Vikipediya : Bilirsinizmi bolm?si/May

1 - 5 May

C?tird?n ilk d?f? t?xmin?n 3400 il ?vv?l Mesapotamiyada rutb?nin v? f?rqliliyin r?mzi kimi istifad? olunub. Bu c?tirl?r mesapotamiyalıları ya?ı?dan deyil, parlaq gun??d?n qoruyurdu.
?ahzad? Mustafa Sultan Suleyman Qanunid?n sonra hakimiyy?t? q?lm?y? ?n real namiz?d olsa da, Xurr?m Sultanın fitn?si n?tic?sind? 1553 -cu ild? Era?lı ovasında yerl???n kicik su hovz?sind? bo?durularaq oldurulmu?dur.
Avropada ?n q?dim universitet Salernoda XI ?srin birinci yarısında yaradılmı? tibb universiteti sayılır.
Dunyada adında "Qvineya" sozu olan 5 dovl?t var - Qvineya , Qvineya-Bisau , Ekvatorial Qvineya , Papua-Yeni Qvineya v? Yeni Qvineya ?razisi .
?lk ka?ız bizim eradan ?vv?l II ?srd? Cind? duz?ldilib.
Sual i?ar?sinin yazılı?ı latın h?rfl?ri olan q v? o -dan yaranıb (quaestio?? cavabı axtarmaq). ?vv?lc? q o uz?rind? yazılırdı, sonradan indiki , ? halına salınıb.
?r?b olk?l?rind? adlar cox mur?kk?b olur. ??xsi ad v? soyaddan ba?qa onun adında "ibn" (atasının adı) birl??m?si il? bir cox babalarının adı v? eyni zamanda do?uldu?u yer adı gost?rilir.
Serb , xorvat v? bosniya dill?ri serb-xorvat dilinin regional variantları sayılır.
Q?dim Misird? insanlar quta qu?unun yumurtasını Allah yolunda qurban edirdil?r. Orta ?sr xristianlarında is? insan novb?tci oldu?u mudd?td? ona yumurta yem?k qada?an edilirdi. Cind? yumurtanı qıcqırda bilirl?r v? onun resepti avropalılara acıqlanmır.
Marqaret Tetcer Boyuk Britaniyanın ilk v? yegan? qadın Ba? Naziridir, 1979 ? 1990 -cı ill?r. ≪ D?mir ledi ≫ adı il? d? tanınır.

5 - 10 May

Elm muasir halda XVI ? XVII ?srl?rd?n formala?ma?a ba?layıb.
1963-cu ild? Urta-Bulak yata?ında t?bii qaz partlayı?ı ba? vermi?, alovu uc il (1064 gun) sondurm?k mumkun olmamı?dır.
" Telefon " sozu q?dim yunan dilnd?n t?rcum?d? "uzaqdan g?l?n s?s" dem?kdir.
Avstraliyanın k?nd yerl?rind? bina nomr?l?nm?si kuc? ba?lan?ıcından metr il? m?saf?y? gor? verilir. M?s?l?n, ?g?r ferma kuc? ba?lan?ıcından 1500 metr uzaqlıqdadırsa, onun nomr?si 150 olur.
Moskva metropolitenind? 185 stansiya vardır.
Yod ilk d?f? Kurtua t?r?find?n d?niz yosunlarının kulund? tapılmı?, 1815-ci ild? Gey-Lyussak t?r?find?n kimy?vi element kimi q?bul edilmi?dir.
Hal-hazırda yegan? r?smi imperator Yaponiya imperatorudur. Ancaq onun adı daha cox simvolik xarakter da?ıyır.
XX ?srin ortalarında Altayda yerli turkdilli xalqların Pazırıq (Basırıq) dediyi yerd? qazıntı aparan rus arxeoloqları q?dim kurqandan q?dimi bir xalca tapırlar. Saqa (skit) boylarına m?xsus s?n?t ?s?ri salamat qalmı? v? r?ngini itirm?mi?di. Xalca 2500 il onc? Qaraba?da toxunmu? B?rd? (saqa-o?uz) xalısı idi.
Avropa Birliyi yegan? beyn?lxalq t??kilatdır ki, ozund? h?m beyn?lxalq t??kilat , h?m d? dovl?t ?lam?tl?ri da?ıyır, ?slind? is? formal olaraq hec biri deyil. B?zi m?s?l?l?r birliyin umumi institutları, b?zil?ri is? uzv dovl?tl?rin numay?nd?l?rinin razıla?ması il? q?bul edilir.
?imal qutbund? ya?ayan yerli xalqlar buzdan iqlu adlanan evl?r qura?dırırlar.

10 - 15 May

Dunyada co?rafi v?ziyy?tin? gor? dunya okeanına birba?a cıxı?ı olmayan 44 olk? vardır.
1900-cu ild? dunyada olan 4192 avtomobild?n 1688-i buxarla , 1575-i elektrikl? , 929-u is? benzinl? h?r?k?t? g?lirdi.
Nauru dunyada ?n kicik must?qil respublika, ?n kicik ada dovl?ti, Avropadan k?nar ?n kicik dovl?t v? r?smi paytaxtı olmayan yegan? dovl?tdir.
1930-cu ild?n 2006-cı il?d?k Pluton Gun?? sistemind? doqquzuncu planet kimi q?bul edilirdi. Ancaq XX ?sr sonlarında v? XXI ?sr ?vv?ll?rind? Gun?? sistemnd? plutonsaya?ı xeyli s?ma cismi k??f edildi. Onlardan Erida, Plutondan 27 * boyukdur. 24 avqust 2006-cı ild? Beyn?lxalq Astronomiya ?ttifaqı ozunun XXVI assambleyasında ilk d?f? olaraq "planet" t?rifini verdi. Pluton bu t?rif? du?m?diyind?n o planet kateqoriyasından k?narda qaldı.
Turkiy?d? 1930 -cu il? q?d?r c?mi 2 universitet, ?stanbul Texniki Universiteti v? ?stanbul Universitetinin movcud oldu?u halda, bu gunku Turkiy?d? onların sayı 157-dir.
AB? ?tatlarının qanunverici orqanlarının v? ya qubernatorlarının q?rarı il? ?tatların simvolları olan mahnılar secilir. B?zi ?tatların r?smi mahnıları yoxdur ( Nyu-Cersi ), b?zil?rinin is? bir nec? mahnı simvolu vardır ( Arkanzas v? Arizona ).
Pyotr Caykovskinin m??hur "Qu golu" baleti onun sa?lı?ında u?ur qazana bilm?mi?, ancaq olumund?n sonra librettosunda v? qurulu?inda mu?yy?n d?yi?iklikl?rd?n sonra dunya ?ohr?ti qazanmı?dır.
Apple 10 dekabr 2011-ci ild? Nyu-Yorkun M?rk?zi va?zalında ozunun ?n boyuk firma ma?azasını acıb. Sah?si 2,1 min kvadrat metr olan ma?aza ?irk?tin ?vv?lki ma?aza sah?si rekordunu 0,6 min kv.m. t?z?l?yib. ?lk mu?t?ri ma?azanın acıl?ında birinci olmaq ucun bir sutka novb?d? durub.
Dunyada ?n bahalı d?rman Alexion Pharmaceutical ?irk?tinin istehsalı olan Soliris preparatıdır. Bu d?rmanla illik mualic? kursu 409,5 min AB? dollarına ba?a g?lir.

15 - 20 May

?nklrin kipusi

T?k 2007-ci ild? butun dunyada sı?orta ?irk?tl?ri t?r?find?n 4,1 trilyon AB? dolları h?cmind? sı?orta od?ni?i toplanıb.
Bel? bir hipoteza var ki, inkl?rin istifad? etdikl?ri ip duyunl?ri, kipu , ?slind? yazı numun?l?ridir.
Az?rbaycanda 1991-ci ild?n b?ri keciril?n "ilin futbolcusu" titulunun mu?yy?nl??m?sind? 14 n?f?r qalib olub. Onlardan iki n?f?r Samir ?l?kb?rov (1991, 1992,1993) v? R??ad Sadıqov (2004, 2005, 2010) h?r?si ki d?f? qalib elan edilibl?r .
?dman oyunlarında topun v? ya ?aybanın r?qibin qapısından kecirilm?si zamanı heablanan qol ingilis dilnd? ing. goal m?qs?d dem?kdir.
AB? -ın Kaliforniya ?tatı must?qil dovl?t olsaydı, dunyanın iqtisadi inki?afına gor? ilk be?liyind? yer alardı.
?nsanlar fill?rin skeletl?rin? rast g?l? bilmirl?r. Sonra aydınla?dırıldı ki, fil olumunun yaxınla?dı?ını hiss ed?r?k ozunu caya v? ya bata?lı?a atır.
Dunyada hesablamalara gor? 6700, b?zi hesablamalara gor? is? 4500 nov suda-quruda ya?ayanlar sinfin? daxil olan canlılar, amfibiyalar ya?ayır.
Muasir c?miyy?t ilk novb?d? fizika elmind? edil?n k??fl?rin praktiki t?tbiqi n?tic?sind? meydana g?lib. Elektromaqnetizmin oyr?nilm?si telefonların , termodinamikanın oyr?nilm?si avtomobill?rin , elektronikanın inki?afı komputerl?rin metdana g?lm?sin? s?b?b olub.
Materikl?rin c?nub hiss?si bir qanun olaraq nazik olub, oxvarı ??kild?dir. Onların ?imal hiss?si is? cox geni?dir. Dem?li, materikl?r bir nov ucbucaq ??klind?dir. H?tta Antarktida bel? armudvarı ??kl? malikdir.
Muasir dovr? q?d?r astrologiya il? astronomiya tez tez qarı?dırılırdı. Onlar tarix?n paralel inki?af etmi?l?r.

20 - 25 May

6 milyon insanın olumu il? n?tic?l?n?n Holokost soyqırımının ?sas t??kilatcılarından olan Adolf Hitler , olumund?n bir gun ?vv?l y?hudi Eva Braun il? evl?nmi?dir.
Rusiyanın 26 dovl?tl? dovl?t s?rh?di vardır.
Kitabi D?d? Qorqud kitabı ilk d?f? XI ?srd? yazıya alınmı?dır. ?ld? olan nusx?l?r is? XVI ?srd? uzu kocurulmu? ?lyazmalarıdır.
Alman dili Avstriya , ?svecr? , Belcika , Lixten?teyn v? Luksemburqda dovl?t dilidir.
Dunyanın ?n boyuk avtomobil istehsalcılarından olan BMV ?irk?ti, 1916 -cı ild? t?sis edil?nd? avtomobil yox, V12 tipli t?yyar? muh?rrikl?ri istehsal edirdi.
1990 -cı ilin 3 oktyabr tarixind? Almaniya Demokratik Respublikası il? Almaniya Federativ Respublikası dovl?tl?rinin vahid dovl?td? birl??m?si il? ?kinci dunya muharib?sind?n sonra Almaniyanın parcalanmasına son qoyulmu?dur.
Karanda?ların ilk variantı XIII ?srd? hazırlanıb. Qrafitin taxtanın arasına qoyulmasını fransız kimyag?ri Nikola Konte t?klif edib.
Jamanak Turkiy?d? ?n uzun mudd?t yayımlanan q?zetdir. 103 ildir ki, fasil?siz olaraq f?aliyy?t gost?r?n q?zet, indiy? q?d?r c?mi 5 d?f? cap edilm?mi?dir.
I Paralimpiya oyunları 1960-cı ild? Romada , XVII Yay Olimpiya oyunlarından sonra kecirilmi?dir.
AB? -ın ilk katolik prezidenti Con Ficerald Kennedi olmu?dur.

25 - 31 May

1940 - 1956 -cı ill?rd? SSR? 15 yox, 16 mutt?fiq respublikadan ibar?t idi. Karel-Fin Sovet Sosialist Respublikası adlanan sonuncu respublika, 1956 -cı ild? RSFSR -in t?rkibin? muxtar respublika kimi daxil edilmi?dir.
1941 - 1945 -ci il ?kinci dunya muharib?si zamanı SSR? t?r?find?n 600 min Az?rbaycanlı doyu?l?rd? i?tirak etmi? v? 300 mini qeri qayıtmamı?dır.
Ukraynanın Prezdenti olmu? Viktor Yu??enkonun bir s?r?ncamında ( № 161/2009) bel? yazılmı?dı: "≪Ukrayna Prezidentinin 3 dekabr 2007-ci il № 292 s?r?ncamının l??vi bar?d?≫ 6 mart 2009-cu il tarixli s?r?ncamı l??v edilsin".
?izofreniya m?qal?si vikipediyanın 5 dil s?hif?sind? "secilmi?", 5 dil s?hif?sind? is? "yax?ı m?qal?" statusunu qazanıb.
H?r hansı bir elm haqqında t?s?vvur bu elmin obyektini , predmetini , metodunu v? prinsipini oyr?nm?kd?n ba?layır.
H?ft?nin astronomik ?sası yoxdur. Q?dim Misird? on gunluk h?ft?d?n (dekada) istifad? edirdil?r. Mayya m?d?niyy?tind? is? h?ft? 13 gund?n ibar?t idi, onlarda 20 gunluk t?qvim d? var idi.
Almaniya bayra?ında r?ngl?rin qara , qırmızı v? sarı r?ngl?rd? sıralanması 1813 -cu ild? Napoleona qar?ı muharib?d? g?ncl?rd?n t??kil olunmu? Freikorps (azad korpus) birliyi adı il? ba?lıdır. Maddi imkansızlıq s?b?bind?n Freikorps birliyinin ?sgl?ri qara r?ngd? uniforma geyinirdil?r. Uniformanın duym?l?ri is? sarı r?ngd? v? duym?l?rin altında qalan parcanın da qırmızı olması bugun movcud olan Almaniya bayra?ının yaranmasına s?b?b olmu?dur.
Ur?yin i?l?m?sini yazan ilk elektrokardioqrafiya cihazını 1903-cu ild? Vilhelm Eyndhoven qura?dırıb. Buna gor? ona 1924-cu ild? tibb uzr? Nobel mukafatı verildi.
?nsanların daimi ya?amadı?ı Antarktidanın beyn?lxalq telefon kodu da var. Kod bel?dir :672.
Butun ordularda h?rbi salam ancaq sa? ?ll? verilir.

Vikipediya : Bilirsinizmi bolm?si/May

Mund?ricat

1 - 5 May

5 - 10 May

10 - 15 May

15 - 20 May

20 - 25 May

25 - 31 May

Naviqasiya menyusu

Vikipediya : Bilirsinizmi bolm?si/May

1 - 5 May

5 - 10 May

10 - 15 May

15 - 20 May

20 - 25 May

25 - 31 May

Naviqasiya menyusu

Axtar