Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
Proton
 An istrakturang quark kan proton
|
| Klasipikasyon
| Baryon
|
|---|
| Komposisyon
| 2 up quarks (u), 1 down quark (d)
|
|---|
| Estadistiko
| Fermionic
|
|---|
| Interaksyon
| Grabidad, electromagnetiko, maluya, makusog
|
|---|
| Simbolo
| p, p
+
, N
+
,
1
1
H
+
|
|---|
| Antipartikulo
| Antiproton
|
|---|
| Pig-teorya ni
| William Prout (1815)
|
|---|
| Nadiskobre ni
| Naobserbahan bilang H
+
ni Eugen Goldstein (1886). Naidentipika sa ibang nukleYi (asin pigpangaranan) ni Ernest Rutherford (1917?1920).
|
|---|
| Gabat
| 1.67262192369(51)×10
?27
kg
938.27208816(29) MeV/c
2
1.007276466621(53) Da
|
|---|
| Mean lifetime
| > 2.1×10
29
na taon (pusog)
|
|---|
| Elektrikong karga
| +1 e
1.602176634×10
?19
C
|
|---|
| Kargang radiyus
| 0.8414(19) fm
|
|---|
| Elekrikong dipole na momento
| < 5.4×10
?24
e?cm
|
|---|
| Elektrikong polarisabilidad
| 1.20(6)×10
?3
fm3
|
|---|
| Magnetikong momento
| 1.41060679736(60)×10
?26
J?T
?1
1.52103220230(46)×10
?3
μB
2.79284734463(82) μN
|
|---|
| Magnetikong polarisabilidad
| 1.9(5)×10
?4
fm
3
|
|---|
| Pag-ikot (spin)
| 1/2
|
|---|
| Isospin
| 1/2
|
|---|
| Paridad
| +1
|
|---|
| Nakondensa
| I(J
P
)=(1/2)(1
+
/2)
|
|---|
An
proton
iyo sarong sub-atomikong partikulo, may simbolong p o p+, na may positibong elektrikong karga na +1
e
elementaryang karga asin gabat na mas magian nin kadikit sa
neutron
. An mga proton asin neutron, kun sain an duwa iyo may parehas na gabat na sarong atomikong masang yunit, iyo kolektibong inaapod man bilang mga "
nucleons
" (mga partikulong yaon sa atomikong nukleyi).
Saro o mas dakol na mga proton an yaon sa
nukleyus
kan lambang mga
atomo
; sinda iyo sarong kinakaipong parte kan nukleyus. An bilang kan mga proton sa nukleyus an pang-depinisyon karakter kan
elemento
, asin iyo inaapod bilang an
atomikong bilang
(pigrerepresenta kan simbolong
Z
). Huli ta an kada elemento iyo may solamenteng numero nin proton, an kada elemento iyo may sadiring unikong atomikong bilang.
An taramong
proton
iyo an Griyego para sa "enot", sagkod an ngarang ini iyo pigtao sa nukleyus kan
hidroheno
ni
Ernest Rutherford
kan 1920. Sa mga nagligad na taon, si Rutherford nadiskobre an nukleyus kan hidroheno (bisto bilang an pinakamagian na nukleyus) iyo pwedeng maguno sa nukleyi kan
nitroheno
sa paagi nin atomikong kolisyon.
[1]
An mga proton iyo dagos na kandidato para magin sarong pundamental na partikulo, sagkod panghaman na bloke kan nitroheno asin gabos nin iba pang mas magabat na atomikong nukleyi.
