?ы??аса: Фекереге??е хуплаусылар к?бер?к булып к?рен?ен ??м баш?алар?а ял?ан фекер тыу?ырыу, ?а?и??л?р?е бо?оу й? бикл????р?е урап ?те? ?с?н бер нис? и??п я?ма?ы ?улланма?ы?. ??еге?г? й? баш?а бер?й?ен? булышлы? ите? ?с?н ген? ду?тар?ы??ы терк?тм?ге?.

Виртуал ( ?урса? , сокпаппет ) ? Википедия ?атнашыусы?ыны? ??т?м? р??ешт? терк?г?н и??п я?ма?ы. Бындай ?атнашыусылар?ы ≪?урса? тотоусы≫ тип й?р?т?л?р. Виртуалдар?ы ?улланыу к?п с?б?пт?р буйынса бик насар ?анала.

Виртуалдар?ы ?улланыу?ы? насарлы?ы бер ?атнашыусыны? бер??н арты? тауыш бир? алыуына й? т?п и??п я?ма?ына э?емт??е? р??ешт? Википедияны? баш?а ?а?и??л?рен бо?оу м?мкинлеген? б?йле.

Д?й?м ал?анда бер нис? и??п я?ма?ын асыу р?хс?т ител?, л?кин уны кемде? д? бул?а ?арашын хуплау ?с?н ген? ?улланыу тыйыла. ?г?р виртуалдар?ы ?уллан?а?ы?, улар?ы? битт?ренд? бер-бере?ен? ?ылтанмалар ?уйыу зарур, улар бер кешенеке ик?не к?ренеп тор?он.? ?

Тыйыл?ан ысулдар [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

Тауыш бире???р [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

Википедияла ?атнашыусылар?ы? ?арашын асы?лау м??им бул?ан тауыш бире???р ??м фекер алышыу?ар ≪бер кеше ? бер тауыш≫ принцибы буйынса бара. Тим?к, унда виртуалдар?а тауыш бире???р?? , хаким ??м арбитр?ар ?айлау?а ?атнашыу тыйыла . Бер нис?ш?р тауыш бире? ?с?н виртуалдар ?атнашыуы и?батлан?а, ?виртуалдар м????т?е? бикл?н?, ? улар?ы ?уллан?ан ?атнашыусы?а и?к?рте? я?ала. ?

Фекер алышыу?ар [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

Википедияла ?орау?ар?ы? к?бе?е? фекер алышыу аша х?л ител?, унда д?лилд?р м??им, ? тауыштар ?аны т?гел, л?кин фекер алышыу?а ?атнашыусылар ?аны ??м улар ара?ында фекер??р б?ленеше л? ????мт?л?рг? йо?онто я?ар?а м?мкин. ? Бер ?к фекер алышыу?а бер кешене? ике й? бер нис? и??п я?ма?ынан ?атнашыуы тыйыла . Бындай ?атнашыу и?батлан?а ^[1] , виртуалдар м????т?е? бикл?н?, ? улар?ы ?уллан?ан ?атнашыусы?а и?к?рте? я?ала. ?

Алдау ??м о?шатып ?ыланыу [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

Тауыш бире???р??н тыш, виртуалдар?ы алдау й? бер?й фекер?е ки? хупла?ан булып к?рене? ма?сатында ?улланыу тыйыла. ??г?р ?атнашыусы ??м фекер алышыу?а ?? фекерен хуплау иллюзия?ын тыу?ырыу ?с?н ?виртуалдар?ы ??уллан?а, у?а и?к?рте? я?ала. ?

Википедияны? баш?а ?атнашыусы?ына о?шатып ?ыланыу ма?сатында, хатта эксперименттар ?тк?ре? ма?сатында? ла, и??п я?малары булдырыу тыйыла. Бындай виртуалдар?ы м????т?е? бикл?рг?, ? эй??ен ??т?и и?к?ртерг? к?р?к.

Т?ртип нормаларын бо?оу [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

Виртуалдар?ы Википедияла т?ртип нормаларын бо?оу: этика?а ?ыйма?ан ?????р , хурлау ?????ре ??йл??, троллинг, ?атнашыусылар?ы э??рл?? ?с?н ?улланыу ?а ??т?и тыйыла. ?

?а?и??л?р?е бо?оу осра?тары [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

?а?и??л?р аны? кешег? ?арата ?улланыла, ? ?и??п я?ма?ына т?гел. ?

?ы??а?ы, ?а?и??л?р?е бо?оу й? урап ?те? ?с?н икенсе и??п я?ма?ы булдырыу был и??п я?ма?ын да, т?п и??п я?ма?ын да тейешле санкциялар?а дусар ит?. ??г?р бикл?нг?н ?атнашыусы бикте икенсе и??п я?ма?ы яр?амында урап ?терг? уйла?а, ?бикл?? м????те ?р-я?ынан ?абатлана, ? икенсе и??п я?ма?ы м????т?е? бикл?н?.? ??г?р ?атнашыусы?а нинд?й?ер бер м???л?не м?х?ррирл?? тыйыл?а, ? ул икенсе и??п я?ма?ын ?улланып барыбер м?х?ррирл???, ял?ан аккаунт м????т?е? бикл?н?, ? ?атнашыусы?а ??т?м? административ саралар к?рел?.

Тауыш бире???рг? б?йл?нг?н ?сикл????р [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

Тауыштар?ы ?анау мен?н б?йле битт?р?? (тауыш бире???р, ?орашыу?ар, ?айлау?ар, ?юй?ырыу, терге?е? ?.б.) ?виртуалдар?ы ?улланыу?а ??т?м? ?сикл????р ?уйыла:

• Бер ?к кешене? ике и??п я?ма?ы тауыш ?анау ??м фекер алышыу мен?н б?йле битт?р?? (й? бойондоро??о? яр?амсы б?лект?) бер юлы к?рен? алмай. Бойондоро??о? яр?амсы б?лек тиг?нд? ?т?рл? предмет?а арнал?ан бер нис? тауыш бире? бар?ан битт?р?е? яр?амсы б?лект?ре к???? тотола, тик бер яр?амсы б?лект?ге тауыш бире? ??м фекер алышыу ????мт??е икенсе?енд?гег? бер нисек т? йо?онто я?ар?а тейеш т?гел. ?

Хакимдар виртуалдар яр?амында ?а?и??л?р?е бо?мау?а юл ?уймау ?с?н б?т? техник ??м ойоштороу сараларын к?рерг? тейеш. Виртуалдар?ы айырыуса яуыз ни?тт?р?? ?уллан?ан осра?тар?а Ю?ары шура быны? ?с?н ?атнашыусы?а м?х?ррирл??е тулы?ынса тыйыу?а тиклем ??т?м? санкциялар ала ала.

Р?хс?т ителг?нд?ре [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

Бер нис? и??п я?ма?ы б?т?нл?й тыйыла тор?ан ??м?л т?гел. ?М???л?н, т?жриб?ле ?атнашыусылар берл?шм?не? я?ы килг?нд?рг? нисек ?ара?анын ≪?? башынан ?тк?реп≫ тикшерер ?с?н баш?а исем а?тында и??п я?ма?ы булдыра ала. ?

?ай?ы бер ?атнашыусылар нинд?й ?? бул?а с?б?пт?н ??е индерг?н ?л?шт? б?лгел?? ?с?н ?т?рл? исем а?тында сы?ыш я?ар?а ?арар ит?. Википедияла?ы бер тема буйынса ?л?ш индерг?н ?атнашыусы икенсе темала эшл?? ?с?н икенсе и??п я?ма?ы булдырыр?а м?мкин. ?

?ай?ы бер фай?аланыусылар ??т?м? и??п я?маларын х??еф?е?лек ма?сатында ?уллана. ?К?п кеше тотон?ан компьютер?ар?а (м???л?н, интернет-кафела?ылар?а ) сер?????р?е урлау ?с?н троян программалары булыу ихтималлы?ы ар?а?ында ?атнашыусылар ул компьютер?ар?а Википедия?а ??ене? т?п и??п я?ма?ынан ?инг?нд? х??еф а?тында ?ала.

Икенсе бер ?улланыусылар т?рл? и??п я?маларын нинд?й ?? бул?а ?илем ?лк??енд?ге конфликтты фай?аланыусы?а ?а?ылышлы конфликт?а к?сертм?? ?с?н ?уллана. ?

Бер нис? и??п я?ма?ы ш?хесте я?лау ?с?н д? булдырылыр?а м?мкин. ?М???л?н, билд?ле ш?хес ?билд?ле бер ?ы?ы??ыныу?ар даир??енд?ге т???те???рен анализлау ????мт??енд? асылыр?а м?мкин. ?Т?рл? ?лк?л?ге т???те???р?е ?бер нис? и??п я?ма?ына б?ле? юлы мен?н ш?хесте? анонимлы?ы ?а?лакна ала. Бер?й ?лк?л? эксперт булып таныл?ан ?ай?ы бер кешел?р ??? ?лк??енд?ге профессионализмын баш?а ?лк?л?ге белем?е?лек мен?н ?са?ыштырма?ындар ?с?н д? баш?а и??п я?ма?ын я?ар?а м?мкин.

Ролле и??п я?ма?ы Википедияны? француз б?легенд? ?улланыла, л?кин бы?а р?сми р?хс?тт?ре ю?.

И?к?рм? : боттары бул?ан ?атнашыусылар?а боттар ?с?н айырым и??п я?малары булдырыр?а т??дим ител?, ?был я?ы т??те???р ара?ынан? автоматлаштырыл?ан т???те???р?е ?айырыу ?с?н к?р?к.? ?

Виртуаль и??п я?ма?ы артында?ы ?атнашыусылар ????тт? я?ы килг?нд?рг? ?ара?анда Википедия ??м м???л? м?х?ррирл?? мен?н я?шыра? таныш. Улар инде вики-разметканы ла, т?п ?а?и??л?р?е л? бел?, ≪?ы??аса тасуирлама≫ яланын йыш ?уллана, т???те???р ?у?ышына ти? ген? ?ушыла й? ? м???л?л?р?е юй?ырыу буйынса фекер алышыу?а ?атнаша, Википедия:Хаким статусына ?ариза битенд? хакимлы??а кандидаттар?а ?аршы й? хуплап тауыш бир?; м???л?не патрулл???е ?орар?а ла м?мкин. ?

?ай?ы бер?? виртуалдар, й?н??е, виртуал хужа?ыны? фекерен? ?аршы фекер бар булып к?рен?ен ?с?н я?ала. Бындай виртуалдар фекер алышыу?а т?п ?атнашыусы тарафынан е?ел ген? кире ?а?ыл?ан ???ми?т?е? ген? д?лилд?р килтер? й? хурлау?ар ?уллана. Шуны? ашат?п ?атнашыусыны? б?х?ст?ге урыны к?с?й?. ?Бындай виртуалдар йыш ?ына ??ен на?ан й? тема буйынса белем?е? итеп к?р??т?, й? ??ен фанатик итеп тота. ????мт?л? б?х?с к?рс?кк? барып т?к?л? й? к?митк? ?йл?н? ??м баш?а ?атнашыусылар?ы? б?х?ст? ?атнашыу тел?ген ??ндер? ??м ике я?ты? да етди д?лилд?р килтереп етди б?х?с ?ороу м?мкинлеген ю??а сы?ара. ?Бындай виртуалодар?ы асыу ябай?ар?ы к?реп алыу?а ?ара?анда ?атмарлыра?, с?нки б?х?ст?р?? ??ен тап шулай тот?ан ??м шул у? ма?сатлы кешел?р йыш осрай. ?

?орау?ар тыу?анда [ сы?ана?ты ??г?рте? ]

Айырым осра?тар?а виртуалды таныу ауыр, с?нки виртуалдар?ы? хужа?ыны? т?п ма?саттарыны? бере?е ? фашланыу?ан ?а?ланыу. С?нки виртуалды ≪ ?йр?к тесы≫ буйынса, й??ни т???те???р стиле ??м ?ы?ы??ыныу?ар буйынса таныр?а була, тик быны? ?с?н ?атнашыусыны я?шы белерг? к?р?к. ?

Виртуалдар т???те???р ?у?ышына килеп ?ы?ылыр й? тауыш бире? ????мт??ен? йо?онто я?ар тиг?н фараз бул?а, ??урса? уйнатыу?ы асыу ?с?н яр?ам итер??й критерий?ар?ы? бере?е булып 100 т???те? принцибы хе?м?т ит? ала. У?а ярашлы, 100-??н ашыу т???те?е бул?ан ?атнашыусылар? ?виртуал т?гел тип и??пл?н?. ?? т???те?ле бер нис? ?атнашыусы эш итк?н осра?та улар?ы IP-адрестарын й? т???те? ва?ыттарын ?са?ыштырып д?й?м хужалары булыу?а тикшере? талап ителерг? м?мкин. Л?кин ?атнашыусыны? т???те???ре ?? булыуы ?ле уны виртуал тип ?анар?а ниге? булмай. ?Етди ниге???р булма?а, ?атнашыусылар?ы виртуал тип атар?а ярамай, улар ?пк?л?рг? ??м Википедия тура?ында кире фекер?? ?алыр?а м?мкин.

Л?кин шуны и?еге??? тото?о?:? ?айырым осра?тар?а 100 т???те? принцибы эшл?м??к? м?мкин.

Шикле осра?тар?а стюардтар ??м локаль чекъюзер?ар бындай и??п я?малары нисек эш итк?нен тикшер? ала.

?г?р ?е? я?ылыш виртуалдыр тиг?н шик а?тына эл?к??ге?, быны к??елеге?г? я?ын алма?ы?. ?Я?ы ?атнашыусылар ?а ?ай?ы бер?? шик а?тында ?ала. ?Бе??е? мен?н берг? ?алы?ы?, ???йб?т т???те???р я?а?ы?, ??м эшм?к?рлегеге? ?е??е? ?с?н ??е ??йл?р. ?

?г?р и??п я?ма?ы ?а?и??л?р?е бо?оу ?с?н булдырыл?ан виртуал тип табыл?а, ?у?а owner ??м ref ?тиг?н ике параметрлы {{ Indefblocked-virtual }} билд??е мен?н ?алып ?уйылыуы ихтимал (ентеклер?к ?ара?ы?: документация ). ?мм? мотла? т?гел.

{{Indefblocked-virtual|owner=Владелец виртуала|ref=Обсуждение присутствия кукловодства}}

Был '''тик''' и??п я?ма?ыны? виртуал ?булыуы т?б?нд?ге ысулдар?ы? бере?е мен?н бул?а ла и?батланыр?а тейеш:

• • виртуаль и??п я?ма?ы хужа?ыны? таныуы;
  • IP-адрестар диапазоны тап киле? й? баш?а шундай техник сара мен?н и?батланыу;
  • Ю?ары шура:?аризалар битенд? Ю?ары шураны?? ?арауы.

?р??ге ?алыпты виртуаллек и?батланма?ан осра?та ?улланыр?а ''ярамай''.

?алыптар?ы ?уй?анда Википедия:Вандалдар?ы м??гел?штерм?ге? ?улланма?ына и?тибар итеге?. Виртуалдар битт?рен тейешле ?алыптар?ы ?уйыу ?с?н ?булдырыу тыйылмай, л?кин быны м?мкин тиклем ?улланма??а к?р?к.

? Бындай проблема Википедияла кемд?р?ер тауыш бире? й? фекер алышыу барышына йо?онто я?ар ?с?н ген? терк?лг?нд? тыуа. ? Улар йышыра? Википедия:Юй?ырыу?а битен? кил?. Был ?атнашыусылар (й?ки анонимдар) википедиясыны? ду?тары булыр?а м?мкин, й? булма?а нинд?й?ер юл мен?н фекер алышына тор?ан м???л?г? б?йле булыр?а м?мкин .

??м?лд? был ?атнашыусылар виртуалдар т?гел, л?кин улар?ан ?лл? ни айырылмай.? Виртуал да, я?ы ?ына билд?ле бер ма?сат мен?н терк?лг?н ?атнашыусы ла ?Википедияла ?атнашыусы тип ?аналмай.? Википедия ?атнашыусыларыны? бере?е ду?тарынан ??ен? бер?й б?х?ст?, т???те???р ?у?ышында ?яр?ам ит?енд?р ?с?н ген? ?Википедияла терк?ле???рен ?орар?а м?мкин. Бындай т?рк?мд? виртуалдар тот?ан бер ?атнашыусы тип ?анар?а к?р?к.

?г?р бер ?атнашыусыны? айырым осра?тар?а бер нис? и??п я?ма?ы тотоуы р?хс?тле бул?а, ?быны? кире?е, й??ни бер и??п я?ма?ынан бер нис? ?атнашыусыны? т???те???р я?ауы ? ??т?и тыйыла, ? был и??п я?ма?ына, бикл????р тура?ында?ы ?а?и??г? ярашлы , м????т?е? бик ?алына.? Компрометациялан?ан, й??ни баш?а ?атнашыусы тарафынан фай?алан?анлы?ы ниге?л?нг?н, и??п я?малары ла ≪урта?≫ и??п я?маларына ти?л?штерел?. ?

Был осра?та бик и??п я?ма?ына ?алына, ? уны? яр?амында т???те???р индерг?н ?атнашыусылар?а т?гел. ?И??п я?ма?ы бикл?нг?с,? был ??атнашыусылар?а ????рене? и??п я?ма?ын булдырыр?а т??дим ител?. ?

• Википедия:?атнашыусылар исемд?ре