Джаха?р Муса?ев?ч Дуда?е?
(
чач
.
Дудийн Муса-к?ант Жовхар
,
рас
.
Джохар Мусаевич Дудаев
; 1944,
вёска
Ялхарой
, цяпер
Чачэнская рэспубл?ка
,
Расея
? 1996, вёска
Гех?-Чу
, цяпер Чачэнская Рэспубл?ка, Расея) ? савецк? й чачэнск? вайсковы дзяяч, пасьля развалу
СССР
таксама займа?ся дзяржа?най дзейнасьцю. Правадыр чачэнскага незалежн?цкага руху. У СССР бы? у савецк?м войску, генэрал-маёр ав?яцы?. Першы ? адз?ны чачэнск? генэрал савецкага войска. Удзельн?ча? у
Першай расейска-чачэнскай вайне
.
12 верасьня 1969 году Джахар Дудае? ажан??ся з Алай Кул?ковай. Ме? трох дзяцей ? А?лур (сын), Дэг? (сын) ? Дана (дачка). ?х лёс невядомы з-за бояз? перасьледу з боку расейск?х улада?.
Бы? выселены з
Чачэн??
разам зь сям’ёй у
Казахстан
. Вярну?ся ? Чачэн?ю ? 1957 годзе. У 1960 годзе паступ?? на вучобу ? Тамбо?скую вайсковую лётную вучэльню. Пасьля гэтага служы? у савецк?м войску. У 1980-х гадах бра? удзел у вайне з маджагедам? ?
А?ган?стане
. Пасьля развалу СССР вярну?ся ? Чачэн?ю й пача? пал?тычную дзейнасьць. 27 кастрычн?ка 1991 году бы? абвешчаны прэзыдэнтам
Чачэн??
. 21 красав?ка 1996 году Джахар Дудае? бы? заб?ты ракетным ударам з расейскага самалёта.
23?25 л?стапада 1990 году ? Грозным Агульнанацыянальны кангрэс чачэнскага народу, на як?м была выбраная так званая Выкана?чая рада зьезду на чале з Дж. Дудаевым. У сакав?ку 1990 году ён запатрабава? роспуску Вярхо?най рады Ч?АССР. 9 чэрвеня 1991 году на друг?м чачэнск?м нацыянальным зьезьдзе Дж. Дудае? бы? выбраны старшынём Выкана?чай рады ?сечачэнскага нацыянальнага кам?тэту. Затым пачалося стварэньне другога ?раду, як? дзейн?ча? бы разам з ужо ?снуючым урадам Ч?АССР. З-за спробы дзяржа?нага перавароту ? Маскве, падзе? ? Чачэн?? пачал? рухацца да м?жчачэнскай вайны. Улады Ч?АССР (урад, Вярхо?ная рада, КПСС у Ч?АССР) падтрымал? тых, хто хаце? захап?ць уладу ? Маскве, а Дж. Дудае? падтрыма? Барыса Ельцына. Вайнаская дэмакратычная партыя на плошчы ? Грозным правяла сход, на як?м народ вырашы? падтрымаць Барыса Ельцына. Разам з тым людз? пачал? патрабаваць адста?к? людзей, што падтрымл?вал? ворага? Барыса Ельцына. Сярод ?х был? Вярхо?ная рада Ч?АССР. 4 верасьня 1991 году было захоплена тэлебачаньне ? Грозным ? Дж. Дудае? заяв?? аб адста?цы Вярхо?най рады Ч?АССР ? абвясьц?? Выкана?чаю раду ?сечачэнскага народнага кам?тэту ?радам Ч?АССР.
27 кастрычн?ка 1991 году ? ЧР? адбыл?ся выбары галавы кра?ны, на як?х выйгра? Дж. Дудае?. Ён атрыма? 90,1 % галасо?. Тут жа ён абвясьц?? незалежнасьць Чачэнскай Рэспубл?к? ?чкерыя. Гэтую незалежнасьць не прызнала Расея. Выбары галавы Чачэн?? таксама Расея не прызнала. Барыс Ельцын спрабава? увесьц? ваеннае станов?шча ? Чачэн?? й увесьц? туды войска, але Вярхо?ная рада Расе? не пажадала падначальвацца Б. Ельцыну.
3 сакав?ка 1992 году Дж. Дудае? заяв??, што з Расеяй перамовы будуць тольк? пры ?мове, што будзе прызнана незалежнасьць ЧР?. 12 сакав?ка 1992 году была прынята Канстытуцыю ЧР?. У 1992 годзе Дж. Дудае? сустрака?ся з к?ра?н?цтвам наступных кра?на?: Азэрбайджан, Груз?я, Сауда?ская Араб?я, ААЭ, Турэччына, Па?ночны К?пр, Босьн?я й Герцагав?на, ЗША. Там ён хаце? дамагчыся прызнаньня незалежнасьц? ЧР?, але гэта не ?далося.
К пачатку 1993 году ? ЧР? пачал?ся гаспадарчыя клопаты, беднасьць. Народ страц?? давер да Дж. Дудаева. 19 лютага 1993 году было праведзена апытаньне народу ЧР? аб зьменах у канстытуцыю, дзе была вельм? ?змоцнена ?лада Дж. Дудаева. 15 красав?ка 1993 году пача?ся сход у Грозным, дзе сабрал?ся прац??н?к? Дж. Дудаева. Яны хацел? стаяць на плошчы пакуль Дж. Дудае? не адыдзе ? адста?ку. Гэтых людзей падтрыма? парлямэнт ЧР?. 17 красав?ка 1993 году Дж. Дудае? распусьц?? парлямэнт. 4 чэрвеня 1993 году бы? разагнаны сход. Было заб?та каля 50 чалавек. Баявыя дзеяньн? пачал?ся на ?скра?нах ЧР?. Прац??н?кам? ЧР? была створана Часовая рада Чачэнскай (расейскай) рэспубл?к?.
Пасьля до?г?х ? ня?далых спроба? с?лай зьн?шчыць урад ЧР?, Расея вырашыла адкрыта напасьць на ЧР?. Пачалася вайна. К канцу 1995 году амаль уся ЧР? была захоплена расейск?м войскам. Чачэнскае войска спрабавала нападам? з-за засады прымус?ць да перамова? Расею.
З пачаткам вайны расейскае войска спрабавала заб?ць Дж. Дудаева. 21 красав?ка 1996 году расейск?я вайско?цы злав?л? радыёхвал?, дзе Дж. Дудае? гутары? з к?мсьц? з Масквы. Бы? падняты самалёт Су-25, як? паляце? у бок вёск? Гех?-Чу, адтуль вял?ся перамовы. Ракета была пушчана й трап?ла ? машыну, ля якое бы? Дж. Дудае?. Ён памёр на месцы.
|
Афган?стан, ?чкерыя, ?ншыя цяжкасьц? паменьшыл? трошк? апетыты [Расе?]. Але не прыпын?л?. У Крыме яшчэ будзе бойня,
Укра?на
яшчэ сыйдзецца ? б?тве з Расеяй. Пакуль рус?зм ?снуе, ён н?кол? не адмов?цца ад сва?х амб?цыя?. Вось цяпер пад славянскай маркай хочуць, як ? ? ранейшыя часы, падмяць пад сябе ?кра?ну,
Беларусь
? гэтак далей...
[3]
|
|
?Джахар Дудае?, 1995 год
|
Места
Грозны
было перайменаванае ? Dzhokhar-Ghala (пазьней Dzhokhar) ? 1997 годзе. Пасьля Другой Чачэнскай Вайны места зно?ку называецца
Грозны
.
- Гораждэ, вул?ца Джахара Дудаева
- Рыга
, алея Джахара Дудаева (з 1996 году)
- В?льня
, сад Джахара Дудаева, дзе ста?ць яму помн?к
- Варшава
, плошча Джахара Дудаева (з 2005 году)
- Грозны
, сад Джахара Дудаева (з 1996 па 1999)
Джахар Дудае?
?
схов?шча мультымэдыйных матэрыяла?