?ара?ом
(
т?ркис?
?ара
+
т?ркис?
?ом
) ?
Урта Азияны?
к?нъя?ында?ы ?ом
с?ле
, ул
Т?ркм?нстан
ер??рене? к?п ?л?ш?н т?шкил ит?. Май?аны 350 000 км².
?ара?омдо? т?нья? сиге
?ары?амыш уйпаты
??м
?збой
, к?нсы?ышы?
Амударъя
???не, к?нья?-к?нсы?ышы ? ?арабил ??м ??м Бадхыз убалары буйлап
[2]
, к?нья?та?
Копетда?
тау ит?ге тиге?леген?н, к?нбайышта Балха буйлап у?а
[3]
. ?ара?ом с?ле к?нсы?ыштан к?нбайыш?а табан ауышая бар?ан ва? убалар ?аплап ал?ан тиге?лек, унда ?ом бархандары, т?б?л?ст?ре ??т?нл?к ит?. ?ырастар ара?ын
то?ло тупра?
??м
та?ыр?ар
бил?й. ?омло?тар ер а?ты ?ыу?арына бай
[3]
, улар?ы ?о?о? ?а?ып сы?аралар. ?алим-гидролог Кунин Владимир Николаевич билд?л??енс?, был ?о?о?тар
СССР
-?а ?ына т?гел, хатта донъя й???нд? и? т?рн?д?р??н бул?андыр, м???л?н, 270 метрлы?ы бул?аны билд?ле
[4]
. С?л аша
?ара?ом каналы
?т?. Тежен ??м Мургаб йыл?аларыны? дельталарын “?у?ыр” тип й?р?т?л?р, улар?ы? тарма?тары ?омдар?а инеп ю?ала. Улар?а Тежен ??м Мерв оазистары урынлаш?ан. Уй?ыу?ар?а ?ары?амыш , А?са?ая, Унг?? уйпаттары и?тибар?а лайы?.
Т?ркм?н к?ле
тиг?н я?алма ?ыу сы?ана?ы бар.
Климаты ?ыр?а континенталь, с?лде? т?нья?ында ?инуар айында?ы уртаса температура ?3°С, к?нья?ында +5°С, июлд? ярашлы р??ешт? 30°С - 36°С. ?ауаны? ю?ары ??м т?б?н температуралары ара?ы нда?ы айырма бик ?ур ?й?йге?ен к?нд?? с?лде? к?п урындарында температура 50°С ??м ?ы?ыуыра? та була, был донъяны? и? э?е с?лд?рене? бере?е. Тупра?та?ы э?елек хатта 80°С т?шкил ит?. ?ышын и?? ?аты ?ыуы?тар (-30 °C ??м т?б?нер?к). Яуым-т?ш?м на?ы? ?т?нья?ында йылына 60 мм , к?нья?ында - 150 мм , шуны? 70 % их ноябрь ? апрель ай?арында яуа
[2]
.
Я??ы?ын с?лде? бар территория?ы, ?ара?омдо? 5 % май?анын т?шкил итк?н бархандар?ан тыш,
эфемер?ар
??м
эфемероидтар
мен?н ?аплана, улар май башында у? ?орой . ??емлект?р??н
?ом к?р?не
, ?ом акация?ы,
астрагал
,
са?сауыл
бар. ?ара?омда
джейран
,
т?лк?
(?орса?),
б?ре
, бархан
бес?йе
??м с?л
бес?йе
,
кимере?сел?р
,
ке??ртке
,
йыландар
,
фаланга
,
скорпион
, дала ташба?алары й?ш?й. К?т???? й?р?т?п
?ары?
??м
д?й?
а?рай?ар.
К?нья?-К?нсы?ыш ?ара?омда Репетек ?урсаулы?ы урынлаш?ан
[3]
. ???к ?ара?омда Б?р?к?тле-?ара?ом ?урсаулы?ы ойошторол?ан
[5]
.
?ара?омда
нефть
??м
газ
, шулай у?
к?к?рт
сы?арыла, Дарваз газ кратеры бар.
Хал?ы башлыса Амударъя, Тежен ??м Мургаб, Копетда?ты? т?нья? ит?ген?н а?ып т?шк?н б?л?к?йер?к йыл?алар буй?арында?ы оазистар?а й?ш?й
[2]
.
≪?ыу тамсы?ы ? алтын б?рт?г?≫
? был байрам
1995 йылда
Т?ркм?нстан президенты указы мен?н булдырыл?ан.
Был ?ыу байрамы первое воскресенье апрелде? беренсе й?кш?мбе?енд? ?тк?рел?. Ул шулай у? т?ркм?н
мелиоратор?арыны?
??н?ри байрамы булып тора.
- ?ара?ом с?лен? ба?ышлап ≪?ара?ом≫ сортлы шоколад к?нфитт?ре сы?арыла, уны
СССР
-?а
Таганрог
кондитер фабрика?ы етештереп тор?о
[6]
), ? ?ле ?
Р?с?й?е?
≪?ы?ыл Октябрь≫, Сормово кондитер фабрикалары,
Украина
Roshen кондитер корпорация?ы,
Эстония
(Kalev),
Белоруссия
(≪Коммунарка≫ кондитер фабрика?ы) ??м
?а?а?станды?
≪Рахат≫ кондитер фабрикалары сы?ара.
- ≪
Кин-дза-дза!≫
фильмыны? к?п ?л?ш? ошо с?лд? т?ш?р?лг?н.
- 1981 йылда ≪Круг≫ т?рк?м? ≪?ара?ом≫ тиг?н йыр я??ан.
- 1982 йылда
Туркменфильм
студия?ында "?ара?ом, к?л?г?л? 45" тиг?н фильм т?ш?р?лг?н ? унда с?л аша газ ?тк?ргес ?алыу ??р?тл?н?.