Словактар

Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те
Словактар

Антон Бернолак, Людовит Штур, Андрей Глинка, Штефан Бани, Йозеф Гурбан, Аурель Стродола, Адам Коллар, Милан Годжа, Павол Гведзослав, Милан Штефаник, Густав Гусак, Александр Дубчек
?аны ??м й?ш?г?н урыны

Барлы?ы: 6,2 млн
СловакияСловакия ? 4 352 775 [1]

АҠШ флагыСША ? 797 764 [2]

ЧехияЧехия ? 147 152 [3] [4]

Тел

Словак теле

Дин

Католицизм , протестантизм , православие

Халы?

К?нбайыш славяндар

Ту?андаш халы?тар

Чехтар, поляктар, лужичандар, кашубтар, силездар

Килеп сы?ышы

Славяндар

Слова?к тар ( словак. Slovaci , к?нбайыш славян хал?ы, Словакияны? т?п хал?ы булып ?анала. Словактар?ы? байта? ?ына общиналары Чехияла , А?Шта , Венгрияла , Румынияла , Сербияла , Хорватияла ??м Канадала й?ш?й. Словак ??селегене? и??бе А?Шта - 797 764 (2000 йыл), Чехияла - 147 000-д?н 350 000-г? тиклем, Венгрияла -17 693 (2001 йыл), Канадала - 50 000-д?н 100 000-г? тиклем, Сербияла - 59 000 ??м шуны? 56 000-е Воеводинала , Польшала -10 000 -д?н 47 000-г? тиклем, Румынияла - 18 000, Украинала - 7 000-д?н 17 000-г? тиклем, Хорватияла (т?? сиратта к?нсы?ыш Славонияла), Европа Союзыны? баш?а илд?ренд?, Австралияла ??м Латин Америка?ында т?шкил ит?.

Этнонимы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

≪Словак≫ термины т??ге тап?ыр 1444 йылды? 7 сентябренд?ге я?ма сы?ана?ында Словак исемле кеше булара? телг? алына. Б?й?к Моравия хал?ы словактар?ы? ата-бабаларын бер нис? сы?ана? буйынса лат.   sclavi й?ки иск.-слав. слов?не тип билд?л?й (ахыры, был Б?й?к Моравия хал?ыны? ??-??ен? ?уш?ан исеме). Венгрияны? латын теленд?ге сы?ана?тарында нинд?й?ер славян хал?ын й?ки я?ы славян колонистарын билд?л?? ?с?н фай?аланыл?ан sclavi термины XII быуаттан да ?у? т?гел барлы??а кил?. В XI?XIV быуаттар?а Венгрия мен?н к?рше бул?ан илд?р?? словак исеме биг?к булма?ан, ахыры. XIII быуат сы?ана?тарында sclavi ???е венгр?ар ??м немецтар мен?н берг? й?ш?г?н т?нья? венгр хал?ы булара? телг? алына. 1381 йылда Жилина ?ала?ыны? славян хал?ы Людовик I немецтар тарафынан ?ы?ыры?ланыу?ары тура?ында?ы ялыу мен?н м?р?ж???т ит?. XV быуат?а тиклем словактар ????рен ≪словен≫дар тип атай. Заманса ≪словак≫ ( словак. Slovak ) термины XV быуатта Чехияла, фараз буйынса Праганы? Карлов университетында барлы??а кил? ] [5] .

Тарихы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

V?IX быуаттар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Словактар?ы? ата-бабалары (??т?нл?к ите?се фекер??р буйынса) сама мен?н бе??е? эра?а тиклем 500 йыл элек, Халы?тар?ы? б?й?к к?сеше ва?ытында у?, х??ерге Словакия ?лк??енд? й?ш?г?н. Словак хал?ыны? ата-бабалары тор?ан ер тура?ында бер??м фекер ю?. Бер фекер буйынса, х??ерге Словакия?а славяндар?ы к?сереп ултыртыу ике тул?ында бара ? т?нья?тан ??м к?нья?тан. Икенсе фекерг? ярашлы, Нестор йылъя?ма?ы ??м Олег Николаевич Трубачев фекере буйынса, улар?ы? к?сереп ултыртыл?ан районы Халы?тар?ы? б?й?к к?сешен? тиклем ?к Карпат районынын ба?ып ал?ан була. Словак лингвистары ?арашы буйынса, Словак я?ыуы ниге?ене? т??ге ??еш фаза?ы славяндар?ы? киле?е мен?н берг? башлана.

VII быуатта словактар?ы? ата-бабалары Само держава?ы хал?ыны? ?ушма ?л?ш? булып ?анала. Археологик табылды?тар?а ярашлы, Само д??л?те ва?ытында?ы ??м VIII?IX быуаттар?а?ы табылды?тар ара?ында бер ни тиклем ??л?к???л?к к???тел?.

VIII быуат а?а?ында славяндар ??м улар мен?н к?рше халы?тар й?ш?г?н бил?м?л?р.

VIII быуатта словактар?ы? ата-бабалары Нитран кен?злеген? ниге? ?ала. Ул 833 йылда Б?й?к Моравия держава?ыны? ?ушма ?л?ш? була. Улар чехтар?ы? ата-бабалары мен?н берг? Б?й?к Моравия хал?ы ???ген булдыра. ?ай?ы бер Славистар?ы? фекере буйынса, словак теле туранан-тура Праславян телен?н ??еш ала. Словак лингвистарыны? ??т?нл?кл? фекерен? ярашлы, словак телене? праславян ниге?е ??еше VIII быуатта башлана. IX быуатты? м??им ва?и?а?ы булып, Салониктан ике ту?ан Кирилл ??м Мефодий?ы? Б?й?к Моравия?а славян миссия?ы тора. Изге Кирилл Константин миссия ?с?н махсус т??ге славян алфавиты - Глаголицаны булдыра, б?г?н Словакияны? д??л?т гербы бул?ан ике диезлы Византия символын индер?, моравия миссия?ы ?с?н и?ке славян телен ?айлай ??м Изге Мефодий мен?н ??ерл?п ?уй?ан литургия, Библия текстарыны? т??ге т?ржем?л?рен и?ке славян телен? к?сер?. Моравия миссия?ы ва?ытында и?ке славян теле К?нбайыш славян теле диалектыны? к?п кен? элементтарын ??л?штер?. Шулай итеп, глаголицаны? ул ва?ытта?ы версия?ында ла б?г?нг? Словакия диалектында ?ына фай?алан?ан (dz) х?рефе бар. Икенсе я?тан, х??ерге Словак теленд? и?ке славян телен?н алын?ан бик к?п дини т?ш?нс?л?р бар. Б?й?к Моравия?а миссия?ы ва?ытында ту?андар б?т? Библияны ??м шулай у? закондар йыйылма?ын, литургик текстар?ы ??м баш?алар?ы и?ке славян телен? т?ржем? ит? ??м ошо миссия ар?а?ында улар б?т? славян ???би?тен? ниге? ?алыусылар булып и??пл?н?. 868 йылды? мартында и?ке славян теле хатта Рим папа?ы тарафынан к?нбайыш сирк????ге латин теле , грек ??м Иврит телд?ре мен?н бер р?тт?н д?ртенсе, дини тел булара? р?хс?т ител?. Локаль элементтар мен?н т?ьмин ителг?н и?ке славян теле Б?й?к Моравияла р?сми ??м дини ма?сатта латин теле мен?н берг? фай?аланыла. Б?й?к Моравияла локаль телде? м???ни форма?ы ?арай?а ??м белемле кешел?р тарафынан ?ына фай?аланыла.

X?XV быуатта [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

X быуат башында х??ерге к?нья? Словакия?а венгр-мадьяр ??бил?л?рене? ба?ып ине?е Б?й?к Моравия держава?ыны? тар?алыуына килтер?. X-XI быуаттар?а Словакия, ? уны? т?нья? ?лк??е XIV быуатта ?ына Венгрия короллеге составына ин?. XII быуат?а тиклем Нитран кен?злеге Венгрия короллеге составында ?ала. ≪Повесть временных лет≫ Славяндар?ы Словакияла XI быуатта?ы урта Дунай?ы? ?? аллы хал?ы тип ??р?тл?й. Нитран кен?злегене? ха?имы Эммерих Словакияны? кен?зе булара? билд?л?н? (≪dux Sclavoniae≫) (1029 йыл). Славистар т?рк?м? праславян теле бер??млеге бары тик X быуатта ?ына тар?ала, тип и??пл?й. Словак лингвистарыны? ??т?нл?кл? фекере буйынса, X быуаттан словак теле ??аллы тел булара? ??еш? башлай.

Урта быуаттар?а, урыны мен?н унан да ?у?ыра?, словактар венгр-мадьяр?ар мен?н берг? х??ерге Венгрияла ла, к?нья?-к?нсы?ыш Моравияла ла й?ш?г?н. Урта быуат а?а?ына тиклем был ?лк? ?л?шл?т? Венгрияны?ы, т?нья?-к?нбайыш Румынияны?ы ??м шулай у? Австрияны?ы , Украина?ы була.

Дин [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Словактар?ы? к?бе?е рим-католик сирк??ен? ?арай. XVI-XVII быуаттар?а словактар?ы? бер ?л?ш?, 10,8%-ы, Лютерандар була. ??ер?к ?л?ш?, 0,64%-ы, [6] ) Чехословакия православ сирк??ен? ?арай.

Чехословакияны? тар?алыу с?б?бе булып, словактар мен?н чехтар?ы? динг? бул?ан м?н?с?б?те тора. Словактар?ы? к?бе?е дини ??м быны асы?тан-асы? белдер?. Чехтар кире?енс?, динг? бул?ан ?арашын белдереп барыр?а тырышмай. Халы?ты? 30 ? 40%-ы б?т?нл?й дин?е? (коммунистик х?к?м?т ва?ытында был ?ан к?пк? т?б?н бул?ан)

Словактар баш?а илд?р?? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Словактар Сербияла ????рене? ??селек советына эй?. Милли ??селекте? Й?шелд?р партия?ы 0,7% йыйып, Сербия парламентында 1 урын ал?ан. Сербияла?ы словактар протестанттар. Улар Бачки-Петровац община?ында к?пселекте ? 65,4%-ы, т?шкил ит?. Шулай у? улар Ковачица община?ында и? эре этник т?рк?м, 41,85%, булып тора. Бач община?ында ла улар?ы? ?аны к?п, унда словактар д?й?м халы? и??бене? 20%-ын т?шкил ит?. Былар?ан тыш, словактар Нови-Садта ? 6393, Стара-Пазовала ? 5212 ??м Бачка-Паланкала ла, 5047 кеше, й?ш?й.

И?к?рм?л?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. TAB. 115 Obyvate?stvo pod?a pohlavia a narodnosti   (билд??е?) (xlc). ?esky statisticky u?ad (2011). ? Распределение населения по полу и национальности по результатам переписи населения (2011) на сайте Статистического бюро Словакии . Дата обращения: 25 октябрь 2015. 2016 йыл 5 март архивлан?ан .
  2. 200 US census
  3. Narodnostni struktura obyvatel   (чеш.) (PDF). ?esky statisticky u?ad (30 июнь 2014). ? Этнический состав населения Чехии на сайте Чешского статистического управления ? C. 5 . Дата обращения: 25 октябрь 2015.
  4. Population by ethnicity by 1921?2011 censuses   (ингл.) (PDF). ?esky statisticky u?ad (2011). ? Население по национальности по результатам переписей населения (1921?2011) на сайте Чешского статистического управления . Дата обращения: 25 октябрь 2015.
  5. Виноградова, А. И. и др. К проблеме становления этнического самосознания словаков . ? Развитие этнического самосознания славянских народов в эпоху зрелого феодализма. ? М .: Наука, 1989. ? С. 233, 236?238, 242, 243.
  6. Перепись населения 2001 года 2016 йыл 14 апрель архивлан?ан .

???би?т [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  • Грацианская Н. Н. Словаки: К проблемам этнокультурной истории / Отв. ред. д-р ист. наук М. С. Кашуба; Институт этнологии и антропологии им. Н. Н. Миклухо-Маклая РАН. ? М .: ИЭА РАН, 1994. ? 224 с. ? 300 экз.  ? ISBN 5-201-00856-9 . (обл.)

?алып:Словаки