Баш?орт Х?к?м?те

Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те
( Баш?орт х?к?м?те битен?н й?н?лтелде)
Баш?орт х?к?м?те
Баш?ортостан флагы
Д?й?м м??л?м?т
Ил Баш?ортостан
Ниге?л?нг?н 20 июль 1917
Б?т?р?лг?н 21 февраль 1919
Дауамсы Башревком
Штаб-квартира Ырымбур , Каруан?арай

Баш?орт х?к?м?те  ? 3-с? Б?т? баш?орт ?оролтайы тарафынан и?лан ителг?н Баш?ортостан автономия?ы баш?арма власыны? ю?ары органы.

Тарих [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Баш?орт х?к?м?тен 1917 йылды? 20 декабренд? III Б?т? Баш?орт ойоштороу съезында Кесе ?оролтай ?айлай. Р?йесе итеп Юныс Бикбов ?айлана.

Баш?орт х?к?м?тене? урында?ы учреждениелары булып кантон (район) ??м йорт (улус) идаралы?тары тора, улар 1917 йылды? к???нд? ойошторола башлай. Совет власына ?арата Баш?орт х?к?м?те башта к?т?п тороу позиция?ын ?а?лай. Ырымбур Мосолман х?рби-революцион комитеты ?арарына ярашлы 1918 йылды? 3 февралд?н 4 февраленд?ге т?нд? (яы стиль буйынса ? 15-н?н 16-на ?ара?ан т?нд?) Баш?орт х?к?м?тене? ??м Баш?орт м?рк?з шура?ыны? 7 а?за?ы ( И. М. Мутин , А. Н. Й???ф?ров , С. ?. Мер??ов , ?. ?. В?лидов , ?. Я. Айытбаев , А. К. ??е??мов , И. С?лихов) ?ул?а алыналар. ?ул?а алыу тура?ында?ы МХРК ?арары Ырымбур губерна ревкомы тарафынан ?у?ынан (арт?ы ?ан мен?н) ра?лана [1] [2] , ?леге ревком Мосолман х?рби-революцион комитетыны? Баш?орт х?к?м?те а?заларыны? Ырымбур Казак кругы атаманы А. И. Дутов мен?н берлект?ге ??м?лд?ре тура?ында?ы х?с?т?н? ышана [3] [4] . Баш?орт х?к?м?те а?заларын ?ул?а алын?андан ?у?, баш?орт й?шт?рене? бер т?рк?м?, шул и??пт?н ≪Тул?ын≫ й?шт?р ойошма?ы активистарыны? ?ай?ы бер??ре я?ы ет?кселек органын ойошторалар ? Ва?ытлыса Баш?ортостан революцион советы (шуро) (ВРСБ) марте 1918 йылды? мартында Байма?та большевиктар Баш?ортостан х?к?м?тене? ике а?за?ын ? ?абдулла И?елбаевты ??м ?имран Ма?азовты атып ?лтер?л?р [5] . 4 апрелд? ?ул?а алын?ан х?к?м?т а?залары баш?орттар?ы? ??м казактар?ы? берлект?ге ??ж?ме ва?ытында азат ител?л?р.

Х?к?м?тте? эшм?к?рлеген терге?е? ?с?н шарттар Чехословак корпусы сы?ышынан ?у? барлы??а кил?, с?нки ул ва?ытта б?т? край территория?ында Совет власы ю??а сы?арыла. Милли учреждениелар 1918 йылды? июнь ? июленд? чехтар яулап ал?ан Сил?бел? урынлаштырыла ??м шунда х?к?м?т ??м Кесе ?оролтай а?залары кил?.

Баш?ортостан х?к?м?тене? 1918 йылды? 12 июненд?ге фарманына ярашлы, Баш?орт ??ск?ре мен?н идара ите? ?с?н Баш?орт х?рби советы ойошторола [6] .

Х?к?м?тте? ??м парламентты? резиденция?ы Ырымбур Каруан?арайында урынлаша

Баш?орт х?к?м?те ил к?нсы?ышында Ва?ытлыса Себер х?к?м?те, Комуч , Ырымбур казак кругы ??м баш?а большевиктар?а ?аршы ???кт?р мен?н б?йл?нешт?р булдыра.

Х?к?м?т тарафынан р?сми р??ешт? ≪ Баш?орт х?к?м?те х?б?р??ре≫ сы?арыла. Баш?орт в?килд?ре Сил?бе ?й?? съезында ??м бер нис? ?й?? структура?ын т?????? ?атнашалар, атап ?йтк?нд?, ер идаралы?ын, ??м унда баш?ортта?ы? в?киле булара? Х. И. Ишбулатов ин?.

Август башында х?к?м?т Ырымбур?а к?сен?, ул ва?ытта Ырымбур?ы Ырымбур казак ??ск?ре отрядтары бил?й ??м улар?ы? ет?ксел?ре Баш?ортостанды? д??л?т ??аллылы?ына ??м автономия перспектива?ына ы??ай ?арашта була. 1918 йылды? октябренд? И. М. Солтанов , Ю. Ю. Бикбов , ?. ?. В?лидов ет?кселегенд?ге х?к?м?т делегация?ы ?ф?л? д??л?т к???шм??енд? ?атнаша, Директория флагы а?тында т?рл? с?й?си к?ст?р берл?шерг? маташа.

1918 йылды? 18 ноябренд? А. В. Колчак х?рби т??к?релеш ойоштора ??м ??ен Р?с?й Ю?ары хакимы ??м Р?с?й ?ораллы к?ст?рене? Ю?ары башкомандующийы итеп и?лан ит?. Адмирал Колчак баш?орттар?ы? автономия?ын танымай. Б?т? урында?ы х?к?м?тт?рг? ??-??ен ??м?лд?н сы?арыу тура?ында и?лан итерг? т??дим ител?, ?мм? Баш?ортостан Х?к?м?те 1918 йылды? 4 ноябренд?ге "Б?т? ?лк? х?к?м?тт?рен? Ва?ытлыса Б?т? Р?с?й х?к?м?тене?, Р?с?й Д??л?тене? б?т? граждандарына Грамота?ы"н ин?ар итеп, ??м?лд?н сы?арыу?ан баш тарта. ?леге м?р?ж???т, шулай у? Баш?орт х?рби советын ??м Баш?орт корпусы штабын ю??а сы?арыу ??м баш?орт полктары командование?ын генерал-лейтенант А. И. Дутов?а тапшырыу Баш?орт х?к?м?тен РСФСР в?килд?ре мен?н ??йл?ше???р башлар?а м?жб?р ит? [7] . Совет властары мен?н Баш?орт ??ск?рене? ?ы?ыл Армия я?ына к?се? тура?ында ??йл?ше???р башлан?андан ?у?, Тем?с ауылында 1919 йылды? 26 ?инуарында баш?орт х?к?м?те ??г?ртеп ?орола. Уны? я?ы р?йесе итеп Мстислав ?улаев ?айлана, а ?. ?. В?лидов ? Баш?орт ??ск?ре командующийы булып ?ала. Ошо х?к?м?т автономияны совет система?ында булдырыр?а тырыша.

Баш?орт х?к?м?те М?ск??г? Баш?орт совет автономиялы республика?ын т???? буйынса ??йл?ше???р алып барыу ?с?н делегация о?ата, уны? составына Баш?орт х?к?м?те р?йесе М. ?улаев, Баш?орт х?к?м?те а?за?ы М. Д. Хали?ов ??м Баш?орт ??ск?ре командиры А. И. Бикбауов ин?. 1919 йылды? 16 февраленд? х?к?м?т 18 февралд?н автономиялы Баш?орт республика?ы РСФСР составына ине?е ??м баш?орт ??ск?рене? РККА я?ына к?се?е тура?ында и?лан ит? [8] 1919 йылды? 22 февраленд? Баш?орт Х?к?м?те Баш?ортостан территория?ында?ы власты Баш?орт республика?ыны? Ва?ытлыса х?рби-революцион комитетына тапшыра, уны? ниге?енд? ?у??ара? Башревком ойошторола.

1919 йылды? 20 мартында М?ск???? ≪???к Совет власы мен?н Баш?орт х?к?м?те ара?ында Совет Автономиялы Республика тура?ында килеше?≫ т???л? ??м Автономиялы Совет Баш?орт Республика?ы булдырыла. Ошо документ?а ?ул ?уйып, Советтар Баш?ортостанды? 1917 йылдан ??м?лд? бул?ан милли-территориаль автономия?ын таный [9] . Бынан ?у? Баш?ортостан Х?к?м?те ?? эшм?к?рлеген ту?тата.

А? гвардиясылар ара?ында ?ал?ан ??м А. В. Колчакка тел?кт?шлек белдерг?н милли эшм?к?р??р ара?ында ??би?улла ?орбан??лиев ??м уны? улы М?х?м?т??бделх?й ?орбан??лиев билд?лелек яулай?ар. Сил?бел? 1919 йылды? 26 июлен? Б?т? Баш?орт съезы т???йенл?н? (милли учреждение?ын булдырыр?а ни?тл?й??р). Сил?бе алышы барышында колчаксылар?ы? е?еле?е ??м а? гвардиясылар?ы? Урал территория?ынан ките?е ар?а?ында Баш?орт х?к?м?тен терге?е? пландарына н?кт? ?уйыла.

Баш?орт х?к?м?те р?йест?ре [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Галерея [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Баш?орт Х?к?м?тене? р?сми эш ?а?ы??арыны? ??м мис?тт?рене? ?лг?л?ре

Шулай у? ?ара?ы? [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

И?к?рм?л?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  1. Парламентаризм в Башкортостане, 1-й том, 2005 , с. 59
  2. История государства и права Башкортостана, 2007 , с. 231
  3. Азнагулов В. Г., Хамитова З. Г. Парламентаризм в Башкортостане: история и современность . ? Уфа: ГРИ ≪Башкортостан≫, 2005. ? Т. 1. ? С. 59. ? 304 с. ? ISBN 5-8258-0203-7 .
  4. Еникеев З. И. , Еникеев А. З. История государства и права Башкортостана. ? Уфа: Китап, 2007. ? С. 231. ? 432 с. ? ISBN 978-5-295-04258-4 .
  5. Баймакский расстрел 1918 // Башкирская энциклопедия . ? Уфа: ГАУН РБ ≪Башкирская энциклопедия≫ , 2015?2024. ? ISBN 978-5-88185-306-8 .
  6. Таймасов Р. С. Башкирский военный совет // Башкирская энциклопедия . ? Уфа: ГАУН РБ ≪Башкирская энциклопедия≫ , 2015?2024. ? ISBN 978-5-88185-306-8 .
  7. Башкортостан  / М. Г. Шарце (Органы государственной власти), М. Н. Петрушина (Природа), М. Д. Горячко (Население, Хозяйство), С. В. Кузьминых, Р. З. Янгузин (Исторический очерк), А. Н. Прокинова (Здравоохранение), В. Х. Ганиев (Литература), С. А. Рахимова (Театр) // ≪Банкетная кампания≫ 1904 ? Большой Иргиз. ? М . : Большая российская энциклопедия, 2005. ? ( Большая российская энциклопедия  : [в 35 т.] ; vol. 2004?2017, вып. 3). ? ISBN 5-85270-331-1 .
  8. Касимов С. Ф. Баш?орт Х?к?м?те // Башкирская энциклопедия . ? Уфа: ГАУН РБ ≪Башкирская энциклопедия≫ , 2015?2024. ? ISBN 978-5-88185-306-8 .
  9. Зиннатуллин З.   Караван-Сарай и 90-летие провозглашения Республики Башкортостан // Ватандаш . ? 2008. ? № 2. ? ISSN 1683-3554 .

?ылтанмалар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]