Амэрыканск? даляр
Банкнота нам?налам у 1 амэрыканск? даляр сэры? ад 1995 г., з партрэтам прэзыдэнта Джорджа Вашын?тона
Кра?на	Злучаныя Штаты Амэрык?
Падзел	цэнт
Код ISO-4217	USD
Сымбаль	$
Цэнтральны банк	Федэральная рэзервовая с?стэма ЗША [d]
Увядзеньне ва ?жытак	1792
Папярэдняя валюта	эквадорск? сукрэ [d] , дэлавэрск? фунт [d] , New Hampshire pound [d] , New Jersey pound [d] , South Carolina pound [d] , Rhode Island pound [d] ? North Carolina pound [d]
Галерэя выява? у В?к?схов?шчы

Амэрыканск? даляр , даляр ЗША ( код валюты : USD , па-ангельску : United States dollar ) ? аф?цыйная валюта Злучаных Штата? Амэрык? . Звычайна ён таксама абрыв?юецца знакам?тым значкам $ , альбо US$ , каб адрозьн?ць ад ?ншых валюта? з назваю ≪даляр≫. Амэрыканск? даляр дзел?цца на 100 цэнта? (скарачэньне ? ￠). У абароце ёсьць манэты нам?налам у 1, 5, 10, 25 ? 50 цэнта? ? 1 даляр, а таксама банкноты нам?налам у 1, 2, 5, 10, 20, 50 ? 100 даляра?.

На сёньняшн? дзень даляр ЗША ? найбольш распа?сюджаная й часта выкарыстаная валюта ? сусьветнай эканом?цы. У некаторых кра?нах даляр уведзены ? якасьц? аф?цыйнае валюты, амаль усе ?рады захо?ваюць частку ц? ?се золата-валютныя рэзэрвы ? амэрыканск?х далярах. На 2005 год у сьвеце ? звароце было 760 м?льярда? даляра?, зь як?х тольк? адна трац?на прыходз?лася на Злучаныя Штаты Амэрык?. За дзесяць гадо? з 1995 году гэтая л?чба вырасла ?двая.

Г?сторыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Назва даляру ЗША паходз?ць ад г?шпанскае срэбнае манэты ? 8 рэаля?, што важыла адну вунцыю. Манэта была вельм? папулярнаю сярод амэрыканск?х калян?ста?, як?я называл? яе ≪г?шпанск?м далярам≫, назва якога пайшла ад нямецкае манэты падобнага памеру й ваг? ? талера .

З 1775 году ? амэрыканск?х штатах пачала выпускацца ≪кантынэнтальная валюта≫, дэнам?наваная ? ≪г?шпанск?х далярах≫ ? ? валютах асобных штата?. Кантытэнтальны даляр цярпе? моцную ?нфляцыю й бы? заменены на срэбны даляр па курсе 1 срэбны даляр = 1000 кантынэнтальных даляра?. Даляр бы? абвешчаны аф?цыйнаю валютай Амэрык? Кангрэсам канфэдэрацы? Злучаных Штата? 6 л?пеня 1785 году. Першыя даляравыя манэты был? выпушчаныя Манэтным дваром ЗША пасьля вайны за незалежнасьць. Пэ?ны час г?шпанск?я й амэрыканск?я срэбныя даляры хадз?л? паралельна ? кра?не. Г?шпанск?я срэбныя манэты, гэтак жа як ? мэксыканск? пэса , заставал?ся законным плацёжным сродкам да 1857 году. Таксама распа?сюджаным? грашовым? сродкам? был? розныя валюты ан?ельск?х калён?я? ? лёэвэндаальдэра? ( н?д . leeuwendaalder  ? ≪?льв?ныя талеры≫), як? бы? папулярным сродкам ? галяндзк?х Новых Н?дэрлянда? (тэрыторыя сучаснага Нью-Ёрку ). Лёэвэндаальдэр, дарэчы, ме? абарачэньне сярод ан?ельскамо?ных штата? у XVII ? пачатку XVIII стагодзьдзя. Аф?цыйна даляр ЗША бы? створаны ? адпаведнасьц? з прынятай Канстытуцыяй , ён вызначаецца Манэтным Актам ад 1792 году.

Пасьля Першае й Другое сусьветных война? ЗША ператварыл?ся ? л?дарную эканом?ку сьвету. Адпаведна, амэрыканск? даляр здабы? сваю сучасную вагу ? якасьц? сусьветнае валюты.

8 кастрычн?ка 2013 году Фэдэральная рэзэрвовая сыстэма ЗША ?вяла ? абарачэньне новую купюру ? 100 даляра?. На ейную распрацо?ку пайшло каля 10 гадо?. Банкнота атрымала дадатковую абарону: трохмерную ахо?ную с?нюю стужку, м?крадрук, пры павароце званочк? стал? мяняцца на л?чбу 100, дадал? яшчэ адну ахо?ную н?тку й некальк? вадзяных знака?, шэраг выява? ста? мяняць колер пры нах?ле купюры. У вын?ку кошт вытворчасьц? банкноты вырас з 11 да 14 цэнта? ^[1] .

М?жнародная роля даляру [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Некаторыя кра?ны добраахвотна перайшл? на амэрыканск? даляр у якасьц? аф?цыйнае валюты. Гэтк? працэс звычайна завеца далярызацыяй . Гэтыя кра?ны:

• Эквадор (2000)
• Сальвадор (2001)
• Усходн? Тымор (2000)

Таксама ? якасьц? нацыянальнае валюты амэрыканск? даляр мае хаджэньне ? былых амэрыканск?х пратэктаратах у Ц?х?м ак?яне , як?я ня стал? ?водз?ць уласныя нацыянальныя валюты пасьля атрыманьня незалежнасьц?:

• Пала?
• Фэдэраты?ныя Штаты М?кранэз??
• Маршалавы астравы

Панама таксама выкарысто?вае даляр ЗША з 1904 году, хаця мае й уласную валюту. Дзьве брытанск?я залежныя тэрыторы? таксама выкарысто?ваюць амэрыканск? даляр:

• Брытанск?я В?рг?нск?я астравы (з 1959)
• Тэркс ? Кэйкас (1973)

Валюты некаторых кра?на? прывязаныя да даляру ЗША па пэ?ным курсе:

• Бэрмуды  ? 1:1
• Багамы  ? 1:1
• Панама ? 1:1
• Барбадас  ? 2:1
• Бэл?з  ? 2:1
• Л?бан  ? 1:1500

Ар?ентына ?жывала ф?ксаваны абменны курс пэса да даляру як 1:1 з 1991 па 2002 год. Да амэрыканскага даляру бы? з 1983 году прымацаваны курс ?анконскага даляру як HK$7,8/USD. Курс патак? , валюты Макао , бы? прымацаваны да курсу ?анконскага даляру як MOP1,03/HKD, ? так?м парадкам празь ягонае пасярэдн?цтва таксама бы? прымацаваны да даляру ЗША. Валюты некаторых кра?на? Пэрсыдзкае заток? , як Сауда?скае Араб?? й Кувэйту , прымацаваныя да даляру з той прычыны, што даляр пераважна выкарысто?ваецца ? м?жнародным гандлю нафтаю .

У сярэдз?не 1990-х гадо? да даляру бы? нефармальна прымацаваны к?тайск? юань рэнм?нб? па курсе Y8,28/USD. У 1997 Малайз?я таксама прымацавала свой рынг?т да даляру па курсе RM3,8/USD. 21 л?пеня 2005 году абедзьве кра?ны замян?л? прывязку да даляру прывязкаю да кошыка валюта? .

Крын?цы [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Вонкавыя спасылк? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

• Фэдэральная рэзэрвовая сыстэма  ? Цэнтральны банк Злучаных Штата?
• Манэтны двор Злучаных Штата? Амэрык?
• Бюро граво?к? ? друку ЗША