К?ляграм

Прав?ць спасылк?
Зьвестк? зь В?к?пэды? ? вольнай энцыкляпэды?
Эталён к?ляграму

К?лягра?м  ? адз?нка масы , адна з асно?ных адз?нак сыстэмы С? , скарачаецца як кг . На сёньняшн? дзень к?ляграм вызначаецца празь ф?ксацыю сталай Плянка (≪ 6,62607015? ×10 ?34 Дж?с ≫) праз мэтар ? сэкунду [1] [2] .

У штодзённым выкарыстаньн?, маса аб’екта, зададзенага ? к?ляграмах, часта згадваецца як ягоная вага , якая зья?ляецца мерай с?лы цяжару або цяжар аб’екта. Вага ? к?ляграмах тэхн?чна не ?ваходз?ць у сьп?с адз?нак С? , а адз?нка вымярэньня для ваг? вядомая як к?ляграм-с?ла. Экв?валентная адз?нка вымярэньня с?лы цяжару ёсьць фунт-с?ла. У строг?м навуковым кантэксьце, с?ла, як прав?ла, вымяраецца адз?нкай С? ньютан .

К?ляграм зья?ляецца адз?най базавай адз?нкай С? з прыста?кай у рамках свайго ?мя. Чатыры зь сям? базавых вел?чыня? у сыстэме С? вызначаюцца па аднос?нах да к?ляграму, таму ейная стаб?льнасьць вельм? важная. Некаторыя ?ншыя адз?нк? масы: цэнтнэр , драхма , фунт , гран , кв?нтал , тона , унцыя .

Г?сторыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Раньняе вызначэньне [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

7 красав?ка 1795 году грам бы? абвешчаны ? Францы? ро?ным абсалютнай вазе аб’ёму вады, якая можа зьмясьц?цца ? кубе сотай частк? мэтра пры тэмпэратуры пла?леньня лёду [3] . Панятак, як? выкарысто?ва? пазначаны аб’ём вады для вызначэньня адз?нк? вымярэньня масы, бы? упершыню выказаны ангельск?м ф?лёзафам Джонам ??лк?нзам у 1668 годзе [4] .

Гэта маса м?жнароднага ?зору (вал?к вышынёй 39 мм, выкананы са сплаву 90% плятыны ? 10% ?рыду ), як? захо?ваецца ? М?жнародным бюро мера? ? вага? у Сэ?ры , каля Парыжу . Узор к?ляграму бы? усталяваны Першай генэральнай канфэрэнцыяй мер у 1889 годзе. Пакольк? гандаль ? камэрцыя, як прав?ла, уключаюць рэчы ? тавары значна больш мас??ныя, чым адз?н грам, з масай стандарту вады было няёмка ? ня?стойл?ва, таму рэгуляваньне гандлю запатрабавала вырабу практычнай рэал?зацы? воднай асновы вызначэньня масы. Першапачаткова ?зор бы? прыро?нены да аднаго л?тру вады тэмпэратурай 4 градусы Цэльс?я, пры нармальным ц?ску . Пазьней бы? выраблены суцэльны мэтал?чны артэфакт, як? замян?? папярэдн? вадзяны стандарт. К?ляграм бы? апошняй адз?нкай С? (да 2019 году), якая непасрэдна вызначалася артэфактам, а не фундамэнтальным? ф?зычным? ?ласьц?васьцям?, як?я могуць быць вывучаны ? розных лябараторыях. Напрыклад, вел?чыня мэтру вызначаецца празь ф?ксацыю хуткасьц? сьвятла .

Эталёны к?ляграму [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Ваганьне маса? коп?я? эталёну [5]

Пакуль к?ляграм зья?ляецца адз?най адз?нкай С?, якая вызначана пры дапамозе прадмета, як? бы? выраблены людзьм?. Аднак у тра?н? 2019 году к?ляграм аф?цыйна будзе прывязаны да сталай вел?чын?. Усе астатн?я адз?нк? цяпер вызначаюцца з дапамогай ф?зычных уласьц?васьцей ? закона?.

Эталён бы? выраблены ? 1889 годзе, ? цяпер ?снуюць дакладныя аф?цыйныя коп?? ?зору, як?я выкарысто?ваюцца як нацыянальныя ?зоры к?ляграму. Прыкладна раз у 10 гадо? нацыянальныя ?зоры пара?но?ваюцца зь м?жнародным. Гэтыя пара?наньн? паказваюць, што дакладнасьць нацыянальных узора? складае прыкладна 2 мкг. З-за таго што яны захо?ваюцца ? тых жа самых умовах, няма падстава? л?чыць, што м?жнародны ?зор больш дакладны. Аднак, па вызначэньн? л?чыцца, што маса м?жнароднага ?зору дакладна ро?ная к?ляграму. З-за гэтага любыя зьмены ?снуючай масы ?зору вядуць да зьмяненьня? вел?чын? к?ляграму. Для выдаленьня гэтых памылак у наш час разглядаюцца розныя варыянты вызначэньня к?ляграму на аснове ф?зычных закона?.

У 2005 годзе была выдадзеная рэкамэндацыя №1 МККВ, якая ?хваляла дзеяньн? па распрацо?цы новых вызначэньня? асно?ных адз?нак: к?ляграму, ампэру , кельв?на , ? моля , як?я был? заснаваныя на фундамэнтальных ф?зычных канстантах. [6] Таксама ? 2003 годзе м?жнародная група дасьледн?ка? з 8 кра?на?, у тым л?ку зь Нямеччыны , А?страл?? , ?тал?? ? Япон?? , пад к?ра?н?цтвам Нямецкай лябараторы? стандарта? (German standards laboratory) выдзе працы па перавызначэньн? к?ляграму як масы пэ?най колькасьц? атама? ?затопа крэмну -28 [7] . Друг? праект пад назвай ≪Электронны к?ляграм≫ распачаты ? 2005 годзе ? Нацыянальным ?нстытуце стандарта? ? тэхналёг?я? ЗША (NIST). К?ра?н?к гэтага праекту Рычард Стайнэр сьцьвярджае, што над стварэньнем ≪электроннага к?ляграму≫ ён працуе больш за 10 гадо?. Навуко?цы пад к?ра?н?цтвам доктара Стайнэра стварыл? прыбор, як? вымярае магутнасьць, неабходную для генэрацы? электрамагн?тнага поля , з дапамогай якога можна ?зьняць адз?н к?ляграм масы. Зь яго дапамогай атрымалася вызначыць масу ? адз?н к?ляграм з дакладнасьцю да 99,999995% [7] .

Пытаньне пра зьмену вызначэньня к?ляграму ?жо разглядаелася (94th Meeting, 2005), на чарговым паседжаньн? Генэральнай канфэрэнцы? па мерах ? вагах ? 2011 годзе (23rd General Conference, 2007). Апроч ?ншых пастаянных, пастаянная Плянка можа стаць асновай для новага вызначэньня к?ляграму (23rd General Conference, 2007). Магчымым? новым? вызначэньням? могуць быць ≪ маса цела ? спако?, чыя экв?валентная энэрг?я ро?ная энэрг?? фатона?, чыя частата ро?ная 135639274?×10 42 Гц ≫ [8] . 16 л?стапада 2018 году адбылося аф?цыйнае галасаваньне наконт зацьверджаньня зьмена? у вызначэньн? к?ляграму. З 20 тра?ня 2019 году к?ляграм ста? сталай вел?чынёй.

Беларуск? нацыянальы эталён адз?нк? масы ? дыяпазоне ад 1 мг да 1 кг выраблены ? 2004 годзе ? захо?ваецца ? Беларуск?м ?нстытуце мэтралёг?? [9] .

Кратныя ? дзельныя адз?нк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Найменн? кратных ? дзельных адз?нак масы ад к?ляграму ?твараюць, дадаючы прыста?к? да слова ≪грам≫:

Кратныя Дзельныя
вел?чыня назва пазначэньне вел?чыня назва пазначэньне
10 1 г дэкаграм даг dag 10 -1 г дэцыграм дг dg
10 2 г гэктаграм гг hg 10 -2 г сантыграм сг cg
10 3 г к?ляграм кг kg 10 -3 г м?л?грам мг mg
10 6 г мэгаграм Мг Mg 10 -6 г м?краграм мкг μg
10 9 г г?гаграм Гг Gg 10 -9 г нанаграм нг ng
10 12 г тэраграм Тг Tg 10 -12 г п?каграм пг pg
10 15 г пэтаграм Пг Pg 10 -15 г фэмтаграм фг fg
10 18 г экзаграм Эг Eg 10 -18 г аттаграм аг ag
10 21 г зэтаграм Зг Zg 10 -21 г зэптаграм зг zg
10 24 г ётаграм ?г Yg 10 -24 г ёктаграм ?г yg

За?ваг?: замест гектаграму (100 кг) звычайна выкарысто?ваюць адз?нку вымярэньня ≪ цэнтнэр ≫, замест мэгаграму (1000 кг) ? ≪ тона ≫.

У вызначэньнях магутнасьц? атамных бомба? замест г?гаграма выкарысто?ваецца к?лятона, а замест тэраграма ? мэгатона.

Крын?цы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  1. ^ On the revision of the International System of units (SI) . BIPM. Арх??ная коп?я
  2. ^ Current definitions of the SI units   (анг.) . NIST (чэрвень 2019).
  3. ^ Decree on weights and measures   (фр.) Арх??ная коп?я
  4. ^ ≪An Essay towards a Real Character and a Philosophical Language (Reproduction)≫ . metrication matters
  5. ^ Watt balance
  6. ^ Разработка нового определения кельвина   (рас.)
  7. ^ а б Статья ≪Час от часу легче: эталон килограмма надо спасать   (рас.) . membrana (3 чэрвеня 2003). Арх??ная коп?я
  8. ^ Taylor, B. N.; Mohr, P. J. 1999, ≪On the redefinition of the kilogram≫ , Metrologia Vol. 36 (1), P. 63-64, doi:10.1088/0026-1394/36/1/11 (патрэбная рэг?страцыя)
  9. ^ НЭ РБ 15-05 Национальный эталон единицы массы в диапазоне 1 мг ? 1 кг   (рас.) . Дзяржа?ны ?нфармацыйны фонд па забесьпячэньн? адз?нства вымярэньня?.

Вонкавыя спасылк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

К?ляграм ? схов?шча мультымэдыйных матэрыяла?

Атрымана з ≪ https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=К?ляграм&oldid=2399504 ≫