?х твора? шырока карыста?ся сва?м уласным досьведам. На вобраз ≪Уладара≫ важны ?плы? аказа? Чэзарэ Борджыа . Працягну? традыцыю стварэньня ?тальянскай мовы й менав?та ёй аддава? перавагу ? сваёй творчасьц?, дзе ён дасягну? выдатных посьпеха?.

?дэ? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Хоць гало?ныя ?дэ? Мак’явэльл? зьмяшчаюцца ? двух ягоных творах ? ≪Уладар≫ ? ≪Разваг? над першым? дзесяцьцю кн?гам? Тыта Л?в?я≫, яны значна розьняцца ? шэрагу акцэнта?, бо ? ?х вядзецца абмеркаваньне дзвух розных дзяржа?ных лада? . Ва ≪?ладары≫ Н?калё Мак’явэльл? разглядае княства, дзяржаву, якая к?руецца адным к?ра?н?ком, або невял?чкай групай эл?та?, а рэшты людзей не вядзе жвавага пал?тычнага жыцьця. Мак’явэльл? зьвяртаецца да манарх?чнага к?раваньня й прапануе спосабы захаваньня моцы ?лады манарха. Ён прапануе пал?тыку адма?леньня масам у пал?тычнае акты?насьц? ды шлях? захаваньня ?лады ? прыватных руках. Н?калё Мак’явэльл? ?мкнецца ?пэ?н?ць манарха ? тым, што кал? манарх хоча найлепшым чынам захаваць сваю ?ладу, ён пав?нны карыстацца с?лай асьцярожна й ашчадна, выкарысто?ваць розныя сродк? адносна розных асоба?, ул?чваючы звыча? й разма?тыя ?ласьц?васьц?, паляпшаючы матэрыяльныя ?мовы жыцьця.

У ≪Развагах над першым? дзесяццю кн?гам? Тыта Л?в?я≫ ён засяроджваецца на рэспубл?цы, калекты?на к?руемай дзяржавай з пал?тычна акты?ным? суб’ектам?. У залежнасьц? ад арган?зацы?, рэпубл?ка бывае арыстакратычнай альбо дэмакратычнай . У адменнасьць ад большасьц? сучасьн?ка?, як?я аддавал? перавагу арыстакратычнай рэспубл?цы, накшталт Вэнэцы? , Мак’явэльл? адстойва? арган?зацыю больш дэмакратычную, кшталту Рымскай рэспубл?к? . У ≪Развагах≫ яго бянтэжыць праблема захаваньня вольнасьц? сярод а?тарытарных гаспадарства?. Ён падкрэсьл?вае, што ? рэспубл?цы пав?нны падтрымл?вала дух патрыятызму й грамадзкае годнасьц? дзеля таго, каб выжыць у неспрыяльных нерэспубл?канск?х варунках. Апроч таго, Н?калё Мак’явэльл? адма?ляе традыцыйную рэспубл?канскую тэорыю, дзе грамадзкая згода й яднаньне залежал? ад пал?тычнае вольнасьц?. Ён даказвае, што сла? й фракцы? был? непазбежным? ? чалавечым грамадзтве й рэспубл?ка пав?нна ?мацо?вацца ? супрацьлегласьцях праз адчыненасьць ? па?сюдны пал?тычны ?дзел ды дэбаты .

Н?калё Мак’явэльл? не ствара?, не ?н?ф?кава? ? не абстрагава? ан?як?х ф?лязофск?х сыстэма? . Яго ск?раванасьць была практычнаю, а мэтода эмп?рычнай ды ?мрэс?йнай. Яго пал?тычныя творы зьмяшчаюць шэраг абагульненьня?, як?я тычацца старажытных ? сучасных эпоха?, пра магчымасьц? й абмежаваньн? ? разнастайных курсах пал?тычнага жыцьця.

Адным з дужа спрэчных ? адрозных моманта? у Мак’явэльл? ёсьць думка, што ён не прысьвяча? вял?кай уваг? ацэнцы й вызначэньню канца пал?тычнага дзеяньня. На?замен ён засяродз??ся на рознасьцях ? абстав?нах, што пал?тычнае дзеяньне будзе мець маральнае апра?даньне тольк? тады, кал? не будзе ан?якага пал?тычнага дзеяньня. На яго думку, пал?тычнае дзеяньне ? значна большай ступен?, чым дзеяньне ? прыватным жыцьц?, не можа быць прадбачаным ? цалкам пракантраляваным. Так?м чынам, пал?тычнае жыцьцё не можа вымярацца з прыватным адз?ным маральным (ц? рэл?г?йным ) ?мпэратывам ? пал?тычнага дзеяча трэба часам прапрошваць за дзеяньн? гвалту й зману, што не за?сёды можа быць апра?дана ? прыватным жыцьц?. Пакольк? Н?калё Мак’явэльл? тонка й ?ран?чна бачы? стасунк? м?ж этыкай ? пал?тыкай ? бы? шырока незразумелым, мажл?ва, што ён жада? зьвярнуць на тое ?вагу хоць каго-небудзь ? асабл?ва пал?тыка?, чые ман?пуляцы? магл? прывесьц? да апартун?стага й зманл?вага шляху.

Працы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  • Уладар, альбо Князь (1513);
  • Разваг? над першым? дзесяцьцю кн?гам? Тыта Л?в?я (пачата ? 1513);
  • Дыялёг, або разваг? аб нашай мове (м?ж 1514 ? 1516);
  • Залаты Асёл (1516?1517);
  • Мадрагора ( камэдыя , 1518) [9] ;
  • Мастацтва вайны [10] (1519?1520);
  • Разваг? аб спосабах уладкаваньня справа? у Флярэнцы? пасьля сьмерц? князя Ларэнцы (1520);
  • Нарыс падзея? у Луцы ? жыцьцё Каструча Кастракан? (1520)
  • Кл?цыя 1525;
  • Г?сторыя Флярэнцы? (1520?1525);

Беларуск?я пераклады [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  • Н?кало Мак’явэльл? Уладар / пер. З ?тальянскай Зм. Коласа. ? М?нск: 2008. ? 134 с. ? (Галерэя чалавечай думк?). ? ISBN 978-985-6783-47-3

Крын?цы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  1. ^ а б в Mansfield H., Bell A. Niccolo Machiavelli // Encyclopædia Britannica   (брыт. анг.) ? Encyclopædia Britannica, Inc. , 1768.
  2. ^ а б Chabod F., autori vari MACHIAVELLI, Niccolo // Enciclopedia Treccani   (?тал.) ? Istituto dell'Enciclopedia Italiana , 1934.
  3. ^ а б BeWeB
  4. ^ а б Chabod F., autori vari MACHIAVELLI, Niccolo // Enciclopedia Treccani   (?тал.) ? Istituto dell'Enciclopedia Italiana , 1934.
  5. ^ Mansfield H., Bell A. Niccolo Machiavelli // Encyclopædia Britannica   (брыт. анг.) ? Encyclopædia Britannica, Inc. , 1768.
  6. ^ Pas L. v. Genealogics   (анг.) ? 2003.
  7. ^ Machiavelli, Niccolo // CONOR.SI
  8. ^ ≪… saro animoso in dire manifestamente quello che io intendere di quelli e di questi tempi, acciocche gli animi de’giovani che questi mia scritti leggeranno possino fugire questi e preparasi ad immitar quegli… Perche gli e offizio di uomo buono, quel bene che per la malignita de’ tempi della fortuna tu non hai potere operare, insegnarlo ad altri acciocche sendome molti capaci≫ (N. Machiavelli. Discorsi sopra la prima deca ti Tito Livio. Opere scelte, p. 252
  9. ^ Мак?явел? Н?кола // Культуралог?я: Энцыклапедычны даведн?к / Уклад. Дубянецк? Э. ? Менск : БелЭн, 2003. ISBN 985-11-0277-6 .
  10. ^ Каментар. Старонк? 112?114 / Н?кало Мак’явэльл?. Уладар; пер. З ?тальянскай Зм. Коласа. ? М?нск: Зм?цер Колас, 2008. ? 134 с. ? (Галерэя чалавечай думк?) ISBN 978-985-6783-47-3

Вонкавыя спасылк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Атрымана з ≪ https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Н?калё_Мак’явэльл?&oldid=2491058 ≫