Джахар Дудае?

	Джахар Дудае?
1-ы прэзыдэнт Чачэнскай Рэспубл?к? ?чкерыя
	9 л?стапада 1991 ? 21 красав?ка 1996
Наступн?к:	Зэл?мхан Яндарб?е?
Камандз?р 326-ай цяжкай бамбавальнай ав?яцыйнай дыв?з?? ( en )
	1987 ? сакав?к 1991
Прэм’ер-м?н?стар:	М?калай Рыжко? , Валянц?н Па?ла?
Асаб?стыя зьвестк?
Нарадз??ся:	15 лютага 1944 ; вёска Ялхарой
Памёр:	21 красав?ка 1996 (52 гады) ; вёска Гех?-Чу , ?чкерыя
Партыя:	Агульнанацыянальны кангрэс чачэнскага народу ( en )
Сужэнец:	Ала Фёдара?на Дудаева ( en ) (з 1969 г.)
Дзец?:	Трое: 2 сыны А?лур (нар. 1971) ? Дэг? (1984), дачка Дана (1974)
Род:	Ялхарой ( ce )
Адукацыя:	Ваенна-паветраная акадэм?я ?мя Юрыя Гагарына ( en ) (1974)
	Джахар Дудае? у В?к?схов?шчы

	У гэтым артыкуле няма спасылак на крын?цы ?нфармацы? . Вы можаце палепшыць артыкул, дада?шы спасылк? на а?тарытэтныя крын?цы.

Джаха?р Муса?ев?ч Дуда?е? ( чач . Дудийн Муса-к?ант Жовхар , рас . Джохар Мусаевич Дудаев ; 1944, вёска Ялхарой , цяпер Чачэнская рэспубл?ка , Расея ? 1996, вёска Гех?-Чу , цяпер Чачэнская Рэспубл?ка, Расея) ? савецк? й чачэнск? вайсковы дзяяч, пасьля развалу СССР таксама займа?ся дзяржа?най дзейнасьцю. Правадыр чачэнскага незалежн?цкага руху. У СССР бы? у савецк?м войску, генэрал-маёр ав?яцы?. Першы ? адз?ны чачэнск? генэрал савецкага войска. Удзельн?ча? у Першай расейска-чачэнскай вайне .

Сям’я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

12 верасьня 1969 году Джахар Дудае? ажан??ся з Алай Кул?ковай. Ме? трох дзяцей ? А?лур (сын), Дэг? (сын) ? Дана (дачка). ?х лёс невядомы з-за бояз? перасьледу з боку расейск?х улада?.

Б?яграф?я [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Бы? выселены з Чачэн?? разам зь сям’ёй у Казахстан . Вярну?ся ? Чачэн?ю ? 1957 годзе. У 1960 годзе паступ?? на вучобу ? Тамбо?скую вайсковую лётную вучэльню. Пасьля гэтага служы? у савецк?м войску. У 1980-х гадах бра? удзел у вайне з маджагедам? ? А?ган?стане . Пасьля развалу СССР вярну?ся ? Чачэн?ю й пача? пал?тычную дзейнасьць. 27 кастрычн?ка 1991 году бы? абвешчаны прэзыдэнтам Чачэн?? . 21 красав?ка 1996 году Джахар Дудае? бы? заб?ты ракетным ударам з расейскага самалёта.

Вяртаньне ? Чачэн?ю, дзяржа?ная дзейнасьць [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

23?25 л?стапада 1990 году ? Грозным Агульнанацыянальны кангрэс чачэнскага народу, на як?м была выбраная так званая Выкана?чая рада зьезду на чале з Дж. Дудаевым. У сакав?ку 1990 году ён запатрабава? роспуску Вярхо?най рады Ч?АССР. 9 чэрвеня 1991 году на друг?м чачэнск?м нацыянальным зьезьдзе Дж. Дудае? бы? выбраны старшынём Выкана?чай рады ?сечачэнскага нацыянальнага кам?тэту. Затым пачалося стварэньне другога ?раду, як? дзейн?ча? бы разам з ужо ?снуючым урадам Ч?АССР. З-за спробы дзяржа?нага перавароту ? Маскве, падзе? ? Чачэн?? пачал? рухацца да м?жчачэнскай вайны. Улады Ч?АССР (урад, Вярхо?ная рада, КПСС у Ч?АССР) падтрымал? тых, хто хаце? захап?ць уладу ? Маскве, а Дж. Дудае? падтрыма? Барыса Ельцына. Вайнаская дэмакратычная партыя на плошчы ? Грозным правяла сход, на як?м народ вырашы? падтрымаць Барыса Ельцына. Разам з тым людз? пачал? патрабаваць адста?к? людзей, што падтрымл?вал? ворага? Барыса Ельцына. Сярод ?х был? Вярхо?ная рада Ч?АССР. 4 верасьня 1991 году было захоплена тэлебачаньне ? Грозным ? Дж. Дудае? заяв?? аб адста?цы Вярхо?най рады Ч?АССР ? абвясьц?? Выкана?чаю раду ?сечачэнскага народнага кам?тэту ?радам Ч?АССР.

Галава Чачэнскай Рэспубл?к? ?чкерыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

27 кастрычн?ка 1991 году ? ЧР? адбыл?ся выбары галавы кра?ны, на як?х выйгра? Дж. Дудае?. Ён атрыма? 90,1 % галасо?. Тут жа ён абвясьц?? незалежнасьць Чачэнскай Рэспубл?к? ?чкерыя. Гэтую незалежнасьць не прызнала Расея. Выбары галавы Чачэн?? таксама Расея не прызнала. Барыс Ельцын спрабава? увесьц? ваеннае станов?шча ? Чачэн?? й увесьц? туды войска, але Вярхо?ная рада Расе? не пажадала падначальвацца Б. Ельцыну.

Дзейнасьць на чале дзяржавы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

3 сакав?ка 1992 году Дж. Дудае? заяв??, што з Расеяй перамовы будуць тольк? пры ?мове, што будзе прызнана незалежнасьць ЧР?. 12 сакав?ка 1992 году была прынята Канстытуцыю ЧР?. У 1992 годзе Дж. Дудае? сустрака?ся з к?ра?н?цтвам наступных кра?на?: Азэрбайджан, Груз?я, Сауда?ская Араб?я, ААЭ, Турэччына, Па?ночны К?пр, Босьн?я й Герцагав?на, ЗША. Там ён хаце? дамагчыся прызнаньня незалежнасьц? ЧР?, але гэта не ?далося.

Пачатак грамадзянскай вайны [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

К пачатку 1993 году ? ЧР? пачал?ся гаспадарчыя клопаты, беднасьць. Народ страц?? давер да Дж. Дудаева. 19 лютага 1993 году было праведзена апытаньне народу ЧР? аб зьменах у канстытуцыю, дзе была вельм? ?змоцнена ?лада Дж. Дудаева. 15 красав?ка 1993 году пача?ся сход у Грозным, дзе сабрал?ся прац??н?к? Дж. Дудаева. Яны хацел? стаяць на плошчы пакуль Дж. Дудае? не адыдзе ? адста?ку. Гэтых людзей падтрыма? парлямэнт ЧР?. 17 красав?ка 1993 году Дж. Дудае? распусьц?? парлямэнт. 4 чэрвеня 1993 году бы? разагнаны сход. Было заб?та каля 50 чалавек. Баявыя дзеяньн? пачал?ся на ?скра?нах ЧР?. Прац??н?кам? ЧР? была створана Часовая рада Чачэнскай (расейскай) рэспубл?к?.

Пачатак Першай расейска-чачэнскай вайны [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Пасьля до?г?х ? ня?далых спроба? с?лай зьн?шчыць урад ЧР?, Расея вырашыла адкрыта напасьць на ЧР?. Пачалася вайна. К канцу 1995 году амаль уся ЧР? была захоплена расейск?м войскам. Чачэнскае войска спрабавала нападам? з-за засады прымус?ць да перамова? Расею.

Сьмерць [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

З пачаткам вайны расейскае войска спрабавала заб?ць Дж. Дудаева. 21 красав?ка 1996 году расейск?я вайско?цы злав?л? радыёхвал?, дзе Дж. Дудае? гутары? з к?мсьц? з Масквы. Бы? падняты самалёт Су-25, як? паляце? у бок вёск? Гех?-Чу, адтуль вял?ся перамовы. Ракета была пушчана й трап?ла ? машыну, ля якое бы? Дж. Дудае?. Ён памёр на месцы.

Цытаты [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

	Афган?стан, ?чкерыя, ?ншыя цяжкасьц? паменьшыл? трошк? апетыты [Расе?]. Але не прыпын?л?. У Крыме яшчэ будзе бойня, Укра?на яшчэ сыйдзецца ? б?тве з Расеяй. Пакуль рус?зм ?снуе, ён н?кол? не адмов?цца ад сва?х амб?цыя?. Вось цяпер пад славянскай маркай хочуць, як ? ? ранейшыя часы, падмяць пад сябе ?кра?ну, Беларусь ? гэтак далей... ^[3]
?Джахар Дудае?, 1995 год