?индукуш

Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те
?индукуш
Рәсем
Д??л?т   Аф?анстан
  Пакистан
И? ю?ары н?кт? Тиричмир [d]
Ди?ге? ким?лен?н бейеклек 7708 метр
Урынлашыу картаһы
Карта
  ?индукуш Викимилект?

?индукуш?а к?т?реле?

?индуку?ш [1] ( пушту ?????? ??м урду ??????  ? ?инд?к?ш [2] [3] ; от фарс. ? ≪?инд тау?ары≫ [4] [5] , й?ки ≪?индт?р?е ?лтере?се≫ [6] ) ? Урта Азияла?ы тау?ар система?ы.

?индукуш - йыйырсы?лы тау?ар

≪?индукуш≫ атама?ы т??ге тап?ыр ата?лы юлги??р ??м илд?н-илг? й?р?п сау?а ите?се Ибн-Баттута (1304-1377 йылдар) я?маларында телг? алына. И? ?ы?ы?ы - урында?ы халы? был атаманы белеп т? бирм?й, с?нки улар ?с?н ????ре й?ш?г?н урында?ы тау?ар атама?ы ?ына бар. Был тау?ар система?ыны? масштабтары шул тиклем ?ур булыу ар?а?ында килеп сы??ан к?ренеш, бер тау ара?ында ?ы?ылып ?ына й?ш?г?н халы? ?с?н уны шулай ?ур к?л?мд? к?? алдына килтереп т? булмай [7] .

?индукуш йыйырсы?лы тау?ар?а ин? ??м ?индостанды? я?ы таулы?тары Урта Азия континенталь масса?ын ?ы?ыуы ар?а?ында килеп сы??ан. Геологик й???тт?н ул са?ыштырмаса й?ш ??м ?аман ?ле к?т?рел? барыуын дауам ит?. К?нбайыштан к?нсы?ыш?а ?индукуш 1200 км ?у?ыла, ? уны? ки?леге т?нья?тан к?нья??а 240 км сама?ы. ?индукушты? ?ур ?л?ш? б?г?нг? Аф?анстан бил?м??енд?, к?нсы?ыш ?л?ш и? бейек я?ы - Пакистанда . Т?нья?-к?нсы?ышта ?индукуш Амударъя йыл?а?ы ??м ??ен? тиклемге Пяндж мен?н сикл?н?, ары Памир башлана. К?нсы?ышта ?индукуш сиген Читрал йыл?а?ы билд?л?й. Т?п ?ырттар ? Баба, Пагман, ?индукуш ??е, орографик я?тан к?нбайыш, ???к ??м к?нсы?ыш ?индукуш тип ?анала, улар?ы? сикт?ре - Сурхаб ??м Кокча йыл?алары. К?нбайыш ?индукуш бик ?к бейек т?гел (к?бе?енс? 3500-4000 м). ???к ?индукуш ?ырттары (бейеклеге 6059 метрг? ет?) к?нсы?ыш?а ??м т?нья?-к?нсы?ыш?а ?абулдан кит?; улар?ы? к?нья? ?ырттары ??м армыттары ?инд?-Р?ж (Инду-Радж) ?атмарлы тау?ар ?лк??е Нуристанды барлы??а килтер?. К?нсы?ыш ?индукуш ??ене? к?нбайыш ?л?ш?нд? 6 ме? метр?ан бейегер?к ??м бик ?ур [бо?ло?тары бар; к?нсы?ыш?а бейек тау?ар, с?л я?ы тау?ары башлана, улар к?нсы?ыш Памир ландшафтына о?ша?ан: бейеклеге 4 ме? м сама?ы я?ылы?тар, улар ??т?н?н бейек булма?ан тау?ар к?т?рел?. И? т?б?н ?тк??ел - Барогил (3777 м). ?арлы ?ы?ат бейеклеге 5 ме? метр сама?ы.

?индукуш ?ырттары, Пакистан

Бадахшан тау?ары я?ынан, Пяндж йыл?а?ынан т?нья?та, ?индукуш йыл?аны? икенсе ярынан бейек тоташ диуар ке?ек к?рен?, ул ?теп булма?лы? тиерлек, ???н ким?лен?н ?ырт бейеклеге урыны мен?н 5000 метр?а ет?.

Аф?анстанда?ы я?ында ?индукуш ?ороло?ло тау?ар?ан тора, беклект?ре 4000-д?н 5000 метр?а тиклем. ?индукушты? т?п ?ырты Аф?анстан мен?н Пакистан аралы?ында Гималай?ар мен?н са?ыштырып була, улар?а о?онло?о 20 км-?а етк?н бо?ло?тар осрай.

?индукушты? ?теп булма?лы? бейек тау?ары ара?ында ?лег? тиклем ?? ?анлы халы?тар й?ш?й, улар шул р??ешле ассимиляциянан й?ки ?ырыу?арынан ?а?ланып ?ал?ан. ?индукушта нуриста, дард, памир халы?тарынан к?нсы?ыш иран ???емд?ре й?ш?й. Читрал ???ненд? дард телле калаштар ара?ында ?лег? тиклем Ислам?аса политеизм - ?индукуш дине ?а?ланып ?ал?ан.

?индукуш бейеклект?ре [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

?индукушты? и? бейек тау?ары 7000 ме? метр?ан у?а, м???л?н:

  • Тиричмир (7699 м)
  • Ношак (7492 м)
  • Истор-о-Нал (7403 м)
  • Сараграр I (7338 м)

Фауна?ы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

?индукушты? й?нлект?ре сы?амлы, бик ауыр шарттар?а й?ш?п, сыны??ан ??м яра?лаш?ан: ?ар ?апланы (барс), тау б?ре?е, леопард, гималай айыуы, ?ел???ен, ?у?ар, т?рл? ?уш тоя?лылар: безоар ??м тау к?з??е, маркхор, куку-яман, архар, ?ыра?ай ?абан. ?оштар?ан и? йыш осра?аны: ?ар грифы, тибет улары, тау ?а?ы [8] .

И?к?рм?л?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. Словарь географических названий зарубежных стран / отв. редактор А. М. Комков. ? 3-е изд., перераб. и доп. ? М .: Недра, 1986. ? С. 90.
  2. Инструкция по русской передаче географических названий Афганистана. ? М., 1984. ? С. 47.
  3. Инструкция по передаче на картах географических названий к?нбайышного Пакистана. ? М., 1959. ? С. 21.
  4. Большая советская энциклопедия  : [в 30 т.]  / гл. ред. А. М. Прохоров . ? 3-е изд. ? М . : Советская энциклопедия, 1969?1978.
  5. Массальский В. И. Гинду-куш // Брокгауз ??м Ефронды? энциклопедик ???леге : 86 томда (82 т. ??м 4 ??т?м? том). ? СПб. , 1890?1907.   (рус.)
  6. Вавилов Н. И. Пять континентов. ? М.: Мысль, 1987 ? С.38
  7. http://geosfera.org/aziya/1704-gindukush.html
  8. Павлов В. Н., Губанов И. А. Ботанико-географические особенности горного Афганистана // Экология и биогеография в Афганистане. М., 1983;