Baba Fiqani
(? ? o. 1519) ?
Fars ?d?biyatında
"s?bk-i Hindi"nin qurucusu sayılan
?ran
?airi.
[1]
Baba Fiqani
?irazda
dunyaya g?lmi?di. 925-ci (1519-cu) ild? olduyu sırada altmı? ya?ını kecmi? oldu?una gor? 860?865 (1456?1461) ill?r arasında do?uldu?u soyl?nil? bilinir. G?ncliyind? ata-baba m?sl?yi olan bıcaqcılıqla m???ul old?undan bu sıralarda yazdı?ı ?eirl?rd? "bıcaqcı" anlamına g?l?n S?kkaki t?x?llusunu i?l?dirdi. Ancaq divanında bu t?x?llusu il? yazılmı? h?rhansı bir ?eirin? rast g?linm?di. Fiqani otuz ya?ına q?d?r ?irazda ya?adı, daha sonra
Xorasana
getdi. Bir mudd?t qaldı?ı
Heratda
ba?da
?bdurr?hman Cami
olmaq uz?r? b?zi ?airl?rl? goru?duys? d? onlardan gozl?diyi munasib?ti gor? bilm?di.
T?briz?
ged?r?k burada tanı? oldu?u ?airl?r vasit?siyl?
A?qoyunlu
hokmdarı
Sultan Yaqub b?yin
sarayına daxil oldu. Sultan Yaqub b?y ona "Baba-yi ?u?ra" l?q?bini verdiyi ucun Fiqani nisb?sinin ara-sıra Baba l?q?bi il? d? anıldı. Sultan Yaqub b?yin olumund?n (896/ 1490) sonra sırasıyla onun o?lu
Baysunqur mirz?
il?
Rust?m mirz?
,
U?urlu M?h?mm?d b?y
o?lu
?hm?d b?y
v?
?lv?nd b?y
kimi hokmdar v? dovl?t adamları haqqında m?dhiy?l?r yazdı.
Baba Fiqani T?brizd? b?zi qarı?ıqlıqların cıxmasına gor? ?iraza dondu; bir mudd?t burada qaldı, ancaq
?ah ?smayılin
ortaya cıxmasına gor? t?krar Xorasana getdi. Bir mudd?t
?biv?rdd?
iqam?t etdikd?n sonra M??h?d? kecdi v? oraya yerl??di. 925-ci (1519-cu) ild? burada oldu.
Baba Fiqani
Moht???m Ka?ani
,
Urfi ?irazi
,
V?h?i B?feqi
kimi tanınmı? ?airl?r uz?rind? t?sirli olmu?dur.
T?zkir? mu?llifl?ri, cox goz?l ?eirl?r yazdı?ını bildirdikl?ri Fiqani
Hafiz ?iraziy?
b?nz?d?r?k ona Hafiz-i Kicik l?q?bini verirl?r, f?q?t cox ??rab icdiyini, getdiyi meyxanalarda la? movzusu oldu?unu, omrunun sonlarına do?ru is? ickini t?rk etdiyini qeyd edirl?r.
Fiqaninin divanı gunumuz? catmı? olub q?sid?, t?rkibib?nd, t?rciib?nd v? q?z?ll?rd?n ibar?tdir. Q?sid?l?rinin coxu oz?llikl? H?zr?t ?li, ?ia imamları, A?qoyunlu hokmdarları Sultan Yaqub b?y, Sultan Baysunqur b?y, Rust?m mirz? il? ?ah ?smayıl haqqındadır. Divan Kamal M?thur D?hl?vi (Lahor, ts.) v? Suheyli Xansari t?r?find?n n??r edilmi?dir. Huseyn Azad divandan secdiyi b?zi ?eirl?ri "Les peries de la couronne, choix de poesies de Baba Feghani" adıyla fransız dilin? cevirmi?dir.
- ?min ?hm?d-i Razi, H?ft ?qlim (n?r. C?vad-i Fazıl], Tehran 1340 h.?., 1, 219?220;
- Sam Mirz?. Tohf?-i Sami, Tehran 1314 h.?., s. 101?103;
- Nurullah ?t-Tust?ri, M?calisul-miiminin, Tehran 1365 h?., II, 689?692;
- Lutf?li b?y Az?r
. At??k?d? (n?r. Caf?ri ??hidi), Tehran 1337 h?., s. 168;
- Ri?u, Catalogue oftfı? Persian Manuscripts, 11, 651; Browne. LHP, IV, 229?230;
- S?id N?fisi, Tarih-i !Sazm u N??r, 1, 437?438; a.mlf.. "Fighani", ?l2 (?ng.), 11, 884;
- Yan Ripka. HIL, s. 288?289;
- ?ibli Numani. ?irul-Ac?m, Tehran 1363 h?., 111, 22?25;
- S?fa, ?d?biyyat, IV, 411?417; a.mlf.. "Baba Fiqanı", ?/r., III, 291;
- F?thullah-ı Muct?bai, "Baba Fiqani", Dani?nam?-i Cihanı ?slam, Tehran 1990, s. 53?55;
- ?namulhaq Kovs?r, "Baba Fiqani-yi ?irazi; Halat-ı Zind?gi", Dani?, sy. 19, ?slamabad 1989, s. 185?240.
