Leonard Eyler Leonhard Euler
alm. Leonhard Euler ‎
Do?um tarixi	15 aprel 1707
Do?um yeri	Bazel , ?svecr?
V?fat tarixi	18 sentyabr 1783 (76 ya?ında)
V?fat yeri	Sankt-Peterburq , Rusiya imperiyası
V?fat s?b?bi	beyin qansızması [d]
D?fn yeri	Smolensk luteran q?biristanlı?ı [d] [7] Lazarev q?biristanlı?ı [d]
Elm sah?l?ri	riyazi analiz , ?d?dl?r n?z?riyy?si , g?miqayırma , astronomiya , mexanika , ballistika , optika , riyaziyyat , Musiqi n?z?riyy?si , qraf n?z?riyy?si [1] , fizika [1] , m?ntiq [1]
Elmi d?r?c?si	f?ls?f? doktoru [2]
?? yerl?ri	Peterburq Elml?r Akademiyası , Prussiya Elml?r Akademiyası [d]
T?hsili	Bazel Universiteti ( 1720 ?)
Elmi r?hb?ri	?ohann Bernulli [2] [8]
Tanınmı? yetirm?l?ri	Stepan Rumovski , Jozef Lui Laqranj [9]
Uzvluyu	Prussiya Elml?r Akademiyası [d] ( 1741 ?) [3] , ?svec Kral Elml?r Akademiyası , Peterburq Elml?r Akademiyası ( 1730 ?) [4] , Fransa Elml?r Akademiyası ( 1755 ?) [5] , Amerika ?nc?s?n?t v? Elml?r Akademiyası ( 1782 ?) [6] , London Kral C?miyy?ti ( 1747 ?) [4]
Vikianbarda ?laq?li mediafayllar

Leonard Eyler ( alm. Leonhard Euler ; 15 aprel, 1707, Bazel , ?svecr? ? 18 sentyabr, 1783, Sankt-Peterburq , Rusiya ) ? isvecr?li riyaziyyatcı v? fizik ^[10] v? astronomdur; milliy?tc? isvecr?lidir. Rusiyada v? Almaniyada i?l?mi?dir. Riyazi analiz , ?d?dl?r n?z?riyy?si , diferensial h?nd?s? , riyazi fizika, goy mexanikası v? s. sah?l?rd? 800-d?n artıq ?s?rin mu?llifidir. Elmin inki?afına ?h?miyy?tli d?r?c?d? t?sir etmi?dir ^[11] . XVIII ?srin ?n ?h?miyy?tli riyaziyyatcısı.

Eyler 15 aprel 1707-ci ild? ?svecr?nin Bazel ??h?rind? Paul Eyler v? Marqaret Brukerin ail?sind? dunyaya g?lib. Az sonra Eylerl?r Rien ??h?rin? kocurl?r.

Mu?llimi dovrun qabaqcıl avropalı riyaziyyatcılardan ?ohann Bernulli olub. Eyni zamanda Euler ail?sinin yaxın dostu olan Bernoulli, o?lunun ke?i? olmasını ist?y?n atanı razı ed?r?k, L. Eulerin muk?mm?l bir riyaziyyatcı olmasına imkan yaradıb.

13 ya?ında olark?n Eyler Bazel Universitetin? daxil olur v? 1723-cu ild? 16 ya?ında Nyuton v? Dekartın f?ls?f?sini muqayis? ed?n dissertasiyası il? elmi d?r?c?y? sahib olur.

17 may 1727-ci ild? Eyler Rusiya imperiyasının paytaxtı Sankt-Peterburq ??h?rin? g?lir. Onun yaradıcılı?ı Peterburq EA il? sıx ba?lıdır. L. Eyler Akademiyanın bir cox sah?l?rinin f?aliyy?tind? yaxından i?tirak etmi?, 1738?1740-cı ill?rd? "Hesaba r?hb?rlik" d?rsliyini yazmı?, texniki ekspert i?l?rind?, Rusiyanın x?rit?l?rinin t?rtibind? i?tirak etmi?dir.

Leonard 1741-ci ild? Prusya Kralı Boyuk Frederikin t?klifini q?bul ed?r?k Berlin Akademiyasına g?lib. Berlind? 25 il ya?ayan Euler bu mudd?td? 380-d?n cox m?qal? yazıb. Boyuk Katerinanın taxta kecm?sind?n sonra, 1766-cı ild? Rusiyaya ged?n Euler burada bir cox faci? il? qar?ıla?ıb. 1771-ci ild? meydana g?l?n yan?ın hadis?si butun ?mlakının m?hv olmasına s?b?b olub. Uc il sonra 40 illik h?yat yolda?ı Katharinayı itirib.

L. Euler 17 sentyabr 1783-cu il tarixind? alim Anders Johan Lexell il? yeni k??f edil?n Uran planeti haqqında sohb?t ed?rk?n beyin qanaması kecirib v? bir nec? saat sonra olub.

XVIII ?srin ?n ?h?miyy?tli v? butun dovrl?rin aparıcı riyaziyyatcılarından biri hesab edilir. ?n m?hsuldar riyaziyyatcılardan biri olaraq i?l?rinin umumi h?cmi 72 kitabdan ibat?rtdir. O riyazi analiz, differensial co?rafiya, ?d?dl?r n?z?riyy?si, s?ma mexanikası, riyazi fizika, optika, ballistika, g?miqayırma, musiqi n?z?riyy?si v? s. uzr? 865 orijinal ?s?rin mu?llifidir.

Bu i?l?ri say?sind? indi istifad? edil?n muasir riyaziyyat terminologiyasının ?sasını qoymu?, funksiya anlayı?ı v? onun yazılı?ını t?yin etmi?dir. Misal olaraq, triqonometrik funksiyalar ucun sin ( sinus ) v? cos ( kosinus ) t?yin etmi?dir.

Eyler fovq?lad? i?guzarlı?a malik olan adam idi. Onun t?dqiqatları riyaziyyat, mexanika, elastiklik n?z?riyy?si, riyazi fizika, optika, musiqi n?z?riyy?si, Ayın h?r?k?ti, ma?ın n?z?riyy?si, ballistika, d?nizcilik elmi v? s. sah?l?ri ?hat? edirdi. M?hz bu i?guzarlı?ın n?tic?sind? o artıq 19 ya?ında g?mi t?chizatına dair dissertasiya yazmı?, 20 ya?ında Peterburq EA-nın adyunku-kicik elmi i?cisi, 23 ya?ında fizika kafedrasının professoru, 26 ya?ında is? Peterburq EA-nın uzvu olmu?dur. L. Eyler 865 orijinal ?s?rin mu?llifi olmu?dur ki, bunlar da 72 cild t??kil edir. Onun adı il? ba?lı bir cox riyazi termin v? dusturlar vardır. Bunlara misal olaraq "Eyler bucaqları"nı, "Eyler dusturları"nı, "Eyler t?nlikl?ri"ni, "Eyler funksiyası"nı v? s. gost?rm?k olar. "Mexanika v? ya analitik ifad? olunan h?r?k?t haqqında elm", "Analiz? giri?", "Diferensial hesabı", "?nteqral hesabı", "B?rk cismin h?r?k?t n?z?riyy?si" v? s. ?s?rl?ri Eylerin g?rgin ?m?yinin m?hsuludur.

Eylerin mexanika uzr? ?s?rl?ri ona dunya ?ohr?ti b?x? etdi, 1736-cı ild? Paris EA Eyler? Daniil Bernulli v? Maklorenl? birlikd? yazdı?ı ?s?r? gor? yeni bir mukafat t?qdim etdi. 1738-ci ild? is? Lozanna ??h?rind? Eylerin ?ah ?s?ri ? 3 cildd?n ibar?t "Sonsuz kicil?nl?rin t?hlilin? giri?" n??r olundu. Dem?k olar ki, indiki ali texniki m?kt?bl?rd? ali c?br v? riyazi t?hlil uzr? n? kecilirs?, bunlar hamısı bu ?s?rin h?cmind?dir. Koniqsberq ??h?rind? ya?ayark?n Eylerin h?ll etdiyi 7 korpu haqqında m?s?l? riyaziyyatın tam yeni bir sah?sinin-topologiyanın bunovr?sini qoydu. Eylerin ?s?rl?rinin 60 %-i riyaziyyat uzr? yazılmı?dır.

• Eyler dusturları
• Eyler inteqralları
• Eyler usulu
• Eyler diski
• Eyler adına Beyn?lxalq Riyaziyyat ?nstitutu

Elm xadimi il? ?laq?dar bu m?qal? qaralama halındadır. M?qal?ni redakt? ed?r?k Vikipediyanı z?nginl??dirin.