Ак?ян?я

Прав?ць спасылк?
Зьвестк? зь В?к?пэды? ? вольнай энцыкляпэды?
Гэтая назва мае некальк? сэнса?. Кал? вас ц?кавяць ?ншыя сэнсы, глядз?це таксама Ак?ян?я (неадназначнасьць) .
Знаходжаньне Ак?ян?? ? сьвеце

Ак?я?н?я  ? агульная назва выспа? Ц?хага ак?яна , як?я разам з А?страл?яй ствараюць частку сьвету , якая называецца А?страл?я ? Ак?ян?я .

Знаходжаньне [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Плошча паверхн? Ак?ян?? складае 1,25 млн км². У заходняй частцы знаходзяцца кантынэнтальныя астравы, у астатн?х частках у асно?ным вулькан?чныя ? каралавыя астравы . Акты?ныя вульканы Руапэху , Раторуа ? ?ншыя, таксама шмат гейзэра? ? гарачых крын?ца? . На некаторых арх?пэлягах, як?я суседн?чаюць з ак?ян?чным? разломам?, часта здараюцца землятрусы . Над Карал?нск?м? выспам? ? па?днёвай Пал?нэз?яй утвараюцца трап?чныя цыклёны . Большасьць выспа? пакрыта вечназялёным? трап?чным?лясам? , а каралавыя астравы зарасьцям? какосавых пальма? .

Найбуйнейшыя астравы Ак?ян??: Новая Гв?нэя , Па?днёвая выспа ( Новая Зэляндыя ), Па?ночная выспа (Новая Зэляндыя), Новая Брытан?я , Новая ?рляндыя , Новая Каледон?я ? г. д.

Насельн?цтва [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Ак?ян?ю засяляюць каля 12,3 млн чалавек (1993), што складае 0,2% сусьветнага насельн?цтва. Але заселены астравы нера?намерна: ад больш чым 250 жыхаро? на км² ( Тонга (500 чал/км²), Науру (476), Маршалавы астравы (287), Гуам (257), Амэрыканскае Самоа (251)) да менш чым 10 жыхаро? на км²: Папуа-Новая Гв?нэя (8). Вял?кая колькасьць маленьк?х выспа? незаселена. Карэнныя жыхары : папуасы (каля 3,1 млн чал.), меланэз?йцы (каля 1 млн чал.), пал?нэз?йцы (каля 870 тысяча? чал.), м?кранэз?йцы (каля 180 тыс. чал.)

Гаспадарка [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

На выспах Ак?ян?? вырошчваюць: какосавыя пальмы, цукровы трысьнёг , бананы , ананасы , хлебнае дрэва ? ? нязначнай колькасьц? каву , какаву , ка?чук . Насельн?цтва таксама займаецца ло?ляй рыбы ? чарапах . З карысных выкапня? здабываюць кобальт , н?кель (Новая Каледон?я), медзь , золата ( Бо?ганв?л ), фасфаты (На?ру) ? гуана . Выспы Ак?ян?? граюць значную ролю ? марской ? лётнай нав?гацы?. Найвял?кшыя марск?я порты : Оклэнд , Вэл?нгтон , Л?тлтон , Нумеа , Сува , Ганалулу , Пага Пага , Рагатонга , Пап??ц? , Маданг , Порт Морсьб? , Порт В?ла ; найвял?кшыя аэрапорты : Ганалулу, Н?ндз? , Оклэнд, Вэл?нгтон, Крыстчарч , Пага Пага, Пап??ц?, Нумеа. Усё большую частку мясцовай гаспадарк? займае турыстычны б?знэс , як? на?больш разьв?ты на Гаваях ? ? Новай Зэлянды?.

Г?сторыя [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У XVI стагодзьдз? большая частка выспа? Ак?ян?? належала Г?шпан?? ? Партугал?? . У XVII стагодзьдз? ? рэг?ён пран?кл? галяндцы , французы ? ангельцы , а ? XIX стагодзьдз? немцы ? амэрыканцы . У канцы XIX стагодзьдзя ?се астравы Ак?ян?? был? калян?заваныя э?рапейск?м? кра?нам? ? Злучаным? Штатам? . У 1907 годзе атрымала незалежнасьць першая кра?на Ак?ян?? ? Новая Зэляндыя (да гэтага часу брытанск? дам?н?ён ). Падчас Першай сусьветнай вайны нямецк?я астравы был? заняты А?страл?яй , Новай Зэляндыяй ? Япон?яй , у 1919 годзе аф?цыйна яны стал? тэрыторыям?, к?раваным? Л?гай Нацыя? . Падчас Другой сусьветнай вайны тэрыторыя Ак?ян?? зья?лялася арэнай баявых дзеяньня? пам?ж амэрыканск?м ? японск?м войскам? . Пасьля кап?туляцы? Япон?? ? 1945 годзе яе тэрыторыя, падлеглая ААН , трап?ла пад к?раваньне ЗША. У пасьляваенны час большасьць залежных тэрыторыя? атрымала незалежнасьць : Заходняе Самоа (1962), Науру (1968), Тонга ? Ф?джы (1970), Папуа-Новая Гв?нэя (1975), Саламонавы астравы ? Тувалу (1978), К?рыбац? (1979), Фэдэрацыя М?кранэз?? ? Маршалавы астравы (1994). ?ншыя тэрыторы? ( Н?уе , Выспы Кука , Па?ночныя Марыяны , Гуам ) маюць шырокую а?таном?ю.

Кра?ны Ак?ян?? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

У Ак?ян?? на дадзены момант цалкам знаходз?цца 16 кра?н (дьзве зь як?х зья?ляюцца транскантынэнтальным?) ? 12 залежных тэрыторыя? .

Частка Герб Кра?на Плошча (км²) Насельн?цтва Стал?ца
А?стралаз?я Сьцяг Аўстраліі А?страл?я [a] 7692024 25980632 Канбэра
Сьцяг Новай Зэляндыі Новая Зэляндыя [b] 270467 5136068 Вэл?нгтан
Сьцяг Норфалка Норфалк (залежная тэрыторыя А?страл?? ) 36 1734 К?нгстан
Меланэз?я Сьцяг Вануату Вануату 12189 301295 Порт В?ла
Сьцяг Інданэзіі ?нданэз?я Т 1904569 272248500 Джакарта
Сьцяг Новай Каледоніі Новая Каледон?я (залежная тэрыторыя Францы? ) 18575 273674 Нумэа
Сьцяг Папуа-Новай Гвінэі Папуа-Новая Гв?нэя 462840 9122994 Порт Морсьб?
Сьцяг Саламонавых выспаў Саламонавы астравы 28896 728041 Хан?яра
Сьцяг Фіджы Ф?джы 18272 898402 Сува
М?кранэз?я Сьцяг Гуаму Гуам (залежная тэрыторыя ЗША ) 549 153836 Хагатна
Сьцяг Кірыбаці К?рыбац? 811 120740 Па?днёвая Тарава
Сьцяг Маршалавых выспаў Маршалавы астравы 181 54516 Маджура
Сьцяг Науру Науру 21 11832 Ярэн
Сьцяг Палаў Пала? 459 17957 Мэлекеок
Сьцяг Паўночных Марыянскіх Выспаў Па?ночныя Марыяны (залежная тэрыторыя ЗША ) 464 47329 Са?пан
Сьцяг Мікранэзіі Фэдэраты?ныя Штаты М?кранэз?? 702 105754 Пал?к?р
Пал?нэз?я Сьцяг Амэрыканскага Самоа Амэрыканскае Самоа (залежная тэрыторыя ЗША ) 199 49710 Пага-Пага
Сьцяг Выспаў Кука Астравы Кука (залежная тэрыторыя Новай Зэлянды? ) 236 15342 Аваруа
Сьцяг Астравоў Піткейрна Астравы П?ткейрна (залежная тэрыторыя Вял?кабрытан?? ) 47 40 Адамзта?н
Сьцяг Астравоў Ўолісу і Футуны Астравы ?ол?с ? Футуна (залежная тэрыторыя Францы? ) 142 11369 Мата-Уту
Сьцяг Востраву Пасхі Востра? Пасх? (залежная тэрыторыя Чыл? ) 163 7750 Ханга Роа
Сьцяг ЗША Злучаныя Штаты Амэрык? Т [c] 10931 1455271 Ганалулу
Сьцяг Ніуе Н?уе (залежная тэрыторыя Новай Зэлянды? ) 260 1549 Алоф?
Сьцяг Самоа Самоа 2842 199853 Ап?я
Сьцяг Такелаў Такела? (залежная тэрыторыя Новай Зэлянды? ) 12 1501 ?
Сьцяг Тонга Тонга 747 99532 Нукуалофа
Сьцяг Тувалу Тувалу 26 10679 Фунафуц?
Сьцяг Французскае Палінэзіі Француская Пал?нэз?я (залежная тэрыторыя Францы? ) 4167 279890 Папээтэ

Т  ? транскантынэнтальная кра?на.

Эканом?ка [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

Большасьць кра?на? Ак?ян?? мае вельм? слабую эканом?ку, што зьвязана зь некальк?м? прычынам?: абмежаванасьцю прыродных багацьця?, аддаленасьцю ад сусьветных рынка? збыту прадукцы?, дэф?цытам высокаквал?ф?каваных спэцыял?ста?. Мног?я дзяржавы залежаць ад ф?нансавай дапамог? ?ншых кра?на?.

Аснову эканом?к? большасьц? кра?на? Ак?ян?? складае сельская гаспадарка (вытворчасьць копры ? пальмавага масла) ? рыбало?ства. Сярод найбольш важных сельскагаспадарчых культура? выдзяляюцца какосавая пальма, бананы, хлебнае дрэва. Валодаючы агромн?стым? выключным? эканам?чным? зонам? ? ня маючы буйнога рыбалавецкага флёту, урады кра?на? Ак?ян?? выдаюць л?цэнз?? на права лову рыбы судам ?ншых дзяржава? (у асно?ным Япон??, Тайваня, ЗША), што значна папа?няе дзяржа?ны бюджэт. Горназдабывальная прамысловасьць найбольш разьв?тая ? Папуа ? Новай Гв?нэ?, Науру, Новай Каледон??, Новай Зэлянды?.

Значная частка насельн?цтва занятая ? дзяржа?ным сэктары. У апошн? час праводз?цца мера па разьв?цьц? турыстычнага сэктара эканом?к?.

За?ваг? [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  1. ^ Без ул?ку заморск?х тэрыторый ? гэтыя а?таном?? паказаны асобна.
  2. ^ Без ул?ку заморск?х тэрыторый ? гэтыя а?таном?? паказаны асобна.
  3. ^ Штат Гава? знаходз?цца ? водах Ак?ян??. У ячэйках плошчы ? насельн?цтва дадзены л?чбы менав?та самога штату.

Л?таратура [ рэдагаваць | рэдагаваць крын?цу ]

  • Белоусова Л. С., Денисова Л. В. Редкие растения мира. М.: Лесная промышленность, 1983. // Редкие растения. Океания. [1]
  • Вольневич, Януш . Черный архипелаг. М.: Наука, 1981. [2]
  • Малаховский К. В. . Остров райских птиц. История Папуа Новой Гвинеи. М.: На?ка, 1976. [3]
  • Путилов Б. Н. Песни Южных морей. М.: Наука, 1978. [4]
  • Стингл М. Последний рай. ? Москва: Правда, 1985. [5]
  • Стингл М. По незнакомой Микронезии. ? Москва: Правда, 1985. [6]
  • Стингл М. Чёрные острова. ? Москва: Правда, 1985. [7]
  • Стингл М. Очарованные Гавайи. ? Москва: Правда, 1985. [8]
  • Те Ранги Хироа. Мореплаватели солнечного восхода. [9] англ. версия (оригинал)
  • Всемирная история . Энциклопедия. Том 5. Глава XIV. Народы Австралии и Океании к началу европейской колонизации / Издательство социально-экономической литературы, М.: 1958. [10]
  • Образ Н. Н. Миклухо-Маклая в мифологии папуасов Новой Гвинеи // Сборник ≪Смыслы мифа: мифология в истории и культуре≫ (в соавторстве с Бутиновым Н. А.). ? Серия ≪Мыслители≫. Выпуск № 8 ? СПб.: Издательство Санкт-Петербургское философское общество, 2001. ? С. 300.
  • Игнатьев Г. М. Тропические острова Тихого океана. М., ≪Мысль≫, 1979. 270 с.
Атрымана з ≪ https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Ак?ян?я&oldid=2482838 ≫