M?ntiq
(
yun.
λογικ?
) ? "mulahiz?l?r haqqında elm", "fikirl?rd? v? f?aliyy?td? ?laq?l?r haqqında elm" ? m?ntiqi dill? intellekt d?rketm?nin qanunları, metodları v? formaları haqqında elmdir. M?ntiq haqqında bilikl?r t?f?kkurl? alındı?ından, o
duzgun
t?f?kkur haqqında elm kimi d? goturul? bil?r. Eyni zamanda m?ntiq t?sdiq v? ya t?kzib metodları haqqında elm kimi d? q?bul edil? bil?r. M?ntiq qazanılmı? t?crub? v? d?rketm? vasit?sil? h?qiq?tin ?ld? edilm?si elmi d? adlandırılır.
M?ntiq elminin inki?afında
Aristotel
v?
Qottlob Fregenin
rolu boyukdur. M?ntiq ?sas olaraq iki hiss?y? bolunur. ?n?n?vi m?ntiq uz?rind? qurulmu?
Formal m?ntiq
v? formal m?ntiq uz?rind? qurulmu?
Riyazi m?ntiq
.
M?ntiq butun elml?rin instrumenti kimi goturulur.
Klassik m?ntiqi n?z?riyy? xususi dild? izah edilir, maddi numun?l?rl? mulahiz? ir?li surulur. Orada s?hvl?r uz?rind? n?zar?t h?l? qurulmayıb, miqyaslı du?unc? tam formala?mayıb, t?svirl?rin m?hdudiyy?t x?tti i?l?nm?yib v? s.
Ancaq bununla bel? duzgun mulahiz? yurutm?k m?d?niyy?ti m?ntiq elmin? q?d?r d? yarana bilmi?di.
Mu?yy?netm?
,
t?snifat
,
t?sdiq
,
t?kzib
v? s.
m?ntiqi operasiyalar
h?r bir insan t?r?find?n fikir dunyasında ozund?n asılı olmadan v? muvafiq s?hvl?rl? ba? verir. Buna gor? d? b?zil?ri bel? hesab edir ki,
??xsi
t?f?kkur
t?bii
prosesdir
v?
analiz?
ehtiyac yoxdur. Hesab edilir ki, danı?ıq ? t?f?kkururun ozu dem?kdir.
T?f?kkur is? sad?c? olaraq m?ntiqi ardıcıllıq deyildir. ?st?nil?n m?s?l?nin h?llind? h?r ?ey vacib ola bilir : ardıcıllıq, t?saduf, intiusiya, emosiya, ??xsi t?crub?, dunyanı d?rketm? miqyası v? s.
M?ntiqin ?sas v?zif?si butun dovrl?rd? eyni olubdur :
n?tic? cıxartmaq mumkun olan h?r ?eyi t?tbiq v? analiz etm?k
. Bununla bel?, hesab edilir ki, n?tic? obyektin m?zmunundan deyil, onu t?tdiq metodlarından birba?a asılıdır. Ona gor? d? t?tqiqat metodlarını r?ngar?ngliyi v? subyektiv baxı?ların coxlu?u arzuolunandır.
M?ntiqin konkret sah?l?ri butun tarix boyu t?dric?n d?yi?ilmi?dir.
Tarix?n m?ntiq
f?ls?f?nin
bir hiss?si kimi oyr?nilib. Hal-hazırda o must?qil bir elm kimi q?bul olunur. H?mcinin
simvolik m?ntiq
riyaziyyat
v?
informatikanın
bir hiss?si kimi d? oyr?nilir.
- Nuel Belnap, (1977). "A useful four-valued logic". In Dunn & Eppstein,
Modern uses of multiple-valued logic
. Reidel: Boston.
- Jozef Maria Boche?ski (1959).
A precis of mathematical logic
. Translated from the French and German editions by Otto Bird. D. Reidel, Dordrecht, South Holland.
- Jozef Maria Boche?ski, (1970).
A history of formal logic
. 2nd Edition. Translated and edited from the German edition by Ivo Thomas. Chelsea Publishing, New York.
- Cohen, R. S, and Wartofsky, M. W. (1974).
Logical and Epistemological Studies in Contemporary Physics
. Boston Studies in the Philosophy of Science. D. Reidel Publishing Company: Dordrecht, Netherlands.
ISBN 90-277-0377-9
.
- Finkelstein, D. (1969). "Matter, Space, and Logic". in R. S. Cohen and M. W. Wartofsky (eds. 1974).
- Dov Gabbay, and Guenthner, F. (eds., 2001?2005).
Handbook of Philosophical Logic
. 13 vols., 2nd edition. Kluwer Publishers: Dordrecht.
- David Hilbert, and Wilhelm Ackermann, (1928).
Grundzuge der theoretischen Logik
(
Principles of Mathematical Logic
). Springer-Verlag.
OCLC 2085765
- Susan Haack, (1996).
Deviant Logic, Fuzzy Logic: Beyond the Formalism
,
University of Chicago Press
.
- Wilfred Hodges, (2001).
Logic. An introduction to Elementary Logic
, Penguin Books.
- Hofweber, T., (2004),
Logic and Ontology
.
Stanford Encyclopedia of Philosophy
. Edward N. Zalta (ed.).
- Hughes, R. I. G., (1993, ed.).
A Philosophical Companion to First-Order Logic
. Hackett Publishing.
- William Kneale (logician), and Kneale, Martha, (1962).
The Development of Logic
.
Oxford University Press
,
London
, UK.
- Mendelson, Elliott, (1964).
Introduction to Mathematical Logic
. Wadsworth & Brooks/Cole Advanced Books & Software: Monterey, Calif.
OCLC 13580200
- Barry Smith (ontologist), (1989). "Logic and the Sachverhalt".
The Monist
72(1):52?69.
- Alfred North Whitehead and Bertrand Russell, (1910).
Principia Mathematica
.
Cambridge University Press
: Cambridge, England.
OCLC 1041146
- Гетманова А. Д.
Учебник по логике
Arxivl??dirilib
2010-04-25 at the
Wayback Machine
. ? М.: Владос, 1995. ? 303 с. ?
ISBN 5-87065-009-7
- Кондаков Н. И.:
Логический словарь-справочник
Arxivl??dirilib
2010-03-26 at the
Wayback Machine
. ? М.: Наука, 1975. ? 720 с.
- Кондаков Н. И. Введение в логику. ? М.: Наука, 1967
на сайте Руниверс
- Ивлев Ю. В.
Учебник логики: Семестровый курс: Учебник. ? М.: Дело, 2003. ? 208 с ?
ISBN 5-7749-0317-6
- Бочаров В. А.,
Маркин В. И
.
Основы логики: Учебник. ? М.: ИНФРА-М, 2001. ? 296 с. ?
ISBN 5-16-000496-3
- Ивин А. А.
Логика: Учебное пособие. ? Изд. 2-е. ? М.: Знание, 1998. ? (
На портале "Философия в России"
;
на сайте Славы Янко
)
- Ивин А. А., Никифоров А. Л.
Словарь по логике
? М.: Туманит, ВЛАДОС, 1997. ? 384 с ?
ISBN 5-691-00099-3
.
- Горский, Дмитрий Павлович
Логика: Учебное пособие для педагогических училищ.
? Изд. 3-е. ? М.: Учпедгиз, 1961. ? 160 с.
- Челпанов, Георгий Иванович
Учебник логики
. ? М., 1994.
- И. Я. Чупахина, Бродский, Иосиф Нусимович. Л, ЛГУ, 1977,
[1]