Tao Te Cinq, Q?dim Cin f?ls?f?si olan
Taoizm?
aid kitabdır.
Tao Te Cinq ?n?n?y? gor? eramızdan ?vv?l 600-cu ill?rd? yazılmı?dır. Kitabın mu?llifi taoist mut?f?kkir [[
Lao Tszı
]] (v? ya Lao Zı, m?nası "Qoca Usta") hesab olunur. R?vay?t? gor? Lao Tszı sarayda arxiv baxıcısı imi?.
Lakin kitabin mu?llifliyi v? yazılı? tarixi tam t?yin edilm?mi? hesab olunur. Tao Te Cinqin m?tninin daha ?vv?lki dovrl?r? aid oldu?u, eramızdan ?vv?l 6-cı ?srd? onun sad?c? olaraq q?l?m? alındı?ı hesab edilir.
Tao Te Cinq ozund?n sonra g?l?n f?ls?fi v? dini c?r?yanlara, o cuml?d?n Neo Konfusianizm? v? Cin Buddizmin? d?rin t?sir gost?rmi?dir.
Tao Te Cinq 250 d?f?d?n cox muxt?lif dill?r? t?rcum? edilmi?dir.
Tao Te Cinq adı muxt?lif formalarda t?rcum? oluna bil?r.
Tao (Dao) ? sozu ?sas?n "yol" kimi t?rcum? olunsa da, "cı?ır", "kok", "metod" m?nalarını da verir.
Te (De) ? sozunun Az?rbaycan dilin? t?rcum?si daha c?tindir: umumiyy?tl? "
f?zil?t
", ya "k?ram?t", b?z?n is? "b?r?k?t" kimi t?rcum? edil? bil?r. ?lav? olaraq "daxili potensiya", "daxili quvv?" kimi izah edilir.
Cinq (Tszin) ? sozu "qanun", "norma", "kitab" kimi t?rcum? oluna bil?r.
Bel?likl?, kitabın adını umumiyy?tl? "Yol v? F?zil?t Kitabı" kimi t?rcum? etm?k olar.
Tao Te Cinq klassik Cin dilind?, ?eir formasında yazılmı?dır. H?tta yax?ı t?hsil gormu? muasir cinlil?r ucun bu dili ba?a du?m?k c?tindir.
Kitabın indiy? q?d?r tapılmı? ?n q?dim versiyası eramızdan ?vv?l 300-cu ill?r? aid edilir. Bu versiya ip?k saplarla birl??dirilmi? 800 bambuk lovh?cik uz?rin? yazılmı? t?qrib?n 13,000 heroqlifd?n ibar?tdir. Kitabın ip?k v? ka?ız uz?rin? yazılmı? q?dim versiyaları da movcuddur.
Tao Te Cinqin indi istifad? olunan versiyası 81 qısa hiss?d?n ? cjanlardan v? t?qrib?n 5,000 heroqlifd?n ibar?tdir.
Kitab iki hiss?y? bolunur: 1 ? 37 cjanlar Tao Cinq? (Yol Kitabı), 38 ? 81 cjanlar is? Te Cinq? (F?zil?t Kitabı) aiddir.
1
Yolun istiqam?ti mu?yy?ndirs? ? o, haqq yolu deyil
Ad s?sl?ndiril? bil?rs? ? o ?b?di Ad deyil
Goyun v? Yerin Atası ? Adsızdır
Ad sahibi ? saysız-hesabsız cisiml?rin (?eyl?rin) Anasıdır
Ehtirassız halda Onun ecazkar Sirrini duyarsan
Ehtiraslarla dolu olaraq ? Onun izhar s?thini gor?rs?n
Biri v? ba?qası ? adları f?rqli, h?qiqi mahiyy?tl?ri eynidir
Birg? onlara Sirr D?ryası dey?rl?r
D?ryanın dibind? birind?n ba?qasına kecid var ? O Sirrin z?rif mocuz?l?rinin qapısıdır
2
Hamı goz?lliyin goz?lliyini d?rk edib ? bunun ucun d? eyb?c?rlik peyda oldu
Hamı xeyrin xeyirli oldu?unu d?rk edib ? bunun ucun d? ??r peyda oldu
Ona gor? d? Varlıq il? Yoxluq bir-birini tor?dir
C?tin v? Asan biri-birin? g?tirib cıxarır
Uzun v? Qısa biri-birl? tutu?durulur
Hundur v? Alcaq bir-birini t?yin edir
S?sl?r bir-birl? h?mah?ng olur
?vv?l v? Axır bir-birini novb?l?yir
Buna gor? Arif Aqil i? gor?nd? bi?m?ldir,
oyud ver?nd? dinm?zdir
M???ul olduqda i?tirak etmir
Yaratdı?ına yiy?lik etmir
H?r?k?td? c?hd etmir
Z?hm?tini yon?ltmir m?qs?d?
N?tic?l?rl? vaxtını itirmir f?xr ed?
Buna gor? d? ruhu tuk?nm?zdir
3
Qabiliyy?tlil?r sayılmazsa ? eld? mubahis? v? r?qab?t olmaz.
Cavahiratın d?y?ri olmazsa ? eld? o?ruluq olmaz.
Ehtiras do?uran ?eyl?r gors?nm?zs? - q?lbl?r caxna?maz.
Buna gor? Arif Aqilin qaydası budur ki,
Ur?k bo? olmalı, qarın is? dolu;
?ovq olmalı z?if, oz?k is? mohk?m.
?st?k az olmalı ? na?ukurluk olmasın,
Bilik az olmalı ? narahatlıq olmasın.
Biliyi cox olanlar is? f?aliyy?td?n k?nar qalmalıdır, cunki
Bi?m?llik ah?ng eyl?r.
Dao De Cin ?s?rinin Az?rbaycan dilin? tam t?rcum?sin? link s?hif?nin a?a?ısında ("M?nb? hiss?sind?) verilib.