Duel
? iki ??xs arasında olan mubahis?nin
silahla
h?ll edilm?si. Duel ?sas?n ??r?f, namus v? ya mill?t kimi anlayı?lara qar?ı acıq v? ya dolayı t?hqir edildiyi zaman XIX ?sr kubar muhitind? geni? istifad? edilmi?dir. M??hur insanlarda duel doyu?l?rind? i?tirak etmi?l?r. Dahi rus ?air
Aleksandr Pu?kin
dueld? oldurulmu?dur.
Amerika Birl??mi? ?tatlarının
3-cu vitse-prezidenti
Aaron Burr
is? duel n?tic?sind? a?ır yaralanmı?dır.
Q?dim dovrl?rd? q?bil?l?r arasında olan mubahis?l?rin h?ll edilm?sind? dueld?n cox istifad? edilirdi. H?min duel doyu?l?ri muasir doyu?l?rd?n xeyli f?rql?nirdi. ?sas f?rq ilk duel doyu?l?ri zamanı odlu silahdan istifad? edilmirdi. H?r iki q?bil?ninin r?isi v? ya fiziki baxımdan ?n sa?lam olan ??xsin i?tirakı il? keciril?n doyu?l?rd? soyuq silahdan istifad? edilib, edilm?m?si ?vv?lc?d?n mu?yy?nl??irdi. T?r?fl?r arasında mubariz? bir t?r?fin dig?rini tam m??lub edib, sonda olurm?sin? q?d?r davam edirdi. Orta ?srl?rd?n ba?layaraq duelin qaydalarıda d?yi?m?y? ba?ladı. X v? XII ?srl?rd? yalnız azad insanların duel t??kil etm?k v? ya i?tirak etm?k huququ vardı. Borclu v? ya qul olan ??xsl?rin duel doyu?l?rind? i?tirak etm?sin? bel? icaz? verilmirdi.
Orta ?sl?rd?n ba?layaraq duel doyu?l?rind? hakimd? i?tirak etm?y? ba?lamı?dır. Duel doyu?und? m??lub olan ??xsin mubahis?li m?s?l?d? gunahkar oldu?u du?unulurdu. B?z?n t?r?fl?r arasında uzun ill?r davam ed?n m?hk?m? prosesl?ri zamanı hakim yekun q?rar q?bul ed? bilmir v? t?r?fl?rin m?s?l?ni duel yolu il? h?ll etm?sini m?sl?h?t gorurdu. Cox vaxt duel yeri v? silahlar ucuncu bir ??xs t?r?find?n secilirdi. Silahların eyni olmasının on?mi boyuk idi. M?saf? hava ??raitin? gor? t?yin edilirdi. Qatı dumanlı havalarda duell?r b?z?n t?xir? salınır, b?z?n is? ?n minimal m?saf?y? 8 metr? endirilirdi. Duell?rin boyuk qismi insanların i?tirakı il? t??kil edilirdi. Ancaq XIX ?srd?
Avropa
kubar elitasının uzvul?ri kutl? qar?ısında deyil, bir nec? n?f?rin i?tirakı il? duel t??kil edirdil?r.
Duelin muhum m?qamlarından birid? t?r?fl?rd?n birinin yaralanması idi. Yaralanan ??xs b?z?n olmurdu, bu zaman yaralı ya oz r?qibi yada kutl? t?r?find?n linc edilirdi. Bu s?rt qayda duel ad?tin? uy?un olmadı?ı ucun 1547-ci ild?
Fransada
, 1819-cu ild? is?
Boyuk Britaniyada
qada?an edilmi?dir. XIX ?srin ortalarına duel iki qit?d? geni? ??kild? istifad? olunurdu.
Avropada
duell?r yalnız varlı v? ya adlı sanlı z?daganlar arasında kecirilirdi.
?imali Amerikada
?n ?sası
Amerika Birl??mi? ?tatlarında
is? duell?r
Kovboylar
arasında v? kutl? qar?ısında t??kil edilirdi.
Duelin ?sas ??rtl?rind?n birid? t?r?fl?rin dueld? ?n azı iki ?ahid il? t?msil olunmalarıdır. ?ahid ?ahidlik etdiyi t?r?fin dueld? konulu sur?td? i?tirak etdiyini t?sdiql?yirdi. Ad?t?n ?ahidl?r duel i?tirakcılarının yaxın dostu v? ya tanı?ı olurdu. Duel ad?tin? ?sas?n h?r iki t?r?fin ?ahidl?ri arasında dueld?n ?vv?l kicik dialoq ya?anırdı. Onlar ?sas?n qaydaları muzakir? edirdil?r. Silah secimi ?vv?lc?d?n razıla?dırılırdı. Dueld? soyuq v? ya odlu silahın istifad? edilm?si t?r?fl?rin umumi razılı?ından asılı idi. ?ahidl?ri duelin t??kil edil?c?yi ?razinin dueld?n ?vv?l n?z?rd?n keciridil?r. ?sas yoxlanılan m?qam m?saf?nin olculm?si idi. Son olaraq silahlar yoxlanırdı. Silahların h?r iksinin i?l?k v?ziyy?td? olması mutl?q idi.
Duel h?mi?? t?r?fl?rd?n birinin olumu il? bitmirdi. ?g?r arada olan m?s?l? boyuk hesab edilmirdis?, yalnız bir t?r?fin dig?rini yaralaması il? duel yekunla?ırdı. Nadir hallarda is? dueld? i?tirak ed?n ?ahidl?rd? bir-birl?ri il? silahlı mubariz? aparırdılar.
Tanınmı? rus ?airi
Aleksandr Pu?kin
dueld? oldurulmu?dur.
Amerika Birl??mi? ?tatlarının
ucuncu prezidenti
Tomas Ceffersonun
kom?kcisi vitse prezident
Aaron Burr
dueld? a?ır yaralanmı?dır.