Карл V (?мпэратар Сьвятой Рымскай ?мпэры?)

	Карл V (?мпэратар Сьвятой Рымскай ?мпэры?)
валадар Н?дэрлянда? [d] , Rey de las Espanas [d] , кароль Арагона [d] , каралева Кастыл?? [d] , кароль Навары [d] , кароль Неапаля [d] , кароль С?цыл?? [d] , Archduke of Austria [d] , Кароль рымляна? , ?мпэратар Сьвятой Рымскай ?мпэры? , герцаг Брабанту [d] , герцаг Бургунды? [d] , валадар Б?скаю [d] , валадар Мал?ны [d] , граф Барсэлёны [d] , кароль Леона [d] , кароль Гал?с?? [d] , кароль Гранады [d] , кароль Ерусал?му [d] , кароль Сардын?? [d] ? кароль Усходняй ? Заходняй ?ндый, астраво? ? ?ншых ак?янск?х зямель [d]
?мпэратар Сьвятой Рымскай ?мпэры?
	1520 ? 1556
Асаб?стыя зьвестк?
Нарадз??ся	24 лютага 1500 , Гент , Габсбурск?я Н?дэрлянды [d] ;
Памёр	21 верасьня 1558 (58 гадо?) , Юстэ [d] , Кастыльская карона [d] ;
Пахаваны	Карале?ская крыпта ? Эскарыяле [d] ;
Нашчадк?	Ф?л?п II , Марыя ?спанская [d] , Infante Fernando of Austria [d] , Хуана А?стрыйская [d] , ?забэла Кастыльская [d] , Маргарыта Пармская [d] , Тадэя А?стрыйская [d] ? Хуан А?стрыйск? [d]
Дынастыя	Дом Гасбурга? у ?спан?? [d] ? Габсбург?
Сужэнец	?забэла Партугальская
Бацька	Ф?л?п I Прыгожы [d]
Мац?	Хуана I Вар’ятка
Узнагароды	illustrious son [d]
Подп?с

Карл V (24 лютага 1500 ? 21 верасьня 1558) ? ?мпэратар Сьвятой Рымскай ?мпэры? , вядомы ? сва?х г?шпанск?х уладаньнях, як Карл I . Карл бы? сынам Ф?л?па Прыгожага, герцага Бургундзкага ? Хуаны, каралевы Кастыл?? . Ён даводз??ся ?нукам катал?цк?м манархам Г?шпан??, ?забэле, каралеве Кастыл?? ? Фэрдынанду, каралю Арагона , а таксама ?мпэратару Максым?л?яну ? .

Карл бы? гаспадаром вял?кай частк? э?рапейскага кантынэнту ад 1519 году да часу свайго адрачэньня ад трону ? 1556 годзе. У часы яго караляваньня па Э?ропе хадз?? жарт, што над яго ?ладаньням? н?кол? не заходз?ла сонца, што мела рацыю, бо, ? той час кал? ? Нямеччыне пачыналася ноч, над яго ?ладаньням? ? Амэрыцы ?зыходз?ла сонца. У вял?чэзныя абшары яго зямель уваходз?л? Нямеччына , А?стрыя , Н?дэрлянды , Па?днёвая ?тал?я , земл? Арагона ды Кастыл??, а таксама кастыльск?я калён?? ? Амэрыцы ды Ф?л?п?нах. Можна сказаць, што ?мпэрыя Карла V стала першай супэр-дзяржавай сьвету.

Карл V вызначы?ся ? г?сторы? сва?м за?зятым супрацьстаяньнем рэл?г?йнай Рэфармацы? , якая пачалася 31 кастрычн?ка 1517 году з публ?кацы? ≪95 Тэза?≫ Марц?на Лютэра , канфл?ктам з Францыяй ды абаронай сваёй цётк? Катарыны Арагонскай у яе мэтрыман?яльным дыспуце з Генрыхам VIII, каралём Ангельшчыны .

Карл нарадз??ся ? 1500 годзе ? флямандзк?м горадзе Гент . Культура ? прыдворнае жыцьцё бургудзк?х Н?дэрлянда? у шмат чым па?плывала на яго жыцьцё. Нарадз??шыся спадкаемцам Бургундзкай дынасты? , нямецк?х Габсбурга? ды г?шпанск?м Трастамара , Карл добра разма?ля? па-галяндзку, нямецку, г?шпанску, француску ды ?тальянску. Яму прып?сваюць знакам?ты выраз: ≪Я разма?ляю па-г?шпанску з Богам, па-?тальянску з жанчынам?, па-француску з мужчынам? ? па-нямецку з ма?м канём≫.

Пры гэтым трэба дадаць, што яго родным? мовам? был? француская ды галяндзкая, на як?х ён разма?ля? з маленства. Г?шпанскую ён вывучы? у гады юнацтва, бо гэта была адна з умова?, як?я был? паста?леныя перад ?м г?шпанск?м? Картэсам? , для атрыманьня г?шпанскае кароны. Нягледзячы на тое, што Г?шпан?я зь яе магутным флётам ? войскам, яе багацьцям? заак?янск?х калён?я?, была гало?най часткай яго ?ладаньня?, ён так ? ня ста? абсалютным г?шпанцам ? часта адчува? сябе чужынцам.

10 сакав?ка 1526 году Карл ажан??ся са сваёй кузынай ?забэлай Партугальскай . Нягледзячы на тое, што ?х шлюб бы? дынастычны, Карл ? ?забэла падзялял? шчырую прыязнасьць адно да аднаго. За?часная сьмерць ?забэлы 1 тра?ня 1539 году пак?нула Карла эмацыйна зруйнаваным. Па яе сьмерц? ?мпэратар не нас?? ?ншых колера? акрамя чорнага ? знак жалобы.

У 1556 годзе Карл адрокся ад трону ? сышо? у кляштар Сьвятога Юстына ? Экстрэмадуры . Нягледзячы на тое, што былы ?мпэратар не захава? за сабой ан?якай улады, ён, тым ня менш, вё? ?нтэнс??ную перап?ску ? трыма? сябе ? курсе справа? ?мпэры?. Па сва?м адрачэньн? Карл пак?ну? свайму сыну, Ф?л?пу II Г?шпанскаму сваю г?шпанскую ?мпэрыю, якая ?ключала ? сябе саму Г?шпан?ю, Н?дэрлянды, Нэапал?танск?я земл? ? г?шпанск?я ?ладаньн? ? Амэрыцы. Брат ?мпэратара, Фэрдынанд атрыма? а?стрыйск?я земл? ? тытул ?мпэратара.

Карл адыйшо? з гэтага сьвету 21 верасьня 1558 году ? вын?ку захворваньня на малярыю. Праз дваццаць шэсьць гадо? па сьмерц? яго парэштк? был? перавезеныя ? карале?ск? пантэон у Сан Ларэнса дэ Эль Эскарыял .

Крын?цы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

^ ^а ^б ^в Biographisches Lexikon zur Geschichte Sudosteuropas (ням.) / Hrsg.: M. Bernath , K. Nehring , Leibniz-Institut fur Ost- und Sudosteuropaforschung ? R. Oldenbourg Verlag , 1974.
^ ^а ^б ^в ^г ^д ^е RKDartists (н?д.)
^ ^а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^? ^к ^л Diccionario biografico espanol (г?шп.) ? Real Academia de la Historia , 2011.
^ ^а ^б ^в ^г ^д ^е BeWeB
^ ^а ^б ^в ^г ^д Kindred Britain
^ ^а ^б Lundy D. R. Karl V von Habsburg, Holy Roman Emperor // The Peerage (анг.)

Папярэдн?к ?забэла I	Кароль Кастыл?? ды Ляона 1516?1556	Наступн?к Ф?л?п II
Папярэдн?к Фэрдынанд II	Кароль Арагону 1516?1556	Наступн?к Ф?л?п II
Папярэдн?к Максым?л?ян ?	?мпэратар Сьвятой Рымскай ?мпэры? 1520?1556	Наступн?к Фэрдынанд I

[_d5af937d615c04e8-1] а ^б ^в Biographisches Lexikon zur Geschichte Sudosteuropas (ням.) / Hrsg.: M. Bernath , K. Nehring , Leibniz-Institut fur Ost- und Sudosteuropaforschung ? R. Oldenbourg Verlag , 1974.

[_56ebd6d4c4c22fa1-2] а ^б ^в ^г ^д ^е RKDartists (н?д.)

[_21594fdcf7460ddd-3] а ^б ^в ^г ^д ^е ^ё ^ж ^з ^? ^к ^л Diccionario biografico espanol (г?шп.) ? Real Academia de la Historia , 2011.

[_70bceee5cf67905d-4] а ^б ^в ^г ^д ^е BeWeB

[_50aa26386d9f49e0-5] а ^б ^в ^г ^д Kindred Britain

[_1e77179766188359-6] а ^б Lundy D. R. Karl V von Habsburg, Holy Roman Emperor // The Peerage (анг.)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

п а р Карал? Г?шпан??
Габсбург? (1516?1700)	Карл I Ф?л?п II Ф?л?п III Ф?л?п IV Карл II	Сымбаль карале?ства Г?шпан??
Г?шпанск?я Бурбоны (1700?1808)	Ф?л?п V Лю?с I Фэрдынанд VI Карляс III Карл IV Фэрдынанд VII Карл IV
Банапарты (1808?1813)	Жазэф Банапарт
Г?шпанск?я Бурбоны (1819?1868)	Фэрдынанд VII ?забэла II
Савойская дынастыя (1871?1873)	Амадэй I
Г?шпанск?я Бурбоны (1874?1931, з 1975)	Альфонса XII Альфонса XIII Хуан Карляс I Ф?л?п VI