한국   대만   중국   일본 
?ара?ом ? Википедия Эст?лекк? к?серг?

?ара?ом

Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те
?ара?ом
Рәсем
Д??л?т   Т?ркм?нстан [1]
  Р?с?й империя?ы
  СССР
Административ-территориаль бер?мек А?ал вилай?те ??м Т?ркм?нстан [1]
Май?ан 400 000 км²
Карта
  ?ара?ом Викимилект?

?ара?ом ( т?ркис? ?ара + т?ркис? ?ом ) ? Урта Азияны? к?нъя?ында?ы ?ом с?ле , ул Т?ркм?нстан ер??рене? к?п ?л?ш?н т?шкил ит?. Май?аны 350 000 км².

?ара?ом с?ленд?ге та?ыр?ар

География?ы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

?ара?ом

?ара?омдо? т?нья? сиге ?ары?амыш уйпаты ??м ?збой , к?нсы?ышы? Амударъя ???не, к?нья?-к?нсы?ышы ? ?арабил ??м ??м Бадхыз убалары буйлап [2] , к?нья?та? Копетда? тау ит?ге тиге?леген?н, к?нбайышта Балха буйлап у?а [3] . ?ара?ом с?ле к?нсы?ыштан к?нбайыш?а табан ауышая бар?ан ва? убалар ?аплап ал?ан тиге?лек, унда ?ом бархандары, т?б?л?ст?ре ??т?нл?к ит?. ?ырастар ара?ын то?ло тупра? ??м та?ыр?ар бил?й. ?омло?тар ер а?ты ?ыу?арына бай [3] , улар?ы ?о?о? ?а?ып сы?аралар. ?алим-гидролог Кунин Владимир Николаевич билд?л??енс?, был ?о?о?тар СССР -?а ?ына т?гел, хатта донъя й???нд? и? т?рн?д?р??н бул?андыр, м???л?н, 270 метрлы?ы бул?аны билд?ле [4] . С?л аша ?ара?ом каналы ?т?. Тежен ??м Мургаб йыл?аларыны? дельталарын “?у?ыр” тип й?р?т?л?р, улар?ы? тарма?тары ?омдар?а инеп ю?ала. Улар?а Тежен ??м Мерв оазистары урынлаш?ан. Уй?ыу?ар?а ?ары?амыш , А?са?ая, Унг?? уйпаттары и?тибар?а лайы?. Т?ркм?н к?ле тиг?н я?алма ?ыу сы?ана?ы бар.

Климаты [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Климаты ?ыр?а континенталь, с?лде? т?нья?ында ?инуар айында?ы уртаса температура ?3°С, к?нья?ында +5°С, июлд? ярашлы р??ешт? 30°С - 36°С. ?ауаны? ю?ары ??м т?б?н температуралары ара?ы нда?ы айырма бик ?ур ?й?йге?ен к?нд?? с?лде? к?п урындарында температура 50°С ??м ?ы?ыуыра? та була, был донъяны? и? э?е с?лд?рене? бере?е. Тупра?та?ы э?елек хатта 80°С т?шкил ит?. ?ышын и?? ?аты ?ыуы?тар (-30 °C ??м т?б?нер?к). Яуым-т?ш?м на?ы? ?т?нья?ында йылына 60 мм , к?нья?ында - 150 мм , шуны? 70 % их ноябрь ? апрель ай?арында яуа [2] .

Флора?ы ??м фауна?ы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Я??ы?ын с?лде? бар территория?ы, ?ара?омдо? 5 % май?анын т?шкил итк?н бархандар?ан тыш, эфемер?ар ??м эфемероидтар мен?н ?аплана, улар май башында у? ?орой . ??емлект?р??н ?ом к?р?не , ?ом акация?ы, астрагал , са?сауыл бар. ?ара?омда джейран , т?лк? (?орса?), б?ре , бархан бес?йе ??м с?л бес?йе , кимере?сел?р , ке??ртке , йыландар , фаланга , скорпион , дала ташба?алары й?ш?й. К?т???? й?р?т?п ?ары? ??м д?й? а?рай?ар.

К?нья?-К?нсы?ыш ?ара?омда Репетек ?урсаулы?ы урынлаш?ан [3] . ???к ?ара?омда Б?р?к?тле-?ара?ом ?урсаулы?ы ойошторол?ан [5] .

Геология?ы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

?ара?омда нефть ??м газ , шулай у? к?к?рт сы?арыла, Дарваз газ кратеры бар.

Хал?ы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Хал?ы башлыса Амударъя, Тежен ??м Мургаб, Копетда?ты? т?нья? ит?ген?н а?ып т?шк?н б?л?к?йер?к йыл?алар буй?арында?ы оазистар?а й?ш?й [2] .

Байрамдары [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

≪?ыу тамсы?ы ? алтын б?рт?г?≫ ? был байрам 1995 йылда Т?ркм?нстан президенты указы мен?н булдырыл?ан.


Был ?ыу байрамы первое воскресенье апрелде? беренсе й?кш?мбе?енд? ?тк?рел?. Ул шулай у? т?ркм?н мелиоратор?арыны? ??н?ри байрамы булып тора.


М???ни?тт? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  • ?ара?ом с?лен? ба?ышлап ≪?ара?ом≫ сортлы шоколад к?нфитт?ре сы?арыла, уны СССР -?а Таганрог кондитер фабрика?ы етештереп тор?о [6] ), ? ?ле ? Р?с?й?е? ≪?ы?ыл Октябрь≫, Сормово кондитер фабрикалары, Украина Roshen кондитер корпорация?ы, Эстония (Kalev), Белоруссия (≪Коммунарка≫ кондитер фабрика?ы) ??м ?а?а?станды? ≪Рахат≫ кондитер фабрикалары сы?ара.
  • Кин-дза-дза!≫ фильмыны? к?п ?л?ш? ошо с?лд? т?ш?р?лг?н.
  • 1981 йылда ≪Круг≫ т?рк?м? ≪?ара?ом≫ тиг?н йыр я??ан.
  • 1982 йылда Туркменфильм студия?ында "?ара?ом, к?л?г?л? 45" тиг?н фильм т?ш?р?лг?н ? унда с?л аша газ ?тк?ргес ?алыу ??р?тл?н?.


И?к?рм?л?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. 1,0 1,1 GEOnet Names Server ? 2018.
  2. 2,0 2,1 2,2 [ ?ара?омы] ? ?ур совет энциклопедия?ында м???л?
  3. 3,0 3,1 3,2 Словари и энциклопедии на Академике
  4. Кунин В. Н.  Освоение пустынь Туркмении // Природа . ? № 9. ? С. 66.
  5. Центральные Каракумы стали государственным заповедником Туркмении (недоступная ссылка)
  6. Собств. корр. Несладкая жизнь таганрогских кондитеров 2014 йыл 6 май архивлан?ан . // www.shokolad.biz. ? 2010. ? 28 сент.

???би?т [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

?ылтанмалар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]