Каз?мер III Вял?к?

Каз?мер III Вял??к? (30 красав?ка 1310 ? 5 л?стапада 1370) ? польск? кароль з 1333 году, апошн? кароль Польшчы з дынасты? Пяста? .

Б?яграф?я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Сын Уладз?слава I Лакатка (1320?1333), як? аднав?? адз?нства польскага карале?ства пасьля працяглага пэрыяду фэадальнай раздробленасьц?. У 1325 годзе ?ладз?сла? ? Гедз?м?н , як?я да гэтага варагавал?, заключыл? нак?раваны супраць Тэ?тонскага Ордэна саюз, замацаваны дынастычным шлюбам Каз?мера ? дачк? Гедз?м?на Альдоны (у хрышчэньн? Ганна), заключаны насуперак жаданьню Каз?мера. У якасьц? пасагу, паводле паданьня, Гедз?м?н н?быта адпусьц?? з ВКЛ больш за 20 тыс. польск?х палонных. Адным з вын?ка? гэтага саюзу бы? сумесны рэйд польска-л?то?скага войска ? 1326 годзе на Брандэнбург ? Франкфурт-на-Одры .

Прыйшо?шы да ?лады, Каз?мер працягну? л?н?ю бацьк? на тэрытарыяльную экспанс?ю, якую ? ?нтарэсах фэадала? Малапольшчы нак?рава? на ?сход. Нягледзячы на значныя страты ? Памор’? ? Вел?капольшчы на карысьць крыжако? , тэрыторыя Польскага карале?ства пры Каз?меры павял?чылася са 106 да 270 тыс. км², за што Каз?мер ? празваны Вял?к?м. Скарыста?шыся з адсутнасьц? спадкаемцы ? апошняга гал?цка-валынскага князя Юрыя-Баляслава II Тройдзенав?ча (памёр у 1340 годзе), спрабава? захап?ць Гал?чыну ? абвясьц?ць сябе гаспадаром ≪Рус?≫, фармальна зьвязанай з Польшчай асаб?стай ун?яй. Гэта выкл?кала канфл?кт з Л?твой , пакольк? гал?цкае баярства прызнала гаспадаром сына Гедз?м?на Дзьм?трыя-Любарта , як?, як ? Каз?мер, бы? бл?зк?м сваяком Юрыя ? якому ?далося замацавацца на Валын? . У 1347 годзе Любарт падтрыма? ?н?цыятыву к?е?скага м?трапал?та Феагноста па скасаваньн? асобнай Гал?цкай м?трапол??, каб яна не паслужыла ?нструмэнтам пашырэньня ?плыву Каз?мера на па?днёва-заходн?я земл? ВКЛ. У жн??н? ? л?стападзе 1349 году Каз?мер пры падтрымцы Залатой Арды , Вугоршчыны ? Мазов?? захап?? амаль усю тэрыторыю былога Гал?цка-Валынскага княства , у тым л?ку Берасьце . У 1350 годзе войск? ВКЛ вярнул? Берасьце ? Валынь, нават на каротк? час авалодал? Львовам , але Гал?чына засталася ? руках Каз?мера. У 1351?1352 гадах польска-вугорск?я войск? зьдзейсьн?л? некальк? пахода? на Берасьце, Белз , Уладз?мер , але ВКЛ удалося захаваць большую частку набытых пры падзеле спадчыны Юрыя-Баляслава тэрыторыя?.

Пакольк? шлюб з Альдонай, як ? наступныя, не прынёс Каз?меру законных сыно?, ён прыма? захады па забесьпячэньн? пераемнасьц? сваёй улады. З мэтай урэгуляваць гэтае ? ?ншыя пытаньн? м?ждзяржа?ных аднос?на? у Цэнтральнай Э?ропе была арган?заваная сэрыя сустрэч (з 1335 году) у вугорск?м горадзе В?шэградзе з удзелам Каз?мера, вугорскага караля Людов?ка I (пляменьн?ка Каз?мера) ? чэскага караля Яна Люксэмбурга , якая стала правобразам сучаснай В?шэградзкай групы кра?на? (Польшча, Вугоршчына, Чэх?я ? Славаччына ). У вын?ку было дамо?лена, што польск? трон у выпадку, кал? Каз?мер памрэ без законных спадкаемца?, пераходз?ць да Людов?ка. Пасьля пэрыяду збл?жэньня з ВКЛ (1356?1366) узнав?? барацьбу за Валынь, якая працягвалася ? пры яго наступн?ку Людов?ку.

Папярэдн?к Уладысла? I Локц?к	Кароль польск? 1370?1382	Наступн?к Людов?к Вугорск?

Л?таратура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Алесь Белы // . ? Мн. : .
Довнар-Запольский М. В. Из истории литовско-польской борьбы за Волынь // Киевские университетские известия. 1896. № 8.
Шабульдо Ф. М. Земли Юго-Западной Руси в составе Великого княжества Литовского. К., 1987.
Рудзк? Э. Ганна Альдона, дачка Гедым?на, жонка польскага караля Каз?м?ра Вял?кага // Спадчына, № 5. 1993.

Вонкавыя спасылк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Арыг?нальны артыкул (недаступная спасылка)