Версаль тыныслы? килеше?е

Был мәҡәлә яҡшы мәҡәләләр исемлегенә инә
Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те
Версаль тыныслы? килеше?е
?ул ?уйыу дата?ы 28 июнь 1919
?ул ?уйыу урыны Версаль ?арайы, Франция
тулы к?с?н? эй? булыу ва?ыты 10 ?инуар 1920
шарттары Германия ??м д?рт т?п союздаш державалар мен?н ратификациялау
?ул ?уйыл?ан ГерманияВеймар республика?ы , Бөйөк БританияБ?й?к Британия , ИталияИталия , Америка Ҡушма Штаттары  А?Ш (килеше??е ратификациялама?ан) , ФранцияФранция , ЯпонияЯпония , Бельгия  Бельгия , Боливия  Боливия , Бразилия  Бразилия , Гаити РеспубликаһыГаити , Гватемала  Гватемала , Гондурас  Гондурас , Греция  Греция , Ҡытай?ытай , Югославия Сербтар, хорваттар ??м словендар короллеге, Куба  Куба , Либерия  Либерия , Никарагуа  Никарагуа , Панама  Панама , Перу  Перу , Польша  Польша , Португалия  Португалия , Румыния  Румыния , ТаиландСиам , Уругвай  Уругвай , ХиджазХиджаз , ЧехословакияЧехословакия, ЭквадорЭквадор
The Signing of the Peace Treaty of Versailles

Версаль тыныслы? килеше?е ? 1919 йылды? 28 июненд? Францияны? Версаль ?арайында ?ул ?уйыл?ан ??м Беренсе донъя ?у?ышын р?сми тамамлаусы килеше?. О?айлы серле к???шм?л?р??н ?у?, килеше??е? шарттары 1919?1920 йылдар?а?ы Париж тыныслы? конференция?ында килеше??е? шарттары т???л? ??м тыныслы? килеше?ен? е?е?се-д??л?тт?р?е? бер?р в?киле у?а ?ул ?уялар: бер я?тан А?Ш , Б?й?к Британия , Франция , Италия ??м Япония , та?ы ла Бельгия , Боливия , Бразилия , Куба , Эквадор , Греция , Гватемала , Гаити , Хиджаз , Гондурас , Либерия , Никарагуа , Панама , Перу , Польша , Португалия , Румыния , Сербтар, хорваттар ??м словендар короллеге, Сиам , Чехословакия, Уругвай ??м икенсе я?тан капитуляцияла?ан Веймар республика?ы була.

Беренсе донъя ?у?ышы ва?ытында Германия я?ында бул?ан илд?р мен?н Антанта бер а? ?у?ыра? тыныслы? килеше???ре т???й: 10 сентябрь 1919 йыл ? Австрия мен?н (Сен Жермен килеше?е); 27 ноябрь 1919 йыл ? Болгария мен?н (Нёйи килеше?е); 4 июнь 1920 йыл ? Венгрия мен?н (Трианон килеше?е); 10 август 1920 йыл ? ?осман империя?ы мен?н (Севр тыныслы? килеше?е) [1] . А?а?ыра? Севр тыныслы? килеше?е урынына Лозанна тыныслы? килеше?е мен?н алыштырыла, ул Лозанна конференция?ыны? (1922?1923) т?п документтарыны? бере?е була ??м у?а 1923 йылды? 24 июленд? бер я?тан Б?й?к Британия , Франция , Италия , Япония , Греция , Румыния , Сербтар, хорваттар ??м словендар короллеге илд?ре мен?н, ? икенсе я?тан ? Т?рки? мен?н ?ул ?уйыла. 1920 йылды? 10 ?инуарынан алып, Германия ??м д?рт союздаш державалар ? Б?й?к Британия, Франция, Италия ??м Япония ратификацияла?андан ?у?, Версаль тыныслы? килеше?е тулы к?с?н? эй? башлай. Килеше?г? ?ул ?уйып, ?мм? ратификациялама?андар ара?ында ?с д??л?т ? А?Ш , Хиджаз ??м Эквадор була. Б?й?к Британия ??м Франция йо?онто?о ?ур бул?ан ??м уставы Версаль тыныслы? килеше?ене? бер ?л?ш? булып тор?ан Милл?тт?р Лига?ында А?Ш ?атнашыр?а тел?м?й ??м уны? Сенаты килеше??е ратификацияламай. ?у?ыра? 1921 йылды? авгусында А?Ш Гер мания мен?н махсус килеше? т???й, ул ??м?лд? Версаль тыныслы? килеше?ен?н айырылмай, л?кин Милл?тт?р Лига?ы ха?ында?ы статьялар унда булмай [2] .

Килеше??е? шарттары [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Союздаш илд?р, берл?шк?н д??л?тт?р ??м Германия ара?ында?ы 1919 йыл?ы тыныслы? килеше?е
Версаль килеше?ен? ?ул ?уйыусы я?тар (?улдан у??а): Д. Ллойд Джорж, В. Орландо, Ж. Клемансо ??м В. Вильсон. Париж , 1919 йыл

1918 йылды? 11 нояберенд? Германия мен?н т???лг?н ва?ытлыса килеше??е? ??м?лд? булыуына ?арама?тан, ?у?ышты? фактик б?т??? ?с?н Париж тыныслы? конференция?ы сикт?ренд? та?ы ла алты ай дауамында бар?ан ??йл?ше???р талап ител?. Союздаштар ара?ында ??йл?ше???р 1919 йылды? 18 ?инуарында Парижда Францияны? Тыш?ы эшт?р министырлы?ында башлана. Т???? ??йл?ше???р?? 27 илд?н 70 делегат ?атнаша [3] . ?у?ышта е?елг?нд?? ?у? Германия, Австрия ??м Венгрия в?килд?рен ??йл?ше???р??н сы?аралар. Брест килеше?ен? ?ул ?уй?андан ?у?, Р?с?й в?килд?рен д? ??йл?ше???р?? ?атнаштыртмай?ар. А?а?ыра? Париж тыныслы? конференция?ы сикт?ренд? ?арар?ар ?абул ите??? тик д?рт д??л?т ? Б?й?к Британия, Франция, Италия ??м А?Ш в?килд?ре ?атнаша [4] . Фиумда?ы (х??ерге Риека) территориялар?ы Италия?а бирелм?г?с, уны? премьер-министыры Витторио Орландо ??йл?ше???р?е ташлап кит? ??м я?ынан у?а тик 1919 йылды? июненд? килеше?г? ?ул ?уйыр ?с?н ?айта. ????мт?л? тик ?с д??л?т кен? килеше??е? шарттары билд?л?й??р ? Б?й?к Британия премьер-министыры Дэвид Ллойд Джордж, Франция премьер-министыры Жорж Клемансо ??м А?Ш президенты Вудро Вильсон. ?мм? к?п кен? ?аршылы?тар ар?а?ында бындай б?л?к?й т?рк?мг? л? килеше?г? киле? бик ауыр?а т?ш?, шунлы?тан ул ≪б?хет?е? компромисс≫ тиг?н исем ал?ан [5] .

Шулай итеп, о?айлы серле к???шм?л?р??н ?у? Версаль тыныслы? килеше?ене? шарттары билд?л?н?, 1919 йылды? 21 октяберенд? Милл?тт?р Лига?ы Секретариатында улар?а ?ул ?уйыла ??м терк?л?. Веймар республика?ы , Б?й?к Британия, Франция, Италия ??м Япония ратификацияла?андан ?у?, 1920 йылды? 10 ?инуарынан алып килеше? тулы к?с?н? эй? була башлай.

Хо?у?и сикл????р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

?у?ыш ва?ытында зыян килтерг?н ?с?н Германия?а б?т? яуаплылы? ?алына:

  • 227-се статья элекке Германия императорын Вильгельм II халы?-ара ?хла?ты бо?оу?а ??йепл?й ??м х?рби ен?й?тсе тип суд?а тарттырыу?ы талап ит?.
  • 228?230 статьялар к?п кен? баш?а немецтар?ы х?рби ен?й?тсел?р тип и?лан ит?л?р.
  • 231 статья (≪War Guilt Clause≫) ?у?ыш ?с?н б?т? яуаплылы?ты Германия ??м уны? союздаштары ??т?н? ?ала, улар баш?а илд?р?е? граждан хал?ына килтерг?н зыянын ?аплау?ы б?т? тулы яуаплылы?ты алыр?а тейеш була.


Германия?а ?алын?ан сикл????р ??м уны? территорияларын аннекциялау [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Версаль килеше?ен?н ?у? Германия:       Милл?тт?р Лига?ы идаралы?ы а?тында?ы территориялар       К?рше д??л?тт?р мен?н аннекциялан?ан территориялар       Веймар республика?ы территория?ы

Версаль тыныслы? килеше?е ма?саты булып донъяны е?е?се-д??л?тт?р фай?а?ына б?ле??е ны?ытыу бул?ан. Килеше? шарттары буйынса Германия Франция?а Эльзас-Лотарингияны (1870 йыл?ы сикт?р буйынса) ?айтара; Бельгия?а Эйпен-Мальмеди округтары, Моренены? нейтраль ??м прусс ?л?шт?рен бир?; Польша?а ? Позенды (Познаньды), Померанияны? ?л?ш?н ??м К?нбайыш Пруссияны? баш?а территорияларын тапшыра; Данциг (Гданьск) ?ала?ы ??м округы ≪ирекле ?ала≫ тип и?лан ител?; Мемель (Клайпеда) ?лк??е Милл?тт?р Лига?ы идаралы?ы а?тына, ? 1923 йылды? февраленд? ? Литва?а бирел?.

Шлезвигты?, ?рге Силезияны? ??м К?нсы?ыш Пруссияны? к?нья? ?л?ш?н?? нинд?й д??л?т составында булыуы плебисцитта ?аралыр?а тейеш була. ????мт?л? Шлезвигты? ?л?ш? 1920 йылда Дания?а , ?рге Силезияны? ?л?ш? 1921 йылда Польша?а , К?нсы?ыш Пруссияны? к?нья? ?л?ш? Германия составында тороп ?ала, Силезияны? б?л?к?й ген? ?л?ш? ? Гюльчин округы Чехословакия?а к?с?.

Одер йыл?а?ыны? у? я?ында?ы ер??р, Т?б?нге Силезия, ?рге Силезияны? к?п ?л?ш? ??м баш?алар Германия составында ?ала. Саар ?лк??е 15 йыл?а Милл?тт?р Лига?ы идаралы?ы а?тына бирел?, 15 йыл ?тк?нд?н был ?лк?не? я?мышы плебисцит форма?ында ?аралыр?а тейеш була. Саар таш к?мер шахталары Францияны? м?лк?те булып кит?.

Польшаны? к?нсы?ыш сикт?ре Буг йыл?а?ы буйлап Брест ??м Гродно ?алаларынан к?нбайыштара?, Керзон исеме а?тында билд?ле ?ы?ы? буйынса ?т?.

Килеше? буйынса Германия Австрияны? , Польшаны? ??м Чехословакияны? тулы бойондоро??о?лы?ын таныр?а ??м ?а?лар?а тейеш була. Рейн йыл?а?ыны? ?ул я? ярында?ы Германия ер??ре ??м у? я? ярыны? 50 км ки?легенд?ге ?ы?ат демилитаризациялана. Килеше??е? XIV ?л?ш?н гарантиялау ?с?н, Рейн йыл?а?ы бассейны территоря?ыны? ?л?ш?н союздаш ??ск?р??р мен?н 15 йыл дауамында окуппациялау шарт итеп ?уйыла.

Германия колонияларын б?ле? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

1905 йылда Германияны? колониялары (к?к т?? мен?н к?р??телг?н)

Германия б?т? колонияларын ю?алта, улар ?у??ара? Милл?тт?р Лига?ыны? мандаттар система?ы ниге?енд? т?п е?е?се-державалар ара?ында б?лен?л?р.

Германия колонияларын б?ле? артабанда?ыса бул?ан. Африкала?ы Танганьика мандаты Б?й?к Британия?а , Руанда-Урунди районы ? Бельгия?а , ≪Кионг ?см?й?ш?≫ (К?нья?-К?нсы?ыш Африка) ? Португалия?а бирелг?нд?р, Того ??м Камерун территориялары Б?й?к Британия ??м Франция ара?ында б?ленг?н, ? К?нья? Африка Союзы К?нья?-К?нбайыш Африка?а мандат ала. Тымы? океанда?ы Германияны? экватор?ан т?нья?тара? урынлаш?ан утрау?ары Япония?а , ? Я?ы Гвинея утрауында?ы ??м у?а я?ын бул?ан утрау?ар?а?ы территориялар Австралия Союзына , К?нбайыш Самоа утрау?ары Я?ы Зеландия?а ин?л?р.

Версаль тыныслы? килеше?е буйынса Германия ?ытай?а?ы б?т? концессиялар ??м ??т?нл?кт?р??н, Сиамда?ы б?т? м?лк?тен?н ??м консул юрисдикциянан, Либерия мен?н т???лг?н б?т? килеше???рен?н баш тарта, та?ы ла Марокко ??т?н?н Францияны? ??м Мысыр ??т?н?н Б?й?к Британияны? протектораттарын таный. Германияны? Цзяо-Чжоу ??м Шаньдун провицияларына хо?у?ы Япония?а бирел?, шунлы?тан ?ытай Версаль килеше?ен? ?ул ?уймай.

Репарациялар ??м ?ораллы к?ст?рг? сикл????р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Килеше?г? ярашлы Германияны? х?рби к?ст?рне? ?аны 100 ме?лек ?оро ер ??ск?р??ре мен?н сикл?нерг? тейеш була. Мотла? х?рби хе?м?т ??м?лд?н сы?а. ?а?ланып ?ал?ан х?рби-ди?ге? флотыны? т?п ?л?ш? е?е?сел?рг? бирелерг? тейеш була. Я?ы х?рби караптар т????г? ?аты сикл????р ?алына.

Германия?а к?п кен? я?ы ?оралды ? х?рби авиацияны, бронетехниканы ?улланыу тыйыла. Германия репарациялар форма?ында Антантаны? х?к?м?те ??м айырым граждандары кисерг?н сы?ымдар?ы ?аплар?а тейеш була. Репарацияны? ?лс?мен махсус Репарация комиссия?ы билд?л?рг? тейеш була.

2010 йылды? 3 октяберенд? Германия 70 миллион евро сумма?ында?ы ?у??ы транш мен?н Версаль килеше?е буйынса ?уйыл?ан репарациялар т?л??ен тамамлай (269 миллиард алтын маркалар ? я?ынса 100 ме? тонна алтын эквиваленты). Т?л????р нацистар власт?а килг?с ту?татыла ??м я?ынан 1953 йылда Лондон килеше?ен?н ?айтарыла.

Р?с?йг? м?н?с?б?те [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

116-сы статья?а ярашлы Германия 1914 йылды? 1 авгусында Р?с?й империя?ы составында булып бойондоро??о? ал?ан б?т? территориялар?ы таныр?а, та?ы ла 1918 йыл?ы Брест тыныслы?ын ??м большевиктар мен?н т???лг?н баш?а килеше???р?е ??м?лд?н сы?арыр?а м?жб?р була. 117-сы статья?а ярашлы, Германия Р?с?й??ге большевик власыны? легитимлы?ын шикк? ?уйыр?а, элекке Р?с?й империя?ыны? территорияларында барлы??а килг?н й?ки ≪барлы??а кил?с?к≫ д??л?тт?р мен?н Антанта т???г?н килеше???р?е таныр?а тейеш була.

Килеше??е тотоу [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Уильям Орпен. 1919 йылды? 28 июненд? Версаль ?арайыны? К??г? залында тынсылы??а ?ул ?уйыу. Империя х?рби музейы. Лондон

Власт?а нацистар килг?нд?н ?у?, Германия?а ?алын?ан сикл????р Европа державалары мен?н контрольд? тотолмай й?ки улар?ы бо?оу бер нисект? тыйылмай. ?лг? итеп Рейн ?лк??ен ремилитаризациялау, Австрияны ?ушыу, Чехословакиянан Судет ?лк??ен тартып алыу ??м Чехия ??м Моравияны оккупациялау була.

Версаль килеше?е буйынса Германиянан тартып алын?ан территориялар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Алыусы-д??л?тт?р Май?ан, км² Хал?ы, ме? кеше
Польша 43 600 2950
Франция 14 520 1820
Дания 3900 160
Литва 2400 140
Данциг ирекле ?ала?ы 1966 325
Бельгия 990 65
Чехословакия 320 40
Б?т??е 67 696 5500

И?к?рм?л?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. Treaty of Saint-Germain-en-Laye (1919) with Austria; Treaty of Neuilly-sur-Seine with Bulgaria; Treaty of Trianon with Hungary; Treaty of Sevres with the Ottoman Empire; U.S. Foreign Policy and National Security: Chronology and Index for the 20th Century. ? Santa Barbara, California: Praeger Security International, 2010. ? Vol. 1. ? P.  49 . ? ISBN 978-0-313-38385-4 .
  2. БСЭ: Версальский мирный договор 1919 2014 йыл 29 ноябрь архивлан?ан .
  3. Lentin Antony. Guilt at Versailles: Lloyd George and the Pre-history of Appeasement. ? Routledge, 1985. ? P. 84. ? ISBN 978-0-416-41130-0 .
  4. Alan Sharp, ≪The Versailles Settlement: Peacemaking in Paris, 1919≫, 1991.
  5. Harold Nicolson, Diaries and Letters , 1930-39, 250; quoted in Derek Drinkwater: Sir Harold Nicolson and International Relations: The Practitioner as Theorist , p. 139.

???би?т [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  • Версальский мирный договор. пер. с франц., М., 1925.
  • История дипломатии. 2-е изд., т. 3, М., 1965.
  • Роберт Л. Хейлбронер. Философы от мира сего. ? М.: КоЛибри, 2008.
  • Pierre Renouvin, Le traite de Versailles, Flammarion (reimpr. 1969)
  • Jacques Bainville, Les Consequences politiques de la paix, Godefroy de Bouillon (reimpr. 1969) (1re ed. 1920)
  • Pierre Miquel, La Paix de Versailles et l'opinion publique francaise (These d'Etat), Flammarion, coll. ≪ Nouvelle Bibliotheque scientifique dirigee par Fernand Braudel ≫ (reimpr. 1992) (1re ed. 1973), 611 p. ( ISBN 978-2082101776 )
  • Jean-Jacques Becker, Le traite de Versailles, Presses Universitaires de France - PUF, coll. ≪ Que sais-je ? ≫,? 15 aout 2002, 127 p. ( ISBN 978-2130529668 )
  • Margaret McMillan (trad. Andre Zavriew), Les artisans de la paix : Comment Lloyd George, Clemenceau et Wilson ont redessine la carte du monde [≪ Peacemakers, Six months that changed the world. ≫], JC Lattes,? 20 septembre 2006, 660 p. ( ISBN 978-2709628112 )
  • Bruno Cabanes, ≪ Le vrai echec du traite de Versailles ≫, L’Histoire, no 343,? juin 2009, p. 82-87 (ISSN 01822411)
  • Bruce Kent. The Spoils of War. The Politics, Economics and Diplomacy of Reparations 1918?1932. Clarendon, Oxford 1989, ISBN 0-19-822738-8 .
  • Eberhard Kolb. Der Frieden von Versailles. Verlag C.H. Beck, Munchen 2005, ISBN 3-406-50875-8
  • Jens Boysen. Die polnischen Optanten. Ein Beispiel fur den Zusammenhang von Krieg und volkerrechtlicher Neuordnung. In: Bruno Thoß, Hans-Erich Volkmann (Hrsg.): Erster Weltkrieg ? Zweiter Weltkrieg. Ein Vergleich. Krieg, Kriegserlebnis, Kriegserfahrung in Deutschland. Schoningh, Paderborn/ Wien 2002, ISBN 3-506-79161-3 .
  • Hans-Christof Kraus. Versailles und die Folgen. Außenpolitik zwischen Revisionismus und Verstandigung 1919?1933. be.bra Verlag, Berlin 2013, ISBN 978-3-89809-404-7 .
  • Gerd Krumeich (Hrsg.) Versailles 1919. Ziele ? Wirkung ? Wahrnehmung. Klartext Verlag, Essen 2001, ISBN 3-88474-945-5 .
  • Manfred F. Boemeke, Gerald D. Feldman, Elisabeth Glaser (Hrsg.) The Treaty of Versailles. A Reassessment after 75 Years. Cambridge University Press, New York 1998, ISBN 0-521-62132-1 .
  • Peter Kruger. Versailles ? Deutsche Außenpolitik zwischen Revisionismus und Friedenssicherung. Deutscher Taschenbuch-Verlag, Munchen 1986, ISBN 3-423-04513-2
  • Sophie Cœure. La Memoire spoliee ? Les archives des Francais, butin de guerre nazi, puis sovietique. Payot, Paris, 2007, ISBN 2-228-90148-2

?ылтанмалар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]