Teologiya ( yun. θεο? , theos, "Tanrı", + yun. λογο? , logos, "bilim") ? h?r hansı bir dinin , xususi m?nada is? xristianlı?ın t?liminin sisteml??dirilm?si. Bu sah? il? m???ul olan insanlar teoloq adlanır.

Umumi m?lumat [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Bir qayda olaraq Bibliyaya , umumdunya kils? m?clisl?rinin q?rarlarına v? ( protestantlardan ba?qa) "kils? atalarının" t?liml?rin? (" Muq?dd?s Yazıya" v? "Muq?dd?s ?n?n?y? ") ?saslanan xristian teologiyasının tarixi nisb?t?n yenidir. XVIII ?sr? q?d?r ilahiyyatcılar ad?t?n Bibliya m?tninin tarixi, ?d?bi kontekstin? ?h?miyy?t verm?d?n sitat g?tir?r?k t?lim vermi?l?r.

Bibliya teologiyası must?qil bir elm olaraq XVIII ?srd? protestant kils?sind? meydana g?ldi. Protestantlar, umumiyy?tl?, Muq?dd?s ?n?n?nin avtoritetini q?bul etm?dikl?ri v? yalnız Bibliyanı v?hy saydıqlarına gor?, sistematik teologiyanı yaradan protestantların ba?lıca usulu "Bibliyanı Bibliya vasit?sil? ??rh etm?k" qaydasından ibar?t idi. Muq?dd?s ?n?n?y? boyuk ?h?miyy?t ver?n pravoslav v? katolik teoloqları ?vv?ll?r protestantlı?ın t?sirind?n ehtiyatlanaraq bel? teologiyaya bir q?d?r ?ubh? il? yana?mı?lar. Lakin sonra elmi usullara ?saslanan teologiyanın t?kc? protestant deyil, pravoslav v? katolik t?limin? d? t?tbiq edilm?sinin mumkunluyunu v? z?rur?tini gormu?durl?r.

Xristianlıq teologiyası [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Xristianlı?ın ?sas ehkamlarında eyni movqeyi tutan pravoslav , katolik v? protestant kils?l?ri bir cox detallarda f?rqli t?liml?r? etiqad edirl?r, buna gor? d? bir m?zh?bin icind? bel? sistematik teologiyanın bir nec? variantı ola bil?r. Protestant mu?llifl?rin arasında P. Tillix ^[1] , U. Qrud?m ^[2] kimi mu?llifl?rin sistematik teologiya ?s?rl?ri xeyli yayılmı? v? ba?qa dill?r? t?rcum? olunmu?dur. Rus baptist ilahiyyatcısı M. V. ?vanovun "Sistematik teologiyanın ?sasları" ?s?rind? baptist t?liml?ri oz ?ksini tapmı?dır. ^[3] Pravoslav kils?sind? V. N. Losskiyin "Doqmatik teologiya" adında sanballı ?s?ri ?ohr?t qazanmı?dır. ^[4]

Teologiya bir cox sah?l?rd?n ibar?t olan mur?kk?b elmdir. Muxt?lif xristian m?zh?bl?rind? teologiyanın sah?l?r?, f?nl?r? bolunm?si f?rqlidir, lakin umumiyy?tl? xristian teologiyasında a?a?ıdakı ?sas sah?l?ri qeyd etm?k olar: Allah haqqında t?lim olaraq "xususi teologiya" (o cuml?d?n Uc Uqnum , Allahın adları v? sif?tl?ri), v?hy , yaradılı?, teodiseya (??rin movcudlu?unu izah ed?n elm), Bibliya antropologiyası , hamartiologiya (gunah haqqında t?lim), xristologiya (M?sihin ??xsiyy?ti haqqında t?lim), pnevmatologiya (Muq?dd?s Ruh haqqında t?lim), soteriologiya (xilas haqqında t?lim), ekklesiologiya (kils?ni t?dqiq ed?n elm), missiologiya, esxatologiya (dunyanın axırı haqqında t?lim), sakramentologiya ( v?ftiz v? R?bbin sufr?si kimi "sakramentl?r" (muq?dd?s m?rasiml?r) haqqında t?lim), patrologiya (kils? atalarını t?dqiq ed?n elm), angelologiya v? demonologiya (m?l?kl?ri v? cinl?ri t?dqiq ed?n elm).

Xristian teologiyası, d?yi?m?z t?m?l ?qid?l?ri sabit qaldı?ı halda, daim inki?af ed?n v? d?yi??n bir hadis?dir. Ehkamcı teologiya butun dovrl?rin mut?f?kkirl?ri t?r?find?n t?nqid edilmi?dir. Bu s?b?bd?n xususil? son ?srl?rd? teoloqların elm? v? t?nqid? daha cox acıq olmaları teologiyanı getdikc? ifrat ehkamcılıqdan uzaqla?dırır, m?zh?bl?r v? dinl?r arasında sa?lam dialoqun artmasına z?min yaradır.

?stinadlar [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

M?nb? [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

• Мень А. протоиерей "Библиологический словарь в 3-х т.". Москва: Фонд имени Александра Меня, 2002. "Богословие Библейское"