Баш?ортостан ауыл хужалы?ы ?илми-тикшерене? институты

Википедия ? ирекле энциклопедия м??л?м?те
≪Баш?ортостан ауыл хужалы?ы ?илми-тикшерене? институты≫ федераль д??л?т бюджет ?илми учреждение?ы
( ФГБНУ Башкирский НИИ сельского хозяйства )
Ниге?л?нг?н

1910

Президент

В?кил Мир??ли улы Шир?ев

Аспирантура

бар

Урынлашыуы

Башҡортостан  Баш?ортостан

Юридический адрес

450059, ?ф? ?ала?ы , Рихард Зорге урамы, 19

Сайт

http://www.bniish.ru/

Баш?ортостан ауыл хужалы?ы ?илми-тикшерене? институты  ? республиканы? ауыл хужалы?ы культураларын селекциялау, ??т малсылы?ы, продукция бире?се йыл?ысылы? ??м ?ымы?сылы? мен?н ш???лл?нг?н т?п ?илми-тикшерене? учреждение?ы.

Тарихы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

1910 йылда Р?с?й империя?ыны? ?ф? земство йыйылышы ?амар ? Златоуст тимер юлыны? Шишм? ауылы эрг??енд? ауыл хужалы?ы т?жриб? станция?ы ойоштороу тура?ында ?арар сы?ара. Станцияла т?жриб? ба?ыуы, метеорология станция?ы, лаборатория, ауыл хужалы?ы ботаника ба?са?ы, ба?ыу хужалы?ы, т?жриб?-ту?ай участка?ы, вегетация йорто, музей була.

1929 йылда т?жриб? станция?ы ? Баш?ортостан ?лк? т?жриб? станция?ына, 1931 йылда ? Шишм? селекция-т?жриб? станция?ына, 1935 йылда ? Баш?ортостан ер эшк?рте? ??м малсылы? ?илми-тикшерене? институтына, 1937 йылда Баш?ортостан д??л?т селекция станция?ына ??г?ртел?. 1956 йылда уны? база?ында Баш?ортостан ауыл хужалы?ы ?илми-тикшерене? институты ойошторола.

1983 йылда институт ниге?енд? Баш?ортостан ер эшк?рте? ??м ба?ыу культуралары селекция?ы ?илми-тикшерене? институты ??м Баш?ортостан малсылы? ??м мал а?ы?ы етештере? проект-технология ?илми-тикшерене? институты барлы??а кил?.

1998 йылда улар ?абат Баш?ортостан ауыл хужалы?ы ?илми-тикшерене? институты итеп берл?штерел?.

Институт тарихы дауамында ауыл хужалы?ы культураларыны? 235 сорты сы?арыла.

Т?рл? йылдар?а институтта ужым арышыны?, борса?ты?, виноградты? ??м баш?а ауыл хужалы?ы культураларыны? популяр автор?ары селекционер?ар С. А. ?уна?баев, В. Х. Хангилдин, Л. Н. Стреляева , Р. И. Болотина, ?. Н. Биктимеров эшл?й.

Институтты? м?ш??р ?а?аныштарына т?б?нд?ге сорттар ин?: ужым арышыны? гектарынан 65-70 центнер т?ш?м бире?с?н сулпан сорты ( Социалистик Хе?м?т Геройы , Баш?ортостан Республика?ы Ф?нд?р академия?ыны? почетлы академигы С. А.?уна?баев ?.б.), иген борса?ы (Баш?ортостан Республика?ы Ф?нд?р академия?ыны? почетлы академигы, ауыл хужалы?ы ф?нд?ре докторы В. Х. Хангилдин ?.б.); 55-се параллелд?н т?нья?тара? ?лг?р??с?н виноград (СССР Д??л?т премия?ы лауреаты Л. Н. Стреляева?.б.); баш?орт то?омло атты? ??тл? ??м итле ир?ндек, учалы типтары; балалар а?ы?ы ??м ?ымы? эшл?? ?с?н бей? ??т?н киптере? технология?ы (ауыл хужалы?ы ф?нд?ре докторы И. А. Сайгин ?.б.).

Д??л?т Реестрына 20 сорт индерелг?н, селекция ?а?аныштарына 12 патент алын?ан: йомша? я??ы бой?ай ? башкирская 26, башкирская 28, экада 66, экада 70; ?аты я??ы бой?ай ? башкирская 27; борса? ? чишминский 229, ?арабой?ай ? илишевская, башкирская красностебельная; судан ?л?не ? чишминская раняя, я?таш; сорго-судан гибриды ? чишминский 84, борса? ? ≪Памяти Хангильдина≫ сорты.

?леге ва?ытта институтты? сорттары ? Р?с?й Федерация?ы ба?ыу?арыны? 3 миллион гектарында, Баш?ортостанда 1 миллион сама?ы гектар?а с?сел?.

Институтта В. К. ?ирфанов , Ш. А. ?айсин, Д. В. Богомолов, П. И. Смирнов, Г. Н. Лысак, Г. С. Смородин, Н. Р. Б?хтизин, Э. М. Р?химов, Я. И. Ванюков, Б. П. Шиленко, П. Я. Бульчук, С. А. ?бдр?шитов, Д. Б. Г?р?ев, У. Г. ?османов, Н. Г. Фенченко, А. М. Ямалиев, Б. Х. Сатыев, В. М. Шир?ев, М. Г. Маликова ??м баш?а билд?ле ?алимдар ет?кселегенд?ге ер эшк?рте? ф?не м?кт?пт?ре эшл?й.

?илми-тикшерене? институтында заманса тикшерене? ысулдары ?улланыла. М???л?н, молекуляр-генетик экспертиза лаборатория?ы Р?с?й Ауыл хужалы?ы министрлы?ында аккредитациялан?ан, ??м институт Хисап ??м контроль ойошма?ы булара? Д??л?т То?омсоло? Регистры ойошмалары исемлеген? индерелг?н. Н??ел сы?ышын д?р?? билд?л?? методикалары ??л?штерелг?н. Н??ел ?ге???ре айырыуса ?имм?тле билд?л?р аллелд?ре (каппа-казеин геныны? В аллеле) барлы?ына ??м т?рл? н??ел ауырыу?арын й?р?т??с?нлекк? тикшерел?.

??емлекселект? полимераза сынйыр реакция?ы (ПЦР) с?се? борса?ыны? т?рл? сорттарыны? ДНК-полиморфизмын тикшере??? айырыуса ?ур полиморфизм?а эй? сорттар?ы асы?лау ?с?н ?улланыла. Баш?ортостанда ?ал?ыу культуралар?ы ла, йы?ыл?анын да бик а? ю?алтыу?ар мен?н йыйыу техника?ы етерлек бул?ас, ?илми-тикшерене? институты селекционер?ары ?леге ва?ытта мул у?ыш бир? тор?ан ки? фотосинтез май?анлы морфотиптар?а ??т?нл?к бир?.

Институтты? структура?ы [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Институт директоры ? биология ф?нд?ре докторы, профессор В?кил Мир??ли улы Шир?ев. Институтта ??емлекселек буйынса ике селекция ???ге ? Шишм? ??емлекселек ??м емеш-ел?к культуралары буйынса селекция ???ге (ет?ксе?е М. И. Мичурин) ??м Кушнаренко емеш-ел?к культуралары ??м виноград буйынса селекция ???ге (ет?ксе?е Р. А. Шафи?ов), шулай у? ??емлекселек буйынса инновация-технология ???ге, 5 ?илми б?лек ??м 18 лаборатория эшл?й.

Директор?ары [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  • А. Н. Прохоров;
  • Хангилдин Васи? Х?й??р улы  ? 1961 йылдан;
  • Б?хтизин Н?зиф Раян улы , профессор, ауыл хужалы?ы ф?нд?ре кандидаты;
  • Жданов Наил Х?й улы, ауыл хужалы?ы ф?нд?ре кандидаты;
  • Петров П. И., и?тисад ф?нд?ре кандидаты;
  • Минеев М. И., ауыл хужалы?ы ф?нд?ре кандидаты;
  • Ш?й?хм?тов Илдар Тимер?асим улы (1998?2008), и?тисад ф?нд?ре докторы, Баш?ортостан Республика?ыны? ат?а?ан?ан ауыл хужалы?ы хе?м?тк?ре;
  • Шир?ев В?кил Мир??ли улы ? 2008 йылдан.

Публикациялар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

≪Система ведения агропромышленного производства в Республике Башкортостан≫ Коллектив авторов. ? Уфа: АН РБ, Гилем, 2012. ? 528 с.

≪Плодово-ягодные культуры в Республике Башкортостан≫ В. М. Шириев, М. Г. Абдеева, Т. Г. Демина, Р. А. Шафикова. ? Уфа, 2012. ? 174 с.

≪Эффективность использования земель сельскохозяйственного назначения≫ Р. У. Гусманов, А. Т. Абдрашитова. ? Уфа, 2012. ? 184 с.

≪Технология производства картофеля в Республике Башкортостан≫ Коллектив авторов. ? Уфа, 2012. ? 68 с.

Хе?м?тт?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

Институтта емеш-ел?к культураларыны? т?б?нд?ге сорттары сы?арыл?ан:

  • Алма?астар: 'башкирское зимнее', 'башкирский изумруд', 'башкирский красавец', 'бельфлёр башкирский', 'урал-тау'
  • Груша: 'башкирская осенняя', 'башкирская летняя'
  • Ерл?штерелг?н виноград: 'александр', 'башкирский ранний', 'юбилейный', 'памяти Стреляевой', 'карагай'
  • Арыш: 'сулпан', 'памяти Кунакбаева'
  • ?аба?: 'уфимская'
  • Бой?ай: 'башкирская 26', 'башкирская 28', 'эскада 66', 'эскада 70'
  • ?арабой?ай: 'башкирская красностебельная'
  • Судан ?л?не: 'чишминская ранняя', 'чишминский 84', 'якташ'.
  • Картуф: 'башкирский', '?ари?ел'.

100 йыл эсенд? институтта ауыл хужалы?ы культураларыны? б?т??е 235 сорты сы?арыл?ан.

???би?т [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

  • Селекционеры сели за парты, журнал ≪Сельские узоры≫, № 3, 2012 г.
  • Дорогу большому кумысу, журнал ≪Сельские узоры≫, № 3, 2012 г.
  • Шесть урожаев в год? Не вопрос!, газета ≪Республика Башкортостан≫, № 28, 2012 г.
  • Добрая память живет!, журнал ≪Сельские узоры≫ № 2, 2012 г.
  • БашНИИСХ: итоги года, журнал ≪Сельские узоры≫ № 1, 2012 г.
  • Технология?ы ? заман талабы, газета ≪Башкортостан≫ № 52, 2012 г.
  • Удача жукам не по зубам, газета ≪Сельская жизнь≫ № 95, 2011 г.
  • Назвали сорт ≪Галия≫, газета ≪Сельская жизнь≫ № 93, 2011 г.
  • Навеки с селом, газета ≪Сельская жизнь≫ № 70, 2011 г.
  • Создатели новых сортов, газета ≪Родник≫ Чишминского района
  • Новые технологии растениеводства. Технология No-till, журнал ≪Сельские узоры≫, № 1(109) 2011 г.

И?к?рм?л?р [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]

?ылтанмалар [ ??г?ртерг? | сы?ана?ты ??г?рте? ]