한국   대만   중국   일본 
Уильям Шекспир ? Википедия Эст?лекк? к?серг?

Уильям Шекспир

Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те
Уильям Шекспир
William Shakespeare

Бер??н-бер ны?лы билд?ле ??р?т  голланд сы?ышлы р?ссам Дросхоут эше ? гравюра из посмертного ≪Первого Фолио≫ (1623)
Тыу?ан к?н?:

1564 ( {{padleft:1564|4|0}} )

Тыу?ан урыны:

Стратфорд-на-Эйвоне, Уорикшир, Англия

Вафат бул?ан к?н?:

23 апрель 1616 ( {{padleft:1616|4|0}}-{{padleft:4|2|0}}-{{padleft:23|2|0}} )

Вафат бул?ан урыны:

Стратфорд-на-Эйвоне, Уорикшир, Англия

Эшм?к?рлеге:

инглиз драматургы ??м ша?иры

Шекспир бите бында й?н?тел?. Был терминды? баш?а м???н?л?ре л? бар, ?ара?ы?: Шекспир (м???н?л?р) .

Уи?льям Шекспи?р ( ингл.   William Shakespeare [1] ; 1564 йыл [2] , Эйвонда?ы Стэтфорд, Англия  ? 23 апрель 1616 йыл [2] , шул у? урында) ? б?й?к инглиз драматургы ??м ша?иры , бар донъя?а таныл?ан драматургтар?ы? бере?е, бе?г? килеп етк?н 12 трагедия , 16 комедия , 6 тарихи хроника, шул и??пт?н, бер нис? ?л?шт?н тор?ан 4 поэма ??м 154 сонет авторы.

Шекспир Стратфорд-апон-Эйвон ?ала?ында тыуа ??м ???. 18 й?шенд? Энн Хатауэй?а ?йл?н?, уны? мен?н никахта ?с бала?ы була: ?ы?ы Сьюзен ??м иге??кт?р Хемнет ??м Джудит. Шекспир?ы? карьера?ы 1592 ??м 1585 йылдар ара?ында Лондон?а к?сеп килг?с башлана. Ти???н ул у?ышлы актёр, драматург, шулай у? ≪Лорд-камергер хе?м?тсел?ре≫ исемле, ?у?ыра? ≪Король хе?м?тсел?ре≫ исеме а?тында билд?ле бул?ан театр компания?ыны? милект?ше була. Я?ынса 1613 йылда, 48 й?шенд? Стратфорд?а ?йл?неп ?айта, унда ?с йылдан ?у? вафат була. Шекспир?ы? тормошо тура?ында тарихи м??л?м?тт?р а? ?а?лан?ан ??м тормошо тура?ында ихтималлы?тар р?сми документтар, замандаштарыны? к?р??те?е ниге?ен? ?орол?ан, шуны? ?с?н ?лег? тиклем ?илми берл?шм?л?р?? уны? тыш?ы ?и?ф?те ??м дини ?араштары буйынса м?сь?л?л?р тикшерел?, шулай у? уны?ы тип и??пл?нг?н эшт?р?е баш?а кемдер баш?ар?ан тиг?н фекер й?ш?й [3] [4] ; был фекер м???ни?тт? популяр бул?а ла, к?пселек ?алимдар ??м Шекспир ижадын ?йр?не?сел?р тарафынан кире ?а?ыла.

Шекспир?ы? к?пселек ???р??ре 1589 йылдан 1613 йыл?а тиклем осор?а я?ыла. Уны? т??ге пьесалары ниге??? комедиялар?а ??м хроникалар?а ?арай, улар?а Шекспир к?пк? у?ышлы сы?ыш я?ай. Артабан уны? ижадында ≪Гамлет≫, ≪Король Лир≫, ≪Отелло≫ ??м ≪Макбет≫ ???р??рен индерг?н трагедиялар осоро башлана, улар инглиз теленд?ге и? я?шы ???р??р?е? бере?е тип ?анала. ??ене? ижады а?а?ында Шекспир бер нис? трагикомедия я?а, шулай у? баш?а я?ыусылар мен?н хе?м?тт?шлек ит?.

Шекспир?ы? к?п пьесалары й?ш?г?н осоронда ба?ыл?ан. 1623 йылда Шекспир?ы? ике ду?ы, Джон Хеминг ??м Генри Конделл Беренсе фолио?ын, ??м ике пьеса?ынан тыш Шекспир?ы? б?т? йыйынты?тарын ба?тырып сы?ара. ?у?ынан т?рл? тикшере?сел?р тарафынан т?рл? д?р?ж?л?ге д?лиллек мен?н Шекспир?а ?ара?ан та?ы бер нис? пьеса?ы аны?лана.

Шекспир ??е й?ш?г?н ва?ытта эшт?ре тура?ында ма?тау ба?аламалары ала, ?мм? ысын м???н??енд? тик XIX быуатта ?ына популяр булып кит?. Атап ?йтк?нд?, романтизм в?килд?ре ??м викториансылар Шекспир алдында табыналар, быны Бернард Шоу ≪bardolatry≫ тип атай, был инглиз телен?н ≪ша?ир?а баш эйе?≫ тип т?ржем?л?н?. Шекспир?ы? ???р??ре бе??е? к?нд?рг? тиклем популяр булып ?ала, улар ?йр?нел?, с?й?си ??м м???ни шарттар?а ярашлы даими а?латыла.

Биография?ы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Шекспир ырыуы гербы девиз мен?н Non Sanz Droict ? франц.   ≪Хо?у??ы? т?гел≫

Ирт? йылдары

Уильям Шекспир Стратфорд-апон-Эйвон (Уорикшир графлы?ы) ?ала?ында 1564 йылда тыуа, 26 апрелд? су?ындырыла, тыу?ан к?н? аны? билд?ле т?гел. Ри??й?тт? уны? донъя?а киле?е 23 апрель тип и??пл?н?: тап ошо дата уны? ?лем к?н? мен?н тап киле?е билд?ле. Бынан тыш, 23 апрелд? Англияны ?урсалаусы изге Георгий к?н? билд?л?н?, ошо к?нг? б?й?к милли ша?ир?ы? тыу?ан к?н?н махсус тура килтереле?е м?мкин. Шекспир фамилия?ы инглиз телен?н ≪???г? мен?н ?а?шатыусы≫ тип т?ржем? ител?.

Уны? ата?ы Джон Шекспир (1530?1601), х?лле ??н?рсе була (бирс?тк?се), йыш ?ына т?рл? ижтима?и ???ми?тле вазифалар?а ?айлана. 1565 йылда Джон Шекспир олдермен, ? 1568 йылдан ? бальи (?ала советы башлы?ы) була. Сирк?? ?иб???тт?рен? й?р?м?й, шуны? ?с?н а?салата ?ур штраф т?л?й (мо?айын, ул й?шерен католик була) [5] ..

Шекспир?ы? ?с??е, Мэри Арден (1537?1608), и?ке саксония ?аил?л?рене? бере?ен? ?арай. Ирле-?атынлыны? барлы?ы 8 бала?ы була, Уильям ?с?нс? бала булып тыуа [6] .

Шекспир стратфорд ≪грамматик м?кт?бенд?≫ у?ый тип ?анала (ингл. grammar school), унда латин теле буйынса я?шы белем ал?ан булыр?а тейеш: стратфорд латин теле ??м тел у?ытыусы?ы латин теленд? ши?ыр?ар я?а. ?ай?ы бер ?алимдар ра?лауынса, Шекспир Эйвонда?ы Стратфордта король Эдуард VI м?кт?бен? й?р?г?н, унда Овидий ??м Плавт ке?ек ша?ир?ар?ы? ижадын ?йр?нг?н, ?мм? м?кт?п журналдары ?а?ланма?анлы?тан, х??ер бер ни тура?ында ла ?йтеп булмай [7] .

1582 йылда, 18 й?шт? ??ен?н 8 й?шк? ?лк?н, урында?ы ер бил??сене? ?ы?ы Хатауэй Энн?а ?йл?н?. Никахлашыу ва?ытында Энн й?кл? була. 1583 йылда пар?ар?ы? ?ы?ы Сьюзен тыуа, 1585 йылда ? иге??кт?р: улы Хемнет, ул 1596 йылды? 11 авгусында вафат була, ??м ?ы?ы Джудит тыуа(2 февралд? су?ындырыл?андар).

Шекспир?ы? артабан?ы тормошо тура?ында тик фаразлау?ар ?ына бар. Беренсе театр карьера?ы 1592 йылда телг? алына, ? 1585 ??м 1592 йылдар ара?ы осорон тикшерене?сел?р Шекспир?ы? ≪ю?ал?ан йылдары≫ тип атай [8] . Биографтар?ы? был осор?а?ы Шекспир?ы? ва?и?аларын белерг? маташыу к?п апокрифик тарихтар барлы??а килтер?. Николас Роу, Шекспир?ы? беренсе биографы, Шекспир Стратфордты урында?ы сквайр Томас Люсины? алпауыт хужалы?ынан браконьерлы? ?с?н э??рлекл????р??н ?асып ташлап кит?, тип ра?лай. Шулай у? Шекспир Люсины? адресына ?арата бер нис? ???п?е? баллада я??ан тип т? фараз ител? [9] . XVIII быуатты? икенсе версия?ы буйынса, Шекспир лондон театр ?урсалаусыларыны? аттарын ?араштырып, театр карьера?ын башлай. Джон Обри Шекспир м?кт?п у?ытыусы?ы бул?ан тип я?а [10] . XX быуат ?ай?ы бер ?алимдары Шекспир Ланкашир?ан Александр Ногтонды? у?ытыусы?ы бул?ан тип и??пл?й, с?нки был алпауыт-католикта нинд?й?ер ≪Вильям Шейкшафт≫ бул?ан. Шекспир ?лг?нд?н ?у? тарал?ан имеш-мимешт?р??н баш?а был теория?а ниге? ??, бынан тыш, ≪Шейкшафт≫ ? Ланкашир?а ки? тарал?ан фамилия була [11] .

Я?ынан терге?елг?н ≪ Глобус≫ театры, бында Шекспир труппа?ы эшл?г?н

Лондон ??м театр карьера?ы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Шекспир?ы? театр эшт?рен ?асан я?а башла?анлы?ы ??м ?асан Лондон?а килг?нлеге аны? билд?ле т?гел, ?мм? бе?г? килеп етк?н т??ге был ха?та ??йл?г?н сы?ана?тар 1592 йыл?а ?арай. Был йылда антрепренер Филип Хенслоу к?нд?легенд? Шекспир?ы? тарихи хроника?ы ≪Генрих VI≫ телг? алына, ул. Хенслоу?ы? ≪Роза≫ театрында бара [12] . Шул у? йылда прозаик Роберт Гринды? ??м драматургты? ?лг?нд?н ?у? памфлеты ба?ылып сы?а, Грин асыу мен?н фамилия?ын атамай мы??ыллап уны ≪с?хн? ?а?шатыусы≫ (shake-scene) тип атай. Грин Шекспир?ы ю?ары белемле я?ыусылар, Кристофер Марло, Томас Нэш, ??м ??е, Грин ?ыма? (≪университет а?ылдары≫) мен?н ти?л?шерг? маташыуында ??йепл?й [13] .

Биографтар Шекспир карьера?ы 1580 йылдар урта?ынан алып тел??? ?ай?ы ва?ытында башлана ал?ан тип и??пл?й [14] . 1594 йылдан Шекспир?ы? пьесалары ≪Лорд-камергер хе?м?тсел?ре≫ труппа?ы тарафынан ?ына ?уйыла. Был труппа составына Шекспир ин?, ул 1594 йылда уны? милект?шен? ??ерел?. Труппа ти???н Лондонды? алдын?ы театр коллективтарына ин?. Королева Елизавета ?лг?нд?н ?у? 1603 йылда, труппа я?ы хаким Яков Беренсен?н король патенты ала ??м ≪Король хе?м?тсел?ре≫ тип атала башлай [15] .

1599 йылда т?рк?мд?? партнерлы? а?залары Темзаны? к?нья? ярында ≪Глобус≫ тип атал?ан я?ы театр т???й. 1608 йылда улар шулай у? ябы? ≪Блэкфрайерс≫ театрын ?атып ала. Шекспир тарафынан ?атып алын?ан к?сем?е? милек тура?ында?ы отчеттар ??м инвестициялар к?р??те?енс? труппа Шекспир?ы бай кеше ит?. 1597 йылда ул Стратфордта к?л?ме буйынса икенсе бул?ан йортто ? Нью-Плэйсты ?атып ала.

Шекспир?ы? ?ай?ы бер пьесалары 1594 йылда ба?ылып сы?а. 1598 йылда уны? исеме ба?малар?ы? титул битенд? к?рен? башлай. ?мм? Шекспир драматург булара? дан ?а?ан?а ла театр?а уйнауын дауам ит?. Бен Джонсонды? 1616 йыл?ы ба?ма эшт?ренд? ≪??р кемде? ?? хикм?те≫ (1598) ??м ≪Сеян ?олауы≫ пьесаларын баш?ар?ан актёр?ар исемлегенд? Шекспир?ы? да исеме бар. Л?кин уны? исеме 1605 йылда Джонсонды? ≪Вольпон≫ пьеса?ында?ы актёр?ар исемлегенд? ю?, был ?ай?ы бер ?алимдар тарафынан Шекспир?ы? лондон театр карьера?ыны? тамамланыуы ?ыма? ?абул ител?. Шу?а ?арама?тан, 1623 йылда Беренсе фолиола Шекспир ≪был пьесалар?а т?п актёр≫ тип атала, ? ?ай?ы бер??ре улар?ы? ≪Вольпон≫ пьеса?ынан ?у? беренсе тап?ыр ?уйыла, тик Шекспир улар?а нинд?й ролде уйна?аны билд??е?. 1610. йылда Джон Дэвис ≪изге Уилл≫ ≪король≫ ролд?рен ген? уйнай тип я?а [16] . 1709 йылда Роу ??ене? эшенд? Шекспир Гамлетты? ата?ыны? ш??л??ен уйнай тиг?н шул ва?ытта?ы барлы??а килг?н фекер?е я?ып ?уя. ?у?ынан шулай у? ул ≪Был ?е?г? нисек о?шай≫ пьеса?ында ???м ролен, ≪Генрих Бишенсел?≫ Хор ролен уйнай тип ра?лай, шулай ?а ?алимдар был м??л?м?тт?р?е? д?р??л?г?н? шикл?н? [17] .

Шекспир драматургия ??м актёрлы? эшм?к?рлеге ва?ытында Лондонда й?ш?й, ?мм? ва?ытыны? к?пмелер ?л?ш?н Стратфордта ла ?тк?р?. 1596 йылда, Нью-Плэйсты ?атып ал?андан ?у? бер йыл ?тк?с, Темзаны? т?нья? ?л?ш?нд?ге Бишопгейтта изге Елена м?х?лл??енд? л? й?ш?п ала. ≪Глобус≫ театры т???лг?нд?н 1599 йылда Шекспир йыл?аны? икенсе я?ына ? Саутуаркка к?с?. 1604 йылда ул та?ы йыл?а аша к?сеп сы?а, был юлы Изге Павел соборынан т?нья? район?а, унда бик к?п я?шы йорттар урынлаша. Ул ?атын-?ы??ар париктары ??м баш кейемд?ре етештере?се Кристофер Маунтджой исемле француз-гугеноттан ва?ытлыса б?лм?л?р ала.

?у??ы йылдары ??м ?леме [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Шекспир?ы? ??бер ташы
Стратфордта изге Троица сирк??енд? Шекспир бюсы

1606?1607 йылдан ?у? Шекспир тик бер нис? пьеса я?а, ? 1613 йылдан ?у? б?т?нл?й я?ыуын ту?тата. ?у??ы ?с пьеса?ын баш?а драматург мен?н берлект? я?а, б?лки, Джон Флетчер мен?н, с?нки ул ≪Король хе?м?тсел?ре≫ труппа?ында т?п драматург вазифа?ында?ы Шекспир?ы алыштыра.

?а?ланып ?ал?ан документтар?а Шекспир?ы? ?ултам?алары (1612?1613) бик насар я?ыу мен?н айырылып тора, ошо с?б?пле ?ай?ы бер тикшерене?сел?р шул ва?ытта ул етди ауырыу бул?ан тип и??пл?й [18] .

1616 йылды? 23 апреленд? (3 май) Шекспир вафат була. Традиция буйынса ул ??ене? тыу?ан к?н?нд? ?лг?н тип ?анала, ?мм? Шекспир 23 апрелд? тыу?ан тиг?н ышаныс ю?. Шекспир?ы? тол ?ал?ан ?атыны Энн ??м ике ?ы?ы о?а? ?алып й?ш?й. Сьюзен Шекспир Джон Холлда 1607 йылдан алып кей???? була, ? Джудит Шекспир ата?ыны? ?лемен?н ?у? ике ай ?тк?с, шарапсы Томас Куини?а кей??г? сы?а.

Шекспир к?сем?е? м?лк?тене? к?пселек ?л?ш?н ?лк?н ?ы?ы Сьюзен?а васыят итеп ?алдыра. Унан ?у? уны? туранан-тура вари?тары мира? итеп алып ?алыр?а тейеш була. Джудитты? ?с бала?ы була, ??м улар бары?ы ла ?йл?нм?йенс? вафат була. Сьюзенды? бер ?ы?ы, Элизабет, була, ул ике тап?ыр кей??г? сы?а, ?мм? 1670 йылда бала?ы? вафат була. Шекспир?ы? ?атыны васыятта тик ситл?теп кен? телг? алына, ?мм? ул да ирене? м?лк?тене? ?ст?н бер ?л?ш?н алыр?а тейеш була. ?мм? васыятта ул у?а ≪сифаты буйынса икенсе мине? карауатты ?алдырам≫ тип к?р??т?, ??м был факт к?п т?рл? фараздар?а килтер? [19] [20] [21] . ?ай?ы бер ?алимдар быны Эннды мы??ыллау тип ?анай, шул у? ва?ытта ?ай?ы бер ?алимдар, сифаты буйынса икенсе карауат ир мен?н ?атынды? т?ш?ге ??м, тим?к, бында хурлы?лы н?м? ю? тип ра?лай. ?с к?нд?н ?у? Шекспир Стратфордты? Троица изге сирк??енд? ерл?н?.

1623 йыл алдынан сирк???? Шекспир?ы? я?ып ултыр?ан ?и?ф?тт? бюсы урынлаштырыла. Инглиз ??м латин теленд?ге эпитафиялар Шекспир?ы пилосс батша?ы Нестор, Сократ, Вергилий мен?н ти?л?штер?. Б?т? донъяла Шекспир?ы? к?п ?ыны ?уйыла.

Драматургты? ?лемен? д?рт й?? йыл ай?анлы Король а?са ?у?ыу йорто уны? ?с т?рк?м ???р??рен: комедия, трагедия ??м хроникаларын са?ылдыр?ан ?с ике фунтлы т??к?не сы?ара.

Ижады [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Шекспир?ы? ???би мира?ы ике тиге? булма?ан ?л?шк? б?лен?: ши?ри (поэмалар ??м сонеттар) ??м драма?а. В. Г. Белинский былай тип я?а: ≪Шекспир?а ша?ир булара? б?т? кешелект?ге ша?ир?ар?ан да ??т?и ??т?нл?кт? бире? ?ыйыу ??м с?йер булыр ине, ?мм? драматург булара? ул ?ле л? д????се?е? ?ала, исемен тик уны? исеме эрг??ен? ген? ?уйыр?а була≫ [22] .

Осор?ар?а б?ле? м?сь?л??е [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Шекспир?ы? ижадына ?йр?не?сел?р (дат ???би?т белгесе Г. Брандес, Шекспир ???р??рене? рус теленд? тулы йыйынты?ын н?шер ите?се С. А. Венгеров) XIX быуат а?а?ында ? XX быуат башында, ???р??р?е? хронология?ына таянып, уны? ≪к?т?ренке к?йефен?н≫, ???еллекте? тантана ите?ен?, юлыны? башында гуманистик идеалдар?а ышаныуынан ??м б?т? иллюзиялар?ы? ю??а сы?ыуына ??м ?м?т?н ????г? тиклем бул?ан уны? рухи эволюция?ын к?р??т?л?р. ?мм? ?у??ы йылдар?а автор?ы? ш?хесе тура?ында ???р??р буйынса ?ы?ымта я?ау?а хаталар бар тиг?н фекер барлы??а кил? [23] .

1930 йылда Шекспир ижадын ?йр?не?се Э. К. Чемберс Шекспир ижадыны? жанр билд?л?ре буйынса хронология?ын т??дим ит?, ?у?ыра? у?а Дж. Макмануэй т???т?м?л?р индер?. Ижадын д?рт осор?а б?л?л?р: беренсе?е (1590?1594) ? т??ге осоро: хроникалар, ренессанс комедиялар, ≪?от ос?ос трагедиялар≫ (≪Тит Андроник≫), ике поэма?ы; икенсе осор (1594?1600) ? ренессанс комедиялар, т??ге ?лг?рг?н трагедия?ы (≪Ромео ??м Джульетта≫), трагедия элементтары мен?н хроникалар, антик трагедия (≪Юлий Цезарь≫), сонеттары; ?с?нс? осор (1601?1608) ? б?й?к трагедиялары, антик трагедиялар, ≪шомло-комедиялар≫; д?ртенсе осор (1609?1613) ? трагик башлан?ыс ??м б?хетле финал мен?н драма-?ки?тт?р. ?ай?ы бер Шекспир ижадын ?йр?не?сел?р, шул и??пт?н А. А. Смирнов, беренсе ??м икенсе осорон т??ге осор?а берл?штер? [24] .

Драматургия?ы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Шул д??ер?е? к?п драматургтары ????рене? ???р??рен баш?а автор?ар мен?н берг? ижад итк?нд?р ??м т?н?итсел?р Шекспир?ы ла ?ай?ы бер пьесаларын баш?а автор?ар мен?н я??ан тип и??пл?й; бы?а к?бе?енс? т??ге ??м ?у??ы ???р??ре ?арай.. ≪Тит Андроник≫ ??м т??ге осор тарихи пьесаларына ?арата автор?ашлы?та я?ыл?анлы?ы аны? и?батланма?ан, шул у? ва?ытта ≪Ике абруйлы ту?ан≫ ??м ю?ал?ан ≪Карденио≫ пьеса?ы буйынса был документаль ра?лан?ан. Текстар?ан алын?ан м??л?м?тт?р ?ай?ы бер эшт?ре икенсе я?ыусылар тарафынан т?п н?сх? мен?н са?ыштырмаса ??г?ртелг?н тип ра?лар?а м?мкинлек бир?.

Шекспир?ы? и? т??ге эшт?рене? бере?е ? ≪Ричард III≫ ??м 1590 йылдар башында я?ыл?ан ≪Генрих VI≫, был осор?а тарихи драма модала була. Шекспир пьесалары даталау?а ауыр бирел?, ?мм? тексты тикшерене?сел?р ≪Тит Андроник≫, ≪Хаталар комедия?ы≫, ≪Ар?ырыны буй?ондороу≫ ??м ≪Ике веронсы≫ ???р??ре Шекспир?ы? ижад юлыны? башына ?арай. Уны? беренсе хроникалары, 1587 йылда Рафаэль Холиншедты? ≪Англия, Шотландия ??м Ирландия хроникалары≫ ба?маларына ниге?л?нг?н [25] , к?с?????р?е? идаралы? ите?ене? емергес ????мт?л?рен к?р??т? ??м нинд?й?ер ким?лд? Тюдор династия?ыны? барлы??а киле?ен а?лау ?с?н хе?м?т ит? [26] . Шекспир?ы? т??ге пьесаларына Елизавета д??еренд?ге драматургтар?ы? эшт?ре, бигер?к т? Томас Кид, Кристофер Марло, урта быуат драма?ыны? традициялары ??м Сенеканы? пьесалары йо?онто я?ай [27] [28] [29] . ≪Хаталар комедия?ы≫ классик модель буйынса т???лг?н, 1590 йылдар?а Лондон театр?арында уйнал?ан ошо у? исемле икенсе пьеса мен?н б?йле бул?а ла ≪Ар?ырыны буй?ондороу≫ буйынса сы?ана? табылмай [30] , ??м ул б?лки, фольклор тамыр?арына эй?.

Оберон, Титания и Пак феялар мен?н бейей Уильям Блэйк , 1786 йыл. Тейт Британия .

1590 йылдар урта?ында Шекспир?ы? стиле буйынса фарс ??м к?лк?л? комедиялар?ан романтик ???р??рг? к?се? осоро була. ≪Й?йге т?нд?ге йо?о≫ ? был романтиканы?, ?ки?т тылсымыны? ??м т?б?н ?атлам тормошоно? тап?ыр ?атышма?ы. Шекспир?ы? артабан?ы ≪Венеция сау?аг?ре≫ романтик комедия?ында кен?сел ростовщик- й???д Шейлокты? портреты к?р??тел?, бында Елизавета д??еренд?ге инглизд?р?е? раса х?р?ф?тт?ре са?ыла. ?ткер а?ыллы ≪Ю?тан к?п шау-шыу≫ пьеса?ы, провинцияла?ы тормошто бик я?шы ??р?тл?г?н ≪Был ?е?г? нисек о?шай≫ ??м к??елле ≪Ун икенсе т?н≫ пьесалары Шекспир?ы? бер р?т комедияларын тулыландыра. Лирик тулы?ынса ши?ри юлдар мен?н я?ыл?ан ≪Ричард II≫ ???рен?н ?у?, Шекспир ??ене? ≪Генрих IV, 1-се ?л?ш?≫ и 2, ??м ≪Генрих V≫ хроникаларына прозаик комедия индер?. Уны? персонаждары ?атмарлыра? ??м неск?р?к була, комик ??м едти к?ренешт?р ара?ында, проза ??м ши?ри?т ара?ында е?ел ген? к?с?,шу?а к?р? уны? ?лг?р?п етк?н эшт?ре хик?й?л?? т?рл?л?г?н? ?лг?ш? [31] [32] [33] . Был д??ер?е ≪Ромео ??м Джульетта≫ [34] [35] ??м Плутархты? т?ржем?и х?лен?н ниге?л?нг?н ≪Юлий Цезарь≫ башлай ??м тамамлай [36] [37] .

Гамлет, Горацио, Марцелл ??м Гамлетты? ата?ыны? ш??л??е Генри Фюзели , 1780?85. Кунстхаус (Цюрих)

XVII быуат башында Шекспир бер нис? ≪проблемалы пьесаларын≫: ≪?лс?м ?с?н ?лс?м≫, ≪Троил ??м Крессида≫ ??м ≪Я?шы б?т??, б?т? н?м? л? я?шы≫, шулай у? бер нис? и? билд?ле трагедияларын я?а [38] [39] . К?п т?н?итсел?р был осор?а Шекспир трагедияларыны? и? бейек н?кт??е тип и??пл?й. Шекспир трагедия?ыны? т?п геройы Гамлет драматургты? и? ?йр?нелг?н персонажы булып тора, был бигер?к т? герой?ы? ?? ??ен? м?р?ж???т итк?н ≪Булыр?амы й? булма??амы, бына ниндай ?орау≫ тиг?н ?орауына ?а?ыла [40] . Икел?не?се Гамлеттан айырмалы р??ешт? артабан?ы трагедияларыны? герой?ары король Лир ??м Отелло ашы?ыс ?арар ?абул ите???рен?н ы?а сиг? [41] . Шекспир трагедия?ы йыш ?ына етеш?е?лект?рг?, герой?ар?ы? ??ен й? ярат?андарын ю? ите?се ?ылы?ына ?орола [42] . ≪Отелло≫ трагедия?ында яуыз Яго т?п герой?ы к?нс?лл?кт?? ю?ары н?кт??ен? тиклем еткер?, ??м уны?ы ??йеп?е? ?атынын ?лтер? [43] [44] . ≪Король Лир≫ трагедия?ында король ??л?к?тле хата я?ай, влас?а ?? хо?у?ынан баш тартып, кесе ?ы?ы Корделияны ?лтере? ке?ек, ?от ос?ос ва?и?алар?а тарый. Шекспир?ы? и? ?ы??а ≪Макбет≫ трагедия?ында [45] Макбетты? ??м уны? ?атыныны? контрол?е? т?кк?берлект?ре законлы королде ?лтере?г? ??м т?хетте закон?ы? тартып алыу?а килтер?, ? ахыр сикт? ??йепт?рен а?лау ????рен ю? ит? [46] . Был пьесала Шекспир ф?жи??ле т???л?шк? ????тт?н тыш элементтар ??т?й. Уны? ?у??ы эре ≪Антоний ??м Клеопатра≫ ??м ≪Кориолан≫ трагедиялары ?ай?ы бер т?н?итсел?р фекеренс?, уны? и? матур ши?ыр?арыны? бере?е булып тора [47] [48] .

Шекспир ижадыны? финал осоронда романтика й?ки трагикомедия жанрына м?р?ж???т ит? ??м ?с эре пьесаларын я?ып б?т?: ≪Цимбелин≫, ≪?ыш?ы ?ки?т≫ ??м ≪Дауыл≫, шулай у? баш?а драматургтар мен?н берлект? ≪Перикл≫ пьеса?ын я?а. Был осор?а?ы ???р??ре алда?ы трагедияларына ?ара?анда ул тиклем ?к ф?жи??ле т?гел, л?кин 1590 йылдар?а?ы комедиялар?а ?ара?анда к?пк? едти, ?мм? улар татыулы? ??м б?л?л?р??н ?отолоу мен?н тамамлана. ?ай?ы бер тикшерене?сел?р фекеренс?, был ??г?решт?р Шекспир?ы? тормош?а ?арашы тыныс булып ??г?рг?нд?н килеп сы?а, ?мм?, б?лки, пьесалар?а шул ва?ытты? тик театр мода?ы са?ыла [49] [50] [51] . Та?ы ике ?а?ланып ?ал?ан Шекспир?ы? пьеса?ы ≪Генрих VIII≫ ??м ≪Ике к?ренекле ту?ан≫ Джон Флетчер мен?н берлект? я?ыл?ан булыр?а тейеш.

Тере са?ында?ы постановкалары [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Шекспир?ы? т??ге осор пьесаларын ?ай?ы театр компаниялары ?с?н я??анлы?ы ?лег? аны? ?ына билд?ле т?гел [52] . М???л?н, 1594 йылда?ы ≪Тит Андроник≫ ба?ма?ыны? титул битенд? пьеса ?с т?рл? т?рк?м тарафынан ?уйыл?ан тип к?р??тел?. 1592?1593 йылда?ы чуманан ?у? Шекспир?ы? пьесалары ??ене? компаниялары тарафынан ≪Театр?а≫ ??м Шордичта?ы ≪Куртинда≫ ?уйыла. Унда ≪Генрих IV≫ пьеса?ыны? беренсе ?л?ш? ?уйыла. ??ене? хужа?ы мен?н ?рл?шк?с, компания ≪Театр?ы≫ ташлап кит?, ??м Темзаны? к?нья? ?л?ш?нд?, Саутуаркта, ≪Глобус≫ театры т???й [53] , был актёр?ар тарафынан актёр?ар ?с?н т???лг?н беренсе театр була [54] [55] . ≪Глобус≫ 1599 йылды? к???нд? асыла, унда ?уйыл?ан т??ге пьесалар?ы? бере?е ≪Юлий Цезарь≫ була. Шекспир?ы? 1599 йылдан ?у? я?ыл?ан к?пселек и? билд?ле пьесалары, шул и??пт?н ≪Гамлет≫, ≪Отелло≫ ??м ≪Король Лир≫ . ≪Глобус≫ ?с?н я?ыл?ан [54] [56] [57] .

Шекспир?ы? ≪Лорд-камергер хе?м?тсел?ре≫ труппа?ы король Яков I мен?н айырым м?н?с?б?тт? була, бигер?к т? уны? исемен ≪Король хе?м?тсел?ре≫ тип ??г?ртк?нд?н ?у? м?н?с?б?тт?р я?шы була. ?уйылыштар тура?ында я?малар тар?ау бул?а ла, Шекспир?ы? ?арай янында 1604 йылды? 1 ноябре ??м 1605 йылды? 31 октябре ара?ында 7 пьеса?ыны? постановка?ы, шул и??пт?н ≪Венеция сау?аг?ре≫ пьеса?ыны? ике постановка?ы була [58] . 1608 йылдан ?у? труппа ?ыш ябы? ≪Блэкфрайерс≫ театрында сы?ыш я?ай, ? й?й ≪Глобуста≫ эшл?й башлай [59] . Я?шы бина ??м король ?урсаулы?ы Шекспир?а ??ене? пьесаларыны? реквизитына ?атмарлы ?оролмалар индерерг? м?мкинлек бир?. М???л?н, ≪Цимбелин≫ пьеса?ында Юпитер, б?рк?тт? ултырып, ≪й?шенл?п-к?кр?п т?ш?: Ул й?шен уты с?с?. ?р?кт?р тубы?ланып йы?ыла≫ [60] .

Шекспир?ы? труппа?ында Ричард Бербедж, Уильям Кемп, Нери Конделл ??м Джон Хемингес ке?ек билд?ле актёр?ар тора. Ричард Бербедж Шекспир?ы? к?п кен? пьесаларыны? т?п ролд?рен баш?ар?ан беренсе актёр була, ул шул и??пт?н ≪Ричард III≫, ≪Гамлет≫, ≪Отелло≫ ??м ≪Король Лир≫ пьесаларында уйнай [61] . Таныл?ан комик актёр Уильям Кемп баш?а персонаждар?ан тыш ≪Ромео ??м Джульеттала≫ Пьетроны, ≪Ю?тан к?п шау-шыу?а≫ Кизил ролен баш?ара [62] . XVI ??м XVII быуаттар арауы?ында уны Роберт Армин алмаштыра, ул ≪Был ?е?г? нисек о?шай≫ пьеса?ында Оселокты, ≪Король Лир?а≫ шутты баш?ара. 1613 йылда Генри Воттон ≪Генрих VIII≫ пьеса?ы постановка?ыны? булыуы тура?ында?ы х?б?р ит? [63] . 29 июнд?, был спектаклде? ?уйылышы ва?ытында пушка атылмай ?ала ??м бинаны? ?алам ?ыйы?ын яндыра, театр янып ю??а сы?а. Был факт теп-те??л пьесаны? я?ылыу ва?ытын билд?л?рг? м?мкинлек бир? [63] .

Беренсе публикациялары [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Пьесаларыны? ярты?ы (18) Шекспир и??н са?ында ба?ылып сы??ан тип ?анала. И? м??им ба?ма?ы булып 1623 йыл?ы фолио?ы (≪Беренсе фолио≫) и??пл?н?, уны Эдуард Блаунт ??м Уильям Джаггард ба?тырып сы?ара. Был ба?ма?а Шекспир?ы? 36 пьеса?ы ин?. Н?? ошо ба?ма Шекспир ижадын ?йр?не? ?лк??енд?ге тикшерене???р?е? ниге?енд? ята.

Был проекттар?ы тормош?а ашырыу Шекспир?ы? коллегалары ??м ду?тары Джон Хеминдж ??м Генри Конделл тырышлы?ы ????мт??енд? м?мкин була. Китап Хеминдж ??м Конделл исемен?н у?ыусылар?а м?р?ж???те, шулай у? Беренсе Фолионы ба?тырып сы?арыу?а булышлы? итк?н драматург Бен Джонсон я?ынан Шекспир?а ба?ышлама?ы мен?н асыла.

Поэмалары [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

1593 ??м 1594 йылда, чума эпидемия?ы ар?а?ында театр ябылыу с?б?пле, Шекспир ≪Венера ??м Адонис≫ ??м ≪Хур ителг?н Лукреция≫ ике эротик поэма?ын ижад ит?. Овоидий?ы? Метаморфозалары йо?онто?о а?тында, поэмалар?а контрол?е? м?х?б?тте? ?от ос?ос э?емт?л?ре ??м ??йеплелек хисе к?р??тел? [64] . Ике поэма?ы ла Шекспир и??н са?ында популярлы? мен?н фай?алана ??м бер нис? тап?ыр ?абатлап ба?ылып сы?а. ?с?нс? поэма?ы, ≪?аши?ты? ялыуы≫, 1609 йылда Сонеттарыны? беренсе ба?ма?ында сы?а. Поэма. ≪Феникс ??м к?г?рсен≫, 1601 йылда Роберт Честер?ы? ≪Love’s Martyr≫ йыйынты?ында ба?ыла. 1599 йылда Шекспир?ы? ике сонеты уны? ризалы?ынан тыш ≪Д?ртле пилигримда≫ ба?ылып сы?а [65] [66] [67] .

Сонеттары [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

1609 йыл?ы Шекспир сонеттары ба?ма?ыны? титул бите

Сонет ? 14 ши?ыр юлдарынан тора. Шекспир сонеттарыны? рифмовка?ы т?б?нд?гес?: gg abab cdcd efef, й??ни аралаш рифмалы ?с катрендан ??м бер ике юллы?тан (Генрих VIII ва?ытында язалап ?лтерелг?н ша?ир граф Суррей тарафынан индерелг?н типтан) тора.

Шекспир барлы?ы 154 сонет я??ан ??м улар?ы? к?пселек ?л?ш? 1592?1599 йылдар?а я?ыл?ан. Улар т??ге тап?ыр 1609 йылда, ике?е 1599 йылда ≪Д?ртле пилигрим≫ йыйынты?ында ба?ылып сы?а. Был 138 ??м 144-сы сонеттар.

Б?т? сонеттар циклы тематик т?рк?мд?рг? б?лен? [68] :

  • Ду?тарын арнал?ан сонеттар: 1?126
  • Ду?ына дан йырлау: 1?26
  • Ду?лы? ?ынауы: 27?99
  • Айырылышыу ?рнеше: 27?32
  • Беренсе ду?та к??ел ?айтыу: 33?42
  • Ш?б??л?р ??м ?ай?ы: 43?55
  • Ситл?ше? ??м меланхолия: 56?75
  • Баш?а ша?ир?ар?а к?нд?шлек ??м к?нс?лл?к: 76?96
  • ≪?ыш≫ айырылышыуы: 97?99
  • Я?ыртыл?ан ду?лы? тантана?ы: 100?126
  • ?у?ыр й??л? ??йг?н й?рен? ба?ышлан?ан сонеттар: 127?152
  • ?ы?ымта ? шатлы? ??м м?х?бб?т матурлы?ы: 153?154

126-сы сонеты ?анундар?ы бо?а ? унда бары 12 юл ??м баш?а рифма. ?ай?ы са? уны циклды ике шартлы ?л?шк? ?ду?лы??а арнал?ан сонеттар (1-126) ??м ≪?у?ыр й??л? ханым?а≫ арнал?ан сонеттар?а (127?154)б?ле?се тип и??пл?й??р [69] . 145 -сы сонет биш стопалы урынына д?рт стопалы ямб мен?н я?ыл?ан ??м ?ал?андарынан стиле буйынса айырылып тора; уны ирт? осор ижады и??бен? индер?л?р ??м уны? т?п героиня?ын Шекспир?ы? ?атыны Анна Хатауэй мен?н ти?л?штер?л?р (уны? фамилия?ы ≪away hate≫, б?лки, каламбур р??ешенд? сонетта к?р??телг?н).

Стиле [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Шекспир?ы? беренсе пьесаларыны? теле ? ул д??ер??ге ябай тел. Был стилл?шк?н тел драматург?а ??ене? персонаждарын асып ?алыр?а ??р ва?ытта ла м?мкинлек бирм?й [70] . Ши?ри?т йыш ?ына ?атмарлы метафоралар ??м ??йл?мд?р мен?н арты? тултырыла, ? тел к?бер?к тексты й?нле уйнау?а ?ара?анда тасуири у?ыу?а булышлы? ит?. Ми?ал?а, ≪Тит Андроникты?≫ тантаналы телм?ре, ?ай?ы бер т?н?итсел?р?е? фекеренс?, йыш ?ына ва?и?аны ?крен?йт?."Ике веронсы" персонаждарыны? телм?ре т?би?и т?гел [27] [71] .

Ти???н Шекспир традицион стилде ??ене? ма?сатына яра?лаштыра башлай. ≪Ричард III≫ пьеса?ында башлан?ыс солилоквий ??е мен?н ??йл?ше???рен? барып тоташа. Шул у? ва?ытта Ричардты? са?ыу монологтары Шекспир?ы? ?у??ы пьесаларыны? монологына ??еш ала [72] [73] . Б?т? пьесалары традицион стилд?н я?ы стилг? к?с?. Карьера?ыны? артабан?ы дауамында Шекспир улар?ы берл?штер?, ??м стилд?р?е? и? у?ышлы ?ушылыу ми?алы булып ≪Ромео ??м Джульетта≫ тора. 1590 йылдар урта?ында, ≪Ромео ??м Джульетта≫ [74] , ≪Ричард II≫ ??м ≪Й?йге т?нд?ге т?ш≫ ???р??рен ижад итк?н ва?ытта, Шекспир стиле т?би?и була. Метафоралар ??м образлы ?йтемд?р драманы? ихтыяждары мен?н ярашып кил?.

Шекспир ?уллан?ан стандарт ши?ри форма?ы ? биш стопа мен?н я?ыл?ан а? ши?ыр. Т??ге ??м ?у??ы пьесаларыны? а? ши?ыры к?пк? айырыла. Т??ге?е йыш ?ына матур, ?мм?, ?а?и?? булара?, й? ши?ри юл а?а?ында ??йл?м, й? м???н??и ?л?ш? тулы?ынса тамамлана, ??м был бер т?рл?л?кт? тыу?ыра [75] . Шекспир традицион а? ши?ыр?ы ??л?штерг?нд?н ?у?, уны ??г?рт? башлай, ул ши?ри юл а?а?ында ??йл?мде б?л?. Бындай алымды ?улланыу ши?ри?тк? ?е??т, ??м ≪Юлий Цезарь≫ ??м ≪Гамлет≫ ке?ек пьесаларына ?ы?ылмалылы? бир?, . М???л?н, Шекспир уны Гамлетты? тетр?ндергес хист?рен тапшырыу ?с?н ?уллана [76] (≪Гамлет≫, 5-се акт, 2-се к?ренеш, 4-8.).

≪Гамлеттан≫ ?у? артабан?ы пьесаларында ши?ри стилене?, бигер?к т? уны? ?у??ы трагедияларында хисле пассаждарыны? ??г?ртеле?е дауам ит?. ???би т?н?итсе Брэдли был стилде ≪тулыра?, т?рл?л?р?к ??м ?? ?абатлау?ар мен?н≫ тип ??р?тл?й [77] . ??ене? карьера?ыны? а?а?ында Шекспир бындай эффект?а ?лг?шер ?с?н к?п алымдар ?уллана. Ул анжамбеман, структуралы булма?ан паузалар ??м ту?талыштар, т?рл? ????ти булма?ан конструкциялар?ы? т?р??рен ??м ??йл?мд?р?е? о?онло?он ?уллана [78] . К?п осра?та ??йл?мде? м???н??ен ты?лаусы ??е уйлап б?т?р?рг? тейеш. ?у??ы романтик пьесаларында о?он ??м ?ы??а ??йл?мд?р бер-бере?ен? ?аршы ?уйыла, ва?и?аны? объекты ??м субъекты урындар мен?н алмашына, ?????р т?ш?п ?ала, был ??ен?н ??е килеп сы?ыу той?о?он тыу?ыра [79] .

Шекспир ши?ри с?н??тте театр постановкаларыны? практик деталд?рен а?лау мен?н берл?штер? [80] . Шул ва?ытты? б?т? драматургтары ке?ек, Плутарх ??м Холинсхед ке?ек сы?ана?тар?ан тарихтар?ы театрлаштыра [81] . ?мм? сы?ана? ??г?реш?е? ?алмай; Шекспир аудитория алдында хик?й?л???е? к?п я?лылы?ы асыл?ын ?с?н и?ке сюжет линияларын ??г?рт?, я?ыларын индер?. Шекспир?ы? о?талы?ы ??е? мен?н, уны? персонаждары асы?ыра? булып к?рен? ??м улар?ы? телм?ре м??им ??енс?лекк? эй? була. ?мм? ?у??ы пьесалары т??ге осор ижадын х?терл?т?. ?у??ы осор романтик ???р??ренд? ул театр?ы? тормош?а ашырлы? т?геллеген ?ы?ы? ??т?н? алыр ?с?н я?алма стилг? кире ?айта [82] .

Абруйы ??м т?н?ит [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Шекспир ?? ва?ытында б?й?к драматург тип ?аналма?а ла, ??ене? ???р??ре тура?ында ма?тау ба?аламалары ала [83] [84] . 1598 йылда я?ыусы-рухани Френсис Мерис уны инглиз я?ыусыларынан комедияла ла, трагедияла ла ≪и? ш?бе≫ тип атай [85] [86] . ≪Parnassus≫ пьесалар йыйынты?ы автор?ары Шекспир?ы Джеффри Чосер , Гауэр ??м Спенсер мен?н ти?л?й??р. Беренсе фолиола Бен Джонсон Шекспир?ы: ≪Ал?ыштар?а лайы?лы быуат й?не, бе??е? с?хн?не? шатлы?ы ??м м??жиз??е≫ тип атай [87] ".

XIX ??м XX быуат ?с?н типик бул?ан Уильям Шекспир?ы? ?ыны, Линкольн-парк (Чикаго)
Россияны? почта конверты, 2014 йыл

1660 йылда ??м XVII быуат ара?ында монархия реставрация?ыны? осоро ара?ында классицизм идеялары ??т?нл?к ит?. Шу?а к?р? ул ва?ытты? т?н?итсел?ре Шекспир?ы Джон Флетчер?ан ??м Бен Джонсондан т?б?н ?уялар. Томас Ример, м???л?н, Шекспир?ы трагик ??м комикты ?уш?аны ?с?н ??йепл?й. Шу?а ?арама?тан, ша?ир ??м т?н?итсе Джон Драйден Шекспир?ы ю?ары ба?алап: ≪Мин Джонсон мен?н ?о?ланам, ?мм? Шекспир?ы яратам≫ тип ?йт? [88] . Шулай ?а бер нис? ти?т? йыл дауамында Ример ?араштары хакимлы? ит?, л?кин XVIII быуатта т?н?итсел?р Шекспир мен?н ?о?лана ??м уны гений тип атай башлай?ар. Шекспир ижадына ба?ышлан?ан 1765 йылда Сэмюэл Джонсонды? ??м 1790 йылда Эдмонд Малоунды? ?илми эшт?рене? ба?ылып сы?ыуы был абруй?ы ны?ыта ?ына [89] [90] . 1800 йыл?а инде Шекспир Англияны? милли ша?иры исеме ала. XVIII ??м XIX быуаттар?а Британия утрау?арынан ситт? л? исеме ки? билд?ле була. Уны Вольтер , Гёте , Стендаль ??м Виктор Гюго ке?ек я?ыусылар хуплай [91] .

Романтизм д??еренд? Шекспир ша?ир ??м ???би философ Сэмюэл Тейлор Кольриджды? ю?ары ба?а?ын ала; т?н?итсе Август Вильгельм Шлегель уны? пьесаларын немец романтизм рухында немец телен? т?ржем? ит? [92] . XIX быуатта Шекспир мен?н ?о?ланыу йыш ?ына табыныу ??м ярам?а?ланыу мен?н сик?тш була. ≪Был Король Шекспир≫, ? тип я?а эссе я?ыусы Томас Карлейль 1840 йылда  ? ≪б?т?бе???н д? ю?ары, и? изге, я?ымлы, ?мм? к?сл?; ?а?шама?≫ [93] " [94] . Л?кин Бернард Шоу ≪бард?а табыныусанлы?≫ (ингл. bardolatry) ???ен ?улланып, Шекспир?ы? романтик культын т?н?итл?й. Уны? ра?лауынса, Ибсенды? натуралистик драма?ы Шекспир?ы ??м?лд?н сы?ара [95] .

Рус я?ыусы?ы Лев Николаевич Толстой ??ене? ≪Шекспир ??м драма тура?ында≫ [96] т?н?ит очеркында Шекспир?ы? и? популяр ???р??рен, башлыса ≪Король Лир≫, ≪Отелло≫, ≪Фальстаф≫, ≪Гамлет≫ ?. б ентекле тикшере? ниге?енд? Шекспир?ы драматург булара? ??л?тен ?ыр?а т?н?итк? дусар ит?.

XX быуат башында с?н??тте? модернистик революция?ынан ?у? Шекспир авангардистик р?тт?рен? ?уйыла. Немец экспрессионистары ??м м?ск?? футуристары уны? пьесаларын ?уя. Марксист, режиссёр ??м драматург Бертольд Брехт Шекспир йо?онто?о а?тында эпик театр ??ерл?й. Ша?ир ??м т?н?итсе Т. С. Элиот Шоу ?аршы сы?ыш я?ап, Шекспир?ы? ≪примитивлы?ы≫ уны? ???р??рен заманса ит?, тип ?йт? [97] . Элиот шекспир образдарын ентекле ?йр?не? буйынса тикшере?сел?р х?р?к?тен ет?кл?й. 1950 йылдар башында я?ы к?р?ш модернизмды алыштыра ??м Шекспир?ы постмодернистик" ?йр?не?г? башлан?ыс ?ала [98] . 1980 йылдар?а Шекспир ижадын структурализм, феминизм, я?ы тарихилы? в?килд?ре тарафынан ?йр?нел? башлай [99] [100] .

Йо?онто?о [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

≪Макбет≫, Генри Фюзели (1793?1794), Фолджер?ы? Шекспир китапхана?ы , Вашингтон

Шекспир?ы? эшт?ре кил??е йылдар?а?ы театр ??м ???би?тк? етди йо?онто я?ай. Атап ?йтк?нд?, ул персонаждарын характерлаштырыу, сюжет, тел ??м жанр ?лк??енд? драматургты? эште ки??йт? [101] . М???л?н, ≪Ромео ??м Джульетта≫ трагедия?ына тиклем романтика трагедия ?с?н лайы?лы тема булып ?аралмай. Солилоквиялар к?бе?енс? тамашасылар?а ва?и?алар тура?ында х?б?р??р?е еткере? ?с?н ?улланыла, Шекспир улар?ы персонажды? характерын ??м уны? фекер??рен асы?лау ?с?н ?уллана башлай [102] . Уны? эшт?ре артабан?ы ша?ир?ар?а ны? йо?онто я?ай. Романтика д??ере ша?ир?ары шекспир ши?ри драма?ын терге?ерг? маташалар, ?мм? ?ур у?ыш?а ?лг?шм?й??р. Т?н?итсе Джордж Стайнер Кольридждан алып Теннисон?а тиклемге б?т? инглиз драма?ын ≪шекспир тема?ына йомша? вариациялар≫ тип атай [103] .

Шекспир Томас Харди , Уильям Фолкнер ??м Чарльз Диккенс ке?ек я?ыусылар?а ?ур йо?онто я?ай. ?алимдар 20 000 музыкаль ???р?е? Шекспир эшт?ре мен?н б?йле булыуын и??пл?й??р. Улар ара?ында Джузеппе Вердины? ике опера?ы бар, ≪Отелло≫ ??м ≪Фальстаф≫, т??ге сы?ана?та бер ук исемле пьесалары ята [104] . Шекспир шулай у? к?п р?ссамдар?ы, шул и??пт?н романтиктар?ы ??м прерафаэлиттар?ы ил?амландыр?ан. Швейцария р?ссамы Генри Фюзели, Уильям Блейкты? ду?ы, немец телен? хатта ≪Макбет≫ пьеса?ын т?ржем? итк?н [105] . Психоанализ теория?ын булдыр?ан Зигмунд Фрейд ??ене? кеше т??лим?те тура?ында теорияларында Шекспир психология?ына, башлыса, Гамлет образына таяна [106] .

Шекспир ва?ытында инглиз грамматика?ы, я?ылышы ??м ??м ?йтелеше бе??е? к?нд?р?екен? ?ара?анда ?? стандартлаштырыл?ан була, ??м ул теле х??ерге заман инглиз телене? формалашыуына булышлы? ит? [107] . Ул ? Джонсон Сэмюэл тарафынан ≪A Dictionary of the English Language≫ т??ге ???ренд? и? к?п цитаталар килтерелг?н автор [108] . ≪With bated breath≫ (тын да алмай тороу) (≪Венеция сау?аг?ре≫) ??м ≪a foregone conclusion≫ (Алдан х?л ителг?н сара) (≪Отелло≫) х??ерге заман к?нд?лекке инглиз телм?рен? ин? [109] [110] .

Шекспир ш?хесе тир?л?й шикл?не???р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

≪Шекспир м?сь?л?л?ре≫ [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Елизавета д??ере кеше?ене? ?аил? коллекция?ында я?ыра? табыл?ан портрет ( 1610 ). ?ай?ы бер с?н??т белгест?ре был Уильям Шекспир?ы? бер??н-бер портреты тип ра?лай. [111] [112] .

Шекспир?ы? ?лемен?н ?у? я?ынса 230 йыл ?тк?с уны?ы тип и??пл?нг?н эшт?р?е? авторлы?ы тура?ында шикл?не???р барлы??а кил? башлай [113] . К?бе?енс? затлы н??елд?н я?шы белем ал?ан Роджер Меннерс, 5-се граф Ратленд, Фрэнсис Бэкон, Кристофер Марло ??м Оксфордты? 17-се графы Эдуард де Вер ке?ек альтернатив кандидаттар т??дим ител? [114] . Шулай у? ≪Шекспир≫ псевдонимы а?тында я?ыусылар т?рк?м? й?шеренг?н тиг?н теория ла т??дим ител? [115] . ?мм? академик й?м?и?тт? традицион теория д?й?м ?абул ителг?н [116] , нестрафордиан юн?лешен?, бигер?к т? оксфордиан теория?ына ?ы?ы??ыныу XXI быуатта ла ?а?лана [117] [118] [119] .

Нестрафордиансылар ??ене? теория?ын и?батлауыны? бере?е тип Шекспир?ы? белем алыуы тура?ында тура?ында бер нинд?й ?? таны?лы?ы ?а?ланма?ан, шул у? ва?ытта уны? ???р??ренд? т?рл? и??пл????р буйынса ??? байлы?ы 17 500 алып 29 000 тиклем т?шкил ит? [120] , шулай у? улар?а тарихты ??м ???би?тте беле? т?р?н к?рен? тип и??пл?й. Шекспир тарафынан бер ген? ?улъя?ма ла ?а?лама?анлы?тан, традицион версия?а ?аршы кешел?р уны? ???би карьера?ы фальсификациялан?ан тиг?н ?ы?ымта я?ай.

Дине [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

?ай?ы бер ?алимдар фекеренс?, Шекспир?ы? ?аил? а?залары католик була, шул ва?ытта католик дине тыйыу а?тында бул?ан [121] . Шекспир?ы? ?с??е, Мэри Арден, католик ?аил??ен?н сы??ан. Шекспир?ы? католик ?аил??ен?н сы?ышы тура?ында д?лилд?р Джон Шекспир?ы? 1757 йылда йортоно? сар?а?ында табыл?ан васыятында ?йтел?. Документты? т?п н?сх??е ю?ала, ??м ?алимдар?ы? уны? д?р??л?г? буйынса ?араштары т?рл?с? була [122] [123] . 1606 йылда Шекспир?ы? ?ы?ы Сьюзенды? Стратфордтта?ы пасхала булмауы исемлекк? эл?г? [124] [125] [126] . ?алимдар Шекспир?ы? пьесаларында католицизм ?аршы булыуы ??м булмауы тура?ында и?батлау?ар таба, ?мм? абсолют х??и??т аны? билд?л?нм?г?н [127] [128] .

?и?ф?те [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Шекспир?ы? ?и?ф?те тура?ында уны? тормошо ва?ытында эшл?нг?н ??р?тл?? я?ма?ы ?а?ланма?ан, ??м уны? ысын й??? тура?ында б?х?ст?р алып барыла. Йыш ?ына ысын Шекспир портреты тип Друшаут портретын ?йт?л?р, уны? тура?ында Бен Джонсон Шекспир я?шы ?и?ф?тт? к?р??телг?н тип я?а [129] , бигер?к т? ??беренд?ге бюст был портрет мен?н о?шаш. XVII быуат башында?ы ≪Бен Джонсон Уильям ??м Шекспир≫ картина?ында ул ?лг?нд?н ?у? я?ыл?ан б?й?к драматургты? портреттарына о?ша?ан кеше шахмат уйнап ултыра. Был картина х??ерге ва?ытта голланд р?ссамы Карел ван Мандер?а ?арай. XVIII быуатта Шекспир?ы? ысын ?и?ф?тен асы?лау буйынса маташыу?ар ?тк?рел?, был к?п т?рл? фальсификациялар?а ??м т?рл? версиялар?а килтер? [130] .

???р??ре исемлеге [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Пьесалары классификация?ы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

≪Уильям Шекспир?ы? пьесалары≫ . Джон Гилберт , 1849 год.

Шекспир?ы? ???р??ре 1623 йылда Беренсе фолиола н?шер ителг?н 36 пьесаны индер?, бында улар ба?ма?ына ярашлы комедиялар, хроникалар ??м трагедиялар?а б?лен? [131] . Беренсе фолио?а ике пьеса?ы Ике абруйлы ту?ан ??м Перикл инм?г?н, х??ер улар ?анундар?ы? ?л?ш? ?анала, ?алимдар улар?ы я?ыу?а Шекспир ?ур ?л?ш индерг?н тип ?анай [132] [133] . Беренсе фолиола Шекспир?ы? поэмалары ба?ылып сы?май.

XIX быуат а?а?ында Эдуард Доуден Шекспир?ы? 4 ?у??ы пьеса?ын романтик пьеса тип классификациялай, ??м улар?ы к?п тикшере?сел?р трагикомедия тип ата?алар ?а, был вариант ки? ?улланыла [134] [135] . 1896 йылда Фредерик Боас Шекспир?ы? пьесаларын ??р?тл?п, ≪проблемалы пьесалар≫ тиг?н термин индер?, с?нки улар?ы жанр билд?л?ре буйынса билд?л??е ?атмарлы була, улар?а ≪Я?шы б?т??, б?т??е л? я?шы≫, ≪?лс?м ?с?н ?лс?м≫, ≪Троил ??м Крессида≫ ??м ≪Гамлет≫ пьесалары ин?. Был термин к?п тикшерел? ??м ?ай?ы са?та баш?а пьесалар?а ?арата ла, ??м х??ерге ва?ытта ла ?улланыла, ?мм? ≪ Гамлетты ≫ йыш ?ына трагедия тип и??пл?й??р [136] [137] [138] . Проблемалы пьесалар (‡) там?а?ы мен?н билд?л?н?.

?г?р пьеса Шекспир тарафынан ?л?шл?т? я?ыл?а, ул (†) там?а?ы мен?н билд?л?н?. Шекспир?ы?ы тип и??пл?нг?н эшт?р апокриф ке?ек классификациялана.

???р??ре [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Комедиялары
Хроникалары

|style="width:33%; "|

Трагедиялары


|}

Поэмалары
Ю?ал?ан эшт?ре
Апокрифтар

Шулай у? ?ара?ы? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

И?к?рм?л?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. Biography: or, Third division of… ? Google Книги
  2. 2,0 2,1 См. раздел ≪Биография≫
  3. Shapiro, 2005 , pp. xvii?xviii
  4. Schoenbaum, 1991 , pp. 41, 66, 397?98, 402, 409
  5. А.Аникст. Шекспир
  6. С. Шенбаум. Шекспир. Краткая документальная биография
  7. Germaine Greer ≪Past Masters: Shakespeare≫ (Oxford University Press 1986, ISBN 0-19-287538-8 ) pp1-2
  8. ?алып:Книга:William Shakespeare: A Compact Documentary Life .
  9. ?алып:Книга:William Shakespeare: A Compact Documentary Life
  10. ?алып:Книга:William Shakespeare: A Compact Documentary Life .
  11. ?алып:Книга:Shakespeare: The Lost Years .
  12. Театр эпохи Шекспира: уч. пособие для вузов / А. А. Аникст. ? 2-е изд., испр. ? М.: Дрофа, 2006. ? С. 82. ISBN 5-358-01292-3
  13. ?алып:Книга:William Shakespeare: A Compact Documentary Life .
  14. ?алып:Книга:William Shakespeare: A Compact Documentary Life .
  15. ?алып:Книга:William Shakespeare: A Compact Documentary Life .
  16. ?алып:Книга:William Shakespeare: A Compact Documentary Life
  17. ?алып:Книга:William Shakespeare: A Compact Documentary Life
  18. И. Гилилов. Игра об Уильяме Шекспире, или Тайна Великого Феникса. М., 1977, с. 122?124. ISBN 5-87334-021-8
  19. Ackroyd, 2006 , p. 483
  20. Frye, 2005 , p. 16
  21. Greenblatt, 2005
  22. В. Г. Белинский  Гамлет, драма Шекспира. Мочалов в роли Гамлета // Собрание сочинений в трёх томах . ? М ., 1948. ? Т. 1. ? С. 302?303.
  23. У. Шекспир. Комедии. Вступительная статья О. Постнова. ? М. Эксмо, 2008. с. 10. ISBN 978-5-699-28192-3
  24. Луков Вл. А. Жанр // Электронная энциклопедия ≪Мир Шекспира≫ .
  25. Dutton, 2003 , p. 147
  26. Ribner, 2005 , pp. 154?155
  27. 27,0 27,1 Frye, 2005 , p. 105
  28. Ribner, 2005 , p. 67
  29. Cheney, 2004 , p. 100
  30. У. Шекспир. Комедии. Вступительная статья О. Постнова. ? М. Эксмо, 2008. с. 18. ISBN 978-5-699-28192-3
  31. Shapiro, 2005 , p. 150
  32. Gibbons, 1993 , p. 1
  33. Ackroyd, 2006 , p. 356
  34. Wood, 2003 , 161
  35. Honan, 1998 , p. 206
  36. Ackroyd, 2006 , p. 353, 358
  37. Shapiro, 2005 , pp. 151?153
  38. Bradley, 1991 , p. 85
  39. Muir, 2005 , pp. 12?16
  40. Bradley, 1991 , p. 94
  41. Bradley, 1991 , p. 86
  42. Bradley, 1991 , p. 40
  43. Bradley, 1991 , p. 42
  44. Greenblatt, 2005 , p. 304
  45. McDonald, 2006 , pp. 43?46
  46. Bradley, 1991 , p. 306
  47. Ackroyd, 2006 , p. 444
  48. McDonald, 2006 , pp. 69?70
  49. Dowden, 1881 , p. 60
  50. Frye, 2005 , p. 123
  51. McDonald, 2006 , pp. 15
  52. Wells, Taylor , p. xx
  53. Wells, Taylor , p. xxi
  54. 54,0 54,1 Foakes, 1990 , p. 6
  55. Shapiro, 2005 , pp. 125?31
  56. Nagler, 1958 , p. 7
  57. Shapiro, 2005 , pp. 131?2
  58. Wells, Taylor , p. xxii
  59. Foakes, 1990 , p. 33
  60. Ackroyd, 2006 , p. 454
  61. Ringler, 1997 , p. 127
  62. Schoenbaum, 1987 , p. 210
  63. 63,0 63,1 Wells, Taylor , p. 1247
  64. Rowe, 2006 , p. 3
  65. Rowe, 2006 , p. 1
  66. Honan, 1998 , p. 289
  67. Schoenbaum, 1987 , p. 327
  68. Аникст А. А. Поэмы, сонеты и стихотворения Шекспира // Шекспир У. Полное собрание сочинений в 8 томах. М.: Искусство, 1960. Т. 8. С. 594.
  69. Западноевропейский сонет XIII?XVII веков. Поэтическая антология.: ? Л. ЛГУ. 1988. ? 496 С. ISBN 5-288-00129-4 с.455
  70. Clemen, 2005a , p. 150
  71. Clemen, 2005b , p. 29
  72. Brooke, 2004 , p. 69
  73. Bradbrook, 2004 , p. 195
  74. Clemen, 2005b , p. 263
  75. Frye, 2005 , p. 185
  76. Wright, 2004 , p. 868
  77. Bradley, 1991 , p. 91
  78. McDonald, 2006 , pp. 42?6
  79. McDonald, 2006 , p. 36, 39, 75
  80. Gibbons, 1993 , p. 4
  81. Gibbons, 1993 , pp. 1?4
  82. McDonald, 2006 , p. 13
  83. Dominik, 1988 , p. 9
  84. Grady, 2001b , p. 267
  85. Grady, 2001b , p. 265
  86. Greer, 1986 , p. 9
  87. Soul of the age, the applause, delight, the wonder of our stage
  88. Dryden, 1889 , p. 71
  89. Grady, 2001b , p. 270
  90. Levin, 1986 , p. 217
  91. Grady, 2001b , p. 272?274
  92. Levin, 1986 , p. 223
  93. That King Shakespeare … over us all, as the noblest, gentlest, yet strongest of rallying signs; indestructible
  94. Carlyle, 1907 , p. 161
  95. Grady, 2001b , p. 276
  96. Толстой Л. Н. ≪О Шекспире и о драме≫ 2017 йыл 18 май архивлан?ан .
  97. Grady, 2001a , pp. 22?6
  98. Grady, 2001a , pp. 24
  99. Grady, 2001a , pp. 29
  100. Drakakis, 1985 , pp. 16?17, 23?25
  101. Chambers, 1944 , p. 35
  102. Clemen, 1987 , p. 179
  103. Steiner, 1996 , p. 145
  104. Wells, Orlin , pp. 641?2.
  105. Paraisz, 2006 , p. 130
  106. Bloom, Harold. The Western Canon. ? New York. ? Riverhead Books. ? P. 346.
  107. Crystal, 2001 , pp. 55?65
  108. Wain, 1975 , p. 194
  109. Johnson, 2002 , p. 12
  110. Crystal, 2001 , pp. 63
  111. Смирнов П. Шекспир обзавелся домом и портретом // Газета.ру
  112. Найден ≪настоящий≫ портрет Шекспира 2012 йыл 5 февраль архивлан?ан . // RB.ru
  113. Shapiro, 2010 , pp. 77?78
  114. Gibson, 2005 , pp. 48, 72, 124
  115. McMichael, Glenn , p. 56
  116. Did He or Didn’t He? That Is the Question . The New York Times (22 апрель 2007). Дата обращения: 26 апрель 2013. Архивировано 28 апрель 2013 года.
  117. Kathman, 2003 , pp. 620, 625?626
  118. Love, 2002 , pp. 194?209
  119. Schoenbaum, 1991 , pp. 430?40
  120. Nevalainen, Terttu. Early Modern English Lexis and Semantics . ? Cambridge University Press, 1999. ? С. 332?458. ? ISBN 978-0-521-26476-1 .
  121. Pritchard, 1979 , p. 3
  122. Wood, 2003 , pp. 75?8
  123. Ackroyd, 2006 , pp. 22?3
  124. Wood, 2003 , p. 78
  125. Ackroyd, 2006 , pp. 416
  126. Schoenbaum, 1987 , pp. 41?2, 286
  127. Wilson, 2004 , p. 34
  128. Shapiro, 2005 , p. 167
  129. Cooper, 2006 , pp. 48, 57
  130. Schoenbaum, 1981 , p. 190
  131. Boyce, 1996 , pp. 91, 193, 513.
  132. Kathman, 2003 , p. 629
  133. Boyce, 1996 , p. 91
  134. Edwards, 1958 , pp. 1?10
  135. Snyder, 2007
  136. Schanzer, 1963 , p. 1
  137. Bloom, 1999 , pp. 325?380
  138. Berry, 2005 , p. 37

Библиография [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

?ылтанмалар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

ссылка на KML  Места, упомянутые в произведениях Шекспира  Google Maps    KMZ (файл меток KMZ для Google Earth )



Был я?ыусы тура?ында тамамланма?ан м???л? . ?е? м???л?не т???теп ??м тулыландырып Википедия проектына яр?ам ит? ала?ы?ы? .