한국   대만   중국   일본 
Ша?нам? ? Википедия Эст?лекк? к?серг?

Ша?нам?

Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те

Ша?нам? ( фарс. ???????  ? ≪Ша?тар китабы≫) ? донъя ???би?тене? и? м?ш??р ижад ?рн?кт?рен?н ?анала. Иранды? б?й?к ша?иры ?бел?асим Фир???си (930?1020) ???ре.

???р?? Иранды? и? борон?о тарихынан алып, VII быуат Ислам динене? фарсы ер??рен? урынлашыуына тиклемге тарихи ва?и?алар тасуирлана. Ша?тар китабы ? бер автор я??ан и? о?он поэма. Уны? к?л?ме ≪ Илиада≫ ??м ≪ Одиссея≫ны? ике?ен ?уш?ан са?та ла ике тап?ыр ?урыра? [1] .

Был ???р?? Ирандан ?ала ?индостан , ???к Азия , Анатолия ??м Кавказда быуындан быуын?а к?ск?н ауы?-тел ???би?тене? бик я?шы ?лг?л?ре са?ыла.

??р?тл?м? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

≪Ша?нам?≫ ? ул проза ??м ши?ыр мен?н я?ыл?ан т?рл? автор?ар я??ан йыйылмалар исеме. Улар?ы? и? танылыу ал?аны ? 976?1011 йылдар?а Фир???си я??аны.

Фир???си ≪Ша?нам?≫ ???рен солтан М?хм?т ??зн??и заманында, 1010 йылды? 8 март к?н?нд? тамалай [2] ??м у?а ба?ышлау я?а. ?ал?ан йыйылмалар?ан бары фрагменттар ?ына ?а?лан?анлы?тан, ???р?е д?й?м Фир???сиг? б?йл?й??р.

Фир???си я??ан ва?ытта ул ???рг? фарсы фольклорын к?пл?п йыя. Ул унда борон?о Иран мифтарын, з?рд?шт?л?р?е? Авесталарын , шулай у? ва?ыт?ы? вафат бул?ан ша?ир Дакики?ы? йыйылма?ынан 100 б?йет сама?ы материал индер?.

Т?рки телг? т?ржем?л?ре [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Солтан т??диме мен?н 1501?1510 йылдар?а ≪Ша?нам?≫ поэма?ын фарсынан т?рки телг? Ш?риф Амиди т?ржем? ит? (≪Т?рки Ша?нам?≫). Т?ржем?г? пролог ??м эпилог р??ешенд? ??т?п я??ан тексында 15?16 быуаттар?а?ы м?мл?кт?р Мысыр?ы? идарасылары, илде? м???ни?те, ?а?ир? ?ала?ыны? топография?ы тура?ында м??л?м?тт?р бирел?. ≪Т?рки Ша?нам?не?≫ ?улъя?ма н?сх?л?ре Санкт-Петербург , Д?ш?мбе , ?а?ир? , Лондон , Вена ?алалары китапханаларында ?а?лана. [3]

Автор тура?ында [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Фир???си (?б?л ? ?асим ? Туси) сама мен?н 934?941 йылдар?а тыуа. Вафаты ? 1025 йыл. ≪Ша?нам?≫ китабын 34 йыл ижад ит?. Автор?ы? ??ене? ауыр я?мышына зарланыуы са?ыла.

Тарихи эпопея [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Ша?тар тарихын я?ыр?а д?ртл?ндере?се С?м?ни??р династия?ы тарихы ??р?тл?н?. Шулай у? уны? тар?алыуы, влас?а ?арахани?ар киле?е са?ылдырыла. Эпопеяны т?рки солтаны М?хм?т F?зн??и Иран ша?тарын данла?аны ?с?н ба?алап етм?й. Фир???си?е? М?хм?тк? сатира?ы ла бар. ?? ??мерен ситт?, х?йерселект? тамамлауы тура?ында б?й?н ит?.

Эпопеяны? ?атмарлы поэтик структура?ы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Мифик, тарихи ш?хест?р?е л? индереп, 50 иран ша?ыны? батшалы? ите???рен хроника р??ешенд? ??р?тл??.

?тк?нд?р?е идеаллаштырыу ??м халы?ты? героик тарихын ??р?тл??. Тыу?ан ил образы. Халы? батыр?ары Р?ст?м ??м Сиявуш; идеаль батшалар ? Й?мшид, ?ай ? Х?ср?? ?.б. Фир???си?е? халы? ихтилалдарын объектив ??р?тл?п ?? заманы ?с?н гражданлы? ?ыйыулы?ы к?р??те?е. Идеаль й?м?и?т ??м ???ел батша ха?ында социаль утопия. А?ыл, я?мышты? ролен к?р??те?.

Я?шылы? ??м яманлы? к?р?шене? тарих т?г?рм?сен ?йл?ндере?се к?с булыуын к?р??те?. Мифик заттар мен?н кешел?р?е?, турандар мен?н ирандар?ы?, зороастризм мен?н мосолманлы? ара?ында?ы к?р?ш. Кеше к??еленд?ге икел?не?, шикл?не???р?е к?р??те?. Изгелекте? е?е?ен? ышаныс белдере?.

Фир???си ижадында Алла ??м дин [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

≪Ма?лайы?а я??анды к?ре?≫ мотивыны? Исф?нди?р, Р?ст?м ?.б. персонаждар?ы? я?мышында са?ылдырырыла. Эпопеяны? ???к идея?ы бул?ан кешелеклелек, гуманизм идея?ы тора.

≪Ша?нам?л?≫ ?атын-?ы? образдары [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  • Г?р??ф?рид
  • Рудаб?
  • Судаб? ?. б.

???р?? эпик ??м лирик жанр формаларыны? синтезлашыуы Диалог, монолог, батша телм?р??ре; хроникаллек. Сюжет материалыны? т?рл?л?г?: мифологик, тарихи, реаль тормоштан алын?ан материалдар. ??т?лм? эпизодтар, айырым новеллалар?ы? сюжет ? композицияла?ы роле.

≪Ша?нам?≫не? донъя ???би?те тарихында тот?ан урыны [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Уры? теленд? ба?ыл?ан китаптары [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  • Фирдоуси. Шахнаме. Т. I. (От начала поэмы до сказания о Сохрабе). Пер. с фарси Ц. Б. Бану, коммент. А. А. Старикова. М., 1957.
  • Фирдоуси. Шахнаме. Т. II. (От сказания о Ростеме и Сохрабе, до сказания о Ростеме и хакане Чина). Пер. с фарси Ц. Б. Бану-Лахути, коммент. А. А. Старикова. М., 1960.
  • Фирдоуси. Шахнаме. Т. III. (От сказания о Ростеме и хакане Чина до царствования Лохраспа). Пер. с фарси Ц. Б. Бану-Лахути, коммент. А. Азера и Ц. Б. Бану-Лахути. М., 1965.
  • Фирдоуси. Шахнаме. Т. IV. (От царствования Лохраспа до царствования Искендера). Пер. с фарси Ц. Б. Бану-Лахути, коммент. В. Г. Луконина. М., 1969.
  • Фирдоуси. Шахнаме. Т. V. (От начала царствования Искендера до начала царствования Йездгерда, сына Бехрама Гура). Пер. с фарси Ц. Б. Бану-Лахути и В. Г. Берзнева, коммент. В. Г. Луконина. М., 1984.
  • Фирдоуси. Шахнаме. Т. VI. (От начала царствования Йездгерда, сына Бахрама Гура до конца книги). Пер. с фарси Ц. Б. Бану-Лахути и В. Г. Берзнева, коммент. Л. Лахути. М., 1989.
  • Фирдоуси А. Шах-наме. В 2 тт. М., 1964;
  • Фирдоуси А. Шах-наме. В 4 тт. М., 1957?1969;
  • Фирдоуси А. Шах-наме: критический текст. В 9 тт. М., 1960?1971.

Галерея [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

И?к?рм?л?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. Iran . British Institute of Persian Studies, 2006. Vol. 44. Page 321.
  2.   (инг.) Khaleghi-Motlagh, Djalal Ferdowsi, Abu'l Q?sem i. Life . Encyclopædia Iranica (26 ?инуар 2012). ? ≪the poet refers... to the date of the ??h-n?ma ’s completion as the day of Ard (i.e., 25th) of Esfand in the year 378 ?. (400 Lunar)/8 March 1010≫ . Дата обращения: 27 май 2012.
  3. [Ш?РИФ АМИДИ http://jazucilar.narod.ru/amidi.htm (недоступная ссылка) ]

?ылтанмалар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]