Debretsen

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya kec Axtarı?a kec
Debretsen
Bayraq Gerb
Bayraq Gerb
47°31′48″ ?m. e. 21°38′21″ ?. u.
Olk?
Tarixi v? co?rafiyası
?lk m?lumat 1235
Sah?si
M?rk?zin hundurluyu 121 ± 1 m
Saat qur?a?ı
?halisi
?halisi 208,016 n?f?r ( 2011 )
R?smi dili
R?q?msal identifikatorlar
Telefon kodu +36 52
Poct indeksi 4000?4044 , 4225
Dig?r
debrecen.hu
Debretsen xəritədə
Debretsen
Debretsen
Vikianbarın loqosu  Vikianbarda ?laq?li mediafayllar


Debretsen (macarca Debrecen ) ? Budape?td?n sonra Macarıstanda ikinci ??h?r hesab olunur. Debretsen Boyuk ?imali Duz?nlik regionunun m?rk?zi ??h?ridir. Haydu-Bihar bolg?sinin oturaca?ı burda yerl??ir. 1848-1849-cu ill?r inqilabı v? II Dunya Muharib?sinin sonunda Debretsen ??h?ri Macarıstanın paytaxtı funksiyasını yerin? yetirib. Paytaxt Budape?td?n 220 km aralıda olan Debretsen Boyuk Macar Duz?nliyind? yerl??ir. ??h?rin yaxınlı?ında Macarıstanın yerli parklarından olan Hortobac (macarca Hortobagy) var. [2]

Adı [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

??h?rin ilk d?f? adı 1235-ci ild? "Debrezun" dey? c?kilib. F?rziyy?l?r? ?sas?n, bu adın koku Kumanlara v? ya Slavyanlara dayanır.

?qlimi [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Debretsenin iqlimi ?sas?n d?niz iqlimind?n v? rutub?tli kontinental iqlimind?n ibar?tdir.

Yeri [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Paytaxt Budape?td?n 220 km aralıda olan Debretsen Boyuk Macar Duz?nliyind? yerl??ir. ??h?rin yaxınlı?ında Macarıstanın yerli parklarından olan Hortobagi var.

N?qliyyat [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Onc?ki ill?rd? Debretsen, olk?nin ?sas n?qliyyat noqt?si olan Budape?td?n t?crid olunmu?du. Lakin, M35 avtomagistralın c?kili?ind?n sonra Budape?td?n Debretsen? sad?c? 2 saata catma?a imkan yaratdı.

Debretsen Beyn?lxalq Hava Limanı Macarıstanda ikinci Hava Limanı hesab olunur. Aparılan son yeninl?nm?d?n sonra, hava limanı daha cox beyn?lxalq ucu?lar q?bul ed? bil?r. Debretsend?n Milana , Eyndhoven? , Londona v? s. dig?r ??h?rl?r? birba?a ucu?lar var. [3]

Debretsend? bir cox d?mir yolu stansiyaları var. ?sas Debretsen? ?lav? olaraq kicik stansiyalarda movcuddur. D?miryolu x?ttind?d? bir cox yenil?ndirm? aparılmı?dır. [4]

Debretsenin Ukrayna v? Rumıniya il? qon?u olması ??h?rin ?h?miyy?tli bir ticar?t m?rk?zi v? n?qliyyat qov?a?ı kimi inki?af etm?sind? boyuk rol oynayır.

??h?rin yerli n?qliyyatını DKV (mac. Debreceni Kozlekedesi Vallalat , az?. Debretsen N?qliyyat ?irk?ti) t?r?find?n idar? olunur. [5] Yaxın k?ndl?r? v? kicik ??h?rl?r? Haydu Volan (Hajdu Volan) avtobusları il? s?yah?t etm?k olar.

Tarix [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

1910-cu ild? Piac kuc?si
??h?r m?rk?zinin tarixi fotosu
Stefen Bockay - Transilvaniyadan olan Macar zad?ganı.

Macarıstan dovl?ti qurulmamı?dan onc? bu ?razid? xeyli tayfalar ya?amı?dır. ??h?r uc kicik ??h?rl?rin (Boldoqa?sonifalva, Sentlaslofalva v? Debrecun) birl??m?sind?n ?m?l? g?lmi?dir. 13-cu ?srin ortalarından sonra ??h?r sur?tli inki?af etmi?dir.

1361-ci ild? I Layo? Debretsen sakinl?rin? ozunu idar?etm? huququnu ver?r?k, hakimi v? ?uranı secm?yi tap?ırır. XVI ?srin ?vv?l?rind? Debretsen bazar ??h?rin? cevrilir.

Osmanlı dovrund?, qalaların v? ??h?r divarlarının olmaması t?hluk?l?r? yol acırdı. Bu t?hluk?l?r ?sas?n liderl?rin diplomatik m?har?ti n?tic?sind? sovu?urdu. ??h?r h?rd?n Osmanlı, h?rd?n is? Avropa Katolik?rin yada Transilvaniya ?ahzad?si t?r?find?n mudafi? olunurdu. Bu hadis? ??h?r sakinl?rinin daha acıq du?unc?li olmasına g?tirib cıxardı. Bununla da ??h?rd? Protestant islahatı ba? verdi. Bel?likl? ??h?r " Kalvinist Roma " l?q?bini qazandı. Bu mudd?td? Debretsen ?halisi ?sas?n Macar Kalvinistl?rd?n t??kil olunmu?dur.

1693-cu ild? I Leopold t?r?find?n ??h?r kral ??h?ri (mac. Szabad kiralyi varos) elan olundu. 1715-ci ild? Roma-Katolik kils?si ??h?r? qayıtdı. Bu mudd?td? ??h?r ?h?miyy?tli m?d?niyy?t, ticar?t, k?nd t?s?rrufatı m?rk?zi sayılırdı.

1849-cu ild? Macar inqilabcı hokum?tinin Pe?t-Budadan (indiki Budape?t) Debretsen? g?lm?sind?n sonra olk?nin muv?qq?ti paytaxtı secildi. H?min ilin Aprel ayında Habsburqların taxtdan salınmasından sonra Macarıstanın must?qilliyi Ko?ut Layo? t?r?find?n Boyuk Kils?d? elan olundu. Sonuncu must?qillik doyu?u Debretsen? yaxınlı?ında olmu?dur.

Boyuk Kils?

Muharib?d?n sonra Debecen yava? templ? inki?af etm?y? ba?layır. 1857-ci ild? Budape?tl? Debretsen arasında d?mityolu x?tti salınır. Yeni m?kt?bl?r, x?st?xanalar, kils?l?r, fabrikl?r, d?yirmanlar tikilir, el?c? d? banklar v? sı?orta ?irk?tl?ri ??h?rd? f?aliyy?t gost?rm?y? ba?layırlar. Hundur binalarla, parklarla v? goz?l villalar il? ??h?rin gorunu?u inki?af etm?y? ba?layır. 1884-cu ild? Debretsen ilk buxarla i?l?y?n tramvay i?l?d?n ??h?r olur.

Birinci dunya muharib?sind?n sonra Macarıstan ??rq torpaqlarını itir?r?k Debretsen yen? s?rh?d? yaxın ??h?r olur. Turizm t?kmill??m?d? xeyli rolu oldu. Nagyerd? ("Boyuk Me??") adlı m?rk?zi parkda binalar tikil?r?k turizm boyum?y? ba?ladı. Bu zaman universitet binası tikil?r?k istifad?y? verilir. Hortobagi ?n cox s?f?r olunan m?kanlardan biri olur.

?kinci dunya muharib?sind?n sonra ??h?r tamamil? da?ılır. Binaların 70%-i ciddi x?sar?tl?r alaraq yararsız hala du?ur, 50%-i is? umumiyy?tl? da?ıdılır. 1944-cu ilin Oktyabr ayında irimiqyaslı doyu?l?rd?n biri Debretsen doyu?u ??h?r yaxınlarında ba? verir. 1944-cu ild?n sonra yenid?nqurma i?l?ri aparılaraq Debretsen yen?d? Macarıstanın muv?qq?ti paytaxtı secilir. Sakinl?r ??h?rin kohn? halına qaytarılmasına calı?ırdılar. Lakin Komunist hokum?tinin planları Debretsen? b?zi itkil?r g?tirdi. Hortobagi uz?rind? hakimiyy?ti itir?n Debretsen, ?razisinin yarısı yanındakı kicik ??h?rcikl?r? birl??dirilir. Buna baxmayaraq 1981-ci ild? yaxınlıqda olan Yoja k?ndi ??h?r ?razisin? birl??dirilir. Bundan sonra Debretsen olk?nin ikinci ??h?rin? cevrilir.

?halisi [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

??h?rin ?halisi 215 mind?n coxdur. ??h?rin 95% macarlardan ibar?tdir. Az sayda qaracılar, rumınlar, almanlar da gorm?k olar. 2001-ci ilin statistikasına ?sas?n etnik qruplar (2001):

Dinl?r? g?linc?, ustunluk kalvinistl?r t?r?find?dir. Daha sonra Roma v? Yunan katolikl?ri g?lirl?r. Az sayda luteranların da olmasını mu?ahid? etm?k olar [6] :

T?hsil [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Debretsen Universitetinin ?sas binası

Debretsen Universiteti olk?nin ond?ged?n universitetl?rind?n biri sayılır. Universitetin bir cox bolm?l?ri movcuddur v? Avropada ?n iri ara?dırma l?vazimatları olan t?hsil oca?ı hesab olunur. [7]

Debretsen Universiteti 30.000-d?n cox t?l?b?ni v? 14 fakult?ni 6 kampusda birl??dir?n Macarıstanın ?n boyuk ali m?kt?bl?rind?n biridir. Universitet Macarıstanın ?n nufuzlu ali m?kt?bl?rind?n biridir v? “Research Excellence” (T?dqiqat Muk?mm?lliyi) titulunu da?ıyır. Universitetin kitabxanası Macarıstanın ?n boyuk kitabxanasıdır v? olk?nin iki milli kitabxanalarından biridir. Universitet, Macarıstanın ?n boyuk komputer klasterin? sahibdir (203 TFlop/s) v? “Leo” adlanır (Leo Silardın ??r?fin?). Bu qurum 2015-ci ild? dunyanın top 500 superkomputer ??b?k?si s?rasında 370-ci yeri tutub. Ali m?kt?b tibb t?hsili uzr? dunyada 151-200-cu yerl?rd? q?rarla?ıb

XIX ?srin ikinci yarısında, Debretsen m?tbuatı muhum insanların mara?ına s?b?b oldu. Endre Adi , Gyula Krudi v? Arpad Tot jurnalistika karyeralarını burda ba?lamı?lar. M??hur yazıcı Maqda Sabo burda ya?ayıb yaratmı?dır. 1865-ci ild? tikil?n ??h?r teatrı, Macarıstanın gork?mli ?airi Mihali Coknai Vitez adına verilir. [8]

T?hsild?n sonra i? tapmaq imkanları [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Universitetin daxilind? t?l?b?l?rin rahatlı?ı ucun bankomat, poct idar?si v? s. imkanlar var

Debretsen Universitetinin n?zdind? t?hsil alan t?l?b?l?r v? t?hsili yeni bitirmi? alumnil?r ucun tez-tez i? yarmarkası t??kil edilir. ?? yarmarkasında muxt?lif ?irk?tl?rin numay?nd?l?ri i?tirak edirl?r v? onlar oz stendl?rinin qar?ısında duraraq maraqlı olan ??xsl?r? m?lumat verirl?r. H?mcinin, i? yarmarkasında t?crub? (staj) proqramları da t?klif olunur. Bu kimi yarmarkalarda maraqlananlara CV-l?rin yazılma v? hazırlanma qaydaları, i? goru?und? intervyu qaydaları v? danı?ıq forması, yazı usulu qaydaları oyr?dilir, muxt?lif ?cn?bi dill?rin s?viyy?si yoxlanılır. T?dbird? coxlu sayda i? s?rgil?ri, t?crub? proqramları, ?irk?tl?rd? t?hsilini bitirmi?l?r ucun treyninql?r, t?qaudl?r, t?l?b? i?l?ri t?klif edilir. H?mcinin, muxt?lif prezentastiyalar, i? intervyuları gost?rilir, karyera qurmasına aid m?sl?h?tl?r verilir. Burada maraqlananlar konulluluk proqramları v? ??b?k?l??m? imkanları da t?qdim edilir. [9]

Universitetd? f?rqli fakult?l?r uzr? d? i? yarmarkaları t??kil edilir. M?s?l?n, Muh?ndislik fakult?sinin t?l?b?l?ri v? fakult?ni bitirmi? alumnil?r ucun mut?madi olaraq bu cur t?dbirl?r olur. Onlarla ?irk?tl?r yarmarkaya qatılırlar v? maraqlı ??xsl?r ozl?ri ucun karyera qurmaq imkanı ?ld? edirl?r. [10]

Debretsen olk?nin ikinci boyuk ??h?ri oldu?u ucun burada bir nec? transmilli korporasiyaların (m?s?l?n, British Telecom (Boyuk Britaniya), National Instruments (AB?), v? s.) ofisl?ri var. [11] . Xarici dill?ri (alman, rus, ingilis v? s.) bil?n ?cn?bil?r ucun i? imkanları daha geni?dir. [12]

??h?rd? ya?ayı? x?rcl?ri [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Debretsend? ya?ayı? x?rcl?ri orta hesabla Macarıstanda umumi ya?ayı? x?rcl?rind?n 2.2% a?a?ıdır, Budape?td?n 20-25% daha a?a?ıdır [13] . Ya?ayı? ??rtl?rin? gor? ??h?r 4 xallıq ?kala il? 3 kimi qiym?tl?ndirilir. Qidalara g?linc?, ?sas qida m?hsulları a?a?ıdakı qiym?tl?r?dir: 1 kq cor?k - 200-300 forint, 1 litr sud - 190-240 forint, 6 yumurta 200 forint, 1 kq ??k?r tozu - 140 forint, 1 kq yerli pendir - 1400 forint, 1 kq duyu - 250-500 forint, 1 kq kartof - 250 forint, 1 kq pomidor - 450 forint, 1 kq alma -300 forint, 1 kq toyuq do? ?ti - 1200 forint, 1 litr su - 120 forint. [14]

Dig?r x?rcl?r? g?linc?, 1 litr benzin 290 forint, sur?tli internet 6000-12000 forint aya, avtobus bileri 220 forint, aylıq avtobus kartı 4950 forint, t?l?b?l?r ucun aylıq avtobus kartı 2350 forint, tramvay bileti 220, aylıq tramvay kartı 3490 forint, t?l?b?l?r ucun aylıq tramvay kartı 1650 forint, kinoteatra bilet 1200 forint, muzey? bilet 500-1200 forint, hovuza biler 1200-3000 forint. ?g?r t?l?b? h?yatını ?sas goturs?k, o zaman aylıq 40 000-100 000 forint arasında bir n?f?rlik m?nzill?r/studiolar/otaqlar tapmaq mumkundur. Burada ?sas rolu yerl??m?, ??rait oynayır. Ortalama bir t?l?b? qidalanmaq ucun 20 000 - 40 000 forint, n?qliyyat ucun ayda 3000 forint, bo? vaxtı v? ?yl?nc?si ucun 2000 - 12000 forint, telefon, internet x?rcl?ri, paltar, tibbi x?rcl?r ucun 15 000 - 30 000 forint x?rcl?yir. [15]

M?d?niyy?t [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Debretsend? rok musiqisin? maraq boyukdur. ??h?rd? g?ncl?r ucun rok m?kt?bi f?aliyy?t gost?rir. Debretsend? 1966-cı ild?n h?r il 20 avqustda Macarıstanın Dovl?tinin Yaranması Gunund? Gul Karnavalı kecirilir. [16]

Turistik yerl?ri [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Debretsen ??h?rinin 40 km q?rbind? Hortobac Milli Parkı (macarca "Hortobagyi Nemzeti Park") yerl??ir. 800 km² sah?si olan park Macarıstan?n ?n boyuk t?bii park qoru?udur. 1973-cu ild? ?sası qoyulan v? Macarıstanın ?n q?dim milli parkı hesab edil?n Xordobad 1999-cu ild? YUNESKO-nun m?d?ni irsi siyahısına salınıb. [17]

Debretsen ??h?rinin ozund? muxt?lif tarixi abid?l?r yerl??ir. Orada olk?nin ?n boyuk protestant m?b?di Boyuk Kalvinist Kils?si (1821-ci ild? tikilib) yerl??ir. H?mcinin, 1715-ci ild? piarlar t?r?find?n tikil?nmuq?dd?s Anna Kafedral kils?si, Reformator kolleci binası, Yunan-katolik kils?si (1910) d? Debretsend?dir. ??h?rin c?lbedici m?kanlarından biri Nadyordo termal parkdır. Boyuk su kompleksind? termal vannalar v? hovuzlar yerl??ir. Debretsenin simvollarından biri olk?nin ?n q?dim mehmanxanası olan "Qırmızı Okuz" otelidir. Turistl?rin ?n xo?una g?l?n yem?k Debretsen kolbasası olan yem?kl?rdir.

?sas gorm?li yerl?ri [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

  • Boyuk Protestant Kils?si ( Nagytemplom );
  • M?rk?zi park ( Nagyerd? ) v? spa;
  • Deri Muzeyi;
  • Debretsen Gul Festivalı [18] h?r il 20 Avqusta kecirilir;
  • Nacerdei (Nagyerdei) Stadion;
  • Ravatalozo (xiyaban);
  • Cokonai teatrı.

Qalereya [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

  • Malom oteli
    Malom oteli
  • Ravatalozo Art Nuvo stilində
    Ravatalozo Art Nuvo stilind?
  • Miras binası
    Miras binası
  • Deri Muzeyi
    Deri Muzeyi
  • Çokonai teatrı
    Cokonai teatrı
  • Debretsen kolbasası olan iri porsiyalı yemək
    Debretsen kolbasası olan iri porsiyalı yem?k
  • Məşhur Aranybika (Qızıl Öküz) Oteli
    M??hur Aranybika (Qızıl Okuz) Oteli
  • Debretsen Gül Festivalı]]
    Debretsen Gul Festivalı]]

?dman [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

??h?rin Debretsen VSC adlı klubu movcuddur. Klub Macarıstanda ?n u?urlu klub sayılır. ??h?r h?mcinin bir cox idman t?dbirl?rin? ev sahibliyi etmi?dir.

Tanınmı?lar [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Debretsend? dunyaya g?l?nl?r [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Qarda?la?mı? ??h?rl?r [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Qarda?la?mı? ??h?rl?ri gost?r?n sutun

H?mcinin bax [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

?stinadlar [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

  1. ↑ (unspecified title) . Hungarian Central Statistical Office .
  2. ↑ Antal Papp: Magyarorszag (Hungary), Panorama, Budapest, 1982, ISBN 963 243 241 X , p. 860, pp. 463-477
  3. ↑ "Debrecen Airport" . 2019-06-16 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2017-02-07 .
  4. ↑ "MAV-START :: ELVIRA - belfoldi vasuti utastajekoztatas" . Elvira.mav-start.hu. 2022-08-21 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2012-12-25 .
  5. ↑ "DKV Debreceni Kozlekedesi Zrt" . 2021-09-18 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2017-02-07 .
  6. ↑ "2001 Census" . 2013-07-02 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 03-07-2010 .
  7. ↑ "History of the University | Debreceni Egyetem" . Unideb.hu. 2000-01-01. 2017-03-04 tarixind? orijinalından arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2012-12-25 .
  8. ↑ "Arxivl?nmi? sur?t" . 2012-03-19 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2013-05-25 .
  9. ↑ "Job Fair and Carrier Day at the University" . 2022-03-26 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2017-02-07 .
  10. ↑ "Job Fair and Carrier Day at the University" . 2022-03-26 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2017-02-07 .
  11. ↑ "BT jobs in Debrecen" . 2017-05-05 tarixind? orijinalından arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2017-02-07 .
  12. ↑ "Job opportunities for foreigners" . 2017-01-23 tarixind? orijinalından arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2017-02-07 .
  13. ↑ "Cost of living in Debrecen, Hungary compared to Budapest, Hungary" . 2022-03-26 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2017-02-07 .
  14. ↑ "Cost of Living" . 2020-09-29 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2017-02-07 .
  15. ↑ "Cost of living in Debrecen, Hungary" . 2022-03-26 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2017-02-07 .
  16. ↑ "Debrecen Flower Carnival" . 2017-02-22 tarixind? orijinalından arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2017-02-07 .
  17. ↑ "National Park Hortobagy - The Puszta" . 2021-02-28 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2017-02-07 .
  18. ↑ "debreceniviragkarneval.hu" . debreceniviragkarneval.hu. 2013-05-27 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2012-12-25 .
  19. ↑ "Διεθνε?? Σχ?σει?" . e-patras.gr. 2012-07-30 tarixind? orijinalından arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2012-12-25 .
  20. ↑ "Syktyvkar :: Regions & Cities :: Russia-InfoCentre" . Russia-ic.com. 2010-12-12. 2010-12-20 tarixind? arxivl??dirilib . ?stifad? tarixi: 2012-12-25 .

Xarici kecidl?r [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

Vikianbarda Debretsen il? ?laq?li mediafayllar var.

H?mcinin bax [ redakt? | m?nb?ni redakt? et ]

M?nb? ? " https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Debretsen&oldid=7236281 "