Й????

Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те
Й????
Рәсем
Регулируется Международная федерация плавания [d]
Пиктограмма
Рекорд или история рекордов мировые рекорды в плавании [d]
  Й???? Викимилект?
2006 йыл?ы Европа чемпионатында баттерфляй мен?н 100 м-?а финал й????е финишы
Триатлон буйынса ярыштар?а асы? ?ыу?а й????г? старт, 2007 йыл

Й????  ? т?рл? дистанциялар?ы к?мер?к ва?ытта й???п ?те??е ?? эсен? ал?ан спорт т?р? й?ки спорт дисциплина?ы [1] . Х??ерге ?а?и??л?р буйынса старт бирелг?нд?н й?ки кирег? борол?андан ?у? (брасс мен?н й??г?нд? бындай сикл?? икенсе т?рл? атала) ?ыу а?тынан 15 метр?ан арты? й???п барыу р?хс?т ителм?й; ?ыу а?тында ти? й???? т?р??ре й????г? т?гел, ? ?ыу а?ты спортына ?арай.

Халы?-ара олимпия комитеты (ХОК) классификация?ы буйынса (≪бер федерация ? бер спорт т?р?≫ принцибына ярашлы) спорт т?р? булара? й???? й?????е? ??ен, ?ыу?а туп уйнау?ы (водное поло), ?ыу?а ?икере? ??м синхронлы й?????е ?? эсен? ала [2] ; рус теленд?ге спорт ???би?тенд? ≪?ыу спорты т?р??ре≫ ???б?йл?неше й???? ???ене? синонимы сифатында ?улланыла. Донъяла ?ыу спорты т?р??рен ??тере?г? й?н?леш бире? мен?н Халы?-ара й???? федерация?ы (ФИНА, франц.   FINA, Federation Internationale de Natation , 1908 йылда т???лг?н) [3] [4] ш???лл?н?, ул Донъя чемпионаттарын (1973); Европала ? Европа й???? Лига?ын (ЛЕН, франц.   LEN, Ligue Europeenne de Natation , 1926 йылда т???лг?н) [5] , Европа чемпионатттарын (1926 йылдан алып) ?тк?р?.

Б?т? Р?с?й спорт т?р??ре реестрына ярашлы ?ыу т?р??рене? б?т??е л? т?рл? спорт т?р??ре, тип ?анала.

Шулай у? й???? х??ерге заман бишб?йге?ене? (200 метр?а й????), триатлонды? (асы? ?ыу?а т?рл? дистанция?а й????) ??м ?ай?ы бер ??м?ли к?пб?йгене? бер ?л?ш? булып тора.

Тарихы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Археологик табыштар?а?ы ??р?тт?р?? ра?ланыуынса, кеше Борон?о Мысыр , Ассирия , Финикия ??м баш?а к?п кен? илд?р?? бе??е? эра?а тиклем бер нис? ме? йыл элек й??? белг?н, улар белг?н й???? ысулдары х??ерге кроль ??м брасс?а о?шаш. Ул заманда й???? тормош к?т?? ?с?н к?р?к була ? балы? тотоу, ?ыу?а й??г?н кейекк? й?ки ?ош?а, ?ыу а?ты кейеген? ?унар ите?, х?рби эшт?р ?с?н талап ител?. Борон?о Грецияла й???? м??им физик т?рби? [6] сара?ы булара? фай?аланыла.

Й???? буйынса т??ге ярыштар XV?XVI быуаттар ара?ына ?арай (м???л?н, 1515 йылда Венецияла й????сел?р ярышы ?тк?рел?). Т??ге й???? спорт ойошма?ы 1869 йылда Англияла барлы??а кил? (≪Англия й???? спортын яратыусылар Ассоциация?ы≫), а?а? ошондай ойошмалар Швеция (1882), Германия , Венгрия (1886), Франция (1887), Нидерландтар , А?Ш (1888), Я?ы Зеландия (1890), Р?с?й (1894), Италия , Австрияла (1899) барлы??а кил?. XIX быуат а?а?ында я?алма бассейндар?ы? [7] т???л? башланыуына б?йле й???? спортыны? популярлы?ы к?т?рел?.

1889 йылда Венала бер нис? Европа иле спортсылары ?атнашлы?ында ?ур халы?-ара ярыштар булып ?т?; артабан был был ярыштар даими ?тк?рел? башлай ??м ≪Европа беренселеге≫ [8] [9] тип атала. 1896 йылда й???? беренсе Олимпия уйындары программа?ына индерел?, шунан бирле й???? мотла? олимпия программа?ына ин? тор?ан спорт т?р? булып ?ала.

1908 йыл?ы Олимпия уйындары алдынан Халы?-ара й???? федерация?ы (Фина) ярыштар ?тк?ре? ?с?н дистанциялар исемлеге, т?рл? ара?а й??????р?е туплау ??м ?тк?ре? т?ртибе, донъя рекордтарын терк?? т?ртибе индерелг?н "Фина ?а?и??л?ре"н ??ерл?п ра?лай. Шунда у? й?????? т??ге донъя рекордтары терк?л?, Золтан Халмаи 1905 йылды? 3 декабренд? Венала [10] ?лг?шк?н ????мт??ен ?абатлай ? ирекле стиль мен?н 100 метрлы? дистанцияла 1.05,8 минутлы? беренсе ????мт?не к?р??т?.

Й???? т?р??ре [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Ирекле стиль [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Кроль

Ирекле стиль ? спортсы?а тел??? нинд?й ысул мен?н, ярыш барышында ??е тел?г?нсе улар?ы алмаштырып й???? р?хс?т ителг?н й???? дисциплина?ы. ?леге ва?ытта б?т? й????сел?р ?? кролде ?уллана.

Й?????е? ??е? барышында т?б?нд?ге стилд?р фай?аланыла:

  • Брасс. Брасс техника?ын т??ге тап?ыр даниялы Николас Винман ( лат.   Nicolas Wynman ) ≪Й????, й?ки й???? с?н??те тура?ында диалог≫ китабында (1538 йылда ба?ыл?ан) [11] анализлай; бер нис? быуат дауамында брасс б?т? й???? м?кт?пт?ренд? л? алдын?ы урынды бил?й.
  • Овер-арм ( ингл.   overarm stroke ) ? XIX быуат урта?ында халы? ?улланылышында?ы ?ырын й?????е ( ингл.   sidestroke ) инглиздар камиллаштырыу?ан барлы??а килг?н ысул.
  • Треджен-стиль ( ингл.   Trudgen ; т??ге исеме ? double overarm stroke ) ? т??ге тап?ыр 1873 йылда инглиз Джон Артур Треджен ( ингл.   John Arthur Trudgen , 1852?1902) к?р??тк?н й???? стиле. ?кренл?п треджен-стиль брасс мен?н овер-армды ?улланылыштан ?ы?ыры?лап сы?ара. Треджен-стиль ?ле 1920 йылда у? о?он дистанциялар?а ?улланыла; 1912 йыл?ы Уйындар?а 400 м ??м 1500 метрлы дистанциялар?а донъя рекорды ?уйып е?г?н Канада спортсы?ы Джордж Ходжсон, треджен-стилде фай?аланып, Олимпия чемпионы ??м донъя рекордсы?ы бул?ан ?у??ы спортсы.
  • Кроль стилен т??ге тап?ыр Австралия й????се?е Ричмонд Кэвилл ( ингл.   Richmond Cavill , 1884?1938) к?р??т?; кролде фай?аланып т??ге эре е?е?г? венгр Золтан Халмаи ??м американлы Чарльз Дэниэльс ?лг?ш?, улар 1904 йылда?ы Уйындар?а 2-ш?р дистанцияла ота. Америка й????сел?ре индерг?н камиллаштырыу?ар ар?а?ында кроль 1920-се йылдар?а баш?а стилд?р?е б?т?нл?й ?ы?ыры?лап сы?ара.

Ирекле стилд? й??????ге бер??н-бер сикл?? й???? ысулына ?а?ыла ? ≪боролош я?а?анда ??м старттан ?у? 15 метр?ан артма?ан арала ??м ??р боролошта ?ына≫ [12] спортсы тулы?ынса ?ыу?а сума ала.

Кроль ар?ала

Ар?ала й???? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Ар?ала й???? беренсе тап?ыр ??аллы спорт т?р? булара? 1900 йыл?ы Олимпия уйындарында индерел?. Т??ге йылдар?а й????сел?р ?йл?ндерелг?н брассты фай?алана. 1912 йыл?ы Олимпия уйындарында е?г?н американлы Гарри Хебнер ар?ала кроль мен?н й?????? беренсе булып ?ур у?ыш?а ?лг?ш?; ошонан ?у? ар?ала кроль й????е ти? арала брассты ?ы?ыры?лап сы?ара [13] .

Ар?ала й????г? старт ?ыу?а бирел?: спортсы, й??? мен?н тумбочка?а ?арап, ая?тары мен?н бассейн ситен? этенеп тороп, ике ?улы мен?н старт таян?ысына тотона. Боролошто ?т?г?н м?лд?н баш?а, спортсы ар?ала й???рг? тейеш; ≪ар?ала нормаль х?л к????не? горизонталь я?ылы?та 90°-?а тиклемге ?йл?не? х?р?к?тен баш?арыу?ы ла ?? эсен? алыуы ихтимал; баш торошо к?р??телм?й≫. Спортсы ≪боролош м?ленд?, финишта, старттан ?у? 15 метр?ан ашма?ан арауы?та ??м ??р боролошта≫ ?ына тулы?ынса ?ыу?а сума ала.

Брасс, баттерфляй [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Брасс й????е 1904 йыл?ы Олимпия уйындарында программаны? ??аллы т?р? тип таныла. 1930-сы йылдар урта?ында А?Ш-та ??м (са? ?ына ?у?ыра?) СССР-?а брассты? я?ы, ю?арыры? ти?лект?ге т?р? ? баттерфляй барлы??а кил?, ул классик брассты ?ы?ыры?лап сы?ара. 1953 йылдан ФИНА баттерфляй?ы ??аллы дисциплина итеп билд?л?й (СССР-?а бындай б?ленеш 1949 йылдан к???тел?) [14] .

Брасс
Баттерфляй

Комплекслы й????, ?атнаш эстафета [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Комплекслы й???? ? й????се дистанцияны? бер тиге? ?л?шт?рен баттерфляй (1953 йылда ??т?лг?н), ар?ала, брасс ??м ирекле стилд?р?? ?тк?н дисциплина. ?атнаш эстафета ? ?атнашыусылар ?? этаптарын т?рл? стилд?р??: ар?ала, брасс, баттерфляй (1953 йылда ??т?лде), ирекле стилд? ?тк?н эстафета. Шул у? ва?ытта ≪ирекле стиль≫, ар?ала, брасс ??м баттерфляй?ан баш?а, тел??? нинд?й стилде а?лата.

Р?сми халы?-ара ярыштар программа?ына комплекслы й???? 1961 йылдан, ?атнаш эстафета ? 1957 йылдан ин?. Р?с?й ??м СССР чемпионаттары программа?ына ?атнаш эстафета элект?н инг?н була: 1914?1934 йылда ? 4×100 метр (шулай у? ?ырын й???? ?? ин?), 1936 ??м 1947?1951 йылдар?а ? 3×100 м, 1953 йылда ? 4×100метр.

Баш?а т?р??ре [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Ярыштар программа?ын билд?ле бер т?ртипк? ?ал?ан ФИНА ойошторол?ан?а тиклем 1896?1904 йылдар?а?ы Олимпия уйындары й???? программа?ына й?????е? ?алыплашма?ан т?р??ре инг?н:

  • 1896 ? кейемд? 100 метр?а;
  • 1900?200 метр?а тот?арлы?лы й???? ??м 60 метр?а сумыу;
  • 1904 ? алы?лы??а сумыу

?у?ыра? та Р?с?й ??м СССР чемпионаттары программа?ына ?ле ?улланылма?ан й???? т?р??ре индерел? ? 1913?1951 йылдар чемпионаттарында ?ырын й?????? б?л?кт?р отторола, 1920?1940 йылдар чемпионаттары программа?ына к?п тап?ыр 50 метр?а сумыу [15] ??м ??м?ли т?р??р индерел?.

Бассейнда?ы ярыштар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Ярыш [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

50 метрлы бассейндар?а х??ерге заман дистанциялары
Дистанция Ир-егетт?р ?атын-?ы??ар
Олимпия уйындары

(под эгидой ФИНА)

ФИНА

?тк?рг?н ярыштар

Донъя рекордтары Олимпия уйындары

(под эгидой ФИНА)

Ярыштар

под эгидой ФИНА

Донъя рекордтары
ирекле стиль 50 м 1988? 1986? (1987)? 1988? 1986? (1986)?
100 м 1908? 1908? 1912? 1908?
200 м 1968? 1967? 1908? 1968? 1967? (1918)?
400 м 1908? 1908? 1920 (300 м), 1924? (1919)?
800 м ?? 2001? 1908? 1968? 1967? (1919)?
1500 м 1908? 1908? ?? 2001? (1922)?
4×100 м 1964? 1961? 1937? 1912? 1932?
4×200 м 1908? 1932? 1996? 1983? 1983?
ар?ала 50 м ?? 2001? 1999? ?? 2001? 1999?
100 м 1908?1960, 1968? 1908?1960, 1967? 1908? 1924? (1923)?
200 м 1964? 1961? 1908? 1968? 1967? (1922)?
брасс 50 м ?? 2001 1999 ?? 2001 1999
100 м 1968? 1967? 1908? 1968? 1967? (1921)?
200 м 1908? 1908? 1924? (1921)?
баттерфляй 50 м ?? 2001? 1999? ?? 2001? 1999?
100 м 1968? 1967? 1953? 1956? 1953? 1953?
200 м 1956? 1953? 1953? 1968? 1967? 1953?
комплекслы

й????

200 м 1968?1972, 1984? 1967? 1966? 1968?1972, 1984? 1967? 1966?
400 м 1964? 1961? 1953? 1964? 1961? 1953?
?атнаш

эстафета 4×100 м

1960? 1957? 1953? 1960? 1957? 1953?
Микст (?атнаш эстафеталар ? 2 ир-егетт?р, 2 ?атын-?ы??ар
ирекле стиль 4×100 м ?? 2014? 2013?
?атнаш 4×100 м ?? 2014? 2013?
1912 ??м 1920 йылдар?а?ы Олимпия уйындары программа?ына, был дистанциялар?ан тыш, 400 метр?а брасс мен?н й???? ?? индерелг?н була.
≪Донъя рекордтары≫ ба?ана?ында рекордтар?ы терк?й башлау йылы й?й??е? к?р??телг?н, й?й?л?р эсенд? ? беренсе рекордты ?уйыу йылдары.

Донъя рекордтарын терк?? тыйыл?ан ярыштар [16] :

  • 1949 йылды? 1 ?инуарынан  ? 300 ярд (1 ярд 91,44 см-?а тиге?), 300 м, 1000 ярд ??м 1000 метр?а ирекле стилд?, 400 м ар?ала, 400 м ??м 500 м брасс мен?н;
  • 1953 йылды? 1 ?инуарынан  ? 500 ярд ??м 500 м ирекле стилд?, 150 ярд ар?ала, 200 м брасс, 300 метр комплекслы й????, 3×100 м ??м 3х100 ярд ?атнаш эстафета;
  • 1957 йылды? 1 майынан  ? 100 ярд ирекле стилд?, ар?ала, брасс, баттерфляй мен?н, 1 миль, 4×100 ??м 4х200 ярд ирекле стилд? 400 ярд комплекслы й????;
  • 1969 йылды? 1 майынан  ? 110, 220, 440, 880, 1650, 4×110 ??м 4х220 ирекле стилд?, 110 ??м 220 ярд ар?ала, брасс, баттерфляй мен?н, 220 ??м 440 ярд комплекслы й????, 4х110 ярд ?атнаш эстафета.

Бассейн о?онло?о [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

ФИНА-ны?1908 йылда ?абул ителг?н ?а?и??л?рен? ярашлы, донъя рекордтары о?онло?о 25 ярдтан к?м булма?ан тел??? нинд?й бассейнда (400 м-лы? ярышта ? 50 ярдтан к?м булма??а тейеш), ?мм? р?сми халы?-ара ярыштар?ы 50 й?ки 100 метр о?онло?онда?ы ?ына бассейда ?тк?рерг? м?мкин була. ?ы??а бассейндар?а, боролоштар?ы? к?п булыуы ар?а?ында ????мт?л?р ю?арыра? була, шу?а к?р? Олимпия уйындарында ??м континенталь беренселект?р?? рекордтар са?ыштырмаса ?ир?к ?уйыла. 1956 йылда ФИНА конгресында ошо х?лде ??г?рте?г? й?н?лтелг?н ?арар ?абул ител?, у?а ярашлы 1957 йылды? 1 майынан донъя рекордтары тик о?онло?о 50 метрлы? ??м 50 ярд бул?ан бассейндар?а терк?л?; ?ы??ара? бассейндар?а ?уйыл?ан рекордтар?ы терк?? я?ынан башлана.

1980-се йылдар урта?ында ?ыш ??м я? башында 25 метрлы бассейндар?а ярыштар ?тк?ре? популярлаша. 1988/89 ми?гелен?н башлап ФИНА ≪?ы??а ?ыу?а≫ к?п этаплы Донъя кубогы ярыштарын, ? 1993 йылдан ? донъя чемпионатын ?тк?р? башлай. Х??ерге программа?а ≪о?он ?ыу?а?ы≫ ярыштар?ан тыш 100 метр?а комплекслы й???? ярыштары ла ин?.

Ярыш система?ы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

2001 йылдан р?сми ярыштар?а т?б?нд?ге система эшл?й. Ирт?нге программа?а алдан ?тк?релг?н ярыштар ин?, киске программа?а ? ярымфинал ??м финал ярыштары. Алдан ?тк?релг?н ярыш ????мт?л?ре буйынса и? я?шы ва?ыт к?р??тк?нд?р кил??е стадия?а эл?г?. Алдан ?тк?релг?н ярыш ????мт?л?ре буйынса ?айлап палын?ан 16 ?атнашыусы ике ярымфиналда, 50 м, 100 м ??м 200 м-?а ярышып (алдан ?тк?релг?н ярыш мен?н бер ?к к?нд? ?т?), финалда к?с ?ынашаса? 8 кешене асы?лай (был ярыш икенсе к?н ?т?). О?он дистанциялар?а ??м эстафеталар?а алдан ярыштар ????мт?л?ре буйынса финалда ?атнашаса? 8 спортсы асы?лана (800 м ??м 1500 м дистанцияларында ярыштар икенсе к?нд?, ?ал?андарында ? шул у? к?нд?). ????мт?л?р тиге? бул?ан осра?та ярымфиналсы ??м финалсылар ?с?н ?абатлап ярыш ?тк?рел?; ? финалда к?р??ткест?ре тиге? бул?андар бер урынды урта?лаша.

2001 йыл?а тиклем ярымфинал ярыштары ?тк?релм?й, уны? ?арауы В финал ярыштары була (9-16 урындар ?с?н). Ярыштар?ы? к?й?рм?нд?рг? ?арау?а ?ы?ы?лылы?ын арттыу к?р?клеге ??м к?сл? спортсы, алдан ярыштар?а к?с?н ?а?лап ?алыр?а тырышып, А финалына эл?км?й ?ал?ан осра?тар?ан ?у? ?а?и??л?р?е ??г?ртерг? тура кил?.

Рекордтар?ы? алдан ярыштар?ы? тел??? нинд?й стадия?ында, шулай у? алдан ярыш м?ленд? л? терк?ле?е ихтимал (м???л?н, ир-егетт?р?? 800 метр?а ирекле стилд? й???? буйынса к?п кен? донъя рекордтары 1500 метр?а алдан й???? барышында терк?лг?н). Ш?хси й???? эстафета?ында рекордтар тик беренсе этапта ?ына терк?л?.

Асы? ?ыу?а й???? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Асы? ?ыу ят?ылы?тарында ш?хси ярыштар, а?а? ?т? о?он дистанциялар?а ярыштар XIX быуат а?а?ында ?тк?рел? башлай. Мо?айын, улар ара?ында и? билд?лел?ре ? Ла-Манш бо?а?ы аша ярыштыр; 1875 йылда Ла-Маншты беренсе булып инглиз Мэттью Уэбб [en] (21 с???т 45 минут) [17] й???п сы?а.

1991 йылдан асы? ?ыу?а й???? спортты? ?ыу т?р??ре буйынса донъя чемпионаты программа?ына индерел?, ? 2000 йылдан йоп йылдар?а шулай у? айырым асы? ?ыу?а й???? буйынса донъя чемпионаттары ?тк?рел?. Дистанциялар: 5 км (1998 йылдан), 10 км (2000), 25 км (1991 йылдан). 2008 йылдан 10 км-?а ярыш Олимпия т?р?н? ?йл?н?.

Й???? костюмы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Маркус Рогать (Австрия). Й????се х??ерге тулы й???? кейемен кейеп ал?ан

Й???? костюмы (купальник, плавки) ? й???? ?с?н к??лект?р мен?н берг? й????се ?с?н спортсы кейемене? и? м??им ?л?ш?.

1930-сы йылдар?а тиклем т?би?и материалдан тегелг?н й???? костюмы й????сене? т?нен тулы?ынса тиерлек ?аплап тор?ан. 1930-сы йылдар урта?ынан мода алмашыныу?а б?йле, еб?к плавки?ар популяр була ? й????сене? т?не тулы?ынса тиерлек асыла. 1950-се йылдар?а я?алма материалдар: нейлон, лайкра ??м баш?алар т?би?и материалдан тегелг?н купальник мен?н плавки?ар?ы ?улланылыштан ?ы?ыры?лап сы?ара. 1990-сы йылдар урта?ынан ю?ары технологик й???? кейемд?ре к?рен? башлай. Т???? был кейем ир-егет й????се т?нене? т?б?нге ?л?ш?н, ?у?ынан б?т? т?нен тиерлек ?аплай. Кеше т?не мен?н са?ыштыр?анда синтетик материалдар?ан ?уйыл?ан махсус ??т?м?л?р й????се ?с?н ?ыу?а?ы ?аршылы?ты я?шыра? к?мет? [18] .

2008 йылда барлы??а килг?н я?ы костюм й????сел?рг? ????мт?л?рен ?ыр?а я?шыртыу м?мкинлеген бир?. Полиуретан й???? кейеме й????с?нлекте я?шыртып ?ына ?алмай, ? спортсыны? ауырлы?ын да бер ни тиклем арттыра. Шу?а б?йле й???? белгест?ре ара?ында б?х?с ?уба, бындай кейемд?ге спортсылар технологик допинг ала, ????мт?л?р т?би?и к?некм?л?р яр?амында т?гел, ? шундай кейемд? бул?ан?а я?шыра, тиг?н фекер ?? я??ырай. 2009 йыл?ы донъя чемпионаты барышында FINA-ны? конгресы булып ?т?, унда 2010 йылдан й????сел?рг? тик ту?ыу материалдарынан тегелг?н кейем ген? [19] [20] кейерг? р?хс?т ител?, тиг?н ?арар ?абул ител?.

И?к?рм?л?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. ?алып:Книга:Толковый словарь спортивных терминов
  2. ?алып:Из БОЭ
  3. ?алып:Из БОЭ
  4. FINA (официальный сайт)   (инг.) (англ.)
  5. LEN (официальный сайт)   (инг.) (англ.)
  6. Справочник, 1976 , с. 12?1512?15
  7. Справочник, 1976 , с. 16?17,2916?17,29
  8. Справочник, 1976 , с. 1717
  9. Robert Crego. Sports and Games of the 18th and 19th Centuries . ? Greenwood Publishing Group, 2003. ? P. 176.
  10. Справочник, 1976 , с. 7575
  11. Nicolas Wynman. Colymbetes, sive de arte natandi, dialogus & festiuus & iucundus lectu . ? 1538.
  12. Правила соревнований Всероссийской федерации плавания (17 февраль 2008). Дата обращения: 27 октябрь 2012. Архивировано 21 ноябрь 2012 года. 2011 йыл 21 октябрь архивлан?ан .
  13. Справочник, 1976 , с. 2424
  14. Справочник, 1976 , с. 2020
  15. Впоследствии ныряние на 50 м (в ластах) стало проводиться в программе соревнований по скоростным видам подводного плавания.
  16. Справочник, 1976 , с. 45, 9245, 92
  17. Первая финская женщина покорила Ла-Манш // Сайт телерадиокомпании Yleisradio Oy. Служба новостей Yle. ? 19 июль 2013.  (Тикшереле? к?н?: 19 июль 2013) (Тикшерелг?н 19 июль 2013)
  18. История костюма для плавания // triathlonmasters.ru   (Тикшереле? к?н?: 31 июль 2009) (Тикшерелг?н 31 июль 2009)
  19. Speedo и NASA создали совершенный плавательный костюм // Lenta.ru . ? 15 февраля 2008   (Тикшереле? к?н?: 31 июль 2009) (Тикшерелг?н 31 июль 2009)
  20. FINA запретила плавательные костюмы, сшитые не из текстиля // NEWSru.com . ? 24 июля 2009   (Тикшереле? к?н?: 31 июль 2009) (Тикшерелг?н 31 июль 2009)